معيار شناخت دوست از دشمن

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
معيار شناخت دوست از دشمن


علي(ع) چه تعبيرات زيبايي دارد.

حضرت مي فرمايد: «الصديق من كان ناهيا عن الظلم و العدوان» دوست كسي است كه انسان را از ظلم و دشمني باز دارد. «رفيق» به كسي مي گويند كه جلوي تو را بگيرد و نگذارد تو حق كشي و مرزشكني كني. «معينا علي البر و الاحسان» (غررالحكم/514) از اين طرف وقتي كه مي بيند تو مي خواهي مرز الهي را رعايت كني و اطاعت الهي را به جا آوري، به تو كمك مي كند. معيارهاي رفيق، اين است.

«صديقك من نهاك و عدوك من اغراك» (همان) دوست تو كيست؟

آن كه وقتي مي خواهي مرزشكني كني، جلوي تو را مي گيرد و نمي گذارد كه مرزشكني كني. به تو مي گويد: اين كار را نكن! اين خيانت است! اين جنايت است! اين معصيت است! رفيق با رفيق خود اين طور حرف مي زند. «و عدوك من اغراك» آن كسي كه تو را فريب مي دهد، مغرورت مي كند و تو را به وادي مرزشكني مي كشاند، دشمن تو است. كاري مي كند كه تو، نه شرع سرت بشود و نه عقل. كسي كه تو را از وادي انسانيت و الهيت دور مي كند، دشمن تو است.

حضرت يك تعبير در ارتباط با رياست دارد كه به نظر من خيلي گويا است، آنجا كه مي فرمايد: «عند زوال القدره يتبين الصديق من العدو» (همان ص424) هنگام پايان قدرت، دوست از دشمن شناخته مي شود. وقتي كه به رياست (و به تعبير امروزي ها مسئوليت) رسيدي دنبال تو هستند اما همين كه مسئوليت را از تو گرفتند، همه مي گويند: خداحافظ! به سلامت! آن جا دوست از دشمن شناخته مي شود. آنجا مي بينيد كه چه كساني پشت كردند و رفتند و چه كساني هم باقي ماندند. حضرت معيار مي دهد تا كساني را كه براي دنيا به سوي تو آمدند و معيار رفاقتي شان دنيا بود و كساني را كه معيار رفاقتي شان دنيا نبود، بشناسي.
قدرت در اينجا اعم است يعني هر نوع تمكن و توانايي. چون ظهور قدرت در رياست است من اين طور گفتم وگرنه بحث دنيا است كه سرآمدش رياست و قدرت مالي است. تمكن مالي هم قدرت است. لذا تا موقعي كه از نظر دنيايي دست تو پر بود با تو رفيقند، اما وقتي كه دست تو خالي شد، آنجا ديگر رفاقت بي رفاقت.
اين تعبيرات علي(ع) معيار است. يك بحث اساسي اين قانون الهي است كه در باب رفاقت بايد توضيح مي دادم. لذا ما مي بينيم كه قرآن به پيغمبرش مي گويد با چه كسي رفاقت كن و با چه كسي رفاقت نكن! جهت آن هم روشن است، چون اين رابطه نقش سازندگي دارد. لذا اگر طبق معيار الهي باشد، اصلاح مي كند و اگر نباشد، نقش تخريبي دارد و سازندگي و تخريب هم براي انسان بسيار سرنوشت ساز است. هم در نشئه دنيا و هم در نشئه آخرت كه جاودانه است. آن وقت در آيه اي مي فرمايد: «الاخلاء يومئذ بعضهم لبعض عدو الا المتقين»(زخرف/76) توجه كن كه با كه رفاقت مي كني! گروهي رفاقتشان به دشمني تبديل مي شود، اما دوستي گروهي ديگر پايدار مي ماند.

برچسب: