نقد نظریه " عرفی بودن زبان قرآن "

بخشی از ناهمخوانی قرآن با مسایل مخاطب امروزی در ارتباط با تشریعات آن است؛ مانند احکام حقوقی قرآن که دربارة امور بردگان و کنیزان است. همچنین سنت هایی همچون لعان و ظهار و جز اینها کاملاً منسوخ شده است. احکامی که به حقوق زنان، اقلیت های دینی و کفار در جامعه اسلامی از جمله ایران بازتابی ندارد. علاوه بر این برخی احکام اقتصادی از جمله زکات، خمس و ربا مورد مناقشه قرار گرفته و فقهای مسلمان در پی پیدا کردن راهکارهایی برای انطباق احکام اسلامی یا اقتصاد امروزی هستند. فقهای مسلمان، قرآن را در کنار حدیث و عقل و اجماع از منابع استنباط احکام شرعی برشمرده و در پاره از احکام فقهی از آن بهره جسته اند. این بهره جویی و استفاده از قران چه حد و مرزی دارد؟ پاسخ به سئوالاتی درباره نسخ ؛ ثبات یا تغییر در احکام عربی اسلام

تفسیر آیه «لایمسه الا المطهرون» یکی از آیاتی است که مؤلف به گونه مبسوطی به آن پراخته است. در حالی که برخی فقها با توجه به این آیه، به عدم جواز لمس کتاب بدون طهارت حکم داده اند، آقای دکتر نکونام معتقد است، برای دریافت معنا و فهم مراد متن بایستی اموری به عنوان اصول موضوع در نظر گرفته شود: اول آن که قرآن کریم در بستر تاریخی خاصی شکل گرفته است. دوم آن که موضوعات و مضامین قرآنی ناظر به معهودات عرب در عصر رسالت پیامبر است. با توجه به این دو پیش فرض، آیه نمی تواند به معنای حرمت مس قرآن بدون وضو تلقی شود. بلکه به معنای آن است که قرآن دور از دسترس شیاطین است و جز پاکان(فرشتگان) به آن دسترسی ندارند. ایشان معتقد است، این معنا که باطن و تأویل آیه را فقط ائمه(ع) می فهمند، ربطی به آیه ندارد.

آقای دکتر نکونام در سراسر آثار و نگاشته های قرآنی خود تأکید می کند که زبان قرآن عرفی است و آیات قرآن با رعایت مقتضیات مخاطبان زمان نزولش نازل شده و ناظر به موارد و مصادیق زمان نزول خویش است. این رویکرد مؤلف در اهمیت دادن به بستر تاریخی و مخاطبان زمان نزول البته از جهاتی قابل توجه است. از همه مهم تر آن که بازسازی تاریخ عصر رسالت با توجه به آیات قرآن را ممکن می سازد. همین طور نشان می دهد، برخی آیات نمی توانند منشأ حکم فقهی باشند و نیز بر آن است که احکام حقوقی قرآن مخصوص به مخاطبان عصر نزول است.

تأویل گرایی در فهم معانی قرآن و رمزآلود انگاشتن زبان قرآن از دیگر اموری است که مؤلف را رنج می دهد. او می گوید: از دیرباز همواره کسانی با اغراض مختلف می خواستند، قرآن را رمزآلود معرفی کنند. در زمره تأویلاتی که مؤلف آنها را درباره آیات قرآن برنمی تابد، تفسیرهای علمی و نیز تفسیرهای عددی و ریاضی از قرآن است. او همچنین تفسیرهای فلسفی و عرفانی و صوفیه را باور ندارد. ذوبطون‌بودن قرآن؛ دستاویزی برای مفسران به رأی

به اعتقاد آقای نکونام قرآن کریم با زبان عرفی مردم عصر نزول بیان شده است. این بدان معناست که عموم مردم آن روز کلمات، عبارات، اوامر و نواهی و خطابات قرآن را می فهمیدند و نیاز به مفسر و توجیه کننده ای برای آن نبود.

زنان جامعه مکی و مدنی نیک می دانستند که در حقیقت اسلام آنها را آزاد کرده بود و به جای این که به ارث گذاشته شوند، در مواردی سهمی از ارث می بردند. اگرچه آن سهم نصف سهم مردان باشد. برای آنها که پیش از ان هیچ نبوده اند، این نصف بودن هیچگاه توهین و تحقیر و تضعیفی تلقی نمی شد

سلام
البته قابل ذکر است که نظریه جناب نکونام با چشم پوشی آشکار از عدل قرآن یعنی اهل بیت ع است . در حقیقت ایشان با چشم پوشی از منصبی که خود قرآن برای اهل عصمت ثابت می کند بسیاری از پیش فرضهای خود را مطرح می سازند . لذا می بینیم که رجوع به روایات اصلا مد نظر ایشان قرار نمی گیرد و کلمات آشکار اهل عصمت را در موارد مختلف از جمله عصری نبودن قرآن به فراموشی می سپارد و برای تحکیم این رویه خود مساله غلو در مقام ائمه شیعه را مطرح می کند که پوششی بر ضعف منطق ایشان محسوب می شود .
اساسا این نحو بررسی مسائل اسلامی خلاف نظریه شیعه است . شیعه رجوع به قرآن و عترت را برای شناخت اسلام و طرق حق لازم می داند . روش جناب نکونام در فهم زبان قرآن روش اهل سنت است . بلکه یک روش غیر منطقی است چه اینکه در بررسی هر موضوعی باید به نحو جامع و شبکه ای بدان توجه نمود و نباید از مسائل کاملا دخیل در موضوع چشم پوشی کرد .

نقل نوشته اصلی توسط : morshedآقای دکتر نکونام در سراسر آثار و نگاشته های قرآنی خود تأکید می کند که زبان قرآن عرفی است و آیات قرآن با رعایت مقتضیات مخاطبان زمان نزولش نازل شده و ناظر به موارد و مصادیق زمان نزول خویش است. این رویکرد مؤلف در اهمیت دادن به بستر تاریخی و مخاطبان زمان نزول البته از جهاتی قابل توجه است. از همه مهم تر آن که بازسازی تاریخ عصر رسالت با توجه به آیات قرآن را ممکن می سازد. همین طور نشان می دهد، برخی آیات نمی توانند منشأ حکم فقهی باشند و نیز بر آن است که احکام حقوقی قرآن مخصوص به مخاطبان عصر نزول است.

این خلاف خاتمیت نبوت پیامبر اکرم و دلیل عقلی بر لزوم نبوت است چه اینکه این دو دلیل عدم انحصار احکام و تعالیم قرآن را ثابت میکنند.

[سوره آل‏عمران (3): آيات 7 تا 9]
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِيلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُولُوا الْأَلْبابِ (7)
قرآن دارای تاویل است و جز خدا و راسخان در علم بدان راه ندارند پس قرآن را رموز و اسراری است که اهلش بدان آگاهند

إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِيها هُدىً وَ نُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هادُوا وَ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتابِ اللَّهِ وَ كانُوا عَلَيْهِ شُهَداءَ فَلا تَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلاً وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ (44) وَ كَتَبْنا عَلَيْهِمْ فِيها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَ الْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ (45)
وَ قَفَّيْنا عَلى‏ آثارِهِمْ بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ آتَيْناهُ الْإِنْجِيلَ فِيهِ هُدىً وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ (46) وَ لْيَحْكُمْ أَهْلُ الْإِنْجِيلِ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فِيهِ وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ (47) سوره مائده
حتی ظاهر آیه آخر نشان دهنده آنست که احکام انجیل برای مسیحیان عصر نزول معیار است و این بطور قطع خلاف عصری بودن وحی است .

این مطلب خلاف صریح قرآن است چه اینکه قرآن مفسران رسمی دارد که آنرا تفسیر و تبیین می کنند و اگر قرآن برای اهل زمانش هیچ ابهامی نداشت نصب مبین از سوی خداوند لغو بود
وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ إِلاَّ رِجالاً نُوحِي إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ (43) بِالْبَيِّناتِ وَ الزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ (44)