آزمون هدفمندی در زندگی با تکیه بر اسلام
تب‌های اولیه
در این تاپیک مباحث زیر می آید:
هدف در زندگی
آزمون هدف در زندگی با تکیه بر اسلام
فواید زندگی هدفمند
در سال‌هاي اخير مذهب و آموزه‌های دینی به عنوان یکی از متغيرهای مؤثر رفتار و فرایندهای روانی مورد توجه متخصصان علوم رفتاری قرارگرفته است تا جایی که برخی دین را عامل اساسی بهداشت فردی و اجتماعی معرفی کرده‌اند (سهرابی و سامانی، 1380و یونگ، 1379).از نظر پارگامنت و بارک (1995) مذهب با ارائه تفسیر واقع بینانه از زندگی بر سلامت روان اثر می‌گذارد. یونگ در فعالیت‌های روان درمانی خود دریافت که باورهای مذهبی می‌تواند سبب بالا بردن یکپارچگی و معنا دادن به شخصیت شود (یونگ، 1379).
در همین راستا تحقیقات متعددی نشانگر اثر بخشی روان درمانی مذهبی بر مشکلات روان شناختی می‌باشد (هارتز، 1387 و جعفری، 1387، ص3 و فرانک به نقل از حیدری، 1383 و فونتانا، 1385، ص342) و سازمان جهانی بهداشت (1989) با توجه به نتایج تحقیقات انجام شده به طور رسمی اعلام کرد باید از توانمندی‌ها و پتانسیل باورهای دینی و اعتقادی افراد برای ارتقاء سلامت روانی آنان کمک گرفت (بیان زاده، 1379، ص63- 68) با این توصیف کشف مؤلفه‌های هدفمندی از آموزه‌ها و متون معتبر دینی و تهیه آزمونی بر همان اساس می‌تواند زمینه را برای مداخله‌ای هدفمند آماده می‌سازد.
این عقیده که ممکن است شاخص‌های تهیه شده برای سنجش هدفمندی بر اساس مؤلفه‌های دینی که متکی به وحی الاهی هستند بتوانند هدفمندی افراد مسلمان را دقیق ارزیابی کند ضرورت این پژوهش علمی را برجسته می‌کند. تأکید تعالیم اسلام و یافته‌های روان شناختی به ویژه مکاتب شناختی بر هدف و هدف گذاری و فقدان آزمون هدف در زندگی با رویکردی اسلامی، بر ضرورت این پژوهش می‌افزاید.
هدف: هدف پژوهش حاضر، آن بوده است كه با استفاده از آموزه‌ها و تعاليم اسلام پرسش‌نامه‌اي معتبر تهيه شود تا به عنوان يك مقياس علمي، هدفمندي افراد در زندگي را بسنجد و مشخص كند كه افراد بر اساس تعاليم اسلام در چه مرتبه اي از هدفمندي، قرار دارند.
روش: روش تحقیق از نوع بنیادی وزمینه یابی است؛ ابتدا به صورت کتابخانه‌ای و با روش توصیفی به اکتشاف دیدگاه قرآن و حدیث درباره هدف در زندگی پرداخته‌شد و سپس روش تحقيق زمينه‌يابي و پيمايشي (از نوع ميداني) خواهد بود.جامعه آمار دانشجويان دوره ليسانس دانشگاه پيام نور قم ودانش‌پژوهان دوره ليسانس موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، و حوزه خواهران قم هستند كه در سال 1387-88 مشغول تحصيل‌اند.حجم گروه نمونه با جدول كرچسي و مورگان 404 نفر انتخاب شد؛207 دانشگاهي و 197 حوزوي .روش نمونه‌برداري تصادفي طبقه‌اي است.
یافته‌ها:يافته‌هاي اين‌پژوهش كه با كمك نرم افزارspss به دست آمده است نشان مي‌دهد كه آزمون هدف در زندگي با تكيه بر اسلام روايي محتوايي بالايي (8/91%)دارد و ضريب همساني دروني آن (آلفاي كرنباخ) 926/0است و اعتبار آن به روش دو نيمه سازي اسپيرمن وگاتمن 91/0 است.
