جمع بندی حکمت متعالیه برهانی نیست، ادعای برهان است

تب‌های اولیه

39 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
حکمت متعالیه برهانی نیست، ادعای برهان است

دکتر یحیی یثربی استاد فلسفه در گفتگو با سمات:
حکمت متعالیه برهانی نیست، ادعای برهان است
اشاره:
متنی که از نظر می گذرانید، حاصل گفتگوی ما با دکتر یحیی یثربی استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی است. دکتر یثربی آثار متعددی را در نقد فلسفه و عرفان نگاشته است که از جمله آنها کتاب نقد حکمت متعالیه ملاصدرا است. وی در گفتگو با سمات بسیار صریح به نقد فلسفه اسلامی و بويژه حکمت متعالیه ملاصدرا می پردازد. امیدواریم مطالعه این گفتگو برای خوانندگان ارجمند سمات مفید باشد.
سمات: بسم الله الرحمن الرحیم. خیلی لطف فرمودید که این فرصت را در اختیار ما قرار دادید؛ خوب است حضرتعالی مختصری از زندگی نامه علمی تان را برای آشنایی خوانندگان ما بفرمایید تا بعد وارد اصل بحث شویم.
دکتر یثربی: بسم الله الرحمن الرحیم. من در حدود 70 سال پیش در روستایی دورافتاده در خانواده ای فقیر در آذربایجان غربی به دنیا آمدم؛ یک ساله بودم که پدرم فوت کرد؛ پدربزرگم غیر از پدرم فرزندی نداشت و من هم تنها فرزند پدر بودم؛ من ماندم و مادرم و پدربزرگم. از آنجا که این خانواده کوچک نان آوری نداشت، مرا به مکتب فرستادند تا دعانویسی یاد بگیرم. در مکتب، پس از ختم قرآن، دعا نویسی را به من یاد دادند و این وسیله ای شد برای امرار معاش خانواده؛ از قضا چیز بدی هم نبود و من در 6 یا 7 سالگی قرآن را ختم کردم و درهمان مکتب کمی هم خواندن و نوشتن آموختم؛ (اینها برمی گردد به سال¬های 26 و 27؛ در سال 45 ، مدرسه ابتدایی به روستای ما آمد؛ یعنی 25 سال بعد از تولد من) من در مکتب، خواندن و نوشتن یاد گرفتم و سپس دعانویس شدم؛ حدود 14 ساله بودم که پدربزرگم فوت کرد؛ من ماندم و یک مادر بیوه و خودم صاحب اختیار خودم شدم.
آقایانی که برای روضه خوانی به روستای ما می آمدند، می گفتند این بچه با استعداد است، کمک کنید او را ببریم درس بخواند؛ من با پیشنهاد همین طلبه هایی که برای روضه خوانی محرم و رمضان به روستا می¬آمدند، یک خیالاتی به سرم زد ولی خوب، هیچ چیزی نداشتیم و پدربزرگم هم مرده بود و اگر بود هم چیزی نداشت. درآمد ما دعانویسی بود و با درآمد دعانویسی هم آن زمان نمی شد کاری کرد! مردم ده فقیر بودند، یک دعا که می نوشتی، دو تا تخم مرغ یا یک کیلو گندم می آوردند! خدا بیامرزد ریش سفیدها را که کمک کردند و با نفری 5 تومان، 6 تومان، 10 تومان، 180 تک تومانی برای خرجی 6 ماه من (روزی یک تومان) در نظر گرفتند؛ همراه گاو و گوسفندانی که چوبدار محلمان برای فروش به زنجان می-برد، به زنجان آمدم. آنجا مرا به مدرسه ای سپردند و من طلبه شدم؛ یک سال و نیم بعد عمامه گذاشتم و سپس منبر می رفتم؛ درآمد منبر از دعانویسی برایم بهتر بود. پس از آن تصمیم گرفتم به قم بیایم. سال 1337 به قم آمدم. آن سال¬ها اوج شکوفایی حوزه قم بود؛ مرحوم آقای بروجردی موقعیت خاصی داشت؛ پس از 4 سال که من در قم طلبه بودم، ایشان در فروردین 1341 فوت کرد. من در قم، درجه به درجه درس خواندم؛ مقدمات را زنجان خوانده بودم و از لمعه به بالا را هم در قم شروع کردم و ادامه دادم تا به درس خارج رسیدم. سپس جریانات 15 خرداد اتفاق افتاد. پس از آن بود که افرادی مثل مرحوم مفتح و مرحوم بهشتی به تهران رفتند. ما هم با تعدادی از کسانی که از آنها عقب تر بودیم، به فکر افتادیم به دانشکده الهیات دانشگاه تهران برویم. در آنجا بود که رشته فلسفه را تا دکترا ادامه دادم. سپس به دانشگاه تبریز رفتم و بعد هم دانشگاه علامه و دو سال است که بازنشسته شده¬ام.
زمانی هم که تدریس می¬کردم، فقط در حد ضرورت بود؛ چون تدریس وقت زیادی می گیرد؛ الآن حتی یک واحد هم تدریس ندارم و بازنشستگی را بهانه کرده و با همین حقوق زندگی می کنیم. دو نفر از بچه هایی که فوق لیسانس ادبیات گرفته اند، یک روز درمیان می آیند و به من کمک می کنند. چون پسرانم رفته اند و خانه ما زنانه شده! (من و خانمم و دخترم) و برای اینکه آنها هم راحت باشند، دستیاران من دو تا خانم هستند که خیلی به من کمک می کنند. با وجود اینکه چشمان من خیلی ضعیف شده، ولی به این کار خیلی وابسته شده ام. الان تعجب می کنم که چطور آن روزها خودم به تنهایی این همه می نوشتم!
این سیرتحصیلات من بود؛ اما از نظر سیر تفکر، من تا سن 40 سالگی، یعنی سال 1361 که در دانشگاه تبریز بودم، یک فرد مقلد عادی بودم؛ مثل هر طلبه¬ای که در قم تربیت می شود و طبعاً شیفته اساتیدش شده و خیال می کند هر چه آنها می گویند، همان است و جز آن نیست! من خیلی به علامه طباطبایی علاقه داشتم و دوره آخر اسفارشان را هم درک کردم، اگر چه مدتش کم بود. خدمت خیلی از مراجع درس خواندم؛ اما از حدود 40 سالگی به بعد، کم کم به سراغ حاشیه نویسی رفتم و به دنبال اینکه مثلاً خواجه نصیر کجای اشارات را خوب توضیح نداده و خوب متوجه نشده؛ اولین مقالات تحقیقی ام راجع به اشتباهات خواجه نصیر در فهم اشارات بود؛ قسمت هایی که خواجه نصیر اشتباهات فخر رازی را گرفته و همچنین اشتباهات خود ایشان. محاکمات، بعضی جاها را توضیح داده ولی یک جاهایی هم هست که حتی محاکمات هم متوجه نشده و اشتباهات خواجه همینطور مانده. من تصمیم گرفتم اینها را درچند مقاله چاپ کنم.
