فتح شام به چه طریق و در زمان کدام خلیفه صورت گرفت ؟

شامات سرزمینی حد فاصل دریای مدیترانه، سواحل غربی فرات، مرز شمالی حجاز، و مرز جنوبی روم شرقی قدیم و ترکیه فعلی است. این سرزمین در حال حاضر شامل کشورهای سوریه، اردن، لبنان و فلسطین می شود. مرزبندی جدید، مربوط به تحولات پس از جنگ جهانی اول است. نام سوریه از قدیم وجود داشته و از جمله هرودت (425 ق. م. ) نام سوریه را بر این سرزمین اطلاق کرده است. محتمل آن است که نام سوریه از کلمه «اشوریه » منسوب به آشوریها گرفته شده باشد گرچه کسانی این احتمال را نادرست دانسته اند
با پایان یافتن جریانات رده، ابوبکر ضمن نامه هایی که به مردم مکه، طائف، یمن و تمامی اعراب حجاز و نجد فرستاد، آنان را به جهاد دعوت کرد. وی در همین نامه ها، وعده غنائم موجود در روم را نیز به آنان داد. به دنبال آن سیل جمعیت از سراسر مناطق جزیره، راهی مدینه شدند. پس گرد آمدن مردم، برای نخستین بار، نیروهای نظامی مسلمانان در سال دوازدهم هجرت (633 م) راهی شام شد. ابوبکر سه لشکر با سه فرمانده ترتیب داد. یکی با فرماندهی عمرو بن عاص، که راهی ایله در کنار خلیج عقبه شد. دیگری یزید بن ابی سفیان و سومین نفر شرحبیل بن حسنه، این دو نفر به سوی منطقه ای حد فاصل تبوک و معان اعزام شدند. ابتدا قرار بود خالد بن سعید فرماندهی یکی از این لشکرها را عهده دار باشد، اما به دلیل اعتراض او به انتخاب ابوبکر، و با اصرار عمر، کنار گذاشته شد و یزید بن ابی سفیان را بجای او گماشتند. اندکی بعد ابو عبیده جراح همراهی نیروهای کمکی به آنان ملحق شده و در زمانی که همه نیروها یکجا عمل می کردند فرماندهی آنان در اختیار او بود. برخی بر این باورند که او نیز از همان آغاز فرماندهی سپاهی را عهده دار بوده است.
نخستین درگیری مسلمانان با رومیان، در منطقه «وادی العربه » روی داد. منطقه مزبور در ناحیه جنوبی بحر المیت قرار دارد. فرماندهی سپاه رومیان با فرماندار فلسطین سرگیوس بود. او در این جنگ شکست خورد و در طی آن کشته شد. مسلمانان ادامه در سواحل دریای مدیترانه به پیشروی خود ادامه دادند. هر کدام از سه لشکر، در ناحیه ای به عملیات مشغول می شدند، آنها با یکدیگر در تماس بوده و زمانی که لازم می شد همه یکجا عمل می کردند. در ابتدا شمار هر لشکر، سه هزار تن بود اما در ادامه، ابوبکر نیروهای کمکی برای آنها می فرستاد بطوری که شمار هر لشکر به هفت هزار و پانصد نفر رسید. اندکی بعد مجموع نیروهای اعراب به بیش از بیست و چهار هزار تن بالغ شد .پس از درگیری عربه، دومین درگیری در یکی از قریه های غزه با نام «داثن » روی داد. این جنگ که در محرم سال سیزده هجرت روی داد به نفع مسلمانان به پایان رسید در این جنگ جمعی از مسلمانان و از جمله خالد بن سعید کشته شدند.گفته شده است: در حالی که ابوعبیده توانسته بود به اجبار وارد شهر شود، اسقف شهر در سوی دیگر با خالد بن ولید صلح کرده و ابو عبیده نیز علی رغم اعتراض مسلمانان آن را پذیرفت. بدین ترتیب دمشق به دست اعراب مسلمان افتاد. با فتح دمشق عده زیادی از ساکنان شهر که قاعدتا رومی یا از اعراب وابسته به آنان بودند، به انطاکیه کوچ کرده و به هرقل پیوستند. بعد از رفتن آنان مسلمانان در خانه های خالی آنان اسکان یافتند. فتح دمشق در رجب سال چهاردهم هجری روی داد و این در حالی بود که ابوبکر در جمادی الثانیه سال سیزدهم هجری پس از دو سال و سه ماه و چند روز خلافت، در گذشته بود، پس در واقع دمشق در زمان خلافت عمر فتح شد.