رهنمودهاى امام صادق عليه السلام به عبدالله بن جندب
تبهای اولیه
با سلام
سفارشهاى امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب در بردارنده حكمتهاىبسيارى است و راه و رسم زندگى را به همه آنها كه خواهان سعادتاخروى هستند، مىآموزد.
امام صادق(ع) به آسيب شناسى اجتماعى مىپردازد و هنجارها وناهنجارها را معرفى مىكند.
شرح معانى بلند اين سفارشها فرصت زياد و توان علمى فراوان مىطلبد كه نگارنده از آنها برخوردارنيست.
نوشتار حاضر شرحى مختصر بر سخنان امام صادق(ع) است.
ابتدا دو مقدمه را تقديم مىنماييم:
1- عبدالله بن جندب كيست؟
عبدالله بن جندب از علماى بزرگ شيعه و راويان پارسا ومورداطمينان درسده دوم هجرى و از ياران امام صادق، امام كاظم وامام رضا عليهم السلام است. (1) وى نزد ائمه عليهم السلام مقامو منزلت رفيعى داشت. (2)
عبدالله بن جندب از امام رضا(ع)پرسيد: آيا از من راضى هستيد؟ آن حضرت فرمود: بله، قسم بهخداوند! خدا و رسولش نيز از تو راضى هستند. (3)
عشق و ارادت خالصانه عبدالله بن جندب به اهل بيت عليهم السلام وتلاش فراوان او براى ترويج فرهنگ شيعى سبب شده است كه نام اودر بين صدها راوى حديث جاودانه بماند. روايتهاى فراوان او گواهاين كه وى در نقل و حفظ احاديث ائمه عليهم السلام نقش عمدهاىداشته است.
2 سند وصيت
قديمىترين منبع شيعى كه سفارشهاى امام صادق(ع) به عبدالله بنجندب را نقل كرده، كتاب «تحف العقول»، (4) اثر دانشمندوارسته شيعه، فقيه و محدث بزرگ، «ابومحمدحسن بن على بن حسينبن شعبه حرانى» است، كه در قرن چهارم هجرى و معاصر شيخ صدوق(متوفاى 318 ه .ق) مىزيست.
او استاد شيخ مفيد (متوفاى413 ه. ق) بود. عبدالله بن جندب نزد عالمان رجال، شخصيتى ستودنىدارد.
ابن شعبه حرانى سفارشهاى امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب راهمانند ساير روايتهاى بدون ذكرنام راويان آن آورده است. اودرمقدمه تحف العقول به اين نكته اشاره و دليلش را اين گونهبيان مىكند: «به منظور سبكى، اختصار و ايجاز و نيز باتوجه بهمحتواى احاديث كه بيشتر درباره آداب، اخلاق، مواعظ و حكمتهااست، سندهاى روايتها را نياوردم.» (5)
علامه مجلسى(ره) در كتاب ارزشمند بحارالانوار، (6) متن كاملسفارشهاى امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب را به نقل از تحفالعقول، با تفاوتهاى بسيار اندك آورده است.
با توجه به مقام والاى مولف و محتواى احاديث كه در باب اخلاق وآداب وسنن است. حذف سند حديثها خللى به وجود نخواهد آورد،زيرا تمام عالمان شيعه همواره از اين كتاب پرارزش استفادهكردهاند و به آن اعتماد داشتهاند.
[=Verdana] هشدار به دوستان
[=Verdana] امام صادق(ع) دراولين جمله از سفارشهاى سازنده خود، به دوستانخود هشدار مىدهد و آنها را از خطر دامهاى شيطان آگاه مىسازد:
[=Verdana] «ياعبدالله! لقد نصب ابليس حبائله فى دارالغرور فما يقصد فيهاالااوليائنا»; اى عبدالله! ابليس دامهايش را در دنياى فريبندهفقط به قصد شكار دوستان ما پهن كرده است.
[=Verdana] امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب هشدار مىدهد كه مواظبشكارگاهها و دامهاى شيطان باشد:
[=Verdana]يابن جندب! ان للشيطان مصائد يصطادبها فتحاموا شباكهومصائده.»
[=Verdana] اى پسر جندب! شيطان مكانهايى براى شكار دارد. مواظب دامها وشكارگاههاى او باشيد!
[=Verdana] عبدالله بن جندب مىپرسد: يابن رسول الله(ص) و ماهى؟
[=Verdana] اى پسرفرستاده خدا! آنها چيستند؟
[=Verdana] «اما مصائده فصد عن برالاخوان، و اما شباكه فنوم عن قضاءالصلوات التى فرض الله.» اما ابزار شكار او است شيطان ايجادمانع در نيكى به برادران و دامهاى شيطان خفتن از انجام نمازهاىواجب است.
[=Verdana]
فايدههاى نيكى به برادران
[=Verdana] در رفتارها و روابط اجتماعى، كه تشكيل دهنده بخش عظيمى اززندگى انسانها، است، داشتن حس هميارى و روحيه نيكى به برادراندينى نشاندهدهنده پويايى و سلامت جامعه است.
امام صادق(ع) ازسويى بىتوجهى به آن را شكارگاه شيطان شمرده و از سوى ديگراهميت و ارزش اين خصلت نيكو را با ذكر گوشه هايى از آثار وفوائد آن، اين گونه بيان داشته است:
[=Verdana] الف- عبادت خدا
[=Verdana] هدف از آفرينش انسان در فرهنگ متعالى قرآن، بندگى و كرنش درمقابل آفريدگار است: (و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون) (7) ;«جن و انس را جز براى بندگى و عبادت نيافريدم.» از جلوههاىپرارزش اين هدف، نيكويى به برادران و ديدار آنها است.
[=Verdana] «اما انه مايعبدالله بمثل نقل الاقدام الى برالاخوان وزيارتهم»; آگاه باش! همانا خداوند به چيزى مانند گام برداشتندر راه نيكى به برادران و ديدار آنها بندگى نشده است.
[=Verdana] ب- سعى بين صفا و مروه
[=Verdana] دومين اثر نيكى به ديگران، داشتن ثواب سعى بين صفا و مروه است:
[=Verdana] «يابن جندب! الماشى فى حاجه اخيه كالساعى بين الصفا والمروه.»
[=Verdana] اى پسر جندب! كسى كه براى بر طرف كردن نياز برادر خود گام برمىدارد مانند كسى است كه سعى بين صفا و مروه مىكند.
[=Verdana] ج- به خون غلطيدن در راه خدا
[=Verdana] ارزش ديگرى كه نيكى به برادران دينى در پى دارد همانندى آن باكشته شدن در راه خدا است: «وقاضى حاجته كالمتشحط بدمه فى سبيلالله يوم بدر واحد»; برطرف كننده نياز برادر دينى همانند كسىاست كه روز بدر و احد در راه خدا به خون خود بغلطد.
[=Verdana] د- همنشينى با حور
[=Verdana] «يابن جندب! من سره ان يزوجه الله الحور العين و يتوجه بالنورفليدخل على اخيه المؤمن السرور»; اىپسرجندب! هركه خوشحالمىشود از اين كه خداوند او را به ازدواج حورالعين در آورد وتاج نور برسرش نهد بايد دل برادر مومنش را شاد سازد.
[=Verdana]
[=Verdana] عقوبت سستى دررفع نياز برادران
[=Verdana] جامعهاى كه به مشكلات و گرفتارىهاى همنوعان خود بىتوجه باشد ونسبتبه حقوق نيازمندان سستى نمايد زمينه عذاب سختخداوند رافراهم آورده است:
[=Verdana] «ما عذب الله امه الا عنداستهانتهم بحقوق فقراء اخوانهم»;خداوند امتى را عذاب نخواهد كرد، مگر در وقتى كه نسبتبه حقوقبرادران نيازمند خود سستى نمايند.
[=Verdana] آسيبشناسى روابط اجتماعى
[=Verdana] امام جعفرصادق(ع) چند مورد از آسيبهاى روابط اجتماعى را چنينبيان كرده است:
[=Verdana] 1- غش: خيانت، نيرنگ وكلاه بردارى.
[=Verdana] 2- تحقير: خوار و كوچك شمردن ديگران و بىتوجهى به شخصيت آنها.
[=Verdana] 3- دشمنى: كينه توزى و درگيرى.
[=Verdana] 4- حسادت: ناراحت شدن از خوبىهاى ديگران و خير ديگران را نخواستن.
[=Verdana] «و من غش اخاه وحقره وناواه جعل الله النار ماءواه، و من حسدمومنا انماث الايمان فىقلبه كما ينماث الملح فى الماء»; هركسبه برادر مومنش نيرنگ زند و او را كوچك و خوار شمارد و با اودرگير شود، خداوند جايگاهش را آتش قرار دهد و هركه به مومنىحسادت ورزد ايمان در دلش آب شود، همانند آب شدن نمك در آب.»
[=Verdana] زيانهاى غفلت از نماز
[=Verdana] «ويل للساهين عن الصلوات، النائمين فى الخلوات، المستهزئينبالله و آياته فى الفترات، اولئك لاخلاق لهم فى الاخره و لايكلمهمالله و لا ينظراليهم (8) ، يوم القيمه و لايزكيهم و لهم عذاباليم»; واى برغفلت كنندگان ازنماز، خواب رفتهگان در خلوتها وآنها كه در زمان ضعف دين، خدا و نشانه هايش را تمسخر مىكنند.آنها هيچ بهرهاى درآخرت ندارند. خداوند در روز قيامتبا آنهاسخن نمىگويد و به آنها نگاه نمىكند و آنها را نمىبخشد و براىآنها عذابى دردناك است.
[=Verdana] امام صادق(ع) در ادامه سفارش هايش به عبدالله بن جندب فرمود:
[=Verdana] «يابن جندب! اقل النوم بالليل و الكلام بالنهار فما فى الجسدشيىء اقل شكرا من العين و اللسان، فان ام سليمان فالت لسليمان(ع) يابنى اياك و النوم فانه يفقرك يوم يحتاج الناس الىاعمالهم»; اى پسر جندب! در شب كم بخواب و در روز كم بگو، زيرادر جسم آدمى عضوى كم سپاستر از چشم و زبان نيست. همانا مادرسليمان به سليمان گفت: پسرم! از خواب بپرهيز، زيرا تو را درروزى كه مردم به اعمال و كردار خود نيازمندند، سخت محتاجمىكند.
[=Verdana]باتوجه به نياز طبيعى ولازم انسان به خواب، مذمت آن دراين سخنانمربوط به پرخوابى و خوابهايى است كه انسان را از انجام وظايفدينى و دنيايى باز مىدارد.
[=Verdana] پىنوشتها:
[=Verdana] 1- رجال شيخ طوسى، ص226، 355 و379.
[=Verdana] 2- رجال علامه حلى، ص 105.
[=Verdana] 3- رجال كشى، ص 585.
[=Verdana] 4- تحف العقول، ص 311.
[=Verdana] 5- همان، ص 4.
[=Verdana] 6- بحارالانوار، ج 78، ص279، ح113.
[=Verdana] 7- ذاريات، آيه56.
[=Verdana] 8- جمله «ولاينظر اليهم» در نسخه تحف العقول نيست ولى دربحارالانوار آمده است.
آیا امروزه میتوان با این شرایط موجود ؛ وصایای گرانبهای امام صادق را (ع) بکار بست ؟:Sham:...................
چگونه؟
سفارشهاى امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب در بردارنده حكمتهاىبسيارى است و راه و رسم زندگى را به همه آنها كه خواهان سعادتاخروى هستند، مىآموزد. امام صادق(ع) به آسيب شناسى اجتماعى مىپردازد و هنجارها وناهنجارها را معرفى مىكند. شرح معانى بلند اين سفارشها فرصت زياد و توان علمى فراوان مىطلبد كه نگارنده از آنها برخوردارنيست. نوشتار حاضر شرحى مختصر بر سخنان امام صادق(ع) است.
سلام
شرح این حدیث شریف که مورد توصیه نائب الامام ، خامنه ای ( مد ظله ) می باشد بسیار شایسته است
اما بهتر است اول کل متن روایت و ترجمه آنرا را در یک پست بیاوردید سپس به شرح فرازهای آن بپردازید
موفق باشید