مقدمه پژوهش آزمون هدفمندی در زندگی با تکیه بر اسلام
[=B Lotus]مقدمه
[=B Lotus]کشتی ایام با[=IranNastaliq] [=B Lotus]حرکت در، اقیانوس زندگی سینه زمان را می‌شکافد و همچنان به پیش می‌رود.جذر و مدّ ناخوشی‌ها و[=IranNastaliq] [=B Lotus]خوشی‌ها گاه، و بیگاه، مهمان دل مسافران می‌شود و تکرار غروب و[=IranNastaliq] [=B Lotus]طلوع خورشید، ندای خاموش سالنامه و تقویم‌ها، وادارشان می‌کند که در آیینه ایام، به تماشای گذر عمر خود بنشینند [=B Lotus]و[=B Lotus][=Times New Roman] [=B Lotus]با[=B Lotus] خود بگویند: راستی کشتی ایام از کجا آمده؟ الآن کجا هستیم؟و سرانجام ما[=IranNastaliq] [=B Lotus]چه خواهد شد؟
[=B Lotus]با وزش باد موافق خوشی‌ها، تنها عده کمی به دنبال پاسخ می‌‌روند، ولی هنگامی که گرداب هائل سرگردانی، فکر را در[=IranNastaliq] [=B Lotus]خود می‌چرخاند، موقعی که عقاب تیز پنجه أجل، کبوتران شادی ها را شکار می‌کند، وقتی که فرشته سفید لبخند، جای خود را به دیو سیاه دلهره می‌دهد، و زمانی که غول بی هویتی و یکنواختی بر سرنوشت انسان سایه می‌افکند، مسافران را دو گروه متفاوت می‌یابی: آن‌هایی که از گنج باور و[=IranNastaliq] [=B Lotus]معنا، محروم‌اند و[=IranNastaliq] [=B Lotus]رنگ سبز آرامش را[=IranNastaliq] [=B Lotus]نمی بینند. و اینهایی که با عینک زیبا بینِ توکل، زینب‌وار، حتی در توفان پر بلای کربلا جز زیبایی، چیزی نمی‌بینند (مارأیتُ الاّ جمیلا). و در[=IranNastaliq] [=B Lotus]امواج زندگی، جلیقه نجا ت «توسّل و تلاش» را به تن کرده‌اند.[=IranNastaliq] [=B Lotus]و آن‌هایی که دچار گرداب‌های تشویش و پوچی شده‌اند و ابر سیاه رنج‌ها را پایان همه لذّت‌ها می‌دانند و اینهایی که دست دل در دست کشتیبان ثقلین (قرآن و[=IranNastaliq] [=B Lotus]عترت) نهاده‌اند و[=IranNastaliq] [=B Lotus]برای عمری، آرامش و[=IranNastaliq] [=B Lotus]امنیت را مهمان دل خود کرده‌اند[=IranNastaliq] [=B Lotus]و پرچم غرورانگیز «حسین، کشتی نجات است و چراغ هدایت» را بر فراز کشتی ایام به اهتزار در آورده‌اند (قدیری، [=B Lotus]1382، ص35).
[=B Lotus]انسان به طور فطری خداجو، خداپرست و حقیقت‌جو است، ارضای این نیازهای عالی است که به او آرامش می‌دهد و[=B Lotus] [=B Lotus]انحراف در[=IranNastaliq] [=B Lotus]ارضای آن‌ها سبب تنیدگی مضاعف و[=IranNastaliq] [=B Lotus]بی قراری روحی روانی اش می‌شود.[=IranNastaliq] [=B Lotus]ادیان به ویژه دین کامل خاتم (ص) آمده‌اند تا انسان تشنه حق را از زلال چشمه سار عرش سیراب کنند. اسلام به دلیل جامعیتش برای همه شئوون زندگی (فردی و اجتماعی) و تمام سطوح شخصیت برنامه دارد، طرح تکاملی اسلام، برخلاف مکاتب فلسفی، غیر دینی، برای سه ضلع مثلث جسم، ذهن و[=IranNastaliq] [=B Lotus]روح برنامه سازنده دارد.
