آیا زیارت ناحیه مقدسه از امام زمان (عج) است؟

تب‌های اولیه

13 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
آیا زیارت ناحیه مقدسه از امام زمان (عج) است؟

آیا زیارت ناحیه مقدسه از جانب امام زمان(عج)وارد شده است؟

زيارت ناحيه مقدسه بنا به آنچه در اقبال الاعمال سيد بن طاووس آمده است از طرف امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف، به صورت توقيع «نامه» به دست محمد بن غالب اصفهاني بيرون آمده است. البته مرحوم مجلسي نظر به اينكه در سند اين روايت تاريخ صدور توقيع سال 252 آمده است و اين تاريخ چهار سال قبل از ولادت آن حضرت خواهد بود دو احتمال را مطرح كرده است. احتمال اول اينكه در ثبت تاريخ اشتباه رخ داده باشد. و احتمال دوم اينكه اين زيارت از جانب حضرت عسكري عليه السلام باشد. ولي معروف همان است كه اين زيارت از جانب امام زمان عليه السلام مي باشد و معمولا واژه «ناحيه» براي آن حضرت به كار مي رود.

سلام
در مورد زیارت ناحیه مقدسه چند سوال دارم.
اینکه چه جایگاهی نزد بزرگان داره.و از نظر سندی میشه بیشتر توضیح بدید.

ابوتراب;178589 نوشت:
در مورد زیارت ناحیه مقدسه چند سوال دارم. اینکه چه جایگاهی نزد بزرگان داره.و از نظر سندی میشه بیشتر توضیح بدید.

با سلام و عرض ادب
دوست عزیز زیارت نا حیه مقدسه در بسیاری از کتب مزار همچون مزار شیخ مفید مزار مشهدی واقبال سید ودیگر کتب دعا و زیارت آمده است زيارت ناحيه مقدسه بنا به آنچه در اقبال الاعمال سيد بن طاووس آمده است از طرف امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف، به صورت توقيع «نامه» به دست محمد بن غالب اصفهاني بيرون آمده است.
البته مرحوم مجلسي نظر به اينكه در سند اين روايت تاريخ صدور توقيع سال 252 آمده است و اين تاريخ چهار سال قبل از ولادت آن حضرت خواهد بود دو احتمال را مطرح كرده است. احتمال اول اينكه در ثبت تاريخ اشتباه رخ داده باشد.
و احتمال دوم اينكه اين زيارت از جانب حضرت عسكري عليه السلام باشد. ولي معروف همان است كه اين زيارت از جانب امام زمان عليه السلام مي باشد و معمولا واژه «ناحيه» براي آن حضرت به كار مي رود. بر مبانی قاعده ای که مفاد آن سخت گیری نکردن در ادله مستحبات ومکروهات است سخت گیری سندی صورت نمی گیرد بنا بر این زیارت نا حیه نزد علمای شیعه معتبر بوده هر چند ممکن است از نظر سندی دارای سندی قوی نباشد .


لازم است بدانيم ما دو زيارت با عنوان ناحيه داريم: 1. زيارة الشهداء يوم عاشورا 2. زيارة الناحيه (مشهور):مرحوم ابن طاووس در دو کتابش الاقبال و مصباح الزائر اين زيارات را نقل کرده است. وي زيارت اول را اين گونه روايت مي‌کن:
دروينا باسنادنا الي جدي ابي جعفر محمد بن الحسن الطوسي( قال حدثنا الشيخ ابو عبد الله محمد بن احمد بن عياش قال حدثني الشيخ الصالح ابومنصور بن عبد المنعم بن النعمان البغدادي قال: خرج من الناحية سنة اثنين و خمسين و مأتين علي يد الشيخ محمد بن غالب الاصفهاني حين وفات ابي و کنت حديث السن و کتبت استأذن في زيارة مولاي ابي عبدالله(علیه السلام) و زيارة الشهداء ـ رضوان الله عليهم ـ . فخرج الي منه: بسم الله الرحمن الرحيم. اذا اردت زيارة الشهدا ـ رضوان الله عليهم ـ فقف عند رجلي الحسين(علیه السلام) و هو قبر علي بن الحسين ـ صلوات الله عليهما ـ فا ستقبل القبلة بوجهک فان هناک حومة الشهدا. و أوم و أشر الي علي بن الحسين و قل: السلام عليک يا اول قتيل من نسل خير سليل من سلالة ابراهيم الخليل صلي‌الله عليك و علي أبيك اذ قال فيک: قتل الله قوما قتلوک يا بُني ما أجرأهم علي الرحمن و علي انتهاک حرمة الرسول. علي الدنيا بعدک العفا! کأني بک بين يديه ماثلاً و للکافرين قائلا:اناعلي بن الحسين بن علي نحن و بيت الله أولي بالنبي أطعنکم بالرمح حتي ينثني أضربکم بالسيف أحمي عن أبي ضرب غلام هاشمي عربي والله لايحکم فينا ابن الدعي حتي قضيت نحبک ولقيت ربک. أشهد أنک أولي بالله و برسوله و أنک ابن رسوله و ابن حجته و أمينه حکم الله لک علي قاتلک مرة بن منقذ بن النعمان العبدي لعنه الله و أخزاه و من شرکه في قتلک.

بحث در سند:
اين زيارت را شيخ مفيد و سيد مرتضي با حذف سند در قسمت زيارات عاشورا نقل کرده‌اند. همچنين مرحوم ابن طاووس در اقبال از ابومنصور بغدادي نقل کرده است كه نقل او گذشت.

سلام
ممنون از توضیحتون.اما یه ایرادی که گرفته میشه این هست که تاريخ صدور توقيع، سه سال قبل از ولادت امام زمان(علیه السلام) است.
همچنین راویان رو هم مجهول میدونند.

ابوتراب;178655 نوشت:
ممنون از توضیحتون.اما یه ایرادی که گرفته میشه این هست که تاريخ صدور توقيع، سه سال قبل از ولادت امام زمان(علیه السلام) است.

