ابن الرضا كدام امام را مي‎گويند و چرا؟

ابن الرضا كدام امام را مي‎گويند و چرا؟ و امام جواد در چند سالگي به امامت رسيد لطفاً يك كتاب معتبر در زندگي آن حضرت معرفي كنيد؟
•

نمایش پاسخ ...
لازم است بدانيم كه چندتن از ائمه ـ عليهم السّلام ـ به ابن الرضا معروف بودند، چون امامان بعد از امام رضا ـ عليه السّلام ـ همه از نسل پاك امام رضا ـ عليه السّلام ـ هستند چنان كه همه امامان از نسل پاك حسين بن علي ـ عليه السّلام ـ هستند. يكي از امامانيكه معروف به ابن الرضا بوده است، امام جواد ـ عليه السّلام ـ ، فرزند بزرگوار امام رضا، ـ عليه السّلام ـ است.[1] شايد بني عباس با اين اسم اين ائمه را ياد مي‎نمود چنان كه در منابع آمده است[2]، امام جواد ـ عليه السّلام ـ و امام هادي و امام عسكري ـ عليهم السّلام ـ در دوران بني عباس به اين عنوان ناميده شده‎اند. حتي موسي المبرقع فرزند امام جواد كه قبرش در قم است، نيز بدين عنوان ناميده شده است.[3] علت خاصي شايد نداشته است، شايد به اين خاطر بوده است كه چون امام رضا ـ عليه السّلام ـ مدتي ولايت عهدي را در زمان مأمون قبول كرد و شهرت امام با لقبشان كه (الرضا) مي‎باشد، سبب شد فرزندانش بعد از آن به ابن الرضا معروف باشند، چنان كه تصريحاً در بحار چنين آمده است:، «و كان هُوَ و ابوه و جدُّهُ يُعرَف كلُّ منهم في زمانه بابن الرضا»[4] يعني امام عسكري و پدرش امام هادي و جدش امام جواد همه‎شان در زمان خود معروف به ابن الرضا ـ عليه السّلام ـ بودند. شايد علت اين معروفيت به خاطر اين بوده است كه علويان از شاخه‎هاي مختلف زياد بوده‎اند، و سادات جليل القدر متعدد بودند، كه به خاطر مشخص شدن آنها و ممتاز بودنشان و حساسيت موقعيت آنها از لحاظ سياسي براي دستگاه خلافت معروف به ابن الرضا شده بودند.
حضرت آيت الله شبيري زنجاني مي‎فرمودند: مرحوم آيت الله حجت ـ رضوان الله تعالي عليه ـ احتمال داده‎اند كه اينها (بني عباس) خواسته‎اند با اين لقب نشان بدهند كه چون امام رضا ـ عليه السّلام ـ ولايتعهدي را قبول نمود، اينها به دنيا گرايش داشتند (يعني فرزندان امام رضا ـ عليه السّلام ـ )، فلذا بيشتر بني عباس اين طور مي‎گفتند، خود آيت الله شبيري فرمودند: چون امام رضا ـ عليه السّلام ـ با تمام فرقه‎هاي مذهبي و علمي و كلامي مناظره نموده و در ميان تمام فرقه‎ها مشهور شد، فلذا شهرت امام رضا ـ عليه السّلام ـ در بين تمام فرقه‎ها به خاطر مقام رفيع علمي‎شان سبب شده بود كه فرزندان آن حضرت به اين عنوان «ابن الرضا» مشهور باشند، و به اين عنوان شناخته شوند.
به نظر مي‎رسد اين احتمال قريب به ثواب باشد چون ائمه در بين شيعيان و علماي شيعه شناخته شده بودند و بني عباس هم آنها را مي‎شناختند، به عنوان علويان، لذا اين فرقه‎هاي ديگر مذهبي و علمي بودند كه بعد از مناظرات علمي با امام رضا ـ عليه السّلام ـ آشنا شدند و تحت تأثير مقام علمي و معنوي امام قرار گرفتند لذا فرزندان آن حضرت به ابن الرضا معروف شدند بعد از شناخته و معروف شدن امام رضا ـ عليه السّلام ـ[5].
امامت امام جواد ـ عليه السّلام ـ بعد از شهادت پدر بزرگوارش امام رضا ـ عليه السّلام ـ آغاز شد، براساس سنت الهي امامت هر امامي بعد از وفات امام قبل از خود آغاز مي‎شد و زماني كه امام رضا ـ عليه السّلام ـ در مرو به شهادت رسيد تنها فرزند خردسالش امام محمد تقي جانشين او شد،[6] در آن زمان امام جواد در مدينه بود و در سن نوجواني كه حدوداً نُه سال گفته‎اند براساس كلام شيخ مفيد آن حضرت در سال 195 متولد شده و در سال 220 شهيد شده است.[7]
بنابراين دوران حيات آن حضرت 25 سال بوده است[8]، ‌شيخ مفيد سن امام جواد را در هنگام شهادت امام رضا ـ عليه السّلام ـ هفت سال و يك ماه مي‎داند. [9] در سالي كه امام رضا ـ عليه السّلام ـ شهيد شد (203)[10] دوران امامت امام جواد آغاز شد بنابراين طبق برخي از نظرها امام جواد در 9 سالگي به امامت رسيد. يعني هنگام شهادت پدرش 9 ساله بود[11] ولي طبق نظر علماي بزرگي چون شيخ مفيد در 7 سالگي به امامت رسيد. بنابراين امام جواد ـ عليه السّلام ـ مانند حضرت عيسي و يحيي كه در كودكي پيامبر شدند[12] در سن نوجواني به امامت رسيد همانطوريكه امام زمان ـ عليه السّلام ـ نيز در همين سنين به امامت رسيده‎اند.[13]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. زندگي چهارده معصوم(ع) عماد زاده.
2. سيره پيشوايان، مهدي پيشوائي.
3. با خورشيد سامرا، محمد جواد طبسي، ترجمه عباس جلالي.
4. حيات فكري و سياسي امامان شيعه، رسول جعفريان.
-----------------------------------------
[1] . مفيد، محمد، الارشاد، قم، آل البيت، 1414، ج2، ص 28.
[2] . همان و مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، اسلاميه، 1368، ج 50، ص 74.
[3] . همان.
[4] . همان، ج 50، 236 و مفيد، نيز در كتاب خود مكرراً اين عنوان «ابن الرضا» را آورده است، آنچه مسلم است اين است كه آن حضرات معروف به ابن الرضا ـ عليه السّلام ـ بودند.
[5] . با تصرف در عبارت به نقل از حضرت آيت الله شبيري زنجاني.
[6] . مفيد، پيشين، ص 270 و 271.
[7] . همان، 1414، ص 295.
[8] . همان، ص 295.
[9] . همان، ص 271.
[10] . همان، ص 246 و قمي، عباس، منتهي الآمال، قم، هجرت، چاپ سوم، 1376، ج2، ص575.
[11] . همان.
[12] . مريم/12 و 29.
[13] . مفيد، پيشين، ص339.
( اندیشه قم )