[=B Lotus]ترس از محرومیت بشر از برنامه و هدف زندگی انبیاء، عرفا و اندیشمندان الاهی را بر آن داشته که درچارچوب رسالت خود آدمی را به خود آورند و از دره پوچی نجاتش دهند و عسل معنا، در کام زندگیش بریزند، به همین دلیل است که قرآن اندیشه انسان را خطاب قرار مي‌دهد:
[=B Lotus]أفَحَسِبتُم انّما خلقنَاکم عبثاً و انّکم اِلینا لاتُرجَعون: (آیا گماه می‌کنید که بی هدف خلق شده‌اید و به سوی ما باز نمی‌گردید).
[=B Lotus]و حضرت علی (ع) می‌فرماید: [=B Lotus]
[=B Lotus]رحم الله علم (عرف) م[=B Lotus]ِ[=B Lotus]ن أین و فی أین و الی أین: رحمت خدا بر کسی که بداند که از کجا آمده؟ در کجا بسر می‌برد؟ و به کجا رهسپار خواهدشد؟
[=B Lotus]و هم[=B Lotus] ا[=B Lotus]و می‌گوید: [=B Lotus]
[=B Lotus]اِن لم تَعلم مِن أینَ جئتَ لاتعلم الی أینَ تَذهب (ابن ابی الحدید، ج20، ص292).[=B Lotus]اگر ندانی که از کجا آمده‌ای، نخواهی دانست به کجا خواهی رفت[=B Lotus].
[=B Lotus]و مولوی از« غربت وجودی» خود در این منزل ویران می‌نالد:
[=B Lotus]و سعدی فغان از گذران عمر می‌کند:
[=B Lotus]ای که پنجاه رفت و درخوابی مگراین پنج روزه دریابی و همومی‌گوید: خواب نوشین بامداد رحیل باز دارد پیاده را ز سبیل (سعدی، 1387، درج3).
[=B Lotus] خواجه عبدالله انصاری می‌گوید: [=IranNastaliq]
[=IranNastaliq] [=B Lotus]الاهی روزگاری تو را می‌جستم و خود را می‌یافتم.اکنون خود را می‌جویم و تو را می‌یابم (خواجه عبدالله انصاری، 1387، درج3). [=B Lotus]
[=B Lotus] و شمس تبریزی می‌گوید:
[=B Lotus]در بند آن باش که من کيم؟ و چه جوهرم؟ و به چه آمدم و به کجا مي روم؟ و اصل من از کجاست؟ و اين ساعت در چه ام؟ و روي به چه دارم (شمس تبريزي، 1387، ص192).
[=B Lotus]دنیاگراهایی که خواسته‌اند بدون قطب نمای وحی، مسیر حیات را به آدمی نشان دهند خود و دیگران را به بیراهه‌ها می‌برند و خواهند برد که گفته‌اند:
[=B Lotus]و لسان الغيبِ عارف، به سالکان راه حق هشدار می‌دهد تا بی خضر، راه نپیمایند:
[=B Lotus]و نیز هم او سروده:
[=B Lotus]الکسیس کارل لب به شکایت از نظام آموزشی و تربیتی معاصر می گشاید و می‌گوید نباید به یافتن پاسخ سؤالات اساسی از سرچشمه وحی، بی‌اعتنا باشيم وی معتقد است که دانستن سرنوشت، از نقشه آلاسکا و ساختمان مرکز هسته‌ای اتم مهم‌تراست. (کارل، 1375، ص179).و پارگامنت، فرانکل، آلپورت و...تمرین در باشگاهِ «معنایابی» را برای قوی شدن عضلات شخصیت و آرامش لازم می دانند و بسیاری از پوچگرایانِ بی خدا، «معنادهی» به زندگی را «نمک زندگی» به حساب می آورند.
