چرا مروان را مروان حمار می نامیدند؟
تبهای اولیه
چرا مروان حمار- خلیفه اموی را به این نام می خواندند؟
ابو عبد الملك: مروان بن محمد بن مروان بن حكم آخرين خلفاى بنى اميه كه چون مربى او جعد بن درهم بود، او را جعدى مىگفتند. حمار هم ناميده مى شد. دو دلیل برای ذکر این لقب برای او آورده اند. عده ای گفته اند که در جنگ با كسانى كه بر وى خروج مىكردند، عرق او خشک نمی شد و در مثل مىگويند: فلانى از خر شكيباتر است و براى همين حمار لقب يافت. این لقب در این معنا نزد عرب دلالت بر شجاعت و قدرت او می کرده است. و بقولى براى آنكه عرب هر صد سال را حمار مى نامد و چون سلطنت بنى اميه نزديك صد سال شد، براى همين مروان را حمار لقب دادند.
تاريخ الخلفا ص 254
علاوه بر آنچه جناب صدر فرمودند وجوه زیر نیزدرباره این تسمیه آمده است :
يکی به دلیل پایداری در نبرد به حمار یا حمارالجزیره معروف شد. این لقب برگرفته از ضرب المثل (فلان من الحمار فی الحروب ) است.
دیگر این که در هنگام تعقیب توسط سپا عباسی سوار بر مرکب (حمار) بوده که جهت قضای حاجت از الاغ پیاده شده و سپاه دشمن به او رسیده و دستگیر شد. عرب بعدها در این باره سرود. ذهب الدوله ببولـه = بول ( ادرار)
دیگر اینکه در هنگام کودکی انگشت دست را در حلقه درب خانه می گزارد که پدر به سختی انگشت را خارج می کند . بعد از چند روز این کار را تکرار می کند . در بار سوم پدر هنگام مشاهده این امر عصبانی می شود و این جمله را می گوید . والله انت حمار = بخدا قسم تو الاغ هستی !
لازم به ذکر است از خصوصیات اخلاقی مروان می توان به موارد زیر اشاره کرد. وی صبوربود و به آرامی به جنگ با شورشیان می پرداخت . از سوارکاران بنی امیه و از شجاع ترین آنان به حساب می آید.
در این باره می توان به کتاب دولت امویان نوشته محمد سهیل طقوش ـ ترجمه حجت الله جودکی مراجعه شود .