✿▪▪✿درس های اخلاقی نهفته در سنت خانه تکانی ✿▪▪✿
تبهای اولیه
روزهای پایانی هر سال در بسیاری از خانه ها و خانواده ها با سنت نیکو و پسندیده ای همراه است، سنت نظافت و خانه تکانی. در این روزها گرد و غبار از قسمت های مختلف منزل برگرفته می شود و به ویژه بخش هایی که چند ماه یا یک سال است که نظافت نشده، بازبینی و گردگیری و خانه تکانی می شود.
این کار که بارها و بارها در زندگی ما اتفاق افتاده و می افتد مانند بسیاری از کارها و حوادث دیگر برای ما امری عادی شده و به همین جهت به سادگی از کنار آن می گذریم،
در حالی که درس ها و عبرت های بسیار مهم و لطیفی
در آن نهفته است.
از مولای اهل تقوا امام علی(ع)نقل شده است که:
مَنْ کانَتْ لَهُ فِکْرَةٌ فَلَهُ فی کُلِّ شیئٍ عبْرَةٌ؛
هرکس اندیشه و فکری داشته باشد، برای او در هر چیز عبرت
و درسی هست.
منبع مطالب:پایگاه حوزه
وقتی سخن از توبه و استغفار و اصلاح عیوب خود پیش می اید، چه بسا در نگاه اول انسان خود را بی گناه و کم عیب پندارد و کاستی و نقص را فقط در دیگران ببیند،
امّا اگر همتّی کرده و با نور لطف الهی به صفحة دل خود نظری افکند و دست به کار اصلاح خود شود، تازه می فهمد که چقدر آلوده شده و چه راه طولانی ای تا ریشه کن شدن صفات زشت و اصلاح اعمال در پیش دارد.
دل و جان آدمی نیز چنین است.
آنان که با عمل به توصیه های بزرگانِ راه رفته و به مقصد رسیده، پیوسته از قلب خود و آنچه به آن وارد می شود مراقبت می کنند و اگر لغزشی هم از آنان سر زد، بی درنگ به جبران آن و آمرزش خواهی از درگاه الهی می پردازند،
هیچگاه با انبوه صفات ناپسند و اعمال ناشایست در وجود خود روبرو نیستند تا نیازی به خانه تکانی دل داشته باشند.
ز کوی یار می آید نسیم باد نوروزی
از این باد ارمدد خواهی چراغ دل برافروزی
اینک بهار بستر سپید زمین خسته را در می نوردد و روپوش برف را از سر و روی آن کنار می زند.
افسردگان خواب زده را صلا می دهد و دم مسیحایی خویش را بر جان مرده آنان می دمد. هنگام آن است که پنجره دل های افسرده خویش را به سمت بهار بگشاییم.
هان! شمایان که به گاهِ بهاران خانه خویش از غبار یکساله زدودید و از هر چه آلودگی ستردید، آیا هیچ اندیشیدید که خانه دل نیز، نه از غبار، که از زنگار چندین ساله غفلت بزدایید؟
مسکن خویش را که هماره دست نظافت بر آن داریم هر سال می شوییم؛
چگونه قلب خویش را که عرش رحمان است، نمی روبیم و غبار از آن نمی زداییم و به دست فراموشی می سپریم؟
خانه تکانی دل و اصلاح عیوب نفس و پاک شدن از زنگار گناه و نافرمانی حق تعالی نیز چنین است.
اشک و آه، یاد خدا، یاد مرگ و قیامت، تلاوت قرآن، تفکر، سحر خیزی، استغفار، ادای حقوق خلق و خالق همگی مایة صفای دل و جان آدمی و پاکی قلب است و البته هر یک اثر خاص خود را دارد.
اگر انسان همواره مراقب خویشتن باشد و اخلاق و رفتار و باورهای خود را به دقت زیر نظر داشته باشد، به محض آن که خطایی کند یا نشانه هایی از یک صفت زشت در وجود خود بیابد، درصدد اصلاح آن برآمده و از راه خود آن را جبران می کند. علت این که بزرگان و علما در زندگی خود حتی آثار یک عمل مکروه را به خوبی درک می کردند و در امور اخلاقی و معنوی نکات بسیار ظریف و دقیق از چشم آن ها پنهان نمی ماند- نکاتی که ما غالباً هیچ توجهی به آن ها نداریم- همین مراقبت دائمی ایشان از قلب و واردات آن بود.
حالِ قلب و جان آدمی نیز همین گونه است.
خانه تکانی دل نیز چنین است.
اگر انسان قدری با خود خلوت کند و به مرور اعمال و اخلاق خود بپردازد و در سمت و سوی زندگی خود و گذشته و حال خویش بیندیشد بسیاری از گم شده های معنوی را خواهد یافت، گم شده هایی مانند معنا و هدف زندگی، احساس رضآیت از زندگی، آرامش و....
قلب و جان انسان نیز چنین است.
اگر آدمی راه های نفوذ تیرگی ها و کدورت ها به دل خویش را بشناسد و از آلودگی اینة دل به زنگار صفات ناپسند و رفتارهای ناشایست جلوگیری کند، زحمت و رنج کم تری خواهد داشت، چرا که خودداری از گناه آسان تر از توبه و جبران گناه است.
در خانه تکانی دل نیز اوضاع چنین باشد.
کاوش در زوایای قلب، تفکر دربارة عیوب خویش، محاسبة اعمال و رفتار و صفات نفسانی و مراقبت از واردات قلبی کاری است بس بزرگ که همّت والا و سعی و تلاش ویژه ای را می طلبد
به گونه ای که چه بسا انسان با توجه یافتن به بزرگی و دشواری آن با خطر ناامیدی و سستی روبرو گردد، ولی اگر دست همّت به کمر زد و به این جهاد عظیم پرداخت، پس از مدتی که شیرینی صفای دل و نورانیت قلب و لذت تقوا و خدا محوری را چشید،
در خواهد یافت که تحمّل آن زحمت و تلاش در برابر چنین ثروت معنوی بزرگ ناچیز است.
اهل معنا و آنان که دل را خانه تکانی کرده و آلودگی گناه و صفات رذیله را از آن بیرون ریخته اند یا از اول راه را بر آن بسته اند، نسبت به حفظ این طهارت و صفا و مراقبت از قلب در برابرکوچک ترین آلودگی حساسیت فراوانی دارند که در اهل غفلت هرگز به چشم نمی خورد.
در پاک سازی دل هم حال چنین است.
همنشینی و همراهی با دوستان خیرخواهی که صادقانه عیوب انسان را به او نشان دهند، کمک بزرگی است در راه تحصیل نورانیت قلب و صفای دل.
بارالها همّتی بلند و عزمی راسخ و دیده ای بینا و اشکی روان و دلی پاک و سرشار از معرفت و محبّت خود به ما ارزانی دار.
پدیدآورنده: حجت الاسلام محمد عبداللهی