سلام علیکم دوست عزیز

در جواب اين اشکال باید عرض کنم:
1. ممکن است در نوشتن تاريخ اشتباهي از نسّاخ رخ داده باشد يا در خواندن و قرائت اشتباه شده باشد و عدد شش را به اشتباه پنج خوانده‌ باشند؛ يعني تاريخ صدور آن 262ه‍ باشد.

2. ممکن است اين زيارت، از امامين عسکريين(علیهما السلام) باشد؛ چون در سند، تصريح نشده که اين زيارت، از ناحيه امام عصر است و فقط تعبير عن الناحية المقدسة آمده است.

ابوتراب;178655 نوشت:
همچنین راویان رو هم مجهول میدونند.

در سلسلة سند اين توقيع، افرادي مجهول‌الحال هستند كه عبارتند از:
1. محمدبن احمدبن عياش 2. ابومنصور بغدادي 3. محمدبن غالب اصفهاني
اما در جواب باید عرض کنم: برخلاف اشكال سندي، در تأييد اين نقل چند قرينه هست:

1. اين متن، در بر دارنده برخي معارف و اخلاقيات و نکات تاريخي است که با مضامين ديگر ادعيه و زيارات و نصوص معتبر مطابقت دارد که نمي‌توان تنها به دليل ضعف سندي به آساني از آن دست كشيد؛ (فتأمل). شايد اين روايت، نظير زيارت جامعه باشد که سندش از نظر فني دچار مشکل است (محمد بن موسي نخعي، راوي آن، مجهول است)؛ ولي بزرگان ما همانند امام خميني فرموده‌اند: قطعاً اين متن زيارت جامعه، از امام معصوم است و آيت‌الله وحيد خراساني مي‌فرمايد: اين لفظ، لفظ غير معصوم نمي‌تواند باشد و قطعاً از امام است.

ما بعضي جاها بايد از چارچوب تضعيف و توثيقات نجاشي و کشي خارج شويم.دعاي افتتاح نيز همين‌گونه است (توقيع است)؛ ولي متن دعا به گونه اي است که از غير معصوم صادر نمي‌شود؛ همين‌طور دعاي ندبه و.... ممکن است بگوييم زيارت ناحيه نيز چنين است.

2. اين بحث، بحث فقهي و کلامي نيست تا نياز به بررسي سندي داشته باشد؛ در نتيجه قاعده تسامح در ادلة سنن ـ علي المبنا ـ مشكل ضعف سند را حل مي‌كند و ما در اين گونه بحث‌ها احتمال تقيه نمي‌دهيم.

3. اين متن، تقريباً با نصوص تاريخي فريقين مطابقت دارد. امّا درباره عدد شهدا که تقريبا 80 نفر را نام برده نيز بايد گفت: بله، البته بعضي از مورخين عدد شهدا را تا 103 و 113 نفر هم ذكر کرده‌اند؛ ولي به سبب آن اختلاف نظر و اقوال نمي‌توان اين توقيع را کنار گذاشت؛ بلکه بايد اين توقيع را محور قرار بدهيم يا دست‌كم بگوييم عدد مذكور قولي از اقوال است.

4. کتب علماي رجال، در مقام توثيق برخي از روات، به فرازهايي از اين زيارت استناد مي‌کنند و اين، نشانگر آن است که زيارت را تلقي به قبول کرده‌اند.

سلام من تو مفاتیح نگاه کردم نیست این زیارت.خود این نمیتونه دلیل بر این باشه که این زیارت خیلی اعتبار نداره؟بعد عبارت ناشرات الشعور را چگونه مي‌توان پذيرفت؟ آيا ميشه ادعا كرد زينب كبري(علیها السلام) و ساير مخدرات، پس از واقعة شهادت امام حسين(علیه السلام) با گيسوان پريشان و بدون روسري و حجاب، سراسيمه از خيمه‌ها بيرون اومدند. آيا اين صحنه، با مقام زنان اهل بيت، سازگار داره؟
ممنون از زحماتتون.

با سلام وعرض ادب

کاوش در اسناد زیارت ناحیه مقدسه


[=Arial Black]زیارت ناحیه مقدسه، یكى از زیارات مشهور امام حسین(ع) است. این زیارت در روز عاشورا و غیر آن خوانده مى‏شود و به اصطلاح، از زیارات مطلقه است. این زیارات، آموزه‏هایى از عشق، معرفت، سوز، حماسه و توسل زائر به شمار مى‏رود كه در عین مرثیه بودنش مسئولیت آفرین و حركت‏ساز است. این زیارت، از امام‏زمان(ع) صادر شده است و صحنه كربلا و حادثه بزرگ عاشورا را به زیباترین وجه در مقابل چشمان اشكبار و قلب داغدار شخص زائر مجسم مى‏نماید و او را در متن واقعه عاشورا قرار مى‏دهد. و آنگاه كه سراسر وجود انسان را سرشار از عشق و معرفت كرد، جانش را با تولّى و تبرى مأنوس مى‏سازد و سلام بر حسین و یارانش، و بیزارى از یزید و یزیدیان تاریخ را ورد قلب و زبانش مى‏نماید.
[=Arial Black]این زیارت با سلام بر پیامبران الهى و اولیاى دین، ائمه اطهار(ع) آغاز مى‏شود سپس، با سلام بر امام‏حسین(ع) و یاران با وفایش ادامه مى‏یابد. پس از آن، به شرح كامل اوصاف و كردار امام حسین(ع) پیش از قیام، زمینه‏هاى قیام حضرت، شرح شهادت و مصایب آن حضرت، و عزادار شدن تمام عالم و موجودات زمینى و آسمانى مى‏پردازد. در پایان، با توسل به ساحت قدس ائمه اطهار و دعا در پیشگاه خداوند متعال، پایان مى‏پذیرد.
مصادر زیارت ناحیه مقدسه

