آیه ای در مورد بلال حبشی علیه رحمه
تب‌های اولیه
آیه اى درباره بلال حبشی
بعضى نوشته اند وقتى بلال مؤذن پیغمبر صلى الله علیه و آله اذان مى گفت یهودیان او را مسخره مى كردند، چون بلال قیافه مناسبى نداشت ، سیاه پوست بود و زبان او طورى بود كه ، حرف ش را درست نمى توانست تلفظ كند. بجاى اشهد، اسهد مى گفت و به همین جهت او را مسخره مى كردند! یهودیان مى گفتند: آدمى از این بهتر پیدا نشد كه پیغمبر صلى الله علیه و آله او را به عنوان مؤ ذن خود انتخاب كرده است (1)؟
اما پیغمبر صلى الله علیه و آله مى خواست ، آن روز تبعیض نژادى را از بین برده و ارزشهاى معنوى را بالا ببرد، زیرا ارزشهاى آن زمان بر حسب ظواهر و مال و ثروت بود و بر عناوین اجتماعى تكیه مى شد. و پیغمبر صلى الله علیه و آله مى خواست در آن شرایط، آن مظاهر فریبنده را خرد كرده ، و ثابت كند ممكن است ارزشهاى انسانى و معنوى در چهره یك انسان سیاه حبشى وجود داشته باشد. پس مى توان مؤذن پیغمبر صلى الله علیه و آله باشد. بهرحال ، چون مخالفین و یهودیان اعتراض مى كردند كه : این كیست كه پیغمبر صلى الله علیه و آله او را فرستاده تا اذان بگوید؟ خداوند براى اینكه عملا نیز جواب آنها را داده باشد (2)، این آیه را بر پیامبر نازل فرمود:
وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صَالِحًا وَ قَالَ إِنَّنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ(فصلت/33)
چه کسی خوش گفتارتر است از آن کس که دعوت به سوی خدا می‌کند و عمل صالح انجام می‌دهد و می‌گوید: «من از مسلمانانم»؟!
پیامبر فرمود: شما بلال را آدم پستى مى دانید؟ ولى بدانید كه این كسى است كه زبان او كار مى كند و مطلب حق مى گوید، و بیان او هم بهترین بیانهاست . شاید هم این آیه اشاره اى به این معنى داشته باشد كه ، به گفتار نگاه نكنید، بلكه به اعمال و حقایق توجه داشته باشید.
امام على علیه السلام نیز فرموده است: اُنظُرِ اِلى ما قالَ ، ولا تَنظُر ِالى مَن قالَ. (3)
به گفتار بنگرید، نه به گوینده آن ، و این آیه هم فرموده : شما به سخن نگاه كنید، كه سخن حق و شعار توحید است .(4)
________________
1-بحارالانوار ج 21. ص 119.
2-تفسیر منهج الصادقین . ج 8، ص 188.
3-غررالحكم . ج 1، ص 394.
4- سرگذشتهای تلخ و شیرین قرآن، نیشابوری ،غلامرضا
با سلام
وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ (33):و كيست خوشگفتارتر از آن كس كه به سوى خدا دعوت نمايد و كار نيك كند و گويد: «من [در برابر خدا] از تسليمشدگانم»؟
در بيان آيه اقوالى است:
1- آنكه عياشى- روايت نموده كه اين آيه در شأن حضرت امير المؤمنين عليه السّلام است ». مقاتل و جمعى از مفسرين گفتهاند آيه در شأن ائمه معصومين عليهم السّلام است.
2- مراد علما و فقهايند كه احكام اصول و فروع را به مردم تعليم دهند، و عمل صالح ايشان آنست كه به علم خود عمل كنند و به ناملايمات و مكاره و شدائد كه از ممر امر و نهى الهى به آنها وارد گردد صبر نمايند.
3- نزد بعضى آيه در شأن مؤذنان است كه مظهر شعائر اسلامند، و عمل صالح ايشان آنكه در ميان اذان و اقامه دو ركعت نماز بگذارند.
4- آيه در شأن بلال است. در جامع النورين- در فتح مكه حضرت پيغمبر صلى اللّه عليه و آله به بلال فرمود: به بالاى بام كعبه رفته اذان گويد، چون مخرج شين نداشت، بجاى «اشهد» «اسهد» مىگفت، مردم مىخنديدند بناى توهين را گذاشتند، گفتند مگر آدم قحط بود كه اين سياه بايد برود بالاى كعبه اذان گويد با اينكه مخارج حروف را هم دارا نيست و سين را بجاى شين گويد.
يكى مىگفت خوشا حال پدرم كه فوت شد و اذان بلال را نشنيد، ديگر گفت كلاغ سياه بام كعبه فرستاده اذان گويد. مسلمانان را طعن منافقان گران آمد، خدمت حضرت عرض كردند،
حضرت به جهت رفع تشنيع منافقان فرمود بلال اذان نگويد. بلال دل شكسته شد، جبرئيل نازل، آيه شريفه آورد خدا فرمايد به غير از بلال كسى ديگر مأذون نيست اذان گويد و بر بالاى خانه من رود، زيرا او براى من اذان گويد نه از براى ديگران و همان سين او را بجاى شين قبول داريم.
گر بود لفظش كج و معنيش راست # آن كجىّ لفظ مقبول خدا است
تفسير اثنا عشري، ج11، ص: 372