[=B Lotus]با توجه به نکات بالا برای رفع «عطش وجودی» ، نجات از گرداب هائل پوچی و امان از آسیب‌های بی‌شمار (جسمی، ذهنی و روحی) بی‌معنایی زندگی، بر آن شدیم که از میزان فیض الاهی، قرآن و حدیث) کمک بگیریم تا دیوار زندگی خود را با «شاغول هدفمندی» اش بالا ببريم و مسیر لغزنده راستی را با عصا احتیاط و تدبیر طی کنیم. برای رسیدن به خواسته خود[=B Lotus] پژوهشی پنج فصلی را به شرح زیر دنبال می‌کنیم.
[=B Lotus]در فصل اول به بیان مسأله، ضرورت، هدف، سؤالات تحقیق و تعاریف مفهومی و عملیاتی پرداخته می‌شود.در فصل دوم پیشینه نظری مسأله بررسی خواهد شد و در فصل سوم روش اجرای پژوهش ؛ جامعه آماری، گروه نمونه، شیوه و ابزار پژوهش و روش گردآوری اطلاعات را بیان می‌کنیم. فصل چهارم، به تجزیه و تحلیل نتایج پژوهش اختصاص می‌یابد و سرانجام در آخرین فصل، به تبین یافته‌ها و تحلیل نهایی نتایج می‌پردازیم.
[=B Lotus]http://zndgiearam.persianblog.ir/post/255/ [=B Lotus]
[=B Lotus]چاهن[=B Lotus] 5 [=B Lotus]الگوي [=B Lotus]سلامت [=B Lotus]رو[=B Lotus]ان را چنين مي شمارد: حس مسؤليت پذيري، حس اعتماد به خود، ارزش هاي شخصي، فرديت و يگانگي[=B Lotus].
[=B Lotus]او [=B Lotus]يكي از ويژگي هايي سلامت روان را هدف‌مداري مي‌داند و هدف‌مداري يعني اين كه فرد ازآرمان هاي زندگي دريافت روشني دارد از همين رو توان و خلاقيت خويش را يكسره در جهت راه‌يابي به اين مقصد هدايت مي‌كند. ويژگي ديگر، ارزش هاي شخصي است كه فرد فلسفه اي خاص مبتني بر باورها و هدف‌هايش دارد كه نتيجه آن خوش بختي و شادكامي خود و اطرافيان اوست.
http://zndgiearam.persianblog.ir/post/255/[=Times New Roman].
[=B Lotus].
[=B Lotus]
[=B Lotus]1[=B Lotus]براي رسيدن به اهدافم، کمتر، تفريح می‌کنم.
[=B Lotus]2[=B Lotus]اغلب، نسبت به اهدافم آگاهي خوبي دارم.
[=B Lotus]3[=B Lotus]بيش از توانم، مسؤوليت نمي‌پذيرم.[=B Lotus]
4[=B Lotus]قرض دادن، مرا اهدافم باز مي‌دارد.
[=B Lotus]6[=B Lotus]واجبات (نماز، روزه، امربه معروف، و...) خود را انجام مي‌دهم.
[=B Lotus]7[=B Lotus]آرزو هايم، دور و دراز است.
[=B Lotus]8[=B Lotus]با پيروي از الگوهاي موفق ونيك، خوشبختي خود را تضمين مي كنم.
[=B Lotus]10[=B Lotus]رسيدن به« نتيجه» ، بيشتر از «انجام وظيفه» ، برايم اهميت دارد.
[=B Lotus]11[=B Lotus]پيوسته، خود را در محضر خدا، فرشتگان الهي، و ائمه اطهار (ع) مي‌بينم.
[=B Lotus]12[=B Lotus]تلاش مي كنم، بامطالعه، تفكر، تلاوت و...شناختم از خدا، ائمه اطهار (ع) ، وقرآن يشتر شود.
[=B Lotus]13[=B Lotus]اغلب، « احساس ارزشمندي» مي كنم.
[=B Lotus]14[=B Lotus]بسياري از تصميم‌هایم با امروز و فردا كردن، به تاخير مي افتند.
[=B Lotus]15[=B Lotus]معمولا، قبل از شروع كار، سود و زيان (مادي ومعنوي) آن را مي سنجم.
[=B Lotus]16[=B Lotus]براي رسيدن به خواسته ام، در برابر صاحبان قدرت، كُرنش مي‌كنم.
[=B Lotus]17[=B Lotus]به سلامت جسم وروانم اهميت نمي‌دهم.
[=B Lotus]18[=B Lotus]ازهمّت واراده خوبي برخوردارم.
[=B Lotus]19[=B Lotus]زندگي برايم پوچ وبي‌معني شده‌است.
[=B Lotus]20[=B Lotus]درحد توانم، با مال، جان، و انديشه، در برابر دشمنِ باورهايم، ايستادگي مي‌كنم.
[=B Lotus]21[=B Lotus]همواره، با امام زمانم (عج) عهد ( کلامی و عملی) مي‌بندم.
[=B Lotus]22[=B Lotus]براي كارها وشؤون زندگيم، برنامه زمانمند دارم
[=B Lotus]23[=B Lotus]اگر لازم شود، براي حفظ ايمان، موقعيتم (كار، تحصيل، زندگي) را تغيير مي‌دهم.
[=B Lotus]24[=B Lotus]معمولاً، در كارهايم از خداوند، خير دنيا وآخرت را مي‌خواهم.
[=B Lotus]25[=B Lotus]در انجام وظايف ديني ام،از واكنش هاي منفي ديگران (سرزنش، تمسخر، و...) مي‌ترسم.
[=B Lotus]26[=B Lotus]معمولا زندگيم به كارهاي مفيد مي‌گذرد.
[=B Lotus]27[=B Lotus]براي هر كار اخروي (نماز، يتيم نوازي، و...) كه از من تلف شود تأسف مي‌خورم.
[=B Lotus]28[=B Lotus]غرق شدن در[=B Lotus]لذت هاي زود گذر، را مانع كاميابي (دنيوي و اخروي) خود مي‌دانم.
[=B Lotus]29[=B Lotus]همواره، از كارهايي كه براي دنيا و آخرتم فايده ندارد، به خدا پناه مي‌برم.
[=B Lotus]30[=B Lotus]با افرادي كه با من هدف مشتركي (مادي و معنوي) دارند، همكاري [=B Lotus]ن[=B Lotus]مي‌كنم.
[=B Lotus]31[=B Lotus]معمولا به باورهايم، عمل مي‌كنم.
[=B Lotus]32[=B Lotus]براي رسيدن به بهشت ازامكاناتم (سلامتي، نشاط، قدرت) كمك مي‌گيرم.
[=B Lotus]33[=B Lotus]به ندرت، به [=B Lotus]قرآن و اهل بيت (ع) [=B Lotus]توسل پيدا مي‌كنم.
[=B Lotus]34[=B Lotus]بي حوصله وتنبل شده‌ام.
[=B Lotus]35[=B Lotus]اغلب، ازخدا مي‌خواهم تا زماني كه زندگي من در راه خير است، زنده‌ام بدارد.
[=B Lotus]36[=B Lotus]بر خشم خود، كنترل ندارم.
[=B Lotus]37[=B Lotus]در روابط اجتماعي (گزينش همسر و دوست) ، دينداري افراد، اهميت ويژه‌اي ندارد.
[=B Lotus]38[=B Lotus]به همنشيني واستفاده از آثار عالمانِ الاهی علاقه دارم.
[=B Lotus]39[=B Lotus]در مشكلات و مسايل زندگيم، با كارشناسان مشورت مي‌كنم.
[=B Lotus]40[=B Lotus]همواره، از گذشته خود و ديگران درس مي‌گيرم.
[=B Lotus]41[=B Lotus]به عقيده من، نرمي ومدارا باديگران، مرا از اهدافم باز مي‌دارد.
[=B Lotus]42[=B Lotus]وضعيت و مسايل مسلمانان برايم مهم است.
[=B Lotus]43[=B Lotus]در زندگي، حق وانصاف، را رعايت مي‌كنم، هرچند به ضررم باشد.