[=Arial Black]این زیارت مسلما از سوى امام معصوم(ع) صادر گردیده، و در كتب متقدمان و علماى شیعه از زمانهاى دور تاكنون، ثبت و ضبط شده است. نخستین كسى كه از این زیارت در كتاب خویش نام برده، شیخ مفید (م.413ق.) است كه آن را در كتاب مزار خویش جزء اعمال روز عاشورا ثبت كرده است. اكنون، این كتاب در دست نیست؛ ولى علامه مجلسى مى‏نویسد:
[=Arial Black]قال الشیخ المفید ـ قدس الله روحه ـ فى كتاب المزار ماهذا الفظه: زیارة أخرى فى یوم عاشورا بروایة اخرى، إذا أردت زیارته بها فى هذا الیوم فقف علیه (ع) و قل: السلام على صفوة‏اللّه‏...1 پس از مفید، شاگردش سیدمرتضى علم‏الهدى (م.436 ق.)، از آن در كتاب مصباح الزائر خویش ـ یا المصباح2 یاد كرد. این كتاب هم، اكنون موجود نیست و تنها نشانه‏اى كه از آن در دست داریم، عبارات سیدبن طاووس در مصباح الزائر است، كه مى‏نویسد:
[=Arial Black]زیارة ثانیة بألفاظ شافیة یزاربها الحسین ـ صلوات‏اللّه‏علیه ـ زاربها المرتضى علم الهدى ـ رضوان الله علیه ـ قال: فإذا أردت الخروج فقل: أللّهمّ إلیك توجهت.... ثم تدخل القبة الشریفة و تقف على القبر الشریف و قل: السلام على آدم صفوة الله...3.
[=Arial Black]این زیارت سند دارد؛ به طورى كه با اسناد محكم، به شیخ مفید، سیدمرتضى و ابن المشهدى مى‏رسد. احتمالاً با سند در كتاب مزار شیخ مفید و مصباح سیدمرتضى روایت شده، اما با فقدان این دو كتاب، و حذف اسناد زیارات در مزار ابن المشهدى ـ به دلیل اختصار ـ سند این زیارت هم مفقود شده است. خود ابن‏مشهدى در آغاز كتابش، تصریح مى‏كند كه این زیارات با سند متصل به من رسیده است.
[=Arial Black]
[=Arial Black]علامه مجلسى هم در نقل این زیارت، به كتاب سید مرتضى(ره) اشاره كرده است.4
[=Arial Black]سومین كس، ابن‏المشهدى (م. 595 ق.)، شاگرد شاذان بن جبریل‏قمى، عبدالله بن جعفر دوریستى و ورام بن ابى‏فراس، و استاد ابن‏نماحلّى و فخاربن معد حائرى است. ابن المشهدى درباره زیارت ناحیه در كتاب المزار الكبیر، مى‏نویسد:
[=Arial Black]زیارة أخرى فى یوم عاشورا لأبى عبدالله الحسین ممّا خرج من الناحیة إلى أحد الأبواب. قال: تقف علیه و تقول: السلام على آدم صفوة‏الله...5.
[=Arial Black]چهارمین عالم شیعه كه به نقل آن پرداخته، سیدبن طاووس، رضى الدین على‏بن موسى‏بن طاووس حسنى بغدادى (م.664 ق.)، است كه این زیارت را در مصباح‏الزائر نقل كرد6 و پس از این دو كتاب بود كه زیارت ناحیه در كتابهاى حدیثى و مزار متأخران نقل گردید، و ترجمه‏ها و شرحهاى متعدد بر آن نگاشته شد. دراین باره، مى‏توان به كتابهاى ذیل اشاره كرد:
[=Arial Black]1. محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج 98، ص 317 و تحفة الزائر، ص333، زیارت چهارم امام حسین(ع)؛
[=Arial Black]2. محدث نورى، مستدرك الوسائل، ج10، ص335؛
[=Arial Black]3. شیخ ابراهیم بن محسن كاشانى، الصحیفة المهدیه، ص203؛
[=Arial Black]4. محدث قمى، نفس المهموم، ص233 و ترجمه كمره‏اى، ص104؛
[=Arial Black]5. میلانى، قادتنا كیف نعرفهم، ج6، ص115؛
[=Arial Black]6. گروه نویسندگان (زیر نظر آیت الله بروجردى)، جامع أحادیث الشیعه، ج15، ص405؛
[=Arial Black]7. سید محمود، دهسرخى، رمزالمصیبة، ج3، ص10.
پس، این زیارت، سابقه‏اى هزار ساله دارد، و در كتابها و گفتارهاى عالمان شیعه مشهور بوده است.
صدور زیارت ناحیه

