منظور از برج در آیه 61 سوره فرقان

علامه در المیزان می نویسد:

" تَبارَكَ الَّذِي جَعَلَ فِي السَّماءِ بُرُوجاً وَ جَعَلَ فِيها سِراجاً وَ قَمَراً مُنِيراً" ظاهرا مراد از" بروج" منازل آفتاب و ماه در آسمان است، و يا مراد ستارگانى است كه در آن منازل قرار دارند، هم چنان كه در آيه" وَ لَقَدْ جَعَلْنا فِي السَّماءِ بُرُوجاً وَ زَيَّنَّاها لِلنَّاظِرِينَ وَ حَفِظْناها مِنْ كُلِّ شَيْطانٍ رَجِيمٍ" نيز بروج به معناى ستارگان واقع در آن منازل آمده، تا مساله حفظ و رجم را بيان كند.

و مراد از" سراج"، آفتاب است، به دليل اينكه در سوره نوح آفتاب را سراج خوانده مى‏فرمايد:" وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَّ نُوراً وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِراجاً"( ترجمه الميزان، ج‏15، ص: 325)

در تفسیر نمونه نیز آمده است:

" بروج" جمع" برج" در اصل به معنى" ظهور" است، و لذا آن قسمت از ديوار اطراف شهر يا محل اجتماع لشگر را كه بلندتر و آشكارتر است" برج" مى‏نامند، و نيز به همين دليل هنگامى كه زن زينت خود را آشكار سازد" تبرجت المرأة" مى‏گويند.اين كلمه به قصرهاى بلند نيز اطلاق مى‏شود.

به هر حال برجهاى آسمانى اشاره به صورتهاى مخصوص فلكى است كه خورشيد و ماه در هر فصل و هر موقعى از سال در برابر يكى از آنان قرار مى‏گيرند مثلا مى‏گويند خورشيد در برج" حمل" قرار گرفته، يعنى محاذى" صورت فلكى حمل" مى‏باشد، و يا" قمر" در" عقرب" است، يعنى كره ماه برابر صورت فلكى" عقرب" واقع شده (صور فلكى به مجموعه‏اى از ستارگان گفته مى‏شود كه شكل خاصى در نظر ما دارند).(تفسير نمونه، ج‏15، ص: 143)