فی عمد ممده درباره جهنم یعنی چه ؟

با سلام
كلمه ((عمد)) - با فتحه عين و فتحه ميم - جمع عمود (ستون ) است ، و كلمه ((ممدده )) اسم مفعول از مصدر تمديد است ، و تمديد مبالغه در مد (كشيدن ) است .
بعضى از مفسرين گفته اند: منظور از ((عمد ممدده )) گل ميخ ‌هايى است كه اهل عذاب را ميخكوب مى كند.
بعضى ديگر گفته اند: عمد ممدده تنه هاى درختان است كه چون مقطار، زندانى را با آن مى بندند، و مقطار چوب و يا تنه درختى بسيار سنگين است ، كه در آن سوراخهايى باز مى كردند تا پاهاى دزدان و ساير مجرمين زندانى را در آن سوراخها كنند، بعضى ديگر معانى ديگرى براى آن كرده اند.
بحث روائى
(رواياتى درباره شاءن نزول سوره همزه ، معناى ((همزه )) و ((لمزه )) و... مراد از((عمد ممده ))
در روح المعانى در ذيل آيه ((ويل لكل همزه لمزه )) گفته است اين سوره بنا به روايتى كه ابن ابى حاتم از طريق ابن اسحاق از عثمان بن عمر نقل كرده ، در شاءن ابى بن خلف و بنا به روايتى كه سدى نقل كرده در شاءن ابى بن عمر و ثقفى ، معروف به اخنس بن شريق نازل شده ، چون مردى هرزه دهن بود، بسيار غيبت مردم را مى كرد، و به آنان تهمت مى زد
و بنا بر آنچه ابن اسحاق نقل كرده اميه بن خلف جمحى نسبت به رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) همز و لمز مى كرد، و بنا بر آنچه ابن جرير و غير او از مجاهد نقل كرده اند، در باره جميل بن عامر و بنابر آنچه ديگران گفته اند در شاءن وليد بن مغيره و بدگوئيش نسبت به رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) و سعى در تنقيص آن جناب نازل شده ، و بنابر قولى ديگر در شاءن عاص بن وائل نازل شده است .
مؤ لف : روح المعانى سپس گفته : ممكن است در باره همه نامبردگان نازل شده باشد. ولى به نظر ما بعيد نيست كه راويان احاديث نامبرده ، هر يك به سليقه خود سوره را بر يكى از نامبردگان تطبيق كرده اند، و از اينگونه تطبيق ها در رواياتشان نزول بسيار است .
و در تفسير قمى در معناى كلمه ((لمزه )) آمده كه اين كلمه به كسى اطلاق مى شود كه با سر و گردن خود ژست مى گيرد، و چون فقيرى و يا سائلى را ببيند ناراحت مى شود. و در معناى جمله ((الذى جمع مالا و عدده )) آمده : يعنى مى شمارد و سر جايش مى گذارد.
و در همان تفسير در ذيل آيه ((التى تطلع على الافئده )) آمده كه بر دلها شعله مى زند، و ابوذر غفارى (رضى اللّه عنه ) فرموده : به متكبرين دو چيز را بشارت دهيد، يكى اينكه به سينه هايشان داغ بگذارند و ديگر اينكه پشتشان را بر زمين بكشند.
و در ذيل آيه ((انها عليهم موصده )) آمده كه آتش دوزخ همه اهل دوزخ را فرا مى گيرد ((فى عمد ممدده ))، يعنى وقتى كنده و زنجيرها بر آنان استوار مى گردد به خدا سوگند كه پوستشان را مى خورد.
و در مجمع البيان است كه عياشى به سند خود از محمد بن نعمان احول از حمران بن اعين از امام باقر (عليه السلام ) روايت كرده كه فرمود: كفار و مشركين در قيامت اهل توحيد را كه به خاطر گناهان در آتش شده اند سرزنش مى كنند، كه امروز نمى بينيم كه توحيد شما دردى از شما دوا كرده باشد، چون مى بينيم خدا فرقى ميان ما و شما نگذاشت ، در اين هنگام خداى تعالى براى اهل توحيد غيرت به خرج مى دهد و به ملائكه دستور مى دهد اهل توحيد را شفاعت كنيد، آنان هر كس را كه خدا خواسته باشد شفاعت مى كنند، سپس به انبيا دستور مى دهد شفاعت كنيد، آنان هم هر كسى را كه خدا خواسته باشد شفاعت مى كنند، سپس به مومنين دستور مى دهد شفاعت كنيد، مومنين نيز هر كس را كه خدا خواسته باشد شفاعت مى كنند، آنگاه خداى تعالى مى فرمايد: من از همه اينان مهربانترم ، به رحمت من از آتش خارج شويد، و همه چون مور و ملخ بيرون مى آيند.
آنگاه امام باقر (عليه السلام ) فرمود: سپس عمد كشيده مى شود و راه نجات را برويشان مى بندد و به خدا سوگند كه خلود از اينجا شروع مى شود.
ترجمه تفسير الميزان جلد 20

با سلام خدمت همه قران پ‍ژوهان عزيز

جناب رضا پاسخ خوبي را از تفسير الميزان ارائه داده اند ضمن تشكر از ايشان به اقوال ديگري در اين زمينه اشاره مي شود .

در آخرين آيات اين سوره مى‏فرمايد: (إِنَّها عَلَيْهِمْ مُؤْصَدَةٌ) اين آتش سوزان بر آنها به صورت دربسته است"!

" مؤصده" از ماده" ايصاد" به معنى بستن در و محكم كردن آن است، و لذا به اطاقكهايى كه در درون كوه‏ها. براى جمع اموال بوجود مى‏ آورند" وصيد" مى‏گفتند.

در حقيقت همانگونه كه آنها اموال خود را در گاوصندوقها و مخازن در بسته نگاه مى‏ داشتند خداوند هم آنها را در عذاب در بسته دوزخ كه راه خلاص و نجاتى از آن نيست زندانى مى‏ كند!.

و سرانجام مى‏ گويد:

" آنها در ستونهاى كشيده و طولانى قرار خواهند داشت" (فِي عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ)" عمد" جمع" عمود" به معنى ستون يا هر شى‏ء طولانى مانند قطعات چوب و آهن است، و" ممددة" به معنى كشيده و طويل است.

جمعى از مفسران اين تعبير را اشاره به ميخهاى عظيم آهنين دانسته‏ اند كه درهاى جهنم محكم با آنها بسته مى‏شود، به گونه‏اى كه راه خروج مطلقا از آن وجود ندارد، و بنا بر اين تاكيدى است بر آيه قبل كه مى‏گويد درهاى جهنم را بر آنها مى ‏بندند و از هر طرف محصورند.

بعضى نيز آن را اشاره به نوعى از وسائل عذاب و مجازات دانسته ‏اند، شبيه چيزى كه در ميان ما به" كند و زنجير" معروف است، و آن قطعه چوب يا آهن سنگينى است كه دو فرورفتگى در آن به اندازه مچ پاها وجود دارد، پا را در آن مى‏ نهادند، و با ميله‏اى روى آن را گرفته و قفل مى‏كردند، به طورى كه شخص قدرت بر حركت نداشت، و اين جزاى شكنجه‏ هاى آنها نسبت به مردم بيگناه در اين دنيا است.

بعضى نيز تفسير سومى به كمك اكتشافات اخير براى آن ذكر كرده ‏اند، و آن اين كه شعله‏هاى سوزان جهنم به صورت ستونهاى كشيده و طولانى بر آنها مسلط مى‏شود.

آنها مى‏ گويند در اكتشافات اخير ثابت شده كه اشعه مخصوص ايكس (رونتگن) بر خلاف اشعه‏هاى ديگر كه به صورت مخروطى پخش مى‏شود به صورت استوانه‏اى درست همچون ستون منتشر مى‏گردد، و عجيب اينكه اين اشعه در تمام وجود انسان نفوذ مى‏كند، و حتى بر قلب مسلط مى‏شود، و به همين دليل براى عكسبردارى از اعضاى داخلى از آن استفاده مى‏كنند، معلوم مى‏شود اشعه‏اى از آتش سوزان جهنم برمى‏خيزد كه بى شباهت به اشعه فوق نيست .

ولى از ميان اين تفاسير مناسبتر همان تفسير اول است (البته بنا بر بعضى از اين تفاسير جمله" فِي عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ" بيان حالت دوزخ و در بعضى ديگر بيان حال دوزخيان است.)«1»

اميد كه با عمل به دستورات دين ؛هيچكس گرفتار چنين دوزخي نگردد.

موفق باشيد:Gol::Gol::Gol:

---------------------------------------------------------------------------------------

1- تفسير نمونه، ج‏27، ص: 318