[=Arial Black]اصل صدور زیارت ناحیه از سوى امام معصوم(ع)، در كتب قدما پذیرفته شده بود. علماى بزرگ شیعه آن را به عنوان یك زیارت مأثور و حدیث مشهور، در كتابهاى خویش ذكر كرده‏اند. شیخ مفید (م.413ق.) در مزار خود، مى‏نویسد:
[=Arial Black]زیارة أخرى فى یوم عاشورا بروایة اخرى.
[=Arial Black]از این جمله معلوم مى‏شود كه این روایت، مروى بوده و از جمله احادیث صادره از معصوم به شمار مى‏رفته است7.
[=Arial Black]سید مرتضى (م.436 ق.) به هنگام زیارت امام حسین(ع)، نخست این زیارت را مى‏خواند و سپس زیارت دیگر را قرائت مى‏كرد. سیدبن طاووس در مصباح الزائر مى‏نویسد:
[=Arial Black]زاربها المرتضى علم الهدى ـ رضوان الله علیه.8
[=Arial Black]و هم، در نسخه خطى كتاب المزار ـ از نویسنده‏اى كهن و نامعلوم، كه نسخه آن به شماره 426 در كتابخانه آیت الله مرعشى قم موجود است ـ نوشته شده است:
[=Arial Black]زیارة أخرى تختص بالحسین ـ صلوات الله علیه ـ و هى مرویة بأسانید مختلفة و هى أوّل زیارة زاربها المرتضى علم الهدى ـ رضوان الله علیه.9
[=Arial Black]و معلوم است كه تا زیارتى مروى از امام معصوم (ع) نبوده باشد، فقیهى بزرگ و عالمى سترگ مانند سید مرتضى، آن را بر زیارات دیگر ـ مانند زیارت عاشورا ـ مقدم نمى‏داشته و نمى‏خوانده است.10
[=Arial Black]ابن المشهدى (م.595ق.) هم صریحاً مى‏نویسد:
[=Arial Black]زیارة أخرى فى یوم عاشورا لأبى‏عبدالله الحسین ممّا خرج من الناحیة إلى أحد الابواب11.
[=Arial Black]از این جمله، به صراحت روشن مى‏شود كه زیارت ناحیه، از سوى امام زمان(ع) صادر گردیده و به یكى از نواب خاصه و ابواب اربعه داده شده است. پس از آن، از طریق راویان بعدى به دست شیخ مفید رسیده و از ایشان به سید مرتضى و راویان پس از وى، منتقل شده است. از همین رو، اسناد این زیارت به امام زمان(ع) در كتب متأخران، بدون هیچ شك و شبهه‏اى بوده است.
[=Arial Black]شیخ ابراهیم بن محسن كاشانى هم در الصحیفة المهدیة مى‏نویسد:
[=Arial Black]زیارة صدرت من الناحیة المقدسة إلى أحد النواب الأربعة.12
[=Arial Black]محدث قمى در نفس المهموم مى‏نویسد:
[=Arial Black]فكان كما وصفه ابنه الإمام المهدى.13
[=Arial Black]آیت الله سیدمحمد هادى میلانى هم مى‏نویسد:
[=Arial Black]و نجد فى زیارة الإم المهدى ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ وصفا دقیقا لما جرى على جده الحسین (ع).14
[=Arial Black]در كتاب حماسه حسینى استاد شهید مرتضى مطهرى هم بخشهایى از این زیارت نقل شده است.15
[=Arial Black]این زیارت مسلما از سوى امام معصوم(ع) صادر گردیده، و در كتب متقدمان و علماى شیعه از زمانهاى دور تاكنون، ثبت و ضبط شده است. نخستین كسى كه از این زیارت در كتاب خویش نام برده، شیخ مفید (م.413ق.) است كه آن را در كتاب مزار خویش جزء اعمال روز عاشورا ثبت كرده است. اكنون، این كتاب در دست نیست؛
[=Arial Black]
اسناد زیارت ناحیه

[=Arial Black]این زیارت سند دارد؛ به طورى كه با اسناد محكم، به شیخ مفید، سیدمرتضى و ابن المشهدى مى‏رسد. احتمالاً با سند در كتاب مزار شیخ مفید و مصباح سیدمرتضى روایت شده، اما با فقدان این دو كتاب، و حذف اسناد زیارات در مزار ابن المشهدى ـ به دلیل اختصار ـ سند این زیارت هم مفقود شده است. خود ابن‏مشهدى در آغاز كتابش، تصریح مى‏كند كه این زیارات با سند متصل به من رسیده است. او مى‏نویسد:
[=Arial Black]فإنّى قد جمعت فى كتابى هذا من فنون الزیارات.... ممّا اتصلت به من ثقات الرواة إلى السادات.16
[=Arial Black]اما ابن‏المشهدى براى اختصار كتابش و اطمینانى كه به صدور زیارات از معصوم داشت، آنها را حذف كرد. علامه مجلسى پس از نقل عبارت ابن مشهدى، مى‏نویسد:
[=Arial Black]فظهر أنّ هذه الزیارة منقولة مرویة.17
[=Arial Black]در نسخه كتاب المزار ـ كه به شماره 462 در كتابخانه آیت‏الله مرعشى موجود است (ورق 146) ـ درباره این زیارت چنین آمده است:
[=Arial Black]«و هى مرویة بأسانید مختلفة».
[=Arial Black]در مستدرك‏الوسائل نیز این عبارت بدون واژه «مختلفه» آمده است18. شیخ مفید هم در كتاب مزار و در وصف این زیارت، چنین نگاشت:
[=Arial Black]زیارة أخرى فى یوم عاشورا بدرایة أخرى.19
[=Arial Black]مسلّم است تا این زیارت داراى سند عالى و استوار نباشد، شیخ مفید و سیدمرتضى آن را در كتابشان نمى‏آوردند، و سید مرتضى آن را بر زیارات دیگر ـ مانند زیارت عاشورا، كه داراى سندى محكم و متعدد است ـ مقدم نمى‏داشت و نمى‏خواند.
[=Arial Black]پس، زیارت ناحیه داراى سند صحیح و معتبر است، كه از امام زمان(ع) صادر شده و از طریق یكى از نایبان خاص آن حضرت، به راویان اخبار، از آنان به شیخ مفید، سپس به ابن المشهدى و از او به سیدبن طاووس، علامه مجلسى و دیگران رسیده است.
زیارت ناحیه ثانیه (رجبیه)

