سردار بی ادعای جبهه های علم و جهاد┘◄نگاهی به سوابق علمی شهید دکتر چمران

تب‌های اولیه

10 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
سردار بی ادعای جبهه های علم و جهاد┘◄نگاهی به سوابق علمی شهید دکتر چمران

31 خردادماه مصادف است با سالگرد شهادت سردار بی ادعای جبهه های علم و جهاد، دکتر مصطفی چمران، دانشمندی که با رها کردن تمامی امتیازات و امکانات علمی و اجتماعی زندگی در غرب، روانه جبهه های نبرد ضد استبدادی و ضد استیلائی امت اسلامی شد.
مردی که سالها تلاش و مجاهدت علمی، اجتماعی و سیاسی او کتابی قطور از ایمان و پایداری و عشق به آرمان های متعالی است.




سرویس علمی پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران ، ایسنا، در آستانه سالگرد شهادت دکتر مصطفی چمران با انعکاس فرازهایی از زندگی و تلاش های علمی وی، یاد و خاطره آن بزرگ مرد عرصه علم و ایمان را گرامی می دارد:


دکتر مصطفی چمران در سال 1311 در محله سرپولک در حوالی بازار تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدائی خود را در مدرسه « انتصاریه »، نزدیک پامنار و دوران متوسطه را در دبیرستان های « دارالفنون » و « البرز » پشت سر گذاشت.
دکتر چمران در ریاضیات و بخصوص درس هندسه ، آنقدر توانا بود که حریفی نداشت. شاگردان او نه تنها ریاضیات که همه چیز از فلسفه ، تاریخ علم الاجتماع از او می‌آموختند. خیلی کم درس می‌خواند و همیشه سر کلاس درس را یاد می‌گرفت. از خطاط ، نقاش و عکاسی بسیار ماهر و زبردستی بود. نقاشی بسیار زیبایی از حضرت علی علیه‌السلام در کودکی می‌کشد.
بعد از اتمام دبیرستان در کنکور رتبه 15 کشوری را کسب می‌کند و در رشته الکترونیک در دانشکده فنی شروع به تحصیل می‌کند. مهندس بازرگان استاد درس ترمودینامیک وی بود. بسیار سختگیر بود و به کسی نمره بیشتر از 15 یا 16 نمی‌داد، اما به مصطفی نمره 22 می‌دهد.
مهندس بازرگان به همه می‌گوید: برای چنین دانشجویی نمره من همین است. دوره مهندسی برق (الکترومکانیک) دانشکده فنی تهران را با نمره ممتاز و شاگرد اولی به پایان رساند و یک سال نیز به تذریس در این دانشکده پرداخت. در سال 1337 با استقاده از بورس تحصیلی ویژه شاگردان ممتاز برای ادامه تحصیل راهی آمریکا شد.

ابتدا در دانشگاه تگزاس آمریکا مشغول تحصیل شده و درجه فوق لیسانس برق را دریافت نمود. سپس در سال 1342 از دانشگاه برکلی در کالیفرنیا دکترای خود را در رشته مهندسی برق در پلاسما و گداخت هسته‌ای دریافت کرد، که در آن زمان جدیدترین دانش روز غرب بوده است.


آن روزها در آمریکا ، پلاسما موضوع درجه یک بود. فیزیک پلاسما ، یعنی بمب هیدروژنی ، چیزی هم که ایشان درست کرد یک لامپ پیشرفته در ابزار جنگی بود. در درسهای آن روز رایانه آنالوگ ، جزو مهمترین و سخت ترین درسها بود. مصطفی از آن نمره 20 گرفت. در حال حاضر همه جزواتی را که او نوشته است درس می‌دهند.

خلاصه یادداشتهای ایشان از درس فیزیک پلاسما ، که آنرا در سال 1961 گذرانده ، محتوای بسیار غنی دارد و انگار به روز است. وقتی در دانشگاه برکلی در حال گذراندن دوره دکتری است، به یکی از همکاران که چند سال از دکتر چمران زودتر فارغ التحصیل شده کمک می‌کند، بطوری که در پایان نامه دکتر ویلیام هارتمن می‌بینیم، از دکتر چمران به نیکی یاد می‌شود.