[=B Lotus]44[=B Lotus]ديگران را در پيروي ازخدا، گناه نكردن، وسختي ها به خويشتن داري دعوت مي‌كنم.
[=B Lotus]45[=B Lotus]خود را با افراد دنيا گرا كه از رفاه كامل بهره منداند، مقايسه نمي‌كنم.
[=B Lotus]46[=B Lotus]در كارهاي خير، تلاش مي كنم از ديگران پيشي بگيرم.
[=B Lotus]47[=B Lotus]نسبت به ايمان ديگران (خانواده وجامعه) احساس وظيفه نمي‌كنم.
[=B Lotus]48[=B Lotus]معمولا، پيشرفت اهدافم، قابل سنجش است..
[=B Lotus]49[=B Lotus]اغلب، براي رسيدن به مقصودم، از كم هزينه‌ترين وكوتاه‌ترين راه، استفاده مي‌كنم.
[=B Lotus]50[=B Lotus]همواره، ازوسوسه‌ها (شيطان، هوس وانسان) به خدا پناه مي برم.
[=B Lotus]51[=B Lotus]مشكلات اگر چاره داشته باشند دنبال حل آن‌ها بر مي آيم، وگرنه با آن‌ها كنار مي آيم.
[=B Lotus]52[=B Lotus]گفتار و افعال بي فايده بخشي از عادت‌های روزمره ام شده‌است.
[=B Lotus]53[=B Lotus]دراهدافم، بر اساس اولويت بندي عمل مي‌كنم.
[=B Lotus]54[=B Lotus]هر روز، وقتي را براي حساب وكتاب (مادي ومعنوي) کارهای روزانه ام صرف مي كنم.
[=B Lotus]55[=B Lotus]درمسير اهدافم، احساس بي حالي و ضعف مي كنم.
[=B Lotus]56[=B Lotus]معمولا، كارهاي روزمره (تحصيل، كار، اموال، و اولاد) مرا از خدا غافل مي‌كنند.
[=B Lotus]57 [=B Lotus]براي رسيدن به لذت پايدار، به ندرت، از لذت‌هاي زودگذر چشم پوشي مي‌كنم.
[=B Lotus]58[=B Lotus]به زر و زیور و امور دنيوي، دلبستگي ندارم.
[=B Lotus]59[=B Lotus]با كارشناساني مشورت مي كنم كه صفات اخلاقي مثبتي مانند بخشندگي، شجاعت، راستگو، و..دارند.
[=B Lotus]60[=B Lotus]پيوسته، مي انديشم كه « ازكجا آمده ام؟» ، « دركجا هستم؟» ، و«به كجا خواهم رفت؟».
[=B Lotus]61[=B Lotus]براي آخرتم طوري عمل مي كنم كه گويي به زودي مي‌ميرم.
[=B Lotus]62[=B Lotus]در شؤون زندگي، برنامه زمانمند ندارم.
[=B Lotus]63[=B Lotus]استعداد وعلاقه[=B Lotus] من با اهدافم تناسب دارند
[=B Lotus]64[=B Lotus]معمولا، امروزم بهتراز ديروز است.
[=B Lotus]65[=B Lotus]براي رسيدن به اهدافم، از هر وسيله (هرچندغير شرعي) ، استفاده مي‌كنم.
[=B Lotus]66[=B Lotus]براي خود شناسي، برنامه منظم دارم.
[=B Lotus]67[=B Lotus]در همه كارهايم (حتي خواب وخوراك) نيّت خدايي دارم.
[=B Lotus]68[=B Lotus]اهداف دنيويم با اهداف اخرويم، هماهنگ است.
[=B Lotus]69[=B Lotus]امور زندگي ام، بر نماز اول وقت، مقدّم شده‌است.
[=B Lotus]70[=B Lotus]معمولا، خوابم زياد است.
[=B Lotus]71[=B Lotus]بر هوس و شهوتم كنترل دارم.
[=B Lotus]72[=B Lotus]از گناهان پرهیز نمي‌كنم.