[=Arial Black]یكى دیگر از زیارات ناحیه، زیارتى است كه سیدبن طاووس در اقبال، ضمن اعمال روز عاشورا به سند خویش روایت كرد. این زیارت مشتمل بر نام شهیدان كربلاست، و با جمله: «السلام على اول قتیل من نسل خیر سلیل» آغاز مى‏شود20 نیز، پیش از سیدبن طاووس این زیارت در مزار شیخ مفید21 و مزار كبیر ابن‏المشهدى22 آمده است. این زیارت با اضافاتى، شامل زیارت امام حسین(ع). على‏اكبر(ع) و دیگر شهدا ـ بدون ذكر نام یكایك آنان ـ، بنابر نقل شیخ مفید و سیدبن طاووس، در اعمال اول ماه رجب و شب نیمه شعبان هم تكرار شده و معروف به «زیارت رجبیه» است23. سیدبن طاووس در پایان نقل این زیارت مى‏فرماید:
[=Arial Black]قد تقدم عدد الشهداء فى زیارت عاشورا بروایة تخالف ماسطرناه فى هذا المكان، و یختلف فى أسمائهم ایضا و فى الزیادة و النقصان، و ینبغى أن تعرف ـ أیدك الله بتقواه ـ إننّا تبعنا فى ذلك ما رأیناه او رویناه، و نقلنا فى كل موضع كما وجدناه».
سند زیارت ناحیه ثانیه
[=Arial Black]سید ـ و هم ابن المشهدى در مزار خود ـ به سند متصل خویش از جدّش، شیخ طوسى، از ابو عبدالله محمدبن احمدبن عیاش، از ابومنصور بن عدالمنعم‏بن نعمان بغدادى نقل مى‏كند كه در سال 252ق، از ناحیه مقدسه به دست شیخ محمد بن غالب اصفهانى، این زیارت خارج شد. متن عبارت، چنین است:
[=Arial Black]خرج من الناحیة سنة اثنتین و خمسین و مأتین على ید الشیخ محمد بن غالب الإصفهانى.
[=Arial Black]با این‏كه‏سند این زیارت در كمال اتقان و اعتبار است، اما پرسشهاى چندى مطرح مى‏شود:
[=Arial Black]1. كلمه ناحیه، اشاره به كدام امام دارد؟
[=Arial Black]2. آیا این سال، صحیح است؟
[=Arial Black]محققان از علما درباره این جمله، چند احتمال داده‏اند:
[=Arial Black]1. علامه مجلسى مى‏فرماید:
[=Arial Black]و اعلم أنّ فى تاریخ الخبر إشكالا لتقدمها على ولادة القائم (ع) بأربع سنین. لعلّها كانت اثنتین و ستین و مأتین و یحتمل أن یكون خروجه عن ابى محمد العسكرى(ع).24
[=Arial Black]2. ملا عبدالله بن نورالله بحرانى مى‏نویسد:
[=Arial Black]هكذا فى جمیع النسخ إلاّ أنّ هذا التاریخ لا یناسب ولادة و غیبة الإمام المهدى(ع) بفصل عدة سنوات فیحتمل تصحیف الرقم، أو أنّها وردت عن الإمام العسكرى(ع).25
[=Arial Black]3. حاج میرزا ابوالفضل تهرانى مى‏نویسد:
[=Arial Black]و ظاهرا، مراد به ناحیه، حضرت امام حسن عسكرى است؛ چنانچه در كثیرى از اخبار، این اطلاق شایع است، چه این تاریخ سابق بر ولادت امام زمان است.26
[=Arial Black]زیارت ناحیه مقدسه، یكى از زیارات مشهور امام حسین(ع) است. این زیارت در روز عاشورا و غیر آن خوانده مى‏شود و به اصطلاح، از زیارات مطلقه است. این زیارات، آموزه‏هایى از عشق، معرفت، سوز، حماسه و توسل زائر به شمار مى‏رود كه در عین مرثیه بودنش مسؤلیت آفرین و حركت‏ساز است. این زیارت، از امام‏زمان(ع) صادر شده است و صحنه كربلا و حادثه بزرگ عاشورا را به زیباترین وجه در مقابل چشمان اشكبار و قلب داغدار شخص زائر مجسم مى‏نماید و او را در متن واقعه عاشورا قرار مى‏دهد.
[=Arial Black]
[=Arial Black]4. حاج فرهاد میرزا معتمدالدوله مى‏نویسد:
[=Arial Black]گویند: تاریخ خبر خالى از اشكال نیست، چون ولادت با سعادت امام زمان در سال 256 است و خروج این زیارت، چهار سال قبل از میلاد است، و احتمال دارد كه از امام عسكرى باشد و نساخ اشتباه كرده باشند.27
[=Arial Black]5. محمد ابراهیم آیتى مى‏گوید:
[=Arial Black]در زیارت ناحیه مقدسه كه در اقبال سیدبن طاووس نقل شده، نام هفتاد و دو نفر از شهدا ذكر شده است. و این زیارت، كه تاریخ صدور آن از ناحیه مقدسه سامراء، سال 252ق. مى‏باشد، باید از ناحیه‏مقدسه امام حسن عسكرى(ع) شرف صدور یافته باشد، نه از ناحیه مقدسه امام زمان(ع). چه در این تاریخ؛ یعنى سال 252ق، هنوز امام زمان تولد نیافته بود، و هشت سال دیگر؛ یعنى تا سال 260ق. پدرش امام یازدهم(ع) زنده بود.28
[=Arial Black]بنابراین، اگر سال 252 را صحیح بدانیم و احتمال تصحیف ـ كه در متون خطى قدیم بسیار است و اشباه و نظایر فراوان دارد ـ ندهیم، مراد از ناحیه، امام عسكرى(ع) است. اما اگر این سال را نادرست بدانیم و مانند علامه مجلسى و ملا عبدالله بحرانى، احتمال تصحیف بدهیم و صحیح آن را «ستین» بدانیم، مراد از ناحیه، ناحیه مقدسه امام زمان (ع) خواهد بود.
[=Arial Black]اما در زیارت رجبیه ـ كه در بخشى از آن با زیارت ناحیه، شباهت به چشم مى‏خورد ـ، احتمال فراوان است كه زیارت جداگانه و مروى از یكى از امامان (ع) بوده باشدكه با توجه به فقدان اصل مزار شیخ مفید و عدم سند، نمى‏توانیم به گوینده آن پى ببریم.
-----------------------------------------------------------
پى‏نوشت ها:

*برگرفته از: مجله مسجد، ش66.
1 .محمدباقرمجلسى، بحارالانوار، ج 98، 317.
2 .ر.ك:سیدمحمد امین، اعیان الشیعه، ج 8، 219.
3 .ابن‏طاووس، مصباح الزائر، 221.
4 .بحارالانوار، ج98، 328.
5 .ابن المشهدى، المزار الكبیر، 496 ـ 519.
6 .ابن طاووس، مصباح الزائر، 192.
7 .بحارالانوار، ج 98، 317، ح 8؛ میرزاحسین نورى، مستدرك الوسائل، ج10، 335، ح 16؛ جامع احادیث الشیعه، ج 15، 405، ح 16 و 17.
8 .ابن طاووس، مصباح الزائر، 221.
9 .نامعلوم، المزار، ورق 146.
10.ر.ك: مستدرك الوسائل، ج 10، 335، ح 17.
11.ابن المشهدى، المزار الكبیر، 496.
12.ر.ك: كاشانى، الصحیفة المهدیة، 203.
13.شیخ‏عباس قمى، نفس المهموم، 233.
14.میلانى، قادتنا كیف نعرفهم، ج 6، 115.
15.مرتضى مطهرى، حماسه حسین، ح1، 191.
16.المزار الكبیر، 27.
17.بحارالانوار، ج 98، 328.
18.مستدرك الوسائل، ج 10، 335، ح17.
19.بحارالانوار، ج98، ص317، ح8.
20.بحارالانوار، ج 98، 269ـ274.
21.همان، ج98، 274.
22.المزار الكبیر، 162 ـ 164.
23.بحارالانوار، ج98، 336ـ341.
24.همان.
25.بحرانى، عوالم العلوم، ج 63 (مخطوط)، ص787، تحت عنوان: الأخبار، الائمة، القائم اوابیه.
26.تهرانى، شفاءالصدور، ج 1، 243.
27.معتمدالدوله، قمقام زخار، 677.
28.آیتى، بررسى تاریخ عاشورا، 123.
منبع:
ناصرالدین انصارى‏قمى، مجله موعود، شماره 42

ابوتراب;178875 نوشت:
سلام من تو مفاتیح نگاه کردم نیست این زیارت.خود این نمیتونه دلیل بر این باشه که این زیارت خیلی اعتبار نداره؟

سلام و عرض ادب و تشکر از استاد مجید
در پاسخ به این سوال هم چند نکته خدمت شما عرض کنم:
1- مرحوم قمي، آن‌ را آورده است؛ ولي در كتاب نفس المهموم.
2-اين زيارت، طبق نقل ابن مشهدي، از زيارت‌هاي روز عاشورا است و مرحوم قمي، در باب زيارت عاشورا، در مقام استقصاي تمام زيارات عاشورا نبوده است؛ بلکه فقط دو زيارت را آورده و به همان دو اکتفا کرده است.
3- آيا محدث قمي تعهد داده‌ است که تمام زيارات صحيحه را در کتاب خودش جمع و غير صحيح را رها کند و اصلاً آيا کتب اربعه چنين تعهدي داده‌اند؟
4- شايد مرحوم قمي، روال و مبناي خاصي براي تأليف مفاتيح الجنان داشته است که اين زيارت در اين چهار چوب نمي‌آمده است؛ مثل شريف رضي، که خطبه‌هاي امير المؤمنين(علیه السلام) را جمع آوري کرده است.
آيا مي‌توان گفت همة خطبه‌هاي حضرت امير، همين مقدار است؟
خير؛ بلکه روش وي اين بوده است که نهج البلاغه بنويسد؛ يعني خطبه‌هايي که جنبه بلاغي داشته است. شايد شيخ عباس قمي هم چنين مبنايي داشته است؛ يعني زاويه و بُعد خاصي را در نظر گرفته و برطبق آن زيارت عاشورا را آورده؛ ولي زيارت ناحيه را ذكر نكرده است؛ هر چند به آن مبنا اشاره نکرده است.
5- مفاتيح الجنان، کتاب جامع و کاملي نيست. مرحوم قمي، از 54 دعاي صحيفه سجاديه، فقط يک دعا را آورده است. ابن طاووس در اقبال اعمال شب قدر را مفصل آورده است؛ ولي ايشان به طور مختصر ذکر کرده است.
در بحارالانوار چندين زيارت نقل شده که ايشان نياورده است. اصلاً شيخ عباس قمي، بنا نداشته است کتاب کامل و جامعي بنويسد و شايد چنين ادعائي را هم نكرده باشند؛ بلکه بنا بر نقلي معروف، وي مفاتيح‌الجنان را به صورت يادداشت براي خودش نوشته است، تا به همراه داشته باشد.
6- شايد وي از درازنويسي پرهيز داشته و به دنبال اختصار بوده است و زيارت ناحيه، با اعمال خاص آن،خيلي طولاني مي‌شود. اگر دعاها و زيارات طولاني و مفصل ديگري را آورده است، به اين دليل است كه بدل و جايگزين نداشته؛ اما زيارت ناحيه را ذکر نکرده است؛ چون بدل و جايگزيني براي آن، داشته و آن دو زيارت عاشوراست.

ابوتراب;178875 نوشت:
بعد عبارت ناشرات الشعور را چگونه مي‌توان پذيرفت؟ آيا ميشه ادعا كرد زينب كبري(علیها السلام) و ساير مخدرات، پس از واقعة شهادت امام حسين(علیه السلام) با گيسوان پريشان و بدون روسري و حجاب، سراسيمه از خيمه‌ها بيرون اومدند. آيا اين صحنه، با مقام زنان اهل بيت، سازگار داره؟

سلام مجدد
عرض کنم که گيسوي پريشان، با مكشوف بودن سر و بدون حجاب بودن، هيچ تلازمي ندارد؛ چون ممكن است ـ و حتماً نيز همين است ـ كه گيسوان خود را ـ براي حزن و مصيبت و عزا، زير چادر و عبا و حجاب كامل پريشان كرده باشند. البته اين شيوه، بين عرب، رسم و عرف بوده است.
استاد شیخ نجم الدین طبسی از اساتید حوزه علمیه قم می فرمودند:
در همین باره؛ روزی از استاد بزرگوارم، آیت الله وحید، همین شبهه را پرسیدم و آن بزرگوار، پاسخی به همین مضمون بیان فرمود.

