سوالاتی در خصوص مهریه دختر حضرت شعیب علیه السلام

کارشناس بحث: استاد هدی

سلام

رَوَى إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبِي زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ ع أَنَّ عَلِيّاً ع قَالَ: لَا يَحِلُّ النِّكَاحُ الْيَوْمَ فِي‏ الْإِسْلَامِ‏ بِإِجَارَةٍ بِأَنْ‏ يَقُولَ‏ أَعْمَلُ‏ عِنْدَكَ كَذَا وَ كَذَا سَنَةً عَلَى أَنْ تُزَوِّجَنِي أُخْتَكَ أَوِ ابْنَتَكَ قَالَ هُوَ حَرَامٌ لِأَنَّهُ ثَمَنُ رَقَبَتِهَا وَ هِيَ أَحَقُّ بِمَهْرِهَا.
- وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ إِنَّمَا كَانَ ذَلِكَ لِمُوسَى بْنِ عِمْرَانَ ع لِأَنَّهُ عَلِمَ مِنْ طَرِيقِ الْوَحْيِ هَلْ يَمُوتُ قَبْلَ الْوَفَاءِ أَمْ لَا فَوَفَى بِأَتَمِّ الْأَجَلَيْن‏

سكونى از جعفر بن محمّد از پدرش عليهما السّلام روايت كرده كه امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: در اسلام جايز نيست مهريّه زوجه را اجير شدن به عملى براى پدر زوجه يا برادرش قرار داد، و فرمود: اين حرام است زيرا مهر قيمت زوجيّت اوست و مربوط به خود زوجه است نه ديگرى.
و در حديثى ديگر آمده كه: همانا موسى عليه السّلام كه چنين كرد (يعنى مهريّه زوجه‏اش را هشت يا ده سال چوپانى براى پدر همسر قرار داد) از طريق وحى مى‏دانسته كه آيا آنقدر عمرش هست كه به عهد وفا كند يا نه، و خود به مدّت بيشتر وفا كرده است.

من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص: 423

[="Navy"]

سلام
مطلب اول آنکه موسی هم نبی بود و هم رسول:
وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسَىٰ ۚ إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا
البته برخی احتمال داده اند که نبی در این آیه به معنای نبوه یعنی رفعت است اما در آیات بعد می خوانیم
وَوَهَبْنَا لَهُ مِن رَّحْمَتِنَا أَخَاهُ هَارُونَ نَبِيًّا
و از طرفی می گوید وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَا مَعَهُ أَخَاهُ هَارُونَ وَزِيرًا و یا وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي
که هارون جانشین موسی بود اما رسول نبود پس جانشین نبوت موسی بوده و نه رسالت وی پس از اینجا هم نبوت موسی ثابت می شود.
از نظر تعبيرات قرآنی و لسان روايات بعضی معتقدند که رسول کسی است که صاحب آيين و مامور به ابلاغ باشد؛ يعني وحي الهي را دريافت کند و به مردم ابلاغ نمايد. اما نبي دريافت وحي مي کند ولي موظف به ابلاغ نيست بلکه تنها براي انجام وظيفه خود اوست و يا اگر از او سؤال کنند پاسخ مي گويد.
و از ظاهر آیات کلام خدا بر می آید که در کوه طور موسی به رسالت مبعوث شد و نه به نبوت آنجا که سریعا پس از آنکه به موسی معجزاتی می دهد از او می خواهد به سمت فرعون برود:(که این صفت رسول است)
فَذَانِكَ بُرْهَانَانِ مِن رَّبِّكَ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ
و همچنین لفظ آیه دیگر که وَأَلْقِ عَصَاكَ ۚ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّىٰ مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ ۚ يَا مُوسَىٰ لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ
و همچنین مشهور چنين است که از جهت مصداق خارجي مقام رسول از نبی عزيزتر است، چرا که نبی فقط فرشته را در خواب مي بيند و احکام را از او مي گيرد ولي مامور به ابلاغ نيست، ولي رسول علاوه بر اين که فرشته را مستقيما مي بيند مامور به ابلاغ تکاليف به مردم نيز هست.
پس با توجه به مقدمات فوق که رسول برتر از نبی است و موسی در کوه طور به رسالت رسید و همچنین موسی هم رسول است و هم نبی باید قبل از جریان کوه طور به نبوت رسیده باشد.

مطلب دوم آنکه
هیچ دلیلی وجود ندارد که پیامبران قبل از مبعوث شدن به مقام نبوت و رسالت به آنها وحی (منظور وحی نبوت نمی باشد) نمی شود بلکه خلاف آن نیز وجود دارد مثلا در جریان حضرت یوسف که خداوند چنین می فرماید که:
فَلَمَّا ذَهَبُوا بِهِ وَأَجْمَعُوا أَن يَجْعَلُوهُ فِي غَيَابَتِ الْجُبِّ ۚ وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمْرِهِمْ هَٰذَا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ
اين وحى الهى به قرينه آيه وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ قبل از نبوت حضرت یوسف رخ داده است پس از این جهت محذوریتی وجود ندارد و روایت مورد اشاره ما با این اشکال مواجه نخواهد شد.[/]

سلام علیکم،
شاید این عبارت قرآن در تأیید فرمایش شما باشد(؟):
قَالَتْ إِحْدَاهُمَا يَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْ‌هُ ۖ إِنَّ خَيْرَ‌ مَنِ اسْتَأْجَرْ‌تَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ [القصص، ۲۲]
یکی از آن دو (دختر) گفت: «پدرم! او را استخدام کن، زیرا بهترین کسی را که می‌توانی استخدام کنی آن کسی است که قویّ و امین باشد (و او همین مرد است)!»
البته این به شرطی درست است که بدانیم حضرت همین دختر را عقد کردند و نه دختر دیگر را!؟
یا در واقع حضرت شعیب علیه‌السلام که در ادامه‌ی این صحبت آن دخترشان گفته‌اند می‌خواهم تو را به نکاح یکی از دخترانم در بیاورم منظورشان از گفتن «یکی از دختران» تأکید بر یک از دو باشد (در مقابل هر دو دختر که ظاهراً در آن شریعت مجاز بود، چنانکه حضرت یعقوب علیه‌السلام هم دو خواهر را در عقد خود داشته‌اند) نه آزاد گزاردن حضرت موسی علیه‌السلام برای انتخاب؟
بحث بعدی هم این است که خواستگاری در عرف الهی بر عهده‌ی مرد است و نه زن یا خانواده‌ی زن، پس چه بسا حضرت شعیب علیه‌السلام فقط پیشنهاد داده باشند وقتی حضرت موسی علیه‌السلام را تأیید کردند (البته می‌دانیم که ایشان به وحی الهی می‌دانستند که خداوند کلیم خودش را به خدمت ایشان می‌گمارد) تا اگر حضرت موسی علیه‌السلام بپسندند از ایشان دخترشان را خواستگاری کنند و بعد سایر شروط ازدواج و مهریه تعیین گردد، در عقد دائم هم که لزومی ندارد مهریع تعیین شود و زن هم می‌تواند مهرش را ببخشد، اگر شریعت ایشان مانند آخرین نسخه‌ی از اسلام بوده باشد.

همچنین این عبارات قرآن در تأیید فرمایش جناب ملاصدراست:
وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَاسْتَوَىٰ آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ [القصص، ۱۴]
و هنگامی که (موسی) نیرومند و کامل شد، حکمت و دانش به او دادیم؛ و این گونه نیکوکاران را جزا می‌دهیم!
که این آیه در مورد رشد حضرت موسی علیه‌السلام در کاخ فرعون اشاره دارد و اعطای حکم و علم به ایشان را به نهایت رشد در این دوره بیان می‌دارد. در همان زمان هم حضرت شیعه داشته‌اند که یکی از شیعیان ایشان با کافری در دعوا بوده که از حضرت کمک خواسته و حضرت آن کافر را می‌کشند و سر فرار از کشته شدن توسط فرعونیان هم بوده که مصر را به سمت مدین ترک می‌کنند تا آنجا با شعیب علیه‌السلام دیدار کنند. در ماجرای قتل هم در قرآن باز نشانه‌ی دیگری وجود دارد و آن اینکه حضرت از اینکه با کشتن آن کافر خود را و مطابق حدیث مأموریت خود را به خطر انداخته بودند نگران بودند و از خداوند استغاثه کردند که خداوند هم ایشان را بخشید و حضرت متوجه این بخشش خداوند شدند و عهد کردند که دیگر هرگز پشتیبان ظالمان نباشند:
قَالَ رَ‌بِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ‌ لِي فَغَفَرَ‌ لَهُ ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ‌ الرَّ‌حِيمُ /قَالَ رَ‌بِّ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فَلَنْ أَكُونَ ظَهِيرً‌ا لِّلْمُجْرِ‌مِينَ [القصص، ۱۶ و ۱۷]
(سپس) عرض کرد: «پروردگارا! من به خویشتن ستم کردم؛ مرا ببخش!» خداوند او را بخشید، که او غفور و رحیم است! / عرض کرد: «پروردگارا! بشکرانه نعمتی که به من دادی، هرگز پشتیبان مجرمان نخواهم بود!»

یا علی

با نام و یاد دوست

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات

پستهایی از این تاپیک که به بحث فقهی و حدیثی مرتبط بود به تاپیک زیر منتقل شد:

http://www.askdin.com/thread40987.html

از کاربران بزرگوار خواهشمندم بحث فقهی و حدیثی را در تاپیک فوق دنبال نمایند

با تشکر :Gol:

التماس دعا