موضوع رساله دکترای چمران:
موضوع چند صد صفحه‌ای رساله دکترای شهید دکتر چمران، بحث فیزیک پلاسما و مگنترون ها (MAGNETRON) بود که در آن زمان، جدیدترین دانش روز در غرب شناخته می شد که پس از جنگ جهانی دوم مدتها راکد مانده بود.
تحقیقات شهید چمران که قالب رساله دکترای وی با عنوان « باریکه الکترون در مکنترون با کاتد سرد »
(ELECTRON BEAM IN THE COLD-CATHODE MAGNETRON) ارائه شد، جهش مهمی در این رشته پدید آورد و او را در زمره معتبرترین و پیشتازترین دانشمندان روز دنیا قرار داد.

همانطور که گفته شد موضوع رساله دکتر چمران، باریکه الکترون در مگنترون با کاتد سرد بود.

مگنترون، یک لامپ الکتریکی است که نخستین بار در سال 1921 مورد توجه قرار گرفت.اولین مگنترون یک دو قطبی استوانه ای بود که در میدان مغناطیسی طولی قرار گرفته بود. کاتد آن رشته نازک داغ و آند آن استوانه ای بود. الکترون هایی که از سطح کاتد جدا می شوند به طرف آند حرکت می کنند ولی در اثر میدان مغناطیسی جهت حرکت آنها تغییر می کند و می توانند به طرف کاتد برگردند.

با افزایش میدان مغناطیسی الکترون ها می توانند به آند برخورد کنند و جریان الکتریکی بزرگی ایجاد کنند که به این پدیده، « مگنترون » اطلاق می شود.

در طول جنگ جهانی دوم با توجه به توسعه صنایع ارتباطات و رادار ، مطالعات فراوانی درباره مگنترون انجام شد ولی عمده این بررسی ها پدیده گرا بودند و مطالعات بنیادی چندانی در مورد فیزیک پیچیده مگنترون صورت نگرفت.

در رساله دکترای شهید چمران، نوسان پلاسما و پدیده های پخش بار فضائی از لحاظ نظری و اثر شکل آند بر مدهای نوسانی و نقاط ضعف و قدرت آنها از لحاظ علمی مورد بررسی قرار گرفته است.

مطالعه ساختارهای رادیو فرکانس برای تولید باریکه های الکترونی توان بالا و بررسی آندهای مربوط به آن از دیگر بخش های این رساله بوده است.

از مگنترون به عنوان لامپ تقویت کننده یا نوسان ساز هم می‌توان استفاده کرد. در رساله دکترای ایشان از مکانیک آماری برای بررسی انعکاس و حرکتهای گردابی پلاسما نیز استفاده شده است

چکیده پایان نامه شهید چمران به زبان اصلی:

[SPOILER]

[=Calibri]ELECTRON BEAM IN THE COLD-CATHODE MAGNETRON,
[=Calibri]Authors: M. Chamran; CALIFORNIA UNIV BERKELEY ELECTRONICS RESEARCH LAB
[=Calibri]Abstract:
[=Calibri]The cold-cathode magnetron with various cathode materials is examined. The kinetic energy of electrons in the direction of the magnetic field is found. The anode current and cathode back bombardment zare formulated on the basis of statistical mechanics. Noise and bunching are studied. It is shown here for the first time that the space charge starts to bunch most easily when the length of a useful bunch is equal to the distance between cathode and anode in both smooth-anode magnetrons and in magnetrons with a slow-wave RF anode structure. Several RF anode configurations are discussed, and the results are given. It is found why the easiest starting configuration has the wavelength of the slow-wave structure equal to double the spacing between cathod and anode, and why the minimum starting value of magnetic field makes the cyclotron frequency equal to double the frequency of the slow-wave structure, when a specific energy of back bombardment is demanded by the cold-cathode secondary emitter. (Author

[/SPOILER]

دکتر چمران پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی در یکی از مراکز تحقیقاتی مرتبط با « ناسا » به نام « آزمایشگاه بل » که در زمینه های قمر مصنوعی ، موشک های هدایت شونده و رادارهای سه بعدی فعالیت داشت ، مشغول به کار شد و با وجود اینکه چندین دانشگاه از او برای تدریس حتی با درجه کامل استادی دعوت کرده بودند، فعالیت های پژوهشی و تحقیقاتی را بر آنها ترجیح داد.
دکتر چمران در آمریکا نیز با وجود مشکلات فراوان تحصیلی و دوری از کشور، نه تنها از مبارزات سیاسی خود دست برنداشت بلکه حتی پایه گذار بسیاری از سازمان ها و انجمن های انقلابی نظیر انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در آمریکا ، انجمن اسلامی دانشجویان مسلمان در آمریکا بود. و در عرصه های سرنوشت ساز جنبش دانشجویی نظیر وقعه 16 آذر حضوری ملموس داشت.
دکتر چمران که به واسطه مبارزات سیاسی خود، تحت فشار شدید رژیم قرار داشت و بورسیه تحصیلی و حقوق دانشکده فنی او از سال های قبل قطع شده بود ، سرانجام در انتخابی سرنوشت ساز، موقعیت و شرایط ممتاز علمی و اجتماعی خود را که حتی مورد غبطه بسیاری از دانشمندان آمریکایی بود ، برای مبارزه با رژیم شاه رها کرد و راهی مصر شد.