پرسش:
آیا زیارت ناحیه مقدسه از جانب امام زمان(عج)وارد شده است؟
پاسخ:

زیارت نا حیه مقدسه در بسیاری از کتب مزار همچون مزار شیخ مفید مزار مشهدی واقبال سید ودیگر کتب دعا و زیارت آمده است زيارت ناحيه مقدسه بنا به آنچه در اقبال الاعمال سيد بن طاووس آمده است از طرف امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف، به صورت توقيع «نامه» به دست محمد بن غالب اصفهاني بيرون آمده است.
البته مرحوم مجلسي نظر به اينكه در سند اين روايت تاريخ صدور توقيع سال 252 آمده است و اين تاريخ چهار سال قبل از ولادت آن حضرت خواهد بود دو احتمال را مطرح كرده است. احتمال اول اينكه در ثبت تاريخ اشتباه رخ داده باشد.
و احتمال دوم اينكه اين زيارت از جانب حضرت عسكري عليه السلام باشد. ولي معروف همان است كه اين زيارت از جانب امام زمان عليه السلام مي باشد و معمولا واژه «ناحيه» براي آن حضرت به كار مي رود. بر مبانی قاعده ای که مفاد آن سخت گیری نکردن در ادله مستحبات ومکروهات است سخت گیری سندی صورت نمی گیرد بنا بر این زیارت نا حیه نزد علمای شیعه معتبر بوده هر چند ممکن است از نظر سندی دارای سندی قوی نباشد .
لازم است بدانيم ما دو زيارت با عنوان ناحيه داريم: 1. زيارة الشهداء يوم عاشورا 2. زيارة الناحيه (مشهور):مرحوم ابن طاووس در دو کتابش الاقبال و مصباح الزائر اين زيارات را نقل کرده است. وي زيارت اول را اين گونه روايت مي‌ کند:
دروينا باسنادنا الي جدي ابي جعفر محمد بن الحسن الطوسي( قال حدثنا الشيخ ابو عبد الله محمد بن احمد بن عياش قال حدثني الشيخ الصالح ابومنصور بن عبد المنعم بن النعمان البغدادي قال: خرج من الناحية سنة اثنين و خمسين و مأتين علي يد الشيخ محمد بن غالب الاصفهاني حين وفات ابي و کنت حديث السن و کتبت استأذن في زيارة مولاي ابي عبدالله(علیه السلام) و زيارة الشهداء ـ رضوان الله عليهم ـ . فخرج الي منه: بسم الله الرحمن الرحيم. اذا اردت زيارة الشهدا ـ رضوان الله عليهم ـ فقف عند رجلي الحسين(علیه السلام) و هو قبر علي بن الحسين ـ صلوات الله عليهما ـ فا ستقبل القبلة بوجهک فان هناک حومة الشهدا. و أوم و أشر الي علي بن الحسين و قل: السلام عليک يا اول قتيل من نسل خير سليل من سلالة ابراهيم الخليل صلي‌الله عليك و علي أبيك اذ قال فيک: قتل الله قوما قتلوک يا بُني ما أجرأهم علي الرحمن و علي انتهاک حرمة الرسول. علي الدنيا بعدک العفا! کأني بک بين يديه ماثلاً و للکافرين قائلا:اناعلي بن الحسين بن علي نحن و بيت الله أولي بالنبي أطعنکم بالرمح حتي ينثني أضربکم بالسيف أحمي عن أبي ضرب غلام هاشمي عربي والله لايحکم فينا ابن الدعي حتي قضيت نحبک ولقيت ربک. أشهد أنک أولي بالله و برسوله و أنک ابن رسوله و ابن حجته و أمينه حکم الله لک علي قاتلک مرة بن منقذ بن النعمان العبدي لعنه الله و أخزاه و من شرکه في قتلک.

بحث در سند:
اين زيارت را شيخ مفيد و سيد مرتضي با حذف سند در قسمت زيارات عاشورا نقل کرده‌اند. همچنين مرحوم ابن طاووس در اقبال از ابومنصور بغدادي نقل کرده است كه نقل او گذشت.

پرسش:
چرا تاريخ صدور توقيع، سه سال قبل از ولادت امام زمان(علیه السلام) است.و وجود راوایان مجهول زیارت را بی اعتبار نمی کند؟

در جواب اشکال اول باید عرض کنم:
1. ممکن است در نوشتن تاريخ اشتباهي از نسّاخ رخ داده باشد يا در خواندن و قرائت اشتباه شده باشد و عدد شش را به اشتباه پنج خوانده‌ باشند؛ يعني تاريخ صدور آن 262ه‍ باشد.
2. ممکن است اين زيارت، از امامين عسکريين(علیهما السلام) باشد؛ چون در سند، تصريح نشده که اين زيارت، از ناحيه امام عصر است و فقط تعبير عن الناحية المقدسة آمده است.