کتاب فلسفه و عرفان را که تجزیه و تحلیل دقیقی از عرفان بود، در آن زمان نوشتم؛ مثل اینکه مرحوم مطهری و مرحوم طباطبایی نشسته اند و این چیزها را می نویسند. یعنی یک کار کاملاً غیر طبیعی در عالم طلبگی! خروج از این حالت، یک مقدار غیر طبیعی است؛ بعد از همین نکته گرفتن های از اشارات، بعضی ها قبول کردند که خواجه اینجا را درست متوجه نشده؛ یواش یواش جرأتی به خودم دادم که با نگاه تحلیلی و انتقادی به مسائل نگاه کنم و این هم اختیاری نیست. سنت، آواری است بر روی آدم؛ آدم ممکن است زیر آن دست و پا بزند ولی خیلی مشکل است بتواند بیرون بیاید!
من حرف کانت را قبول دارم که ما به دلخواه خودمان قیم ها را قبول می کنیم؛ یعنی دلمان می خواهد دیگران قیم ما باشند؛ همیشه دوست داریم بگوییم ملاصدرا اینطور گفته است؛ بابا! این دنیا که فقط مال ملاصدرا نیست؛ مغز هم که فقط در ملاصدرا نیست؛ همانطوری که وظیفه ملاصدراست که این جهان را بفهمد، وظیفه جنابعالی هم که به رشته فلسفه آمدی این است که این جهان را بفهمی؛ باید از اینجا شروع کنی که من چقدر از جهان را می توانم بفهمم و جلو بروم. ممکن است بعضی جاها با ملاصدرا جور در بیایی و بعضی جاها هم جور درنیایی؛ ولی ما در نظام سنتی مان نه تنها این جرأت را به طلبه نمی دهیم، بلکه این جرأت را از او می گیریم! چرا؟ چون در سنت ما و اروپا هردو، هرچه مطالب قدیمی تر بوده، اصیل تر بوده و هرچه شخصیت ها قدیمی تر بودند بزرگتر بوده¬اند؛ ارسطو خیلی از ابن سینا بزرگتر و ابن سینا از سهروردی بزرگتر و سهروردی از ملاصدرا بزرگتر بوده و ملاصدرا از طباطبایی بزرگتر و طبعاً طباطبایی از بنده و امثال بنده بزرگتر است. در صورتی که این دید در دنیای جدید اقلاً دو قرن است که عوض شده؛ اکنون می خواهند کاستی های گذشته را جبران کنند؛ یعنی همیشه قبول می کنند بزرگان و گذشتگان چیزهایی را فهمیده اند اما این، همه چیزهایی که باید بفهمند نیست؛ بنابراین در آنجا کارشان به تولید علم می انجامد. چرا؟ چون می دانند کم دارند؛ ولی درنظام سنتی ما، اینکه بدانیم کم داریم، کار حضرت فیل است! یک نفر نمی¬تواند بگوید بالای چشم ابن سینا ابروست! در غرب هم جرأت نداشتند و با یک مصیبتی شروع به نقد ارسطو کردند و با یک دردسری حرف های جدید را زدند! آدمی که فهمیده بود خون در بدن در گردش است را شکنجه می دادند. آنها با خطر مرگ روبرو می شدند؛ البته در جهان اسلام ما مشکلات اینطوری نداشته¬ایم. چرا؟ چون علمای ما از اول فلسفه را جزء دین ندانسته و در حاشیه نگه داشتند.
غربی¬ها فلسفه ارسطو را از ما گرفتند و آن را تقدیس کردند؛ آنها ابتدا آثار ابن سینا و ابن رشد را ترجمه کردند و تازه به یاد فلسفه ارسطو افتادند و از ذوق زدگی، در قرن 12 این فلسفه را در شورای عالی کلیسا آورده و آن را تقدیس کردند؛ بنابراین، اینکه عناصر چهار تاست، جزء تعلیمات توراتی فیزیکی شد؛ ولی ما نه تنها فلسفه را تقدیس نکردیم بلکه یک مقدار هم آن را در حاشیه نگه داشتیم. پس ما باید از این بابت از مخالفت های آقایان علما با فلسفه تشکر کنیم، اگرچه از جهتی نگذاشتند مردم کار فلسفی بکنند، اما از جهت دیگر راه را برای آیندگان نبستند؛ ولی متاسفانه این معاصرین ما یواش یواش دارند همان کار قرن 12 اروپایی ها را می کنند؛ خیال می کنند مکتب ملاصدرا عین اسلام است و نام اسلامی را هم 50 سال است که روی این فلسفه کذایی گذاشته اند؛ درصورتی که فلسفه اسلامی نه در آثار ابن سینا هست و نه در آثار سهروردی است که بگوید فلسفه من اسلامی است و نه حتی در آثار ملاصدرا. در 9 جلد اسفار یک جا نگفته است اسلامی؛ بله، البته الهی می گفتند.
سمات: آقای دکتر! ملا صدرامی گوید: «تبا لفلسفة تکون قوانینها مخالفة للکتاب و السنة» که ظاهراً ادعای اسلامی بودن دارد.
یثربی: بله درست است؛ البته اسلامی نمی داند، بلکه می¬گوید این فلسفه با اسلام مخالفت ندارد؛ باز هم استقلالش را قبول دارد و نمی توانند نام اسلامی روی آن بگذارند؛ چرا؟ چون در تعریف فلسفه، در همان حوزه به طلبه یاد می دادند که فلسفه عبارت است از اینکه شما در هر کار فکری که می کنی ملتزم و متعهد به نتیجه نباشی بلکه ببینی برهان تو را به کجا می برد؛ پس این روش نمی¬تواند دینی باشد؛ (برای این توضیح می دهم که خیلی شبهه ایجاد شده و برای آیندگان بد است) و در ادامه اش هم می¬گویند: ما علم دینی درست می کنیم؛ یعنی کاری که غربی ها 8 قرن پیش کردند و یک دنیا دردسر درست کردند؛ حالا بیا بگو این علم، دینی است؛ فردا شیمی تغییر کند، باید دین هم تغییر پیدا کند. این کارها درست نیست! ببینید، فلسفه علم حقایق است. علم حقایق است یعنی کارش با موجودات بیرونی است. کار با موجودات بیرونی تعهدبردار نیست؛ الآن من از شما می پرسم این چیست؟ شما نگاه می¬کنی و جوابی می دهی. اگر از یک مسیحی هم بپرسم، اگر مثل شما قوای ادراکی اش سالم باشد، همان جواب را می دهد؛ اگر از یک هندی هم بپرسم همان جواب را می دهد. جواب دو دو تا چهار تا، مسیحی و اسلامی ندارد. یا مثلاً ترکیبات آب این است و این است، این را آزمایش تعیین می کند و مسیحی و اسلامی ندارد. ولی ما چون عادت داریم هر چیزی را قاطی کنیم و اسلامی اش کنیم، عرفان را هم اسلامی اش کرده ایم. از 3000 سال پیش از اسلام، عرفان مکتب شناخته شده ای در هند و یونان باستان و مسیحیت بوده و اصلاً ربطی به اسلام ندارد. ما می¬توانیم ادعا کنیم که عرفان، اگر درست باشد، با اسلام در تضاد نیست و تفکر هم اگر درست باشد با اسلام در تضاد نیست؛ نه به خاطر این که آن عین این است بلکه به خاطر این که این دین، دینی است واقعی و با عقل به آن می-رسیم؛ علم هیچ وقت نمی تواند با این نظر تو که می گویی این مثلاً قندان است مخالفت کند ؛ چرا؟ چون می گوید: شما اگر علمی کار کنید، به این نتیجه می رسید؛ پس من یک حقیقت و واقعیتی را گفتم و شما هم اگر واقعی کار کنید به آن می-رسید؛