وی که پس از سال 1342 و در زمان « جمال عبد الناصر » به مصر رفته بود، مدت 2 سال دوره آموزشی جنگ های چریکی را طی کرد و سپس در سال 1345 به لبنان رفت و به کمک امام موسی صدر و شیعیان لبنان شتافت و « جنبش محرومان » و سپس سازمان « امل » را در آنجا پایه گذاری کرد.
چمران اگرچه در سالهای طولانی و دشوار مبارزه ، مجالی برای پی گیری تحقیقات تخصصی خود نداشت؛ ولی مطالعه علمی را ادامه داد و از انگیزه ها و استعداد وافر خود در مقاطع مختلف از جمله در تجدید حیات علمی مدرسه صنعتی « جبل عامل » در لبنان استفاده کرد. و در انجا مشغول به تدریس شد.



دکتر چمران، 10 روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، و پس از 21 سال هجرت ، به ایران بازگشت و تجربیات انقلابی و علمی خود را در خدمت کشور گذاشت و همه تلاش خود را صرف تربیت نخستین گروههای پاسداران انقلاب در سعد آباد کرد و به عنوان معاون نخست وزیر در امور انقلاب، با فداکاری و شجاعتی مثال زدنی به خنثی کردن توطئه های ضد انقلاب و ساماندهی اوضاع آشفته کردستان پرداخت و حماسه فراموش نا شدنی مقاومت « پاوه » را خلق کرد.

پس از جریان پاوه ، که به جلوگیری از سقوط حتمی این شهر منجر شد؛ امام خمینی (ره)، دکتر چمران را به وزارت دفاع منصوب کرد که وی در این پست نیز اقدامات بنیادی وسیعی برای تحول ارتش و ساماندهی نیروهای دفاعی کشور انجام داد.

دکتر مصطفی چمران در نخستین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران به نمایندگی برگزیده شد، ولی با شروع جنگ، مجلس را ترک کرد و به عنوان نماینده امام(ره) در شورای عالی دفاع رهسپار جبهه های جنگ شد.


چمران در صحنه نبرد نیز با اتکا به داشن و نبوغ سرشار خود، اختراعات متعددی را به نمایش گذاشت که بی تردید نقش مهمی در دفع حملات دشمن، به ویژه در منطقه اهواز داشت.
5شاخه موسوم به « خورشیدی » که مانع عبور تانک می شد، کانال های دفاعی یا پمپ های آبی که آب را زیر پای دشمن می ریخت، خودروی شنی دار ، موشک زیر آبی 6 متری ، زیر دریایی هجومی کوچک ، پل سریع النصب چریکی و طرح ساخت خمپاره 60 ، تنها نمونه هایی از ابتکارات دکتر چمران از لحاظ دفاعی می باشد.

علاوه بر این، وی با راه اندازی مرکز تحقیقات نظامی و واحدهای مهندسی رزمی که با همکاری جمعی از استادان و دانشجویان دانشگاه انجام شد، پایه گذار تحقیقات علمی صنعتی در وزارت دفاع بود که تأثیرات سرنوشت ساز این حرکت در طول سالهای دفاع مقدس و پس از آن به خوبی نمود یافت.

سردار بی ادعای جبهه های علم و جهاد که سالها شاهد شهادت یاران و شاگردان خود بود و خود در اشتیاق شهادت می سوخت، سرانجام در 31 خردادماه 1360 در منطقه « دهلاویه » هدف خمپاره دشمن قرار گرفت و فصل دیگری از حیات آگاهی بخش و انسان ساز خود را در تاریخ پرافتخار ایران آغاز کرد.

یاد و راهت جاودانه!

به نام علی اعلی

این هم رساله دکترای شهید چمران به صورت pdf

تصویر صفحه اول رساله دکترای شهید چمران