و در پاسخ به اشکال دوم هم عرض کنم
در سلسلة سند اين توقيع، افرادي مجهول‌الحال هستند كه عبارتند از:
الف. محمدبن احمدبن عياش ب. ابومنصور بغدادي ج. محمدبن غالب اصفهاني
اما در جواب باید عرض کنم: برخلاف اشكال سندي، در تأييد اين نقل چند قرينه هست:
1. اين متن، در بر دارنده برخي معارف و اخلاقيات و نکات تاريخي است که با مضامين ديگر ادعيه و زيارات و نصوص معتبر مطابقت دارد که نمي‌توان تنها به دليل ضعف سندي به آساني از آن دست كشيد؛ (فتأمل). شايد اين روايت، نظير زيارت جامعه باشد که سندش از نظر فني دچار مشکل است (محمد بن موسي نخعي، راوي آن، مجهول است)؛ ولي بزرگان ما همانند امام خميني فرموده‌اند: قطعاً اين متن زيارت جامعه، از امام معصوم است و آيت‌الله وحيد خراساني مي‌فرمايد: اين لفظ، لفظ غير معصوم نمي‌تواند باشد و قطعاً از امام است.
ما بعضي جاها بايد از چارچوب تضعيف و توثيقات نجاشي و کشي خارج شويم.دعاي افتتاح نيز همين‌گونه است (توقيع است)؛ ولي متن دعا به گونه اي است که از غير معصوم صادر نمي‌شود؛ همين‌طور دعاي ندبه و.... ممکن است بگوييم زيارت ناحيه نيز چنين است.
2. اين بحث، بحث فقهي و کلامي نيست تا نياز به بررسي سندي داشته باشد؛ در نتيجه قاعده تسامح در ادلة سنن ـ علي المبنا ـ مشكل ضعف سند را حل مي‌كند و ما در اين گونه بحث‌ها احتمال تقيه نمي‌دهيم.
3. اين متن، تقريباً با نصوص تاريخي فريقين مطابقت دارد. امّا درباره عدد شهدا که تقريبا 80 نفر را نام برده نيز بايد گفت: بله، البته بعضي از مورخين عدد شهدا را تا 103 و 113 نفر هم ذكر کرده‌اند؛ ولي به سبب آن اختلاف نظر و اقوال نمي‌توان اين توقيع را کنار گذاشت؛ بلکه بايد اين توقيع را محور قرار بدهيم يا دست‌كم بگوييم عدد مذكور قولي از اقوال است.
4. کتب علماي رجال، در مقام توثيق برخي از روات، به فرازهايي از اين زيارت استناد مي‌کنند و اين، نشانگر آن است که زيارت را تلقي به قبول کرده‌اند.

پرسش:
این زیارت در مفاتیح نیست،آیا این دلیل بر نا معتبر بودن آن نیست؟
در پاسخ به این سوال هم چند نکته خدمت شما عرض کنم:
1- مرحوم قمي، آن‌ را آورده است؛ ولي در كتاب نفس المهموم.
2-اين زيارت، طبق نقل ابن مشهدي، از زيارت‌هاي روز عاشورا است و مرحوم قمي، در باب زيارت عاشورا، در مقام استقصاي تمام زيارات عاشورا نبوده است؛ بلکه فقط دو زيارت را آورده و به همان دو اکتفا کرده است.
3- آيا محدث قمي تعهد داده‌ است که تمام زيارات صحيحه را در کتاب خودش جمع و غير صحيح را رها کند و اصلاً آيا کتب اربعه چنين تعهدي داده‌اند؟
4- شايد مرحوم قمي، روال و مبناي خاصي براي تأليف مفاتيح الجنان داشته است که اين زيارت در اين چهار چوب نمي‌آمده است؛ مثل شريف رضي، که خطبه‌هاي امير المؤمنين(علیه السلام) را جمع آوري کرده است.
آيا مي‌توان گفت همة خطبه‌هاي حضرت امير، همين مقدار است؟
خير؛ بلکه روش وي اين بوده است که نهج البلاغه بنويسد؛ يعني خطبه‌هايي که جنبه بلاغي داشته است. شايد شيخ عباس قمي هم چنين مبنايي داشته است؛ يعني زاويه و بُعد خاصي را در نظر گرفته و برطبق آن زيارت عاشورا را آورده؛ ولي زيارت ناحيه را ذكر نكرده است؛ هر چند به آن مبنا اشاره نکرده است.
5- مفاتيح الجنان، کتاب جامع و کاملي نيست. مرحوم قمي، از 54 دعاي صحيفه سجاديه، فقط يک دعا را آورده است. ابن طاووس در اقبال اعمال شب قدر را مفصل آورده است؛ ولي ايشان به طور مختصر ذکر کرده است.
در بحارالانوار چندين زيارت نقل شده که ايشان نياورده است. اصلاً شيخ عباس قمي، بنا نداشته است کتاب کامل و جامعي بنويسد و شايد چنين ادعائي را هم نكرده باشند؛ بلکه بنا بر نقلي معروف، وي مفاتيح‌الجنان را به صورت يادداشت براي خودش نوشته است، تا به همراه داشته باشد.
6- شايد وي از درازنويسي پرهيز داشته و به دنبال اختصار بوده است و زيارت ناحيه، با اعمال خاص آن،خيلي طولاني مي‌شود. اگر دعاها و زيارات طولاني و مفصل ديگري را آورده است، به اين دليل است كه بدل و جايگزين نداشته؛ اما زيارت ناحيه را ذکر نکرده است؛ چون بدل و جايگزيني براي آن، داشته و آن دو زيارت عاشوراست.


پرسش:
عبارت ناشرات الشعور را چگونه می توان پذیرفت؟ آیا می توان ادعا کرد زینب کبری(س) و سایر مخدرات، پس از واقعة شهادت امام حسین(ع) با گیسوان پریشان و بدون روسری و حجاب، سراسیمه از خیمه ها بیرون آمدند. آیا این صحنه، با مقام زنان اهل بیت، سازگار است؟

گيسوي پريشان، با مكشوف بودن سر و بدون حجاب بودن، هيچ تلازمي ندارد؛ چون ممكن است ـ و حتماً نيز همين است ـ كه گيسوان خود را ـ براي حزن و مصيبت و عزا، زير چادر و عبا و حجاب كامل پريشان كرده باشند. البته اين شيوه، بين عرب، رسم و عرف بوده است.
استاد شیخ نجم الدین طبسی از اساتید حوزه علمیه قم می فرمودند:
در همین باره؛ روزی از استاد بزرگوارم، آیت الله وحید، همین شبهه را پرسیدم و آن بزرگوار، پاسخی به همین مضمون بیان فرمود.

موضوع قفل شده است