منظور از آیه 68 سوره یس

با سلام

" ننكسه" از ماده" تنكيس" به معنى واژگون ساختن‏ چيزى است به گونه‏اى كه سر به جاى پا و پا به جاى سر قرار گيرد، و در اينجا كنايه از بازگشت كامل انسان به حالات طفوليت است.

چه اينكه آدمى از آغاز خلقت ضعيف است و تدريجا رو به رشد و تكامل مى‏رود، در دوران جنينى هر روز شاهد خلقت تازه و رشد جديدى است، بعد از تولد نيز مسير تكاملى خود را در جسم و روح به سرعت ادامه مى‏دهد، و قوا و استعدادهاى خدا داد كه در درون وجودش نهفته شده يكى بعد از ديگرى شكوفا مى‏شود، دوران جوانى، و بعد از آن پختگى فرا مى‏رسد، و انسان در اوج قله تكامل جسمى و روحى قرار مى‏گيرد، در اينجا گاه روح و جسم مسير خود را از هم جدا مى‏كنند، روح هم چنان به تكامل خويش ادامه مى‏دهد، در حالى كه عقبگرد جسم شروع مى‏شود، ولى سرانجام عقل نيز سير نزولى خود را شروع مى‏كند، و تدريجا و گاه به سرعت به مراحل كودكى باز مى‏گردد، حركات حركات كودكانه و تفكر و حتى بهانه‏جوئيها همچون كودكان مى‏شود، و ضعف جسمانى نيز با آن هماهنگ مى‏گردد، با اين تفاوت كه اين حركات و روحيات از كودكان شيرين و جذاب است و نويدى است بر شكوفايى اميدبخش و مسرت آفرين آينده، و به همين دليل كاملا قابل تحمل است، ولى از پيران زننده و نازيبا و گاه تنفر آور و يا ترحم‏انگيز است.

قرآن مجيد در آيه 5 سوره حج نيز به همين معنى اشاره كرده، مى‏گويد:

وَ مِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلى‏ أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْلا يَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَيْئاً:" بعضى از شما آن قدر عمر مى‏كنند كه به بدترين مرحله زندگى و پيرى مى‏رسند، آن چنان كه چيزى از علوم خود را به خاطر نخواهند داشت" (حتى نزديكترين افراد خانواده خود را نخواهند شناخت!).

لذا در بعضى از روايات افراد هفتاد ساله به عنوان اسير اللَّه فى الارض(اسيران خدا در زمين) ذكر شده‏اند.

به هر حال جمله" ا فلا يعقلون" هشدار عجيبى در اين زمينه مى‏دهد، و به انسانها مى‏گويد: اگر اين قدرت و توانايى كه داريد عاريتى نبود به اين آسانى از شما گرفته نمى‏شد، بدانيد دست قدرت ديگرى بالاى سر شماست كه بر هر چيز تواناست.(تفسير نمونه، ج‏18، ص: 436)

" ارذل العمر" چيست؟

" ارذل" از ماده" رذل" به معنى چيز پست و نامطلوب است، و منظور از ارذل العمر نامطلوبترين دورانهاى عمر انسان مى‏باشد كه به نهايت پيرى مى‏رسد، و به گفته قرآن علوم و دانشهاى خود را به كلى فراموش مى‏كند، و درست همانند يك كودك مى‏شود، از نظر معلومات همچون كودك است، از نظر تدبير امور شبيه كودك است، از چيز جزئى همانند يك كودك ناراحت مى‏شود و با امر مختصرى خوشحال و راضى مى‏گردد، ظرفيت و حوصله خود را از دست مى‏دهد، و گاه حركات او كودكانه مى‏شود.

در بعضى از روايات" ارذل العمر" به سن يكصد سالگى به بالا تفسير شده است .

و اين ممكن است ناظر به نوع افراد باشد و گر نه كسانى هستند كه در سنين پائينتر از يكصد سالگى به اين مرحله مى‏رسند همانگونه كه اشخاصى يافت مى‏شوندكه در سنين بالاتر از صد نيز كاملا هوشيار و آگاهند.

