چگونه بنده محبوب خداوند شویم؟

همه‏ موجودات جهان هستی از این نظر که مخلوق و اثر ذات ربوبي می‏باشند، محبوب خدا خواهند بود.اما مراد از محبوب شدني كه در آیات و روایات مطرح شده است، به معناي کنار رفتن حجاب‏ها و صفای باطن بندگان و مورد عنایت و لطف خداوند قرار گرفتن است.
در آیات و روایات گاهي با عناوین و معیارهای کلی راه‏های محبوب خدا شدن مواجهیم مانند اطاعت و پیروی از رسول گرامی اسلام (ص) و يا عمل به واجبات و مستحبات ، ترک محرمات و مکروهات.
ایمان به خدا ، روز قیامت و نبوت پيامبران به ويژه رسول اکرم (ص) ، پذیرش ولایت دوازده امام معصوم(‏ع) و دوري از کفر ، شرک و نفاق ، تحصيل علم و دانش ، عمل به دین اسلام و تبعیت بدون چون و چرا از خدا و رسول (ص) و ائمه (‏ع) و عدم فساد و به دین خدا و خلق او ، آراستن نفس به صفات پسندیده و حذف ویژگی های ناپسند ، سبب محبوبیت ، تقرب و کسب منزلت در بارگاه ربوبی و نبوی (ص) و علوی (ع) شده و این به معنای رسیدن انسان به کمال و هدفی است که برای آن آفریده شده است، که همان « قرب عندالله» می‏باشد.
همه‏ موجودات جهان، محبوب خداوند متعال می‏باشند، اماآنچه مورد بحث ماست ، محبوب بودن انسان‏ها به معنای خاص آن است.
امکان محبوب و مجذوب خدا شدن:
خداوند متعال در پیام و دستور خویش به پیامبر گرامی اسلام (ص)، خبر از امکان محبوب خداوند قرار گرفتن بندگان و مؤمنان می‏دهد:«قل ان کنتم تحبون اللَّه فاتبعونی یحببکم الله» (1) ، به مردم بگو اگر محب و دوست خدایید، پیرو من (پیامبر) باشید تا محبوب خدا شوید. در سوره‏ مائده مي فرمايد: «یحبهم و یحبونه» دوست می‏دارد ایشان را و آنان هم او را دوست می‏دارند. (2) و در حدیث قدسی است که فرمود: «لوعلم المدبرون کیف اشتیاقی بهم لماتوا شوقا.» اگر آنان که از من روی گردانیده‏اند می‏دانستند میزان اشتیاق و محبت مرا به خودشان، از فرط اشتیاق، جان می‏باختند.(3)
و در حدیث قدسی معروف و معتبر ديگري است که امام صادق (ع) از پیامبر (ص) نقل می‏فرماید که خداوند فرمود: «...انه لیتقرب الی بالنافله حتی احبه...» بنده‏ صالح به وسیله مستحبات و اعمال نیک، قرب الهی پیدا نموده و محبوب حق تعالی واقع می‏شود. (4)
معنای محبوب خدا شدن:
دوستی خدا با خلق و محبوب او شدن، دارای معانی متفاوتی است، اما به معنا و مفهومی که محبت و علاقه در انسان‏ها به کار می‏رود، نمی‏باشد. ولی آنچه می‏توان گفت این است که بر اثر این دوستی، خداوند پرده را بر می‏دارد تا دوستان او بتوانند آن حضرت را با چشم قلب مشاهده نموده و به او تقرب پیدا کنند. باطن چنین بنده‏ای را پاکیزه ساخته تا غیر او در آن جای نگیرد و موانع میان او و بنده‏اش را برطرف مي سازد تا جز حق نشنود و سخنی جز از او استماع ننماید و جز او از چشم باطنی او، از چشم دیگری نبیند و به غیر از زبان حق از زبان دیگری سخن نگوید.(5)
راه های محبوب خدا شدن:
مهم ترین راه کسب محبوبیت در پیشگاه خداوند این است که انسان بداند آن ذات بي همتا چه اموری را می‏پسندد و مورد رضایت اوست تا با برآورده کردن آنها و عمل به اوامر، توجه او را به خود جلب کرده و کم کم خود را به او نزدیک نماید، چنان که برای حفظ محبوبیت خویش نیز، ناچار باید این روند را تا آخر عمر خویش ادامه داد و نیز باید بداند که آن ذات ربوبي از چه اموری کراهت دارد و چه اموری سبب غضب و لعن و مورد نهی او واقع شده‏اند، تا از آنها اجتناب کند تا محبوب درگاه حق واقع شود.
آسان ترین راه کسب این معرفت، آشنایی و مراجعه به قرآن کریم و روایات معصومین (‏ع) است، زیرا قرآن کلام مصون از تحریف بوده و خداوند متعال بیانگر تمام اموری است که محبوب او هستند و ایمان و عمل سبب محبوبیت در پیشگاه او و غرق شدن در رحمت او می‏شود و نیز بیانگر اموری است که اعتقاد یا عمل به آنها سبب غضب خدا و طرد شدن از درگاه او می‏شود و اگر انسان کاملاً خود را در عقیده و عمل و اخلاق با قرآن منطبق نماید و از سیره نبوی (ص) و امامان معصوم (ع) الگو بگیرد، به این مقصود و مطلوب دست یافته است. آیات و روایات، گاه با عناوین و معیارهای کلی، راه‏های محبوب خدا شدن را بیان می‏نمایند، گاه موارد جزئی و مصادیق را در پیش روی سالکان راه کمال قرار می‏دهند. معیارهای کلی مانند:
1- پیروی از پیامبر اکرم (ص): خداوند ، شرط محبوب شدن بنده‏ خویش را پیروی از پیامبر و رسول خویش می‏داند، و مي فرمايد: «به مردم بگو اگر محب و دوست خدایید، پیرو من (پیامبر) باشید تا محبوب خدا شوید.(6)
در این آيه کریمه، معیار و ضابطه‏ کلی براي محبوب خدا شدن ، اطاعت و پیروی از رسول - خواه گفتار ایشان، خواه عمل ایشان - است و پروردگار متعال در بسياري از آيات قرآن مجید به این پیروی دستور فرموده است: «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول...»(7) و «اطیعوا اللَّه و رسوله و لاتنازعوا...»(8)
2- انجام فرائض و مستحبات: در احادیث متعدد ، راه‏های محبوب خدا شدن را انجام واجبات و مستحبات ذکر عنوان نموده اند.
در حدیثی از امام صادق (ع) است که از پیامبر (ص) نقل فرمود: خداوند عزوجل فرمود: «بنده‏ من به چیزی محبوب‏تر از آنچه بر او واجب نمودم، تقرب نمی‏جوید و همانا پیوسته به وسیله‏ نافله و مستحبات به من تقرب پیدا می‏کند تا به درجه‏ای که او را دوست می‏دارم، می‏رسد و هنگامی که او را دوست داشتم، در این حال گوش او خواهم شد که با آن می‏شنود و چشم او خواهم بود که با آن می‏بیند و زبان او خواهم گشت که با آن سخن می‏داند و دست او می‏شوم که با آن کارها را انجام می‏دهد و... .»(8)
با دقت در این گونه روایات و بررسی آیات، نتایج و ثمراتی هم که بر اثر محبوب خدا واقع شدن بندگان به دست می‏آید، کاملاً روشن می‏گردد. در مجموع، پیدایش صفای باطنی و رفع حجاب‏ها و رسیدن به مقام قرب الهی که همه از فضل و لطف آن ذات یگانه است، نتیجه و ثمره‏ این محبت خواهد بود.
«ایمان»خود به عنوان ثمره‏ این محبت است . در روایتی از پیامبر (ص) نقل شده است که فرمود: «ان الله یُعطی الدنیا من یُحب و من لایحب و لایعطی الایمان الا من یحب» خداوند دنیا را به کسی که دوست دارد و یا ندارد، می‏بخشد، ولی ایمان را به کسی که دوست دارد، اعطا می‏نماید.(9)
در دعای ندبه، می‏خوانیم : «اللهم و اقبل الینابوجهک الکریم و اقبل تقربنا الیک و انظر الینا نظر رحیم، نستکمل بها الکرام عندک ثم لاتصرفها عنا بجودک...» ای خدا بر ما به وجه کریم خود رو نما و تقرب ما را به سوی خود بپذیر و بر ما به نظر رحمت (و لطف) نظر نما تا کرامت نزد تو را بدان وسیله، کامل کنیم و به کرمت، نظر لطف خویش را از ما مگردان.» (10)
حال به برخی از موارد جزئی اشاره می‏گردد که در آیات قرآن، به عنوان «اعمال پسندیده » معرفی شده‏اند:
ایمان، اطاعت از خدا و رسول، سرعت در انجام خیرات و جبران خطاها و طلب غفران از خداوند، انفاق در راه خدا به صورت آشکار و نهان، عفو لغزش‏های مردم و نیکوکاری با آنان، دایم به یاد خدا بودن و اصرار نكردن بر انجام خطاهای خویش. (11)
توکل بر خدا ،‌صبر در برابر ناملایمات ، مشورت با مردم و رفتار توأم با ملاطفت با ديگران (12)
احترام و احسان به پدر و مادر (13) با نيكي و احترام ياد كردن از بزرگان دين به خصوص پیامبر اکرم (14) عادل بودن در هنگام قضاوت (15) مغرور نشدن در هنگام رسيدن به مال و مكنت و حكومت (16) بذل مال و جان در راه خدا و افسوس نخوردن برآن (17)
در روایات ، نیز مواردی را برای جذب محبت الهی می‏توان ديد: به آنچه نزد خداوند مرغوب است، رغبت نمودن (18) پیامبر اکرم (ص) و آل او را دوست داشتن (19) ، به سراغ علم و دانش رفتن(20)
در مقابل، گروه‏ هايي نيز به عنوان « مبغوضان ، ملعونان و مطرودان» درگاه خداوند معرفی شده‏اند:
کافران (21) مشرکان(22) منافقان(23) مستکبران(24) لجبازان ستیزه جو(25) فخرفروشان گردنکش که به خود می‏نازند(26) از حریم خود تجاوز کرده و حقوق الهی و مردم را رعایت نمی‏کنند(27) خوشگذرانان و رفاه طلبان(28) اسراف‏گران (29) فساد بر پا كنندگان در روي زمين (30) خيانتكاران و ناسپاسان (31) اهل گناه و طغيان (32) تبعيت كنندگان از شیطان و طاغوت (33) تفرقه اندازان در بين اهل دين (34) آزار دهندگان به خدا ،رسول (ص) ، اولیای الهی و مؤمنان ، با عملکرد و گفتار خود(35) بهانه جو و فراري از جهاد در راه خدا (36)
حال اگر واقعاً در پی جلب رحمت خدا و محبوبیت نزد او هستیم باید با عزمی راسخ خود را از گروه دوم جدا کرده و به گروه اول بپیوندیم و با امر به معروف و نهی از منکر ، ترویج ،تبلیغ و دفاع از دين اسلام و مسلمانان و حریم تشیع، هم خود از خدا راضی شویم و هم خدا را از خود راضی کنیم، هم خدا و نبی (ص) و ولی (ع) را دوست بداریم و هم محبوب ایشان واقع شویم. انشاءاللَّه
منابع:
1- قران كريم ، سوره آل عمران ، آيه 31
2- سوره مائده ، آيه 54
3- شیخ محمد بهاری (ره)، تذکرة المتقین، ص 134
4- علامه مجلسي ، بحارالانوار ، ج70
5- ملا محسن فيض كاشاني ، اخلاق حسنه ، ص 239-238
6- سوره آل عمران ، آيه 31
7- سوره نساء ،‌آيه 59
8- شيخ كليني ،‌كافي ، ج2 ، ص352
9- ملا محسن فيض كاشاني ، محجه البيضاء ، ج8، ص64
10- شيخ عباس قمي ، مفاتيح الجنان ، دعاي ندبه
11- سوره آل عمران ، آيات 130، 136، 146
12- همان ، آيات 3 ، 159، 160
13- سوره لقمان ، آيه 15-14
14- سوره احزاب ، آيه 56
15- سوره حجرات ، آيه 9
16- سوره حديد ، آيه 23
17- سوره صف ، آيه 4
18- علامه مجلسي ، بحار الانوار ، ج70، ص70
19- همان ، ج 57، ص198
20- همان ، ص304
21- سوره بقره ، آيه 90-89
22- سوره لقمان ، آيه 13
23- سوره فتح ، آيه 6 و سوره توبه ، آيه 38 الي آخر سوره
24- سوره نحل ، آيه 23
25- سوره شوري ، آيه 16
26- سوره نساء ، آيه 36 و سوره لقمان ، آيه 18
27- سوره اعراف ، آيه 55
28- سوره قصص ، آيه 76
29- سوره انعام ، آيه 141
30- سوره طه، آيه 81 و سوره مائده ، آيه 64
31- سوره حج، آيه 38
32- سوره حجرات ، آيه 7
33- سوره هود ، آيات 60-59
34- سوره اعراف، آيه 44
35- سوره احزاب ، آيه 58-57
36- سوره انفال ، آيه