بنابراین الآن مشکل ما اینست که ما جرأت تحرک و انتقاد نمی دهیم و حتی گاهی نیز جلوی تحرک و انتقاد را با تعبیر اسلامی و تعابیری از این قبیل و احترام به شخصیت ها می گیریم. من غیر از تدریس در دانشگاه، مرتب به مؤسسه ای پژوهشی ـ فرهنگی می رفتم؛ وقتی اولین کارهای انتقادی من راجع به فلسفه اسلامی در می آمد، مدیر این موسسه وحشت می کرد! حتی کتاب تاریخ تحلیلی انتقادی من را خیلی دیر چاپ کرد؛ ایشان نگران نبود که واقعیت چه مشکلی دارد؛ فقط نگران بود که مثلاً آیت الله فلانی اگر از این حرف بدش بیاید، برای ما مشکل ایجاد می شود! می گفت، بالاخره ما با تایید و کمک این آقایان این مؤسسه را اداره می کنیم. فردا اگر ما حرفی بزنیم که بدشان بیاید برای ما بد می شود! ولی من معتقد به این نبودم؛ هیچ وقت من نباید انتظار داشته باشم هر جور که من می فهمم همه باید قبول کنند یا آنها انتظار داشته باشند که هر طور آنها می فهمند، من قبول کنم؛ در حوزه علم ما واقعاً باید اینطور باشیم.
من الآن گله دارم از اینکه در حدود 30 الی 40 مسئله جدی راجع به مسائل حوزوی و فلسفی و مسائل دانشگاه ها و راجع به وضع جناح ها و سیاست و مسائل انتخابات و ... دارم، اما کسی نمی¬خواهد آنها را بشنود. ما دلمان نمی خواهد حرف جدیدی بشنویم و حتی از آن جلوگیری می کنیم و کاری می کنیم که اصلا بحثی از آن نشود! من شبهه کانت را جواب داده-ام، کوچکترین حاشیه ها و ضعیف ترین بحث های مربوط به کانت را از غربی ها با آب و تاب اینجا مطرح می کنم. یکی تا به حال به من نگفته آقا! شما که این مسائل را مطرح می کنید، بیایید توضیح بدهید، بلکه حرفی به درد بخور به دست بیاید؛ این وضع ماست که ذره¬ای انتقاد را نمی پسندد. اگر ما انتقاد را نپسندیم، به تولید نمی رسیم. چرا؟ تولید قدم سوم است و تا دو قدم اول برداشته نشود، ما به تولید نمی رسیم؛ قدم اول نقد است که به تو می گوید چه داری و چه نداری و حتی ممکن است به تو بگوید، طفلکی، تو هیچی نداری! خیلی مغرور نباش. این قدم اول است. 200 سال طول کشید تا این مطلب جا افتاد که ارسطو از فیزیک چیزی نفهمیده. آقا نمی فهمد! روشش بد بوده و خوب بررسی نکرده. می گوید، دندان های زن کمتر از مرد است! خوب، چقدر زن و کنیز در اختیارش بود؟ اگر هیچ هم نبود، از یک زن یا دختر همسایه می توانست خواهش کند که اجازه بده من به عنوان یک محقق دندان هایت را بشمارم! یا شوهرش بشمارد و به من بگوید! نقد، اول آدم را متوجه می-کند که این بالشی را که زیر سر گذاشتی و خوابیدی، تو خالی است و به درد نمی خورد یا لا اقل یک سوم یا یک صدم آن به درد نمی خورد و یا بالاخره یک چیز به درد نخور در آن هست؛ وقتی این مطلب جا افتاد و به این نقد احترام گذاشتیم، کمبودهایمان را مسئله می کنیم؛ مثلا وقتی ارسطو می گوید: عناصر 4 تاست، اگر 4 تا نیست پس چند تاست؟ اگر به حرف او اطمینان نداریم، یک مسئله برای ما مطرح می¬شود. مسئله یعنی بن بست و مشکل؛ انسان بالفطره دنبال حل مشکل است؛ پس قدم دوم هم برداشته شد و شما به مسئله رسیدید و مشکل دار شدید، حالا برای حل مشکل باید پول خرج کنید؛ اینجا نوبت تولید است؛ از پژوهشگران دعوت می کنیم که بیایند ببینند جریان از چه قرار است. از قضا ما در این جریان اسیر فرهنگ یونانی هستیم.
سمات: من مکرر در آثارحضرتعالی دیده ام که به مسئله یونان زدگی فلسفه اسلامی اشاره می کنید. این مطلب را مقداری توضیح بدهید.
یثربی: بله درست است؛ سئوال خوبی است؛ ببینید، ارسطو و افلاطون هر دو مال یک فرهنگ اند، اگرچه اختلافاتی دارند و اختلافاتشان هم بنیادی است؛ در فرهنگ اینها جزئیات تحقیر شده است؛ در فرهنگ یونان، موضوع علم، مُثُل یا کلیات است؛ مُثل تعبیر افلاطون و کلیات، تعبیر ارسطوست. وقتی شما سر کلیات رفتید، این کلیات چقدراست؟ از نظر آنها جهان بسته و محدود است؛ جهان مجموعه ای است که مرکزش همین خاک است و ته آن را با چشم غیر مسلح می بینی! آن آبی ساده هم که فلک الافلاک است؛ پس جهان تو عبارت می شود از یک کره زمین و 7 سیاره و یک فلک ثابت و یک فلک الافلاک و دیگر بعد از آن لا خلأ و لا ملأ! بعد از آن هیچ چیز نیست؛ اینها آمده بودند این جهان و اجسام را به آسمانها و زمین طبقه بندی کرده و مشخصات و کلیات آن را گفته بودند؛ بنابراین از نظر آنها ذهن حکیم مضاهی و مساوی با همین بود؛ چرا؟ چون شما با جزئیات سر و کاری نداشتی؛ مهم کلیات این علم بود؛ شما کاری با حسن و محمود ندارید! شما فقط بدان، الانسان حیوان ناطق! بنابراین این فرهنگ ما را از نظر معرفت شناسی دچار ذهن زدگی کرده بود. بعدها که غربی ها از زیر یوغ ارسطو بیرون آمدند، به این فکر افتادند که ما چقدر از بیرون را می¬توانیم بفهمیم؛ اصلی ترین سوال امثال کانت همین بود ؛ ولی در نظام یونان که ما هم آن را قبول کردیم، اصلا ما با بیرون کاری نداریم؛ شما کلیات را داری، خیالت راحت است؛ بیا هر چه در بیرون هست، آمارش را به تو بدهم! بیرون یا آسمان است یا زمین. زمین هم یا مرکبات است یا بسائط. بسائط یا عناصر کلی و 4 تا هستند: آب و آتش و باد و خاک؛ مرکبات هم 3 تا هستند: جماد و نبات و حیوان؛ پیدایش این بچه ها هم در اثر 7 فلک گردان و سیاره است که به آنها می گفتند: پدران 7 گانه؛ یک خانواده کوچولو که 7 پدر دارد و 4 مادر و 3 تا هم بچه! بعد بچه ها را طبقه بندی کرده بودند که یا جماد بودند یا نبات یا حیوان؛ ما یک فهرستی از جهان در ذهنمان داشتیم و فکر نمی¬کردیم که بیرون از این هم چیزی باشد؛ در جایی نشسته بودیم که جهانمان را با چشم غیر مسلح نمی دیدیم.
