شب قدر از دیدگاه علامه طباطبایی---و ما ادريك ما ليلة القدر-----
تب‌های اولیه
علامه بزرگوار در تفسیر وزین المیزان ذیل سوره قدر مطالب ارزنده ای در مورد شب قدر می فرمایند که طی چندین پست خدمت دوستان ارایه می شود (مطالعه این مطالب توصیه می شود)
شب قدر
در كلام خداي تعالي آيهاي كه بيان كند ليله مذكور چه شبي بوده ديده نميشود بجز آيه شهر رمضان الذي انزل فيه القرآن كه ميفرمايد :
قرآن يكپارچه در ماه رمضان نازل شده ، و با انضمام آن به آيه مورد بحث معلوم ميشود شب قدر يكي از شبهاي ماه رمضان است ،
و اما اينكه كداميك از شبهاي آن است در قرآن چيزي كه بر آن دلالت كند نيامده ، تنها از اخبار استفاده ميشود
در اين سوره آن شبي كه قرآن نازل شده را شب قدر ناميده ، و ظاهرا مراد از قدر تقدير و اندازهگيري است ،
پس شب قدر شب اندازهگيري است ، خداي تعالي در آن شب حوادث يك سال را يعني از آن شب تا شب قدر سال آينده را تقدير ميكند ، زندگي ، مرگ ، رزق ، سعادت ، شقاوت و چيزهايي ديگر از اين قبيل را مقدر ميسازد ،
شب قدر منحصر در شب نزول قرآن و آن سالي كه قرآن در آن شبش نازل شد نيست ، بلكه با تكرر سنوات ، آن شب هم مكرر ميشود ،
پس در هر ماه رمضان از هر سال قمري شب قدري هست ، كه در آن شب امور سال آينده تا شب قدر سال بعد اندازه گيري و مقدر ميشود .
براي اينكه اين فرض امكان دارد كه در يكي از شبهاي قدر چهارده قرن گذشته قرآن يكپارچه نازل شده باشد ، ولي اين فرض معنا ندارد كه در آن شب حوادث تمامي قرون گذشته و آينده تعيين گردد .
علاوه بر اين ، كلمه يفرق به خاطر اينكه فعل مضارع است استمرار را ميرساند ، در سوره مورد بحث هم كه فرموده : شب قدر از هزار ماه بهتر است و نيز فرموده : ملائكه در آن شب نازل ميشوند مؤيد اين معنا است .
ادامه دارد......
تعبير به إِنَّا أَنْزَلْناهُ (ما آن را نازل كرديم) نيز اشاره ديگرى به عظمت اين كتاب بزرگ آسمانى است كه خداوند نزول آن را به خودش نسبت داده مخصوصا با صيغه متكلم مع الغير كه مفهوم جمعى دارد و دليل بر عظمت است.
نزول آن در شب" قدر" همان شبى كه مقدرات و سرنوشت انسانها تعيين مىشود دليل ديگرى بر سرنوشتساز بودن اين كتاب بزرگ آسمانى است
پس وجهي براي تفسير زير نيست كه بعضي كرده و گفته اند :
شب قدر در تمام دهرفقط يك شب بود ، و آن شبي بود كه قرآن در آننازل گرديد ، و ديگر تكرار نمي شود .
و همچنين تفسير ديگري كه بعضي كرده و گفته اند : تا رسول خدا (ص) زنده بود شب قدر در هر سال تكرار مي شد ، و بعد از رحلت آن جناب خدا شب قدر را هم از بين برد .
و نيز سخن آن مفسر ديگر كه گفته : شب قدر تنها يك شب معين در تمام سال است نه در ماه رمضان .
و نيز سخن آن مفسر ديگر كه گفته : شب قدر شبي است در تمام سال ، ولي در هر سال يك شب نامعلومي است ، در سال بعثت در ماه رمضان بوده در سالهاي ديگر در ماههاي ديگر ، مثلا شعبان يا ذي القعده واقع ميشود ، هيچ يك از اين اقوال درست نيست .
بعضي ديگر گفته اند :
كلمه قدر به معناي منزلت است ، و اگر شب نزول قرآن را شب قدر خوانده به خاطر اهتمامي بوده كه به مقام و منزلت آن شب داشته ، و يا عنايتي كه به عبادت متعبدين در آن شب داشته .
بعضي ديگر گفته اند : كلمه قدر به معناي ضيق و تنگي است ، و شب قدر را بدان جهت قدر خوانده اند كه زمين با نزول ملائكه تنگ ميگردد .
و اين دو وجه به طوري كه ملاحظه مي كنيد چنگي به دل نميزند .
ادامه دارد.....
پس حاصل آيات مورد بحث به طوري كه ملاحظه كرديد اين شد كه شب قدر بعينه يكي از شبهاي ماه مبارك رمضان از هر سال است
و در هر سال در آن شب همه امور احكام ميشود ، البته منظورمان احكام از جهت اندازهگيري است ،
خواهيد گفت پس هيچ امري از آن صورت كه در شب قدر تقدير شده باشد در جاي خودش با هيچ عاملي دگرگون نميشود ؟
در پاسخ ميگوييم : نه ، هيچ منافاتي ندارد كه در شب قدر مقدر بشود ولي در ظرف تحققش طوري ديگر محقق شود ،
چون كيفيت موجود شدن مقدر ، امري است ، و دگرگوني در تقدير ، امري ديگر است ،
همچنان كه هيچ منافاتي ندارد كه حوادث در لوح محفوظ معين شده باشد ، ولي مشيت الهي آن را تغيير دهد ،
همچنان كه در قرآن كريم آمده : يمحوا الله ما يشاء و يثبت و عنده ام الكتاب .
علاوه بر اين ، استحكام امور به حسب تحققش مراتبي دارد ، بعضي از امور شرايط تحققش موجود است ، و بعضيها ناقص است ، و احتمال دارد كه در شب قدر بعضي از مراتب احكام تقدير بشود ،
و بعضي ديگرش به وقت ديگر موكول گردد
ادامه دارد.....
واضحتر بگويم ، با اينكه ميتوانست بفرمايد : و ما ادريك ما هي ، هي خير من الف شهر براي بار دوم و بار سوم خود كلمه را آورد و فرمود : و ما ادريك ما ليلة القدر ليلة القدر خير من الف شهر .
و منظور از بهتر بودنش از هزار شب به طوري كه مفسرين تفسير كردهاند بهتر بودنش از حيث فضيلت عبادت است ،
و ممكن است همين معنا را از آيه سوره دخان نيز استفاده كرد ، چون در آنجا شب قدر را پر بركت خوانده ، و فرموده : انا انزلناه في ليلة مباركة .
منظور امام از اينكه فرمود : ولي در عين حال مشيت خداي تعالي در آنها محفوظ است ، اين است كه قدرت خداي تعالي هميشه مطلق است ، او هر زمان هر كاري را بخواهد ميكند ،
سلام.
یک سوال قدیمی داشتم.در جاهای مختلف دنیا چون ماه متفاوت دیده میشه؛ شب 21 همون شبی نیست که در کشور همسایه است. دیشب برای ما شب قدر بود برای مکه نبوده؟چطور ممکنه؟
یک سوال قدیمی داشتم.در جاهای مختلف دنیا چون ماه متفاوت دیده میشه؛ شب 21 همون شیب نیست که در کشور همسایه است. دیشب برای ما شب قدر بود برای مکه نبوده؟چطور ممکنه؟
مىدانيم آغاز ماههاى قمرى در همه بلاد يكسان نيست ، و ممكن است در منطقهاى امروز اول ماه باشد و در منطقه ديگرى دوم ماه ،
بنابر اين شب قدر نمىتواند يكشب معين در سال بوده باشد ، چرا كه فى المثل شب بيست و سوم در مكه ممكن است شب بيست و دوم در ايران و عراق باشد ،
و به اين ترتيب قاعدتا هر كدام بايد براى خود شب قدرى داشته باشند ، آيا اين با آنچه از آيات و روايات استفاده مىشود كه شب قدر يك شب معين است سازگار است ؟ !
پاسخ اين سؤال با توجه به يك نكته روشن مىشود و آن اينكه : شب همان سايه نيم كره زمين است كه بر ، نيم كره ديگر مىافتد ،
و مىدانيم اين سايه همراه گردش زمين در حركت است ، و يك دوره كامل آن در بيست و چهار ساعت انجام مىشود ،
بنابر اين ممكن است شب قدر يك دوره كامل شب به دور زمين باشد ، يعنى مدت بيست و چهار ساعت تاريكى كه تمام نقاط زمين
تفسير نمونه ج : 27ص :193
سلام.
با تشکر فراوان. خوشبختانه این مجموعه رو در منزل داشتیم و قبلا مطالعه کرده بودم. با اجازه لینک سایت تفسیر نمونه هم اینجا قرار میدم :
http://www.ghadeer.org/qoran/t_nemona/j27/b6.html
.......................
اما این پاسخ خیلی عجیب بود! یعنی قابل فهم نیست برای من و اصولا من نتونستم ذهن نویسنده رو بخونم که منظورش چی بوده یا به چی فکر میکردی.
آخر پاراگراف هم نوشتن ایشون که"(دقت کنید)" !!!
لیلة القدر در کلام امام متقیان
شب قدر دارای آنچنان مقامی است که به تعبیر قرآن کریم قابل درک نیست. اگر هم کسانی بتوانند این شب بسیار با عظمت را درک کنند باید متصل به وحی باشند ...
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لِأَصْحَابِهِ آمِنُوا بِلَیْلَةِ الْقَدْرِ إِنَّهَا تَكُونُ- لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ لِوُلْدِهِ الْأَحَدَ عَشَرَ مِنْ بَعْدِی. [1]
كلینى در كافى از حسن بن عباس از رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله حدیث كرده است كه حضرت به اصحابش فرمود: به شب قدر ایمان آورید، زیرا آن شب از على بن ابى طالب و یازده فرزندش بعد از وى مىباشد. [2]
شب قدر دارای آنچنان مقامی است که به تعبیر قرآن کریم قابل درک نیست. اگر هم کسانی بتوانند این شب بسیار با عظمت را درک کنند باید متصل به وحی باشند. بزرگان فرموده اند که این خطاب هر جند به ظاهر بر پیغمبر است که تو چه می دانی شب قدر چبست؟ لکن معنا ندارد کسی که ملائکه بر او در این شب وارد می شود شب قدر را درک نکند پس این خطاب کنایه است اولا برای نشان دادن عظمت این شب و ثانیا خطاب در واقع به عموم است که قادر به درک آن نیستند. در این میان بعد از حضرت رسول صلی الله علیه و آله شخصیتی والاتر از امیرالمۆمنان علی بن ابی طالب در عالم وجود ندارد تا بتواند درباره چنین شبی سخن به میان آورد. بر این اساس سعی شده است تا حد امکان به کلمات امیر بیان در خصوص شب قدر پرداخته شود.
معنی شب قدر