مخصوصا در علماء و دانشمندان بزرگ كه دائما به مباحث علمى اشتغال دارند كمتر ديده مى‏شود كه چنين وضعى دست دهد، و در هر حال بايد در مورد اين بخش از عمر به خدا پناه بريم، ضمنا ياد آورى اين سالها كافى است كه ما را از غرور و غفلت بيرون آورد كه در آغاز چه بوديم و اكنون چه هستيم و در آينده چه خواهيم شد؟!(رک: تفسير نمونه، ج‏14، ص: 26)

." وَ مَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَ فَلا يَعْقِلُونَ" كلمه" نعمره" از مصدر" تعمير" است كه به معناى طولانى كردن عمر است (تعبير خانه را هم از اين رو تعمير گفته‏اند كه باعث طول عمر آن است). و كلمه" ننكسه" از مصدر" تنكيس" است كه به معناى برگرداندن چيزى است به صورتى كه بالايش پايين قرار گيرد و نيرويش مبدل به ضعف گردد، و زيادتش رو به نقصان گذارد. و انسان در روزگار پيرى همين طور مى‏شود: قوتش مبدل به ضعف، و علمش مبدل به جهل، و ياد و هوشش مبدل به فراموشى مى‏گردد.
اين آيه شريفه مى‏خواهد براى امكان مضمون دو آيه قبل (كه مساله مسخ و كور كردن را خاطرنشان مى‏ساخت) استشهاد كند و بفرمايد آن خدايى كه خلقت انسان را در روزگار پيرى‏اش تغيير مى‏دهد، و هر چه داده مى‏گيرد، قادر است بر اينكه چشم كفار را از آنها بگيرد و ايشان را در همان جايى كه هستند مسخ كند.
و در اين جمله كه فرمود:" أَ فَلا يَعْقِلُونَ" كفار را به خاطر نداشتن تعقل توبيخ مى‏كند و نيز تحريك مى‏كند به اينكه به تدبر در اين امور بپردازند، و از آن عبرت گيرند.
__________________________________________________
(1) مجمع البيان، ج 8، ص 431.
(2) روح المعانى، ج 23، ص 45.
ترجمه الميزان، ج‏17، ص: 161

[=&quot]بسم الله الرحمن الرحیم
[=&quot]

[=&quot]با سلام و احترام
[=&quot]

[=&quot]در آيات قبل از این آیه خداوند فرمود: اگر بخواهيم چشم را نابينا و قيافه‏ها را دگرگون مى‏كنيم، اين آيه نمونه‏اى از اين دگرگونى را در مورد سالمندان بيان مى‏كند.
[=&quot]

[=&quot] «نُنَكِّسْهُ» از «تنكيس» به معناى واژگون كردن و مراد از آن بازگشت انسان به حالت كودكى است. علمش به جهل و فراموشى تبديل مى‏شود، قدرتش رو به ضعف مى‏رود و سعه‏ى صدرش به زود رنجى مى‏رسد، حسّاسيتش زياد و اشكش روان مى‏شود.
[=&quot]

[=&quot]پيام‏ها:
[=&quot]1 - عمر به دست خداست. «نُعَمِّرْهُ» 2 - سنّت خداوند بر آن است كه پيرى همراه با شكستگى باشد. «نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ» 3 - آثار عمر طولانى به دست خداست. آن جا كه خداوند اراده كند، افرادى مثل نوح و مهدى عليهما السلام عمر طولانى مى‏كنند. «نُنَكِّسْهُ»
[=&quot] 4 - انسان هم بايد به فكر از دست رفتن نعمت‏ها باشد. «لَطَمَسْنا ...، لَمَسَخْناهُمْ» و هم به فكر ضعيف شدن آنها. «نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَ فَلا يَعْقِلُونَ[=&quot]»[=&quot][1].

[=&quot][1][=&quot] - [=&quot]تفسير نور، ج‏9، ص: 556