نقدهایی در مورد دین صائبین

صابئه و تقدیس جدی
صابئین معتقدند كه سیارات هفتگانه عطارد، زهره، زحل، مریخ، سنبله، عقرب و میزان، تدبیر عالم را بر عهده داشته و روشنایی افكار ساكنین و جلب خیر و دفع شرشان به دست آنهاست.
در این میان ستارة جدی چون ثابت بوده و دائما به سوی ملك الانوار متوجه است، از موقعیت ویژه ای نزد صابئین برخوردار است.
به طوری كه تمام سنت ها و اعمال دینی خود را، در برابر این ستاره انجام می دهند.
آنها مردگان خود را روبروی این ستاره دفن می كنند به طوری كه اگر از جا برخیزند، متوجه آن شوند.
ابن ندیم در الفهرست در مورد عقاید خرافى آنها در باب تقدیس و كواكب و آفرینش عالم می نویسد: «گویند: پیامبر آن كسى است كه از عیبهاى نفسى و آفتهاى بدنى مبرى، و در هر صفات خوب به درجه كمال رسیده باشد و به هر سؤالى جواب داده و از آنچه در وهم و خیال ست خبر دهد و دعایش براى آمدن باران و دفع آفات از نبات وحیوان مستجاب گردد و مذهبش موجب اصلاح عالم و ازدیاد عمران و آبادى باشد... ».

نقد و بررسی
هرچند صابئین خود را معتقد به خدای واحد ازلی می دانند، ولی چنین اعتقادی باید به گونه ای باشد كه هرگونه شائبه شرك را از بین ببرد و اینكه صابئین ستارگان هفتگانه را مدبر این عالم دانسته و برایشان جلب نفع و دفع ضرر قائلند، یا شخصیت خاصی را برای ستارة جدی در نظر می گیرند؛ همه حاكی از این است كه هرچند توحید ذاتی را پذیرفته اند ولی از حیث توحید افعالی و احیانا توحید عبادی مشكل دارند.
چرا كه قداست این ستارگان در نزد صابئین به حدی است كه گفته شده آنها هر ماه چهار خروس را به نام ستارگان قربانی و خون آن خروس را در خاك پنهان و پر و استخوانش را می سوزانند.

صابئه و تنوع كتابهای مقدس
صابئین كتابهای مقدس زیادی دارند كه مهمترین آنها عبارتند از:
1- كتاب كنزاربا، درباره آغاز پیدایش و دگرگونیهایی كه برای بشر رخ داده و صفات خالق و... می باشد.
2- كتاب دراشه ادیهیا، یعنی تعالیم یحیی، پیرامون زندگی یحیی و تعالیم او.
3- كتاب قلستا، یعنی كتاب عقد ازدواج، درباره احكام و مراسم ازدواج و. ..
و.. ..
صابئین قدمت این كتابها را به آدم می رسانند. كه پس از وی به نوح و سام و رام و ابراهیم و یحیی رسیده است. هر چند خود معتقدند كه بیشتر این كتابها در طول زمان به واسطه حوادث مختلف از بین رفته و دوباره نوشته شده است.

نقد و بررسی
مهمترین منبع شناخت هر دین، كتاب آن دین است.
در این میان ویژگی مهم كتاب هر دین، آسمانی بودن آن است.
به این معنا كه تغییر و تحریفی در آن راه نیافته باشد، تا پیروانش اطمینان پیدا كنند كه از دستورات دین خدا تبعیت می كنند.
حال با توجه به اینكه صابئین قدمت دین خود را به آدم می رسانند، و خود معترف هستند كه بیشتر این كتابها در طول زمان و بر اثر حوادث مختلف از بین رفته و دوباره نوشته شده، چگونه می توان آنها را مطابق اصل دانست.
شاید وجود همین تغییر و تحولات گسترده باشد كه صابئین را وادار نموده كه از آگاهی دیگران نسبت به كتب خود ممانعت بعمل آورند، و مطلع نمودن دیگران بر كتابهای آسمانی خود را حرام بدانند.
وجود همین مانع سبب شده كه دیگران به سختی بتوانند نسبت به كتابهای آنها دسترسی پیدا كنند.

صابئه و تقدیس علماء
صابئین برای علمای خود، شأن و مقام ویژه ای قائلند.
به طوری كه در تمام امور آنها از ولادت تا مرگ سیطره دارند.
آنها علمای خود را واسطه ای می دانند كه با ساكنین آسمانی در ارتباط می باشند.
علمای صابئه دارای پنج مقام مشخص می باشند كه عبارتند از: 1. حلالی 2. ترمیدة 3. كنزبرا 4. ریش امه، 5. ربانی.

نقد و بررسی
هر دین آسمانی، دارای روحانیتی است كه نسبت به امور آن دین از آگاهی برخوردار می باشد.
بیان احكام دین و اجرای قوانین و حدود الهی از جمله وظایف روحانیت است. این موقعیت ویژه ایجاب می نماید كه مردم برای آنها احترام خاصی قائل باشند. ولی نباید پنداشت كه روحانیت واسطه میان انسان و خدا هستند.
و شرط پذیرش اعمال این باشد كه از طریق چنین رابطه هایی به درگاه خداوند تقرب جست.

صابئه و تقدیس آب جاری
آب جاری در نزد صابئین از قداست خاصی برخوردار است. و آن به خاطر غسل های مفصل و تعمیدهای طولانی است كه بایددر زمستان و تابستان انجام دهند. به همین دلیل صابئین معمولا در كنار رودها زندگی می كنند.

نقد و بررسی
نظافت و پاكی جهت طهارت و عبادت در هر دین آسمانی مورد توجه است. ولی از آنجا كه دین برای سعادت و آسایش انسان آمده است؛ تأكید بیش از اندازه بر شست و شو و غسل و تعمیدهای طولانی، سلامت روحی و جسمی انسان را به خطر انداخته و دیگر اینكه موجب محدودیت زندگی وی در منطقه خاصی می شود.
غیر طبیعی بودن این دستور دین صابئه موجب شده كه اخیرا علمای آنها غسل كردن در حمام را از طریق شیر آب، برایشان جائز بدانند.

منابع:
1- تفسیرالميزان، علامه محمدحسين طباطبائي، ج 1، ذيل آيه شصت و دوم بقره
2- ملل و نحل، شهرستاني، ج 2، بخش صابئه
3- تاريخ اديان و مذاهب جهان، عبدالله مبلغي آباداني، ج 2، بخش صابئين
4- تفسير نمونه، ناصر مكارم شيرازي، ج 1، ص 289
5- مجله كلام اسلامي-شماره 27، مقاله صابئان در گذر تاريخ ، نوشته داود الهامى