جمع بندی شرط عصمت و علم امامت در ولایت
تب‌های اولیه
مدتی است روی تریبون خطبه های نماز جمعه تهران این جمله نوشته شده .((ولایت فقیه همان ولایت رسول الله است))
حال این سوالات مطرح است
1-آیا شرط عصمت درپذیرش و محدوده ولایت تاثیر دارد؟
2-آیا علم پیامبر وامام با ولی فقیه یکسان است؟
لطفاً پاسخ ها مستند باشد .خداوند همه مارا به راه راست هدایت فرماید
[="Arial Black"][="Blue"]
با عرض سلام و ادب
در اصل صد و نهم قانون اساسي به شرایط و صفات ولي فقيه اشاره شده است:
1. صلاحیت علمى لازم براى افتاء در ابواب مختلف فقه.
2. عدالت و تقواى لازم براى رهبرى امّت اسلام.
3. بینش صحیح سیاسى و اجتماعى، تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافى براى رهبرى.
همانطور كه مشاهده كرديد، عدالت، شرط ولايت فقيه است نه عصمت.
برخي آيات قرآن و روايات ما بر عدالت حاكم اسلامي دلالت مي كنند، مانند آیه شریفه: وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواه؛از کسى که او را از یاد خود غافل کرده‌ایم و او پیرو هوا و هوس خود است، پیروى مکن.(1) و همچنين روايتي كه امام باقر(عليه السلام) از رسول اکرم(صلي الله عليه و آله) نقل می‌کند: «امامت و زمام‌دارى سزاوار نیست، مگر مردى را که در او سه ویژگى باشد:
1. ورعى که او را از معاصى و گناهان الهى منع کند.
2. حلمى که به واسطه آن مالک و صاحب اختیار غضب خویش باشد.
3. نیکویى سرپرستى نسبت به کسانى که زمام آنها را به دست دارد، تا براى آنها چون پدرى مهربان باشد».(2)
در اين زمينه امام صادق(عليه السلام) نيز مي فرمايد: فاما من کان من الفقهاء: صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً علی هواه، مطیع لامر مولاه، فللعوام این یقلدوه؛ هر کدام از فقها که صیانت نفس دارد، از دینش محافظت می‌نماید، با هوای نفس مخالفت می‌کند و امر مولای خود(ائمه‌ی معصومین) را اطاعت می‌کند، پس بر مردم است که از او تقلید کنند.(3)
بنابراين براي امام بر اساس منابع اسلامي و البته بنابر دلايل عقلي، عصمت شرطي لازم است ولي در مورد ولي فقيه، آنچه در منابع يافت مي شود تنها بحث عدالت اوست.
اما در مورد علم نيز مسلما چنين نيست كه علم ولي فقيه در حد امام باشد. چرا كه در مورد علم امام در منابع، مواردي مانند: تحديث، عمود نور، الهام، دريافت از امام قبل و ... ذكر شده است در حالي كه در مورد ولي فقيه تنها به روايتِ احاديث ائمه(عليهم السلام) اشاره شده و هيچ حرفي از علم غيب ولي فقيه يا يكساني محدوده علم ولي فقيه با امام نيست.
بنابراين معناي جمله «ولایت فقیه همان ولایت رسول الله(صلي الله عليه و آله) است»، استمرار ولايت رسول خدا(صلي الله عليه و آله) است اما در يك مرتبه پايين تر، به عبارتي سنخ اين دو ولايت يكي است اما حدود و شرايط آنها مسلما متفاوت است.
[/HR]1. کهف: 28.
2. کلینى، الکافى، ج 1، ص 407.
3. وسائل الشیعه، ج 27، ص 131.
[/]
با سلام
برخی پنداشته اند که اگر ولایت در ولی فقیه، استمرار همان ولایت نبی و امام باشد (ولایت کلامی و نه صرفاً فقهی) باید شخصِ واجد این ولایت از ملکه‌ی عصمت هم برخوردار باشد چون ولایتی که در عقاید و کلام برای نبی و امام ثابت است از ویژگی عصمت برخوردار است، پس ولی فقیه هم باید عصمت داشته باشد و چون فقیه عصمت ندارد پس راهی برای اثبات ولایتش هم نیست.
[=Arial Black]
سوال:
با توجه به جمله «ولایت فقیه همان ولایت رسول الله(صلی الله علیه و آله) است(1)»، اولا؛ آیا عصمت در پذیرش و محدوده ولایت تاثیر دارد؟ و ثانیا؛ آیا علم پیامبر یا امام با ولی فقیه یکسان است؟
پاسخ:
[=Arial Black]در اصل صد و نهم قانون اساسي به شرایط و صفات ولي فقيه اشاره شده است:
1. صلاحیت علمى لازم براى افتاء در ابواب مختلف فقه.
2. عدالت و تقواى لازم براى رهبرى امّت اسلام.
3. بینش صحیح سیاسى و اجتماعى، تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافى براى رهبرى.
همانطور كه مشاهده می شود، عدالت، شرط ولايت فقيه است نه عصمت.
برخي آيات قرآن و روايات، بر عدالت حاكم اسلامي دلالت مي كنند، مانند آیه شریفه: وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواه؛از کسى که او را از یاد خود غافل کرده‌ایم و او پیرو هوا و هوس خود است، پیروى مکن.(2) و همچنين روايتي كه امام باقر(عليه السلام) از رسول اکرم(صلي الله عليه و آله) نقل می‌کند: «امامت و زمام‌دارى سزاوار نیست، مگر مردى را که در او سه ویژگى باشد:
1. ورعى که او را از معاصى و گناهان الهى منع کند.
2. حلمى که به واسطه آن مالک و صاحب اختیار غضب خویش باشد.
3. حُسْنِ سرپرستى نسبت به کسانى که زمام آنها را به دست دارد، تا براى آنها چون پدرى مهربان باشد».(3)
در اين زمينه امام صادق(عليه السلام) نيز مي فرمايد: فاما من کان من الفقهاء: صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً علی هواه، مطیع لامر مولاه، فللعوام این یقلدوه؛ هر کدام از فقها که صیانت نفس دارد، از دینش محافظت می‌نماید، با هوای نفس مخالفت می‌کند و امر مولای خود(ائمه‌ی معصومین) را اطاعت می‌کند، پس بر مردم است که از او تقلید کنند.(4)
بنابراين براي امام بر اساس منابع اسلامي و البته بنابر دلايل عقلي، عصمت، شرطي لازم است ولي در مورد ولي فقيه، آنچه در منابع يافت مي شود تنها بحث عدالت اوست.
اما در مورد علم نيز مسلما چنين نيست كه علم ولي فقيه در حدِّ امام باشد. چرا كه در مورد علم امام در منابع روایی، مواردي مانند: تحديث، عمود نور(5)، الهام(6)، دريافت از امام قبل و ... ذكر شده است در حالي كه در مورد ولي فقيه تنها به نقلِ احاديث ائمه(عليهم السلام) اشاره شده و هيچ حرفي از علم غيب ولي فقيه يا يكساني محدوده علم ولي فقيه با امام نيست.
بنابراين معناي جمله «ولایت فقیه همان ولایت رسول الله(صلي الله عليه و آله) است»، استمرار ولايت رسول خدا(صلي الله عليه و آله) است اما در يك مرتبه پايين تر، به عبارتي سنخ اين دو ولايت يكي است اما حدود و شرايط آنها مسلما متفاوت است.
[/HR]1. امام خمینی، صحیفه، ج10، ص308.
2. کهف: 28.
3. کلینى، الکافى، ج 1، ص 407.
4. وسائل الشیعه، ج 27، ص 131.
5. مجلسی، مرآة العقول، ج4، ص268.
6. راوندی، خرائج و الجرائح، ج2، ص830.