اینها تأثیرات یونان است که هنوز در فکر و فرهنگ ما جا افتاده است؛ جهان اینقدر گسترده است که حد و حساب ندارد. این مجموعه ای که دنیای قدیم آن را کل جهان می دانست، شاید فاصله اش با ما 15 دقیقه نوری باشد. 15 دقیقه هم فاصله ای نیست؛ الآن می¬گویند: سفینه ها و تلسکوپ های فضایی تا 14 میلیارد سال نوری را رصد می¬کنند! رقم واقعاً وحشتناک و غیر قابل تصوری است. 14 میلیارد! به نظر ما، یک میلیون چیزی نیست، ولی از روز تولد حضرت عیسی تا امروز، یک میلیون روز نشده است! یک میلیون روز 2700 تا 2800 سال است! الآن هنوز دو سوم 1 میلیون روز است. یک میلیون روز و نه یک میلیون سال و یک میلیون سال، نه یک میلیارد سال، یک میلیارد سال هم نه، 14 میلیارد سال نوری فاصله است! آن را با 15 دقیقه مقایسه کن، ببین اصلاً رقمی هست؟ بنابراین ما باید از آن فضا بیرون بیاییم؛ تا در آن فضاییم، همانطور فکر می کنیم. الآن یک عده هستند که باز با صداقت می گویند: آسمان اول و آسمان دوم و آسمان سوم؛ این دید قدیمی و بسته، در فهم ما از دین و قرآن هم اثر می گذارد؛ در داشتن یک فلسفه خوب هم اثر می گذارد که نخواهیم داشت!
در همین معرفت شناسی، قرآن یونانی نیست ولی ما قرآنی نشدیم و یونانی شدیم! قرآن می گوید: «و ما اوتیتم من العلم الا قلیلا». علم شما جز اندکی نیست؛ پس علم ملاصدرا یک کیسه کوچکی است؛ شما فکر نکنی:
از قعر گِل سیاه تا اوج زحل
کرده است تمام مشکلات این عالم را حل
فکر نکنید که ذهن حکیم برابر با عین جهان است. پدرم، پسرم، عزیزم! آن عینی که ابن سینا تصور می کرد، چیز کوچکی بود که در جیب جا می گرفت. عوامل آژانس های مسکن، وقتی آدم فقیری را می برند یک خانه 40 متری نشانش بدهند، می گویند: خیلی قشنگ است" نُقلی است"! آقا! نقل را زهر مار کردند! من اگر بتوانم یک خانه دو هکتاری بخرم، نقلی را می خواهم چه کار؟ نقلی را بده به آن آقایی که خانه دو هکتاری دارد؛ همین روبروی خانه ما خانه آقایی است (نامش را نمی برم چون او را می شناسند) که 8000 متر مربع حیاطش است! در جایی که زمین متری 6 میلیون 7 میلیون 10 میلیون است و چندین سال پیش 50 الی 60 میلیارد بوده! به این خانه نقلی نمی گویند. به آن خانه کوچک می گویند: نقلی! دنیای ارسطو نقلی بوده، آن را رها کن؛ دنیای تو الآن سر و تهش معلوم نیست! بنابراین چون در این قالب می¬مانیم، معرفت شناسیمان این می شود که فکر می کنیم ملاصدرا همه چیز را می داند پس باید سیاست را هم از او بپرسیم. اقتصاد امروز را هم از او بپرسیم. تربیت و آموزش و پژوهش امروز را هم از او بپرسیم!
بعد بازنویسی دوباره اصالت وجود ملاصدرا برای ما می شود تحقیق! اینها مقدماتی بود که عرض کردم. ان شاء الله امیدوارم بتوانیم از آن حالت یونان زدگی دربیاییم.
سمات: متشکرم. اگر اجازه بدهید حالا یک مقدار وارد سئوالات مصداقی تر و محتوایی تر بشویم؛ حضرتعالی در کتابتان در نقد حکمت متعالیه به نظریه بسیط الحقیقة ملاصدرا حملات سختی کرده و آن را صرفاً یک شطح صوفیانه عاری از هر گونه عقلانیت دانسته اید در حالی که می توانیم بگوییم، این جمله عصاره همه زحمات ملاصدرا در اسفار و کل فلسفه اش بوده؛ یک مقداری راجع به این مسئله توضیح بدهید و بفرمایید که چطور حرفی با این عمق غیر عقلانی، این گونه بسیاری از افراد و بزرگان را شیفته خودش کرده گویا اصلا بالاتر از این حرفی نیست و همه چیز و حقیقت و دین و اسلام با این جمله به تمامیت خودش نائل شده است!
یثربی: یک عاملش اینست که ما ذهن گراییم! ما وقتی بتوانیم در ذهن خودمان با تحلیل مفهومی جواب بدهیم، فکر می کنیم مشکلات را حل کرده ایم؛ صدها فرمول در ذهنمان حل و فصل می کنیم که وجود اصیل است و وجود مشکک است و وجود واحد است و وجود چی است و... اما اینها در عمل حتی باعث نمی شود ما فرمول آبی را که می خوریم بفهمیم؛ چون با آب اصلاً کاری نداریم؛ با چی کار داریم، اصلاً معلوم نیست؛ باید سراغ واقعیت برویم. یک طبقه بندی از ارسطو باقی مانده: جماد و نبات و حیوان، ما الآن هم همان را تکرار می کنیم! اصلاً نمی دانیم الان در دنیا یک طبقه بندی های عجیب و غریبی داخل هر علمی هست که ما از آنها بی خبریم؛ پس بنابراین یک دلیلش اینست که آدم، گاهی دچار یک توهم و تخیل می شود و آن را برای خودش بزرگ می کند؛ این را عرفا هم همیشه هشدار می دادند؛ می گفتند: ببین! وقتی تو هی می گویی وحدت وجود، یک تخیلی برای خودت درست می کنی، در صورتی که این تخیل تو، آن نیست! این یک تجربه است و غیر از آن است، این یک توهم است؛ نظریه بسیط الحقیقة خیلی ساده می گوید: یک چیزی که حقیقت آن بسیط است، همه چیز است؛ این را در ذهن بگویی خیلی راحت است و می گویی و رد می شوی؛ اما اگر این را یک ذره ریزش کنی، می گوید آقا! چطور می شود یک چیز همه چیز باشد؟ بسیط را به چه معنایی می گیری؟ الآن ما خیلی چیزهای بسیط را می توانیم در نظر بگیریم که خودش خودش است و چیز دیگری نیست؛ چه معنایی از بساطت مراد شماست که می¬گویید چیزی که بسیط باشد به تنهایی همه چیز است؟
سمات: می گویند: یعنی چیزی که جزء عدمی نداشته باشد؛ بسیط را این طور معنا می کنند!
یثربی: این را چطور معنا می کنند؟ لابد باز یک چیز ذهنی ساخته ایم و یک مفهوم ذهنی به نام عدم را آورده ایم از آن سلب کرده ایم و گفته ایم آنچه جزء عدمی نداشته باشد همه چیز است. ...

