از ناسوت تا هاهوت

«خداى تبارك و تعالى اسمى آفريد كه صداى حرفى ندارد، به لفظ ادا نمى‏شود، تن و كالبد ندارد، به تشبيه موصوف نگردد، آميخته به رنگى نيست، ابعاد و اضلاع ندارد، حدود و اطراف از او دورگشته، حس توهّم‏كننده به او دست نيابد، نهان است بى‏پرده، خداوند آن را يك كلمه تمام قرار داد، داراى چهار جزء مقارن كه هيچ‏يك پيش از ديگرى نيست، سپس سه اسم آن را، خلق به آن نياز داشتند، هويدا ساخت، و يك اسم آن را نهان داشت و آن همان اسمى است كه درگنجينه است و با آن سه اسمى كه آشكار و ظاهر گشته، پوشيده شده و آن سه عبارتند از: اللَّه، تبارك وسبحان. خداى سبحان براى هر اسمى از اين اسماء، چهار ركن مسخر فرمود كه جمعاً دوازده ركن مى‏شود، سپس دربرابر هر ركنى، سى اسم كه فعل منسوب به آنها هستند، آفريد، كه عبارتند از:
رحمان، رحيم، ملك، قدوس، خالق، بارى، مصوّر، حىّ، قيّوم، بى‏چرت و خواب، عليم، خبير، سميع، بصير، حكيم، عزيز، جبار، متكبر، على، عظيم، مقتدر، قادر، سلام، مؤمن، مهيمن، منشى، بديع، رفيع، جليل، كريم، رازق، زنده‏كننده، ميراننده، باعث و وارث. اين نام‏ها با اسماى نيكوتر تا سيصد وشصت نام كامل شود، فروع اين سه اسم مى‏باشند، وآن سه، اركانند و آن يك، اسم پوشيده درگنجينه، با اين اسماى سه گانه پنهان شده است، واين است معناى كلام خداوند كه: بگو: «اللَّه» را بخوانيد يا «رحمان» را بخوانيد، هر كدام را بخوانيد، نام‏هاى بهتر از آن اوست».

اين روايت شريف با صراحت بيان مى‏كند كه مقصود از «اسم آفريده شده»، لفظ نيست ويك امر مجرّد مى‏باشد نه جسمانى يا مثالى.
و از آن استفاده مى‏شود كه مراد از «اسم يگانه پنهان»، همان مقام «احديّت» است، زيرا آن مقام است كه با اسماى سه‏گانه: اللَّه، تبارك و سبحان، نهان شده است؛ وآن سه اسم همان هويّت، جمال وجلال مى‏باشند، چرا كه خلق در تحقق يافتن ذات ولوازم آن، به اين جهات سه گانه (هويت، صفات ثبوتى وصفات سلبى) نيازمندند، واما اگر خلق در مقايسه بامقام احديّت لحاظ شوند، چيزى از آنها باقى نخواهد ماند.
و درقسمت ديگر روايت فرمود: «سپس دربرابر هر ركنى، سى اسم كه فعل منسوب به آنها (يعنى اسماى دوازده گانه) هستند، آفريد». كه از طرفى آفريدن از آن‏ خداوند است واز طرف ديگر، فعل نسبتى با آن اسماء دارد، واين همان وساطت و ظهور است. و در پايان حديث فرمود: «آنها فروع اين سه اسم مى‏باشند». واين همان ترتب و وساطت ميان خود اسماء مى‏باشد. و اين‏كه فرمود: «سپس سه اسم آن را خلق به آن نياز داشتند، هويدا ساخت».

دلالت قرآن بر وجود عالم مثال و عالم تجرد
درباره وجود دوعالم كه واسطه بين عالم اسماء و عالم ماده‏اند، يعنى عالم تجرّد و تامّ و عالم مثال، نيز آيات و روايات فراوانى وجود دارد، ولى بسيارى از آنها در مورد عود وبازگشت مى‏باشد، يعنى برزخ وپس از آن. اين نصوص با توجه به مطابقت مبدأ با معاد وآغاز با انجام، ازجمله شواهد مدعاى ما خواهندبود.
يكى از اين ادلّه، آيه 21 سوره حجر مى‏باشد: «وَ إِنْ مِنْ شَى‏ءٍ إِلّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَما نُنَزِّلُهُ إِلّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ»؛
و هيچ چيز در عالم نيست جز آن‏كه منابع و خزائن آن نزد ماست، و از آن جز به اندازه معين، فرونمى‏فرستيم.
اين آيه با عموميتى كه دارد، بيان‏گر آن است كه همه موجودات اين جهان، نزد خداوند متعال وجودهايى گسترده و نامحدود و بى‏اندازه دارند، زيرا ظاهر آيه آن است كه «اندازه» همراه با تنزيل و پايين آمدن، پديد مى‏آيد؛ واين تنزيل به صورت «تجافى» نيست كه محل نخستين خالى بماند، زيرا خداوند مى‏فرمايد: «ما عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ»(آنچه نزد شماست پايان يابد و آنچه نزد خداوند است، پاينده‏ است) واگراين آيه را ضميمه كنيم به آيات: «كُلُّ شَى‏ءٍ هالِكٌ إِلّا وَجْهَهُ» (همه چيز نابوداست جز وجه خداوند). «كُلُّ مَنْ عَلَيْها فانٍ* وَيَبْقى‏ وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الجَلالِ وَالإِكْرامِ» (هركه روى زمين است دست‏خوش مرگ و فناست، و وجه پروردگار تو كه داراى مهترى و بزرگوارى است، پاينده ماند). نتيجه مى‏دهد كه آنچه نزد خداوند است «وجه» او مى‏باشد. آن‏گاه آيه «وَكُلُّ شَى‏ءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدارٍ» (هر چيزى نزد او به اندازه است) دلالت مى‏كند بر اين‏كه خداوند درهر چيزى «وجهى» دارد.
به بيان ديگر در هر شيئى يك «وجه خدايى» و يك «وجه خلقى» وجود دارد؛ و چون اين «وجه» داراى اندازه است، محدود و مثالى مى‏باشد؛ و از طرفى آيه «وَ إِنْ مِنْ شَى‏ءٍ إِلّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ»بيان‏گر وجه ديگرى است كه نامحدود و بى‏اندازه مى‏باشد.
بنابراين، روشن مى‏شود كه جهان ما يك چهره الهى داراى اندازه دارد كه پيش از آن مى‏باشد و اين همان «عالم مثال» است؛ و نيز يك چهره الهى بدون مقدار واندازه دارد كه باقى وپايدار مى‏باشد واين همان «عالم عقل و تجرد» است.
و نيز معلوم مى‏شود كه عالم‏هاى سه‏گانه، مطابق يك‏ديگر مى‏باشند و تفاوتشان از جهت شرافت و پستى است، خداوند مى‏فرمايد: «كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ» (همان‏گونه كه در آغاز بيافريدتان، باز مى‏گرديد) و مى‏فرمايد: «إِنَّ الدّارَ الآخِرَةَ لَهِىَ الحَيَوانُ» (همانا خانه بازپسين به حقيقت، زندگانى است).
و نيز معلوم مى‏گردد كه آفرينش به نحو تنزّل و پايين آمدن است اما بدون تجافى و بيرون شدن از محل نخستين. اين امور راآيات فراوانى در قرآن كريم تأييد مى‏كند.

دلالت روايات بر وجود عالم مثال و عالم تجرد
روايات مربوط به طينت و سرشت، سعادت وشقاوت، عالم ذرّ و ميثاق، و نيز روايات مربوط به بهشت آدم عليه السلام، برآنچه گفته شد دلالت دارد...(ادامه ی مبحث را می توانید از کتاب مذکور مطالعه بفرمائید.»