ستاره شناسی و نجوم اسلامی

تب‌های اولیه

18 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
ستاره شناسی و نجوم اسلامی

إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاء الدُّنْيَا بِزِينَةٍ الْكَوَاكِبِ
ستاره شناسی و نجوم اسلامی


این تاپیک برای آشنایی دوستان با یکی از زیباترین زینت های دنیا و آشنایی با مقدمات نجوم و نجوم اسلامی.




مقدمه مهم
موقعیت های نجومی، کره سماوی
و
صور فلکی


دوستانی که علاقه به مباحث نجومی دارند، اگر آشنا هستند که میدونن چقدر این موضوع مهم هست و اگر آشنا نیستند بدونند که اگر این پست رو متوجه نشن، تا ابد! با درک نجوم مشکل خواهند داشت. پس به دقت مطالعه کنید. به آسون ترین شکل ممکن توضیح میدم.

به شکل بالا دقت کنید.
برای راحتی کار ما با این مدل سر و کار داریم.

این مدل بدین صورت هست که، کره زمین رو در مرکز می بینید و یک کره بزرگتری زمین رو احاطه کرده. به این کره بزرگ میگیم کره سماوی تمام ستارگان خارج از منظومه شمسی مثل دکمه هایی روی سطح داخلی اون کره بزرگتر چسبیده اند. مثل این شکل:

اوکی؟!

کرۀ بزرگتر ثابت هست و کره زمین دور خودش در حال چرخش. محور این مایل و کج این چرخش رو در عکس می بینید. این محور رو اگر ادامه بدید در محلی کره سماوی (همان کره تو خالی بزرگ) رو در یک نقطه قطع میکنه. این نقطه در قطب شمال محل ستاره قطبی هست. و در قطب جنوب محل ستاره خاصی نیست!

بنابراین هر شب وقتی زمین داره دور خودش میچرخه و کره سماوی هم ثابت هست. ما شاهد هستیم که ستارگان دور اون ستاره قطبی در حال گردش هستند مثل این:

خوب از قدیم نیاکان ما به آسمون نگاه کردند و اشکال مختلفی رو در آسمان متصور شدن. مثلا مجموع چند ستاره رو به هم وصل کردن و ازش یه شکل شکارچی درآوردن!
به این صورت:

این ستاره ها رو به این شکل به هم وصل کردن:

و شده این شکل خیالی:

به تدریج برای همه آسمان و در واقع همه اون کره سماوی یه منطقه ایجاد شده و حالا کره سماوی ما دارای 88 قسمت هست که هر قسمتی یه تعداد ستاره پر نور داره که از اتصال اونها یه شکلی به وجود میاد. به این 88 قسمت میگن صور فلکی.

دقت کنید که چون کره سماوی که ثابته و ما هم حول یک محور فقط میچرخیم پس ما نیمکره شمالی ها هرگز صورفلکی نیمکره جنوبی رو نمی بینیم! پس اینطور نیست که به هرکجا که روید آسمان همین باشه! اگه طالب آسمان متفاوتی هستید میتونید برید نیمکره جنوبی.

اما خورشید و ماه و سیارات کجا هستند.

در درون همون کره سماوی، خورشید به دور زمین در حال چرخش هست. دقت کنید خورشید روی کره سماوی نیست و دور زمین داره میچرخه، ماه هم همینطور و بقیه سیارات هم همینطور.

پس در هر لحظه ای، اگر ناظر به خورشید نگاه کنه، خورشید بین ناظر زمینی و یک نقطه از کره سماوی هست. درسته؟
یک چرخش کامل خورشید به دور زمین یک سال طول میکشه. و در این یک سال خورشید در هر زمانی یک نقطه از کره سماوی رو جلو چشم ناظر زمینی می پوشونه! یعنی در هر زمانی خورشید روی یک قسمت از کره سماوی هست. و در یک سال کامل یک دایره کامل از این کره رو جلو چشم ناظر زمینی طی میکنه.

به این دایره که مسیر حرکت خورشید هست میگن دایرة البروج. و نشون دهنده صور فلکیی هست که خورشید در یک سال ازشون عبور میکنه:

این صور فلکی که خورشید در یک سال از اونها عبور میکنه اینها هستند:
حمل (قوچ)
ثور (گاو)
جوزا (دو پیکر)
سرطان (خرچنگ)
اسد
سنبله
میزان
عقرب
قوس
جدی
دلو
حوت

حالا میدونید که چرا مثلا ماه مهر علامتش میشه میزان یا فروردین حمل میشه و ....

