منظور از این حدیث چیست؟
تب‌های اولیه
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: هر کس از بلایی که به او می رسد بترسد و درباره [دفع] آن به دعا برخیزد خداوند هرگز آن بلا را بدو نشان ندهد.
... منظور این سخن از امام صادق چه بوده است؟
با سلام
منظور اینست که دعا سبب دفع بلا میشود مانند احادیث زیر :
علی بن مهزیار گوید: به امام باقر (ع) نامه نوشتم و از وقوع زلزله زیاد در اهواز به او شکوه نمودم و عرض کردم: آیا به نظر شما از آن جا کوچ کنم؟ حضرت در پاسخ نوشت: از آن جا کوچ نکنید بلکه چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه را روزه بگیرید و غسل کنید و لباس هایتان را پاکیزه نمایید و روز جمعه بیرون بیایید و خداوند را بخوانید که آن را از شما برطرف نماید. علی بن مهزیرا گوید: چنین کردیم تا این که زلزله آرام گرفت.
( ميزان الحكمة: ج 2 ص 871)
رسول خدا (ص): هر آینه بلا به بنده نزدیک می گردد، آن گاه بنده از خدا عافیت می خواهد و خدا را یاد می کند و عافیت را حفظ می کند. و دعا و بلا تا روز رستاخیز با هم توافق دارند.
(كنز العمال: ج 2 ص 76 ح 3208)
رسول خدا (ص): بلا همانند قندیل ها بین آسمان و زمین آویزان است، هرگاه بنده عافیت را از پروردگارش بخواهد، خدای متعال بلا را از او برگرداند، [حتی] در حالی که برای او قطعی شده باشد.
( كنز العمال: ج 7 ص 825 ح 21560)
امام زین العابدین (ع): دعا بلای نازل شده و نازل نشده را دفع می کند.
( الكافي: ج 2 ص 472 ح 2)
امام کاظم (ع): بر شما باد دعا کردن؛ چرا که دعا برای خدا و درخواست از خدا بلا را برگرداند [حتی] در حالی که تقدیر و قضا شده باشد و جز امضای آن باقی نمانده بشد. پس هرگاه از خداوند عزوجل دعا و درخواست شد، بی درنگ بلا را برگرداند.
( الكافي: ج 2 ص 472 ح 3)
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: هر کس از بلایی که به او می رسد بترسد و درباره [دفع] آن به دعا برخیزد خداوند هرگز آن بلا را بدو نشان ندهد.
... منظور این سخن از امام صادق چه بوده است؟
همانطور كه دوست عزيزمون فرمودند منظور اينست كه دعا مانع بلا مي شود.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله ): هرگاه دعا اندک شود، بلا نازل گردد.
(مستدرك الوسائل:ج 5 ص 179 ح 5616)
ولي لازم به ذكر است فقط دعاي خالي به تنهايي كفايت نمي كند بلكه شخص بايد از گناهان هم دوري كند و همچنين امر به معروف و نهي از منكر كند تا مستوجب بلا و عذاب نشوند.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): هر گاه امت من ربا خورند، زلزله و ماه گرفتي رُخ دهد.
(كنز العمال: ج 14 ص 280 ح 38731)
امام باقر(سلام الله علیه): در نامه‌ي رسول خدا [چنين] يافتم: هرگاه پس از من زنا فاش شود، مرگ ناگهاني بسيار گردد
(من لايحضره الفقيه: ج 1 ص 524 ح 1488)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): هر گاه بنده پنهاني گناه كند، جز گنه كار را اسيب نرساند. و هرگاه آشكارا آن را انجام دهد و مورد نكوهش قرار نگيرد، همه را آسيب رساند.
(وسائل الشيعة (آل البيت : ج 9 ص 31 ح 11448)
امام علي(سلام الله علیه): اي مردم! همانا خداوند عزوجل عوام را به سبب گناه خواص كيفر نكند [البته] اگر خواص بدون اين كه عوامل بداند در پنهاني كارمنكر انجام دهد. [اما] اگر خواص آشكارا مرتكب منكر شود و عوام آن را تغيير ندهد، هر دو گروه از ناحيه‌ي خداوند عزوجل سزاوار كيفر مي‌گردند.
(ميزان الحكمة: ج 1 ص 763)
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ): هرگاه مردم منكر را ببينند ولي آن را تغيير ندهند، نزديك است كه خداوند كيفرش را فراگيرشان كند.
(كنز العمال: ج 3 ص 70 ح 5535)
انسان هیچ وقت از بلا دور نیست مگر با دعا هرآن ممکن است بلابر سر انسان نازل شود و این دعاست که انسان را از شر بلایا میرهاند
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: هر کس از بلایی که به او می رسد بترسد و درباره [دفع] آن به دعا برخیزد خداوند هرگز آن بلا را بدو نشان ندهد.
... منظور این سخن از امام صادق (علیه السلام) چه بوده است؟
پاسخ:
با سلام خدمت شما
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: مَنْ تَخَوَّفَ مِنْ بَلَاءٍ يُصِيبُهُ فَتَقَدَّمَ فِيهِ بِالدُّعَاءِ لَمْ يُرِهِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ الْبَلَاءَ أَبَداً.[1]
كسى كه از رسيدن بلايى هراسناك است، اگر قبل از آن دعا كند، خداوند متعال هرگز آن بلا را به او نشان نخواهد داد.
و منظور از این حدیث اينست كه دعا مانع بلا مي شود.در روایت دیگری امیرالمومنین علی (ع) می فرمایند: طوفان های بلا را با دعا دف کنید؛ کسی که به بلای سخت گرفتار شده از تندرستی که از بلا در امان نمی باشد به دعا نیازمند تر نیست [2]
دعا يكی از مظاهر قضا و قدر است كه در سرنوشت حادثه ای میتواند مؤثر باشد يا جلوی قضا و قدری را بگيرد . «الدعاء يرد القضاء [ بعد ما ابرم ] ابراما »[3] دعا قضا را برمیگرداند هر چند آن قضا محكم شده باشد . «و اذا سألك عبادی عنی فانی قريب اجيب دعوش الداع اذا دعان »[4]:هر گاه بندگانم مرا از تو بخواهند ، من نزديكم ، خواسته آن كه مرا بخواند اجابت میكنم .
همچنين صدقات و احسانها يكی ديگر از عوامل و مظاهر قضا و قدر است كه از مجاری معنوی در تغيير و تبديل سرنوشتها مؤثر است . به طور كلی گناه و طاعت ، توبه و پرده دری ، عدل و ظلم ، نيكوكاری و بدكاری ، دعا و نفرين و امثال اينها از اموری میباشند كه در سرنوشت بشر از نظر عمر و سلامت و روزی مؤثر میباشند .امام صادق ( ع ) فرمود : «من يموت بالذنوب اكثر ممن يموت بالاجال ، و من يعيش بالاحسان اكثر ممن يعيش بالاعمار »[5]:عدد كسانی كه به واسطه گناهان میميرند از كسانی كه به واسطه سرآمدن عمر میميرند بيشتر است و عدد كسانی كه به سبب نيكوكاری زندگی دراز میكنند از كسانی كه با عمر اصلی خود زندگی میكنند افزون است .مقصود حديث اين است كه گناهان اجل را تغيير میدهند و احسانها و نيكوكاريها عمر را زياد میكنند . يعنی با اينكه اجل و عمر به حكم قضا و قدر الهی تعيين شدهاند ، اين امور عامل تغيير و تبديل قضا و قدر میباشند و البته خود اين تغيير هم به قضا و قدر الهی است.[6]
پی نوشت_______________________________________________
[1] الكافي ؛ ج2 ؛ ص472 ، نويسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق ، محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد ، ناشر: دار الكتب الإسلامية ، مكان چاپ: تهران ، سال چاپ: 1407 ق ، نوبت چاپ: چهارم