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد


[="Tahoma"][="Navy"]سلام علیکم
جناب قدس شریف،سمات که نشریه ای با هدف مشخص است.
هدف شما از آوردن این مصاحبه چیست؟آیا دکتر یثربی را قبول دارید؟ یا فقط خواسته اید از برخی کلمات ایشان به نفع خود استفاده نمائید؟
بنده ایشان را می شناسم و برخی آثار ایشان را دیده ام.این مصاحبه هم به هر حال نظر ایشان است و محترم،ولی استدلال خاصی هم بیان نکرده اند،وقایع گذشته اروپا و رنسانس را با تلاش برخی از معاصرین در مورد فلسفه تطبیق دادند.
کلام ایشان در مورد اسلامی کردن علوم، با مثال مع الفارقی که زدند ضعیف قلمداد می شود.فلسفه علمی عقلانی است که به تعبیر خود دکتر یثربی دنبال حقایق است،حال چه ربطی به شیمی دارد که از آن مثال می زنند؟که اگر مثلا ما شیمی را اسلامی کنیم و قواعد شیمی تغییر کند،اسلام به هم می خورد!!!چه کسی حرف از اسلامی کردن شیمی زد؟
در ضمن اصلا اسلامی کردن مگر اینست که ایشان مثال زدند؟
فلسفه اسلامی مبانی اش اسلامی و الهی است،یعنی با مبنای الحادی و مادی گرایانه غرب تفاوت دارد و البته با مبانی یونان باستان نیز بسیار تفاوت دارد.
فلسفه اسلامی با همین احکام اسلام و آیات و روایات رشد کرده است،حال این مسأله ایرادی دارد؟
حال اگر بنده نظر شخص دیگری را در تأیید فلسفه و یا ملاصدرا بیاورم شما می گوئید که حق را بشناس و بعد اهلش را. ولی خودتان از هر دستاویزی برای غرض خود استفاده می کنید.
به عنوان مثال به این بیانات از مقام معظم رهبری توجه کنید:

[/]

[="Tahoma"][="Navy"][=&quot]بیاناتی از مقام معظم رهبری درباره فلسفه اسلامی :[/][=&quot][/]
[=&quot]ـ دنیا چشم انتظار [/][=&quot]شیخ انصاری ها[/][=&quot] و [/][=&quot]ملاصدراهاست[/][=&quot]![/]
[=&quot]امروز دنیا و جوانان مسلمان به شما نیازمندند و دنیاى سرخورده از مادّیت، چشم انتظار شماست. من یک بار در صحبتى این را گفتم که یکى از فضلاى برجسته زمان ما که به‏طور کامل با فرهنگ جدید آشنا بود و چند زبان مى‏دانست و سالها در دانشگاههاى مختلف دنیا تدریس کرده یا تعلیم گرفته بود، پس از سفرى که براى یک فرصت مطالعاتى به اروپا رفته و بازگشته بود، نوشته یا گفته بود که امروز ذهنیّت دنیاى غرب، دیگر دنبال این زرق و برقها نیست؛ بلکه به دنبال «[/][=&quot]شیخ انصارى[/][=&quot]»ها و «[/][=&quot]آخوند ملّاصدرا[/][=&quot]»هاست! و این دیگر حرف منِ طلبه نیست. امروز این انسانهاى معنوى هستند که از زیر انبار تهمتها مى‏درخشند و مردمى را که در تاریکى مادیّت دست و پا می زنند، به خود جذب مى‏کنند. شیخ انصارى و آخوند ملّاصدرا - یکى فقیه و دیگرى حکیمِ عارف - هر دو در دنیاى غرب، با خصوصیّت زهد و عبادت فراوان، به یاد ماندنى و تاریخى هستند. [/]
[=&quot](دیدار روحانیون و طلّاب ایرانى و خارجى در صحن «مدرسه فیضیّه قم»، 1374/09/16)[/]
[=&quot]ـ عقل منطقی، شهود عرفانی و وحی قرآنی در فلسفه صدرایی[/]
[=&quot]مکتب فلسفى [/][=&quot]صدرالمتالهین[/][=&quot] همچون شخصیت و زندگى خود او، مجموعه در هم تنیده و به وحدت رسیده چند عنصر گرانبها است. در فلسفه او از فاخرترین عناصر معرفت یعنى [/][=&quot]عقل منطقى، و شهود عرفانى، و وحى قرآنى[/][=&quot]، در کنار هم بهره گرفته شده، و در ترکیب شخصیت او تحقیق و تأمل برهانى، و ذوق و مکاشفه عرفانى، و تعبد و تدین و زهد و انس با کتاب و سنت، همه با هم دخیل گشته، و در عمر علمى پنجاه ساله او رحله هاى تحصیلى به مراکز علمى روزگار، با مهاجرت به کهک قم براى عزلت و انزوا، و با هفت نوبت پیاده احرامى حج شدن، همراه گردیده است. [/]
[=&quot](پیام به مناسبت همایش جهانى بزرگداشت صدرالمتالهین- 1378/03/01)[/]
[=&quot]ـ حکمت متعالیه متعلق به همه انسان‌ها و جامعه ها[/]
[=&quot]مکتب فلسفى [/][=&quot]صدرالمتالهین[/][=&quot] همچون همه فلسفه ها در محدوده ملیت و جغرافیا نمى گنجد و متعلق به همه انسانها و جامعه ها است. همواره همه بشریت به یک چهارچوب و استخوانبندى متقن عقلایى براى فهم و تفسیر هستى نیازمندند. هیچ فرهنگ و تمدنى بدون چنین پایه مستحکم و قابل قبولى نمى تواند بشریت را به فلاح و استقامت و طمأنینه روحى برساند و زندگى او را از هدفى متعالى برخوردار سازد. و چنین است که به گمان ما [/][=&quot]فلسفه اسلامى[/][=&quot] بویژه در اسلوب و محتواى حکمت [/][=&quot]صدرایى[/][=&quot]، جاى خالى خویش را در اندیشه ى انسان این روزگار مى جوید و سر انجام آن را خواهد یافت و در آن پابرجا خواهد گشت. [/]
[=&quot]ـ دوره با برکت فلسفه الهی[/]
[=&quot]ما ایرانیان بیش از همه به این [/][=&quot]فلسفه الهى[/][=&quot] وامدار و بیش از همه در برابر آن مکلفیم. دوران ما با دمیدن خورشیدى چون [/][=&quot]امام خمینى[/][=&quot] که یگانه دین و فلسفه و سیاست و خود یکى از صاحبنظران برجسته در حکمت متعالیه بود، و نیز با حوزه درسى و تحقیقى پربرکت حکیم [/][=&quot]علامه طباطبایى[/][=&quot] که استاد یگانه مبانى [/][=&quot]ملاصدرا[/][=&quot] در طول سى سال در حوزه قم به شمار مى رفت، و تلاش تلامذه و هم دوره هاى آنان، بى شک دوره با برکتى براى [/][=&quot]فلسفه الهى[/][=&quot] است. و اکنون برپایى این گردهمایى بزرگ از فرزانگان ایرانى و غیرایرانى مژده آگاهیهاى ژرفتر و گسترده ترى در باب فلسفه [/][=&quot]ملاصدرا[/][=&quot] مى رساند. شاید این یکى از موجباتى شود که مسیر مستقیم و تکاملى و نامتناقض فلسفه که از ممیزات فلسفه اسلامى بویژه پس از روشن شدن مشعل حکمت صدرایى است، در ذهن اندیشوران و فیلسوفان غرب، با مسیر پرتقاطع و پرتناقض و پرنشیب و فراز فلسفه غربى در همین چهارصد سال مقایسه شود و فرصت تازه اى براى نقد و بحث در باشگاه جهانى معرفت و استدلال عقلانى، فراهم آید. [/]
[=&quot]ـ فیلسوف ناشناخته[/]
[=&quot]با وجود آن‌ که‌ [/][=&quot]ملاصدرا[/][=&quot] سردمدار یک‌ مکتب‌ فلسفی‌ و به‌ وجود آورنده‌ یک‌ جریان‌ فکری‌ و عقلانی‌ است‌ هنوز در محافل‌ علمی‌ دنیای‌ غرب‌ شناخته‌ شده‌ نیست‌ و [/][=&quot]مدارس‌ فلسفی‌ غرب‌ شخصیت‌ با عظمت‌ صدرالمتالهین‌ را نمی‌شناسند. [/]
[=&quot](دیدار اعضای‌ شورای‌ عالی‌ کنگره‌ بزرگداشت‌ صدرالمتألهین‌ ملاصدرا - 1374/11/15)
فلسفه صدرا؛ ذوق و عقل بر پایه شرع [/]

[=&quot]فلسفه‌ ملاصدرا فلسفه‌ای‌ عقلی‌، ذوقی‌ و شرعی‌ است‌[/][=&quot] و در حقیقت‌ ملاصدرا فلسفه‌ عقلی‌ و ذوقی‌ را برمبنای‌ شرع‌ مقدس‌ پی‌ریزی‌ کرده‌ است‌ [/][=&quot]برای‌ او تعبد محض‌، مبادی‌ رسیدن‌ به‌ افکار عالی‌ فلسفی‌ بوده‌ است[/][=&quot]‌ و این‌ جریان‌ عظیم‌ و جوشان‌ و تمام‌ نشدنی‌ در دوران‌ ریاضت‌ به‌ روح‌ مقدس‌ وی‌ افاضه‌ و نازل‌ شده‌ است‌ و [/][=&quot]امروز خوشبختانه‌ کتابها و افکار فلسفی‌ ملاصدرا فضای‌ فلسفی‌ کشور را فراگرفته‌ است‌. [/][=&quot][/]
[=&quot]ـ فلسفه ای سرچشمه گرفته از غیب[/]
[=&quot]صدرالمتالهین‌ آراء بی‌نظیر فلسفی‌ و دریای‌ مواج‌ افکار و اندیشه‌های‌ خود را از استاد فرانگرفته‌ است‌. بلکه‌ این‌ معلومات‌ بی‌پایان‌ از ریاضت‌، خلوت‌ و عبادت‌ و دل‌ دادن‌ به‌ خدا و کسب‌ فیض‌ از عالم‌ غیب‌ سرچشمه‌ می‌گیرد. [/]
[=&quot]ـ فتح محافل علمی دنیا[/]
[=&quot]امید است‌ در سایه‌ این‌ تلاشها افکار ملاصدرا محافل‌ علمی‌ دنیا را فرابگیرد و این‌ متاع‌ معنوی‌ و با ارزش‌ به‌ عنوان‌ عالیترین‌ متاع‌ به‌ کشورهای‌ دیگر صادر شود و برای‌ این‌ منظور لازم‌ است‌، علما و بزرگان‌ حوزه‌های‌ علمیه‌ و دستگاههای‌ مختلف‌ بویژه‌ صدا و سیما و وزارت‌ ارشاد نیز همکاری‌ کنند تا این‌ کار با ارزش‌ و بسیار مهم‌ به‌ نتیجه‌ برسد. [/]
[=&quot]ـ اهمیت فقه ما را از اهمیت فلسفه غافل نکند[/]
[=&quot]یک مساله، مساله درس فلسفه و رشته فلسفه است. توجه بکنید اهمیت فقه و عظمت فقه نباید ما را غافل کند از اهمیت درس فلسفه و رشته فلسفه و علم فلسفه، هر کدام از اینها مسئولیتی دارند[/][=&quot]. رشته فقه مسئولیاتی دارد، فلسفه هم مسئولیت های بزرگی بر دوش دارد، پرچم فلسفه اسلامی دست حوزه های علمیه بوده است و باید باشد و بماند. اگر شما این پرچم را زمین بگذارید، دیگرانی که احیانا صلاحیت لازم را ندارند، این پرچم را بر میدارند؛ تدریس فلسفه و دانش فلسفه می افتد دست کسانی که شاید صلاحیت های لازم را برایش نداشته باشند. امروز اگر نظام و جامعه ما از فلسفه محروم بماند، در مقابل این شبهات گوناگون، این فلسفه های وارداتی مختلف، لخت و بی دفاع خواهند ماند. آن چیزی که میتواند جواب شماها را بدهد، غالبا فقه نیست؛ علوم عقلی است. [/]
[=&quot](29 مهر 1389 دیدار با جمعی از طلاب و فضلای حوزه علمیه قم)[/]
[=&quot] [/][=&quot][/]
[=&quot]ـ امام (رضوان اللَّه علیه) چکیده و زبده‌ى مکتب ملاصدراست؛ نه فقط در زمینه‌ى فلسفى‌اش، در زمینه‌ى عرفانى هم همینجور است.[/]
[=&quot]بیانات در دیدار جمعى از اساتید، فضلا، مبلّغان و پژوهشگران حوزه‌هاى علمیه کشور 1386/09/08[/]

[/]

حال سوال من از شما اینست:اگر ما حرف امثال شما را قبول کنیم و بگوئیم فلسفه بد است و داخل دین نیست و اصلا مخالف دین است،هدایت شده ایم؟
برادر گرامی شما آخر بحث می خواهی چه بگوئی؟لطفا همین اول بفرمائید.(بحثهای شما را با دیگر کارشناسان دیده ام،لذا متوجه هستم که نظرتان در مورد فلسفه چیست)
به هر حال اختلاف نظر ایرادی ندارد،ولی جنگیدن و دیگران را کافر قلمداد کردن و . . . .مناسب نیست.(شما را نمی گویم،مخالفین بی انصاف را عرض می کنم).
هر فردی مختار در انتخاب راه و روش خود است و مخاطبین هم عقل داشته و خود قادر به تشخیص هستند.(امیدوارم با راه عقلانیت مخالف نباشید).
موفق باشید.

چی بگم؟ تقلسف رو خودتون کردید جزو دین!!!!!!!

مجله سمات جز ترویج مکتب راستین اعل بیت ع کاری نمی کند. ضمنا همین جمله بس است که استاد فلسفه اسلامی امام ره میفرماید اسفار مرا از سفر بسوی دوست بازم داشت...

راه کسی رو میرید که داره داد میزنه آدما آدما این راه بن بسته....
؟

[="Times New Roman"][="Navy"]سلام عليكم

جناب استاد و اساتيد بزرگوارم

بنده كه هيچ مخالفتي با فلسفه و عرفان اسلامي در بيانات استاد يثربي نديدم . ( هرچند كه به نقل قول سمات هرگز اعتماد نداشته و نخواهم داشت با وجود اين و با فرض بر اينكه همان است)

استاد پثربي بعنوان يك منتقد داراي ديدگاهي است كه اين ديدگاه نه تنها معناي مردود دانستن فلسفه عرفان اسلامي را نميدهد بلكه اين منتقد و صاحب نظر خواهان تعالي بيشتر در دو مقوله مذكور است.

قدس شریف;319677 نوشت:
بابا! این دنیا که فقط مال ملاصدرا نیست؛ مغز هم که فقط در ملاصدرا نیست؛ همانطوری که وظیفه ملاصدراست که این جهان را بفهمد، وظیفه جنابعالی هم که به رشته فلسفه آمدی این است که این جهان را بفهمی؛ باید از اینجا شروع کنی که من چقدر از جهان را می توانم بفهمم و جلو بروم. ممکن است بعضی جاها با ملاصدرا جور در بیایی و بعضی جاها هم جور درنیایی؛ ولی ما در نظام سنتی مان نه تنها این جرأت را به طلبه نمی دهیم،

قدس شریف;319677 نوشت:
دنیای ارسطو نقلی بوده، آن را رها کن؛ دنیای تو الآن سر و تهش معلوم نیست! بنابراین چون در این قالب می¬مانیم، معرفت شناسیمان این می شود که فکر می کنیم ملاصدرا همه چیز را می داند پس باید سیاست را هم از او بپرسیم. اقتصاد امروز را هم از او بپرسیم. تربیت و آموزش و پژوهش امروز را هم از او بپرسیم!
بعد بازنویسی دوباره اصالت وجود ملاصدرا برای ما می شود تحقیق! اینها مقدماتی بود که عرض کردم. ان شاء الله امیدوارم بتوانیم از آن حالت یونان زدگی دربیاییم.


حقير هرگز نميتوانم بپذيرم ايشان يك فلسفه زده و يا يك مخالف عرفان اسلامي است.

بلكه در محتواي كلام ايشان رشد علوم را در قالب اسلامي اش ديده ام. ايشان با تقليد بدون آفرينش علم مخالفت دارد كه اين ديدگاه صحيحي است.

نقدهائي كه به اشارات وتنبيهات علامه خواجه نصير هم ميكند هم نقدهائي است كه هر منتقد و محققي كه صاحب نظر است ميتواند از هر بزرگي داشته باشد و نقدهايي سازنده و نوآور كه راه تعالي را باز ميكنند .

قدس شریف;319677 نوشت:
اینجا نوبت تولید است؛ از پژوهشگران دعوت می کنیم که بیایند ببینند جریان از چه قرار است. از قضا ما در این جریان اسیر فرهنگ یونانی هستیم.

ديدگاه ايشان هرگز ديدگاه يك مخالف و يا معاند نيست/

ياحق[/]

bina88;321137 نوشت:
بابا! این دنیا که فقط مال ملاصدرا نیست؛ مغز هم که فقط در ملاصدرا نیست؛
ملاصدرا کیه؟؟

[="times new roman"][="navy"]

قدس شریف;321333 نوشت:
ملاصدرا کیه؟؟

صدرالمتالهين از زمان خودش تا اين ساعت و تا اطلاع ثانوي

[/][/]

[="Tahoma"][="Navy"]

قدس شریف;321678 نوشت:
یک نادان که منشا وحدت وجود و اندیشه زندیقی به اسلام بود

بسمه تعالی
برادر گرامی مشکل اصلی نوع تفکر خود را بیان کردید،جالب است بعد از اینکه موارد متعددی از نظر یک مرجع تقلید(رهبر انقلاب)را در مورد جناب ملاصدرا بیان کردم،شما چنین چیزی نوشتید!!!!!
چرا شما فقط هم فکران خودتان را محترم و صاحب نظر می دانید.
با وجودی که امثال بنده آن فقهائی را که مخالف فلسفه هستند را بزرگ و فقیه می دانند و نظرشان را نیز محترم.همانهائی که ظرف آب آقا سید مصطفی خمینی رحمة الله علیه را آب می کشیدند که پدرش درس فلسفه می گوید،برای ما محترم بوده و به ایشان توهین نمی کنیم.
شما فقاهت و چیز های دیگر را متوقف بر هم نظری خودتان می دانید؟؟؟؟
رهبر انقلاب و دیگرانی چون علامه حسن زاده و آیت الله جوادی آملی و آیت الله مصباح یزدی و . . . . . . .همه درس فقه نیز خوانده و مجتهد مسلم هستند.
روش شما، روش درست و سالمی نیست.پنداشتن اینکه فقط مائیم و ما و به دیگران توهین کردن و همه مرزها و حرمتها را شکستن راه موالیان ما علیهم السلام نیست.
بارها با امثال جنابعالی اتمام حجت کردیم و متأسفانه فقط آب در هاون کوبیدیم.[/]

قدس شریف;319677 نوشت:
یثربی: یک عاملش اینست که ما ذهن گراییم! ما وقتی بتوانیم در ذهن خودمان با تحلیل مفهومی جواب بدهیم، فکر می کنیم مشکلات را حل کرده ایم؛ صدها فرمول در ذهنمان حل و فصل می کنیم که وجود اصیل است و وجود مشکک است و وجود واحد است و وجود چی است و... اما اینها در عمل حتی باعث نمی شود ما فرمول آبی را که می خوریم بفهمیم؛ چون با آب اصلاً کاری نداریم؛ با چی کار داریم، اصلاً معلوم نیست؛ باید سراغ واقعیت برویم. یک طبقه بندی از ارسطو باقی مانده: جماد و نبات و حیوان، ما الآن هم همان را تکرار می کنیم! اصلاً نمی دانیم الان در دنیا یک طبقه بندی های عجیب و غریبی داخل هر علمی هست که ما از آنها بی خبریم؛ پس بنابراین یک دلیلش اینست که آدم، گاهی دچار یک توهم و تخیل می شود و آن را برای خودش بزرگ می کند؛ این را عرفا هم همیشه هشدار می دادند؛ می گفتند: ببین! وقتی تو هی می گویی وحدت وجود، یک تخیلی برای خودت درست می کنی، در صورتی که این تخیل تو، آن نیست! این یک تجربه است و غیر از آن است، این یک توهم است؛ نظریه بسیط الحقیقة خیلی ساده می گوید: یک چیزی که حقیقت آن بسیط است، همه چیز است؛ این را در ذهن بگویی خیلی راحت است و می گویی و رد می شوی؛ اما اگر این را یک ذره ریزش کنی، می گوید آقا! چطور می شود یک چیز همه چیز باشد؟ بسیط را به چه معنایی می گیری؟ الآن ما خیلی چیزهای بسیط را می توانیم در نظر بگیریم که خودش خودش است و چیز دیگری نیست؛ چه معنایی از بساطت مراد شماست که می¬گویید چیزی که بسیط باشد به تنهایی همه چیز است؟ سمات: می گویند: یعنی چیزی که جزء عدمی نداشته باشد؛ بسیط را این طور معنا می کنند! یثربی: این را چطور معنا می کنند؟ لابد باز یک چیز ذهنی ساخته ایم و یک مفهوم ذهنی به نام عدم را آورده ایم از آن سلب کرده ایم و گفته ایم آنچه جزء عدمی نداشته باشد همه چیز است. ...

سلام
اگر جناب صدرا تخیل فرموده اند ضمانتی هست که جناب یثربی از آن در امان بوده باشد
و اما اینکه چطور بسیط الحقیقه همه چیز است اصلا ذهنی نیست
هم اکنون در فیزیک ، نظریه تارها بیانگر وجود عنصری بنیادین در تمام موجودات مