باقر العلوم به چه معناست؟

فسير حديثي از باقرالعلوم(ع) آيت‌الله وحيد خراساني
آيت‌الله حسين وحيد خراساني از مراجع تقليد شيعيان در بحث امروز خود گفت: امام باقر (ع) در حديثي به «جابر بن يزيد جعفي» وي را به پنج چيز وصيت مي‌كند كه اولين و مهم‌ترين آن‌ها پرهيز از ظلم است.
آيت‌الله حسين وحيد خراساني در درس امروز قواعد فقهيه خود با توجه به ايام شهادت امام باقر (ع) به جاي تدريس به بيان برخي از فضائل امام باقر (ع) پرداخت.
آيت‌الله وحيد با بيان اين كه براي صحبت از امام باقر (ع) ابتدا بايد فاصله‌مان با اهل ولايت او معين شود، گفت: نام بردن از امام باقر (ع) آسان است، اما درك معناي «باقر» و رسيدن به مفهوم آن بسيار مشكل است.
وي با اشاره به كميت و كيفيت علوم منتشره از امام باقر (ع) گفت: تنها «محمد بن مسلم» 16 هزار حديث از ايشان روايت كرده است كه درك برخي از آن‌ها حداقل احتياج به يك ماه بحث دارد. به عنوان مثال، امام در حديثي به «جابر بن يزيد جعفي» كه در جلد 75 بحارالانوار آمده است، فرمود: «تو را به پنج چيز وصيت مي‌كنم: اگر به تو ظلم شد، تو ظلم نكن!» امام در اين حديث از جابر مي‌خواهد كه عنوان ظلم را از لوح وجود خود پاك كند. اگر همين قسمت از حديث امام رعايت شود، براي اصلاح دنيا و آخرت بشر كافي است.
آيت‌الله وحيد با اشاره به قسمت دوم حديث گفت: امام دراين قسمت مي‌فرمايد «اگر كسي به تو خيانت كرد، تو به وي خيانت نكن». امام باقر (ع) در قسمت سوم مي‌فرمايد «اگر تكذيب شدي و تو را به دروغ نسبت دادند، غمگين مشو!»، منظور امام اين است كه اگر انسان را نيز ستايش كردند، از اين ستايش خشنود نشود. بيان همين لطايف از سوي امام است كه نشان مي‌دهد «باقر علوم نبييّن» است.
اين مرجع تقليد شيعيان با طرح اين سؤال كه چرا امام باقر (ع) ابتدا بحث ظلم را بيان كرد و سپس به بيان خيانت پرداخت، گفت: در كلام معصوم (ع) داريم كه «دِعَامَةُ الْإِنْسَانِ الْعَقْل» يعني «عقل» عمود خيمه آدميت است.
همچنين در حديثي در «مستدرك‏الوسائل» آمده است كه «مَثَلُ الْعَقْلِ فِي الْقَلْبِ كَمَثَلِ السرَاجِ فِي الْبَيْت»، بنابراين نسبت ظلم به عقل مانند نسبت ظلمات به نور است. اگر در انسان، ظلم راه يابد، نور عقل وي خاموش مي‌شود.
به همين دليل امام باقر (ع) ابتدا انسان را به پرهيز از ظلم سفارش مي‌كند.
آيت‌الله وحيد، رسيدن به مرتبه‌اي كه انسان حتي به ظالم هم ظلم نكند را نشان از طهارت تربيت‌شدگان در درگاه الهي دانست و افزود: امام باقر (ع) در ادامه حديث مي‌فرمايد كه اي جابر! ولي ما كسي نيست مگر آن كسي كه اگر تمام اهل مصر و بلد جمع شوند، تمام مردم شهر بر خوبي او اتفاق كنند، ابداً خشنود نشود و در او تأثيري نگذارد. اهل ولايت امام باقر (ع) اينچنين هستند.
وي افزود: اگر همين حديث عملي شود، مقام آدميت به رفعت و مقامات عالي مي‌رسد.
اين مرجع تشيع با اشاره به روايتي از پيامبر اكرم (ص) گفت: رسول خدا فرمود: «اي جابر! بايد بماني تا سلام مرا به باقر علم النبيين برساني.»، اصلاً عمر طولاني جابر نيز به بركت همين دعاي پيامبر بود تا سلام پيامبر را به فرزندش ابلاغ كند.
آيت‌الله وحيد در پايان تصريح كرد: لقب «باقر» را كسي به امام پنجم، محمد بن علي (ع) داد كه خدا در قرآن درباره او مي‌فرمايد «وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى، إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى»، يعني پيامبري كه از روي هوس سخن نمي‌گويد.
منبع:فارس

چرا آن حضرت را باقر لقب داده بودند؟

در فصول المهمة آمده است: آن حضرت را بدین لقب می خواندند زیرا علوم را می شکافت و باز می کرد. در صحاح آمده است: «تبقر، یعنی توسع در علم ». و در قاموس گفته شده است: محمد بن علی بن حسین را باقر می خواندند چون در علم تبحر داشت. در لسان العرب نیز ذکر شده است: آن حضرت را باقر می خواندند چرا که علم را می شکافت و به اصل آن پی می برد و فروع علم را از آن استنباط می کرد و دامنه علوم را می شکافت و وسعت می داد. ابن حجر در صواعق می نویسد: «او را باقر می خواندند و این کلمه از«بقر الارض »اخذ شده است، یعنی آنکه زمین را می شکافد و مکنونات آن را آشکار می کند. زیرا او نیز گنجینه های نهانی معارف و حقایق احکام و حکمتها و لطایف را که جز از دید کوته نظران و ناپاکان پنهان نبود، آشکار می کرد. »از این رو درباره وی گفته می شد که آن حضرت شکافنده علم و جامع آن و نیز آشکار کننده و بالا برنده علم و دانش است. در تذکرة الخواص نیز آمده است: او را باقر لقب داده بودند زیرا در اثر سجده های فراوان، پیشانی اش شکاف برداشته بود. برخی هم گویند چون آن حضرت از دانش بسیار برخوردار بود او را باقر می خواندند. آنگاه به نقل سخن جوهری در صحاح می پردازد.
شیخ صدوق در علل الشرایع به نقل از عمرو بن شمر آورده است: از حابر جعفی پرسیدم چرا به امام پنجم، باقر می گفتند؟گفت: «چون علم را می شکافت و اسرار آن را آشکار می کرد». در مناقب ابن شهر آشوب نوشته شده است: گفته اند برای هیچ یک از فرزندان حسن و حسین (ع) این اندازه از علوم، از قبیل تفسیر و کلام و فتوا و احکام و حلال و حرام فراهم نشد که برای امام باقر (ع) . محمد بن مسلم نقل کرده است که از آن حضرت سی هزار حدیث پرسش کردم.
منبع: سایت حوزه

تو یکی از وب سایت ها خوندم که:
ابوجعفر، امام محمدباقر (ع) پنجمين آفتابي است كه بر افق امامت، جاودانه درخشيد، زندگيش سراسر دانش و ارزش بود، از اين رو باقر العلوم ناميده شد، يعني شكافنده دشواري‌هاي دانش و گشاينده پيچيدگي‌هاي معرفت