بسیار عالی این کل چیزی بود که باید بلد باشید!! فقط نکته آخر اینکه معادل طول و عرض جغرافیایی رو روی کره زمین روی کره سماوی هم داریم. یعنی اگر خواستید مختصات یک ستاره رو بگید از این طول و عرض استفاده میکنید. معادل عرض جغرافیایی میشه میل و معادل طول جغرافیایی میشه بعد. یعنی ستارگانی که روی استوای اون کره سماوی هستند همشون از میل صفر هستند و ستاره قطبی میشه میل 90 درجه.



خسوف 25ام خرداد امسال را از دست ندهید

اطلاعات تکمیلی اضافه خواهد شد

خسوف یا ماه گرفتگی

همونطور که می دونید، ماه در یک مدار بیضی به دور زمین در چرخش هست. فاصله ماه تا زمین حدود 400 هزار کیلومتر هست و فاصله خورشید تا زمین حدود 150 ملیون کیلومتر هست.
این فاصلۀ نزدیک ماه به زمین که حدود 30 برابر قطر زمین هست باعث شده تا از دید ناظر زمینی، ماه و خورشید به یک اندازه باشن. در حالی که میدونید ماه بسیار بسیار کوچکتر از خورشید هست. همین تشابه سایز از دید ما و به بیان علمی تر یکسان بودن زاویه دید ما که برای هردو 0.5 درجه هست باعث میشه ماه بتونه در زمان هایی خورشید رو کاملا بپوشونه و کسوف ایجاد کنه

همینطور نزدیکی ماه به زمین باعث میشه که ماه در زمان هایی در سایه زمین قرار بگیره. قرار گرفتن ماه در سایه زمین باعث ایجاد ماه گرفتگی از دید ما زمینی ها خواهد شد.

سوال جایزه:

با توجه به اینکه ماه در طول حدود 28 روز یک دور به دور زمین میچرخه ما باید هرماه شاید خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی باشیم. چرا اینطور نیست؟

وقتی در روی کره زمین ما شاهد ماه گرفتگی هستیم، ماه نوردان شاهد خورشیدگرفتگی هستند:

مشخصات و نحوه رصد ماه گرفتگی 25 خرداد در ادامه ............


ماه گرفتگی 25 خرداد 1390


این ماه گرفتگی در سرتاسر ایران در زمان بسیار مناسبی قابل مشاهده خواهد بود. تمام مراحل خسوف بعد از طلوع ماه اتفاق خواهد افتاد و بنابراین منجمان میتوانند رصد های بسیار موفقی داشته باشند.

دیاگرام وضعیت خسوف در نقاط مختلف جهان:


منبع عکس: ویکی پدیا

زمان بندی مراحل خسوف به صورت زیر هست:

عکس از سایت آسمان شب

شروع خسوف نیم سایه از ساعت 9:54:37 ثانیه شب خواهد بود که این مرحله برای منجمان کم تجربه به سختی قابل تشخیص است.

در ساعت 10:52 دقیقه شب اولین لبۀ سایه به ماه خواهد رسید که این مرحله به راحتی قابل مشاهده است. (هیچ وسیله ای احتیاج ندارید)


روز مرد فرداست!!
فردا 13 رجب است

برای اونهایی که دوست دارن دقیق باشن، باید بگم که همونطور که میدونید ماه در زمانی بدر هست که ماه و خورشید و زمین در یک خط باشن و در واقع بدر یعنی 14 ماه.

ماه گرفتگی هم فقط در زمانی اتفاق میوفته که ماه و زمین و خورشید در یک راستا باشن یعنی دقیقا همون اتفاقی که در بدر میوفته.


یعنی این ماه چون ما یک ماه گرفتگی داریم، میتونیم به کمک اون دقیقا روز 14ام ماه رو تعیین کنیم.

چهارشنبه شب 25 خرداد ماه گرفتگی داریم یعنی 5شنبه 26 خرداد ماه قطعا 14ام ماه قمری خواهد بود. و فردا سه شنبه 24ام خرداد ماه برابر روز 13 رجب خواهد بود.

دقت کنید فقط در ماهی که ما خسوف داشته باشیم میتونیم اینقدر دقیق تاریخ رو تعیین کنیم.

قابل توجه کسایی که میخوان اعتکاف برن و همینطور کسایی که میخوان کادو بدن!


با سلام؛

منجم باشی;119820 نوشت:
سوال جایزه: با توجه به اینکه ماه در طول حدود 28 روز یک دور به دور زمین میچرخه ما باید هرماه شاید خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی باشیم. چرا اینطور نیست؟

به علت زاویه ای که مدار ماه بدور زمین با مدار زمین به دور خورشید می سازد خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی تنها در دو روز از سال امکان پذیر است.

^
احسنت. دقیقا درسته.

درسته که وقتی از بالا به مدار زمین و ماه و خورشید نگاه کنیم اینها در یک صفحه هستند. اما اگر از کنار بهشون نگاه کنیم می بینیم که صفحه ای که مدار ماه به دور زمین هست اندکی زاویه داره با صفحه مدار زمین به دور خورشید:

پس به همین دلیل فقط در محل تلاقی این دو بیضی هست که امکان ماه گرفتگی وجود داره.
(جایزه شما محفوظه!)
13 رجب هم مبارک!

با سلام؛

منجم باشی;120674 نوشت:
پس به همین دلیل فقط در محل تلاقی این دو بیضی هست که امکان ماه گرفتگی وجود داره.

راستی چرا روزهایی که خسوف یا کسوف می تواند اتفاق بیافتد روزهای ثابتی نیستند مثل شب یلدا؟ مگر این نقاط تلاقی ثابت نیستند؟

naghad;120685 نوشت:
با سلام؛

راستی چرا روزهایی که خسوف یا کسوف می تواند اتفاق بیافتد روزهای ثابتی نیستند مثل شب یلدا؟ مگر این نقاط تلاقی ثابت نیستند؟

خوب نه سال دقیقا 365 روز است نه روز دقیقا 24 ساعت نه ماه قمری دقیقا 28 روز! اما اگر همه این اعداد رو به طور دقیق در نظر بگیرید به راحتی وقوع خسوف ها و کسوف ها تا هزاران سال هم شدنیست.

با سلام،

منجم باشی;120707 نوشت:
خوب نه سال دقیقا 365 روز است نه روز دقیقا 24 ساعت نه ماه قمری دقیقا 28 روز! اما اگر همه این اعداد رو به طور دقیق در نظر بگیرید به راحتی وقوع خسوف ها و کسوف ها تا هزاران سال هم شدنیست

مدار زمین به دور خورشید در یک صفحه است همینطور مدار ماه به درو زمین نسبت به زمین در یک صفحه قرار دارد. پس باید تلاقی آنها ثابت باشد(همان طور که در شکل نشان داده اید). این ربطی به تعداد روز و ساعت ندارد.بهار همیشه از اول فروردین شروع می شود و پائیز از مهر اما اختلاف خوشید گرفتگی ها و ماه گرفتگی ها گاهی باهم چند ماه اختلاف دارند و این خیلی زیاد است.

طولانی ترین خسوف قرن را در 30 ثانیه ببینید.

سلام و عرض ادب خدمت منجم باشی گرامی
دوست عزیز
همینکه ماه در سایه کامل زمین قرار گرفته نور کم فروغ مسی رنگی بر سطح ماه گسترده بود
این نور کم فروغ ماه در حین خسوف بازتاب نور از شکست نور در جو زمین بود؟

لطفاً علت رنگ مسی ماه در حین خسوف کامل را شرح دهید
متشکرم

این هم از عکس منجم باشی در مجله Sky & Telescope به عنوان انتخاب سردبیر:

http://www.skyandtelescope.com/community/gallery?archive=true&c=y

متحیر;121218 نوشت:
سلام و عرض ادب خدمت منجم باشی گرامی
دوست عزیز
همینکه ماه در سایه کامل زمین قرار گرفته نور کم فروغ مسی رنگی بر سطح ماه گسترده بود
این نور کم فروغ ماه در حین خسوف بازتاب نور از شکست نور در جو زمین بود؟

لطفاً علت رنگ مسی ماه در حین خسوف کامل را شرح دهید
متشکرم

سلام

در دو حالت، روشنایی که در ماه می بینیم ناشی از نور زمین هست.

اول در 1-2 روز اول ماه. اگر دقت کرده باشید. در روز اول ماه، با وجودی که ماه فقط هلال باریکی هست اما بقیه ماه هم به سختی قابل مشاهده هست. علت این هست که درست در زمانی که ماه برای ما در هلال اول ماه هست. زمین برای ماه در بدر هست. پس زمین ماه رو روشن میکنه. به این پدیده میگن زمین تاب یا earthshine.

عکس پایین یه نمونه از زمین تاب هست که با تکنیک HDR گرفته شده تا شما بتونید در یک عکس هم قسمت هلال رو ببینید هم قسمت زمین تاب.

اما حالت دوم در زمان خسوف هست. وقتی ماه در پشت زمین قرار میگیره. قاعدتا نباید نوری به ماه برسه چون نور به خط مستقیم سیر میکنه. اما نوری که به جو زمین میخوره دچار شکست میشه و همونجور که میدونید وقتی نور از محیط رقیق وارد محیط غلیظ میشه، نورهایی که طول موج بلندتری دارند بیشتر دچار شکست میشن. یعنی در واقع جو زمین مثل یک منشور نور رو میشکنه و در پشت زمین نور قرمز رو به ماه میتابونه.
این نور قرمز دقیقا همون مکانیسمی رو داره که بعد از غروب خورشید می بینید افق قرمز شده. چون اونجا هم نور خورشید میشکنه و نور قرمز به شما میرسه.

منجم باشی;120665 نوشت:
روز مرد فرداست!!
فردا 13 رجب است

برای اونهایی که دوست دارن دقیق باشن، باید بگم که همونطور که میدونید ماه در زمانی بدر هست که ماه و خورشید و زمین در یک خط باشن و در واقع بدر یعنی 14 ماه.

ماه گرفتگی هم فقط در زمانی اتفاق میوفته که ماه و زمین و خورشید در یک راستا باشن یعنی دقیقا همون اتفاقی که در بدر میوفته.


یعنی این ماه چون ما یک ماه گرفتگی داریم، میتونیم به کمک اون دقیقا روز 14ام ماه رو تعیین کنیم.

چهارشنبه شب 25 خرداد ماه گرفتگی داریم یعنی 5شنبه 26 خرداد ماه قطعا 14ام ماه قمری خواهد بود. و فردا سه شنبه 24ام خرداد ماه برابر روز 13 رجب خواهد بود.

دقت کنید فقط در ماهی که ما خسوف داشته باشیم میتونیم اینقدر دقیق تاریخ رو تعیین کنیم.

قابل توجه کسایی که میخوان اعتکاف برن و همینطور کسایی که میخوان کادو بدن!



این مقاله در اثبات غلط بودن حرف من و این نظر قدیمی هست که ماه فقط در بدر دچار گرفتگی میشه. و حقیقتا به نظر میاد فقط با قانون کپلر میشه به این نتیجه رسید و قدیمی ها بی تقصیر بودن!

آیا ماه‌گرفتگی شب 13 رجب نشانه اشتباه تقویم بود؟

(توضیح اضافی اینکه این بار هم ماه در زمانی دچار گرفتگی شد که نزدیک به حضیض بود و به همین دلیل هم ماه گرفتگی طولانی بود. و در زمان حضیض سرعت گردش ماه اندکی بیشتر هست.)

این شب ها مشتری پر نور جرم آسمان شب هست و درست در نقطه مقابل خورشید. یعنی با غروب خورشید طلوع و با طلوع خورشید غروب خواهد کرد.

این بار در نزدیکترین فاصله به زمین هم قرار داره و درخشندگی بیشتری خواهد داشت. سرشب (ساعت 9) در بالای آسمان به راحتی میتونید پیداش کنید.

اگر دوربین کوچکی داشته باشید میتونید 4 قمر گالیله ای رو هم ببینید.

این هم عکسی که امشب گرفتم.

نقطه سیاهی که دیده میشه سایه یکی از اقمار بر مشتری هست. و یکی از اقمار هم چسبیده به مشتری دیده میشه.

اگر قبلا در جریان گم شدن یکی از دو کمربند بزرگ مشتری قرار داشتید حالا میتونید ببینید که اون کمربند گم شده دوباره پیدا شده.

موضوع قفل شده است