واقعیت یا توهم

نکته دیگر اینکه انسان مؤمن و پرهیزکار و سالک الی الله نباید توجه بیش از اندازه به نورانیت درونی و ظاهری خود داشته باشد زیرا خود این امر می تواند بصورت حجابی در آمده و در جلوه های مختلف، او را از حرکت باز دارد، بعنوان مثال موجب عجب و غرور و تکبر کاذب شده و خود را از دیگران برتر ببیند بگونه ای که خود را از کسانی که دارای ظاهر عادی و معمولی اند و باصطلاح نورانیت ظاهری ندارند(که گفتیم تشخیص این نورانیت در توان هر مدعی نیست) برتر بداند.

علاوه بر این توجه بیش از اندازه به این نورانیت، چه بسا از دامهای شیطانی است تا انسان، بر خلاف توصیه های نورانی دین، خود را از دیگران برتر ببیند، در حالیکه دین اسلام و اولیاء الهی توصیه کرده اند انسان مؤمن، همیشه دیگران را از خود بهتر و مقرب تر بداند.

در روایتی قریب به این مضمون آمده: به بزرگتر از خودت احترام بگذار زیرا او از تو بیشتر عبادت کرده، به کوچکتر از خودت احترام بگذار زیرا از تو کمتر گناه کرده و به هم سن و سال خودت احترام بگذار زیرا چه بسا فضیلتهایی در او هست که تو نمی دانی در حالیکه بر خطاهای خویش واقفی.