حجار بن ابجر در کربلا چه نقشی داشت و به چه سرنوشتی دچار شد؟

با سلام
حجّار بن ابجر، از فرماندهان سپاه ابن زياد است. او در كربلا فرمانده هزار سرباز بود و با شبث بن ربعى و افرادى ديگر، نامه دعوت براى امام حسين عليه السلام نوشتتند و امضا كردند.1
حجّار پس از واقعه كربلا، در زمره بزرگانى بود كه بر ضدّ مختار قيام كرد و در آخر سركوب شد.2
وى به مانند پدرش نصرانى بوده است3 و پدر وى با همين دين از دنيا رفته است. ابن حجر به نقل از مرزبانى در اين باره مى نويسد:
أنّ ابجر مات على نصرانيته في زمن علي;4
همانا ابجر در زمان على عليه السلام بنا بر دين نصرانيت از دنيا رفت.

1 . همان منابع.
2 . مقتل الحسين عليه السلام (ابومخنف): 371; تاريخ الطبري: 4 / 528 ـ 529; الفتوح: 6 / 262.
3 . الاصابة: 2 / 143; الأخبار الطوال: 214.
4 . الإصابة: 2 / 143.

[=Century Gothic]حجار بن ابجر بن ... عجلی، از بزرگان شهر کوفه و از دشمنان حسین بن علی (ع) (امام سوم شیعیان) که در واقعه قیام آن حضرت، به همراه عده ای برای امام نامه نوشت و او را به کوفه دعوت کرد!! حجار، زمان پیغمبر را درک کرده و پدر او مسیحی بود!! «ابن درید» در «اخبار المنشور» حدیثی آورده که حجار به پدرش که مسیحی بود گفت: می بینیم که هر کس به این دین در می آید، بزرگ می شود می خواهم من نیز داخل شوم (دین اسلام). پدر گفت: صبر کن نزد «عمر بن الخطاب» می رویم تا ما را مفتخر کند و مبادا که به کمتر از عالی ترین مقامات اکتفا کنی. پس نزد عمر رفتند و حجار شهادتین گفت. عمر به پدر او گفت: چرا تو شهادت نمی دهی. پدرش (ابجر) گفت: مرا واگذار که مهمان امروز و فردایم و او به دین نصرانی، قبل از شهادت حضرت علی علیه السلام، مرد. (الاصابه)

در سال 60 هجری قمری، بعد از مرگ معاویه اولین خلیفه اموی، یزید فرزند او به خلافت رسید. وی برای تحکیم حکومتش، افرادی را مامور کرد تا از چند نفر از جمله: حسین بن علی بن ابیطالب علیه السلام (امام سوم شیعیان) بیعت بگیرد و چون حسین (ع)، با یزید بیعت نکرد و علیه او به مخالفت برخاست، مردم شهر کوفه در سرزمین عراق، با خبر شده و از آمادگی حسین (ع)، برای مبارزه با فساد و ظلم و ستم یزید، مطلع گشتند از این رو، نامه ها و طومارهای بسیار زیادی برای امام حسین (ع)، فرستاده و او را دعوت به کوفه کردند که اگر به آنجا رود و بنی امیه را دفع کند، هرگونه پشتیبانی و یاری در کنار او انجام می دهند. حجار بن ابجر، از صنادید کوفه بود که در این جریان، به همراه شبث بن ربعی و یزید بن حارث و ....، نامه برای حضرت نوشت و به مکه فرستاد. متن نامه چنین بود: اما بعد، باغ ها سبز شده میوه ها رسیده و درختان به برگ نشسته اند، پس اگر می خواهی نزد ما بیا که لشگر بسیاری برای یاری تو حاضر هستند و شب و روز منتظر مقدم نو می باشند والسلام.

به نقل برخی تواریخ، وقتی قاصدان کوفه، نامه ها را آوردند، امام (ع) فرمودند: به من بگویید چه اشخاصی در نوشتن این نامه ها بوده اند (یعنی این نامه را نوشته و امضا کرده اند)، گفتند: شبث بن ربعی، حجار بن ابجر، یزید بن حارث و ... که امام چون شنید، بپا خاست و میان رکن و مقام (در خانه خدا) دو رکعت نماز خواند و از خداوند طلب خیر و صلاح کرد. نیز سال 61 هجری قمری، در قیام امام حسین علیه السلام، در روز عاشورا، زمانی که لشگر دشمن (عمر بن سعد) در مقابل لشگر امام علیه السلام قرار گرفت، حسین بن علی (ع)، با آنها محاجه کرد و بعد از حمد و ثنای الهی و معرفی کامل خود، سخنانی ایراد کرد و عده ای از کوفیان، منجمله، حجار بن ابجر، را اینگونه مخاطب ساخت و فرمود: با شبث بن ربعی، و یا حجار بن ابجر و یا یزید بن حارث و یا ... آیا شما نبودید که به من نامه نوشتید که میوه ها و باغ ها سبز شده و همه چیز آماده است تا تو بیایی، در کوفه لشگری مجهز برای تو مهیاست و او (حجار بن ابجر) و عده ای دیگر از کوفیان به دروغ انکار کرده و گفتند: نه! ما نمی فهمیم که تو چه می گویی! ما چنین ننوشتیم و امام فرمود: سبحان الله. به خدا قسم شما نوشتید و بدینگونه حجار در سپاه دشمن، مقابل لشگر امام (ع) ایستاد و به عنوان سردار لشگر عمر بن سعد، با سپاه امام جنگید. نام او در اقوال مختلفی بدینگونه آمده است، حجار بن الحرد، حجار بن حبرد، حجار بن المر، حجار بن الحر.
[=Century Gothic]

1- تاریخ امام حسین (ع) به نقل از تاریخ طبری، ترجمه ارشاد، منتظم (ابن الجوزی)

2- معارف و معاریف

3- نفس المهموم

4- سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا

حجّار بن ابجر، از فرماندهان سپاه ابن زياد است. او در كربلا فرمانده هزار سرباز بود و با شبث بن ربعى و افرادى ديگر، نامه دعوت براى امام حسين عليه السلام نوشتتند و امضا كردند.1
حجّار پس از واقعه كربلا، در زمره بزرگانى بود كه بر ضدّ مختار قيام كرد و در آخر سركوب شد.2
وى به مانند پدرش نصرانى بوده است3 و پدر وى با همين دين از دنيا رفته است. ابن حجر به نقل از مرزبانى در اين باره مى نويسد:
أنّ ابجر مات على نصرانيته في زمن علي;4
همانا ابجر در زمان على عليه السلام بنا بر دين نصرانيت از دنيا رفت.

1 . همان منابع.
2 . مقتل الحسين عليه السلام (ابومخنف): 371; تاريخ الطبري: 4 / 528 ـ 529; الفتوح: 6 / 262.
3 . الاصابة: 2 / 143; الأخبار الطوال: 214.
4 . الإصابة: 2 / 143.

او به همراه جمعی از سران و اشراف کوفه، نامه‏ی دعوتی را برای امام حسین علیه‏السلام ارسال داشت " 1 "؛ اما با حضور ابن‏زیاد در کوفه، به دارالاماره آمد و رفت کرد و بر اساس دستور عبیدالله، به جدا کردن مردم از مسلم پرداخت. " 2 ".
ابن‏زیاد او را امیر هزار سوار و پیاده گردانید و وی را روانه‏ی کربلا کرد تا به ابن‏سعد بپیوندد. " 3 " چون روز عاشورا فرارسید و امام در سخنرانی نخست خود، نام حجار بن ابجر و برخی از اشراف کوفه را برد و به آنان یادآور شد که: مگر شما برایم ننوشته بوید: میوه‏ها رسیده، باغ‏ها سرسبز شده و نهرها لبریز گردیده، اگر بیایی بر سپاهی که برایت آماده شده، وارد خواهی شد؛ بیا!؟
حجار در پاسخ، منکر این دعوت شد. " 4 " هم زمان با قیام مختار، او با سه هزار نفر به مصاف او رفت که شکست خورد و فرار کرد " 5 " و آن‏گاه مدتی در خدمت مصعب بن زبیر و سپس نزد عبدالملک مروان بود. " 6 ".

1- الفتوح، ص 841
2- وقعة الطف، ص 124
3- الفتوح، ص 892
4- وقعة الطف، ص 208
5- تاریخ ابن خلدون، ج 3، ص 31؛ ذوب النضار، ص 105
6- تاریخ الامم و الملوک، ج 3، ص 506 و 519

همچنین درباره وی در بعضی منابع آمده که وی از جمله کسانی بوده که به دستور زیاد بن ابیه بر علیه حجر بن عدی شهادت داده است (1)
درقیام حضرت مسلم نیز وی به پراکنده کردن مرد از اطراف حضرت پرداخت(2)

1.تاریخ الامم و الملوک ج 3ص 226
2.وقعه الطف ص 208

همچنان که دوستان فرمودند وی تا زمان عبدالملک بن مروان زنده بوده است و بعضی گفته اند از سوی وی حاکم اصفهان بوده (1)ولی عاقبتش نامعلوم است
انساب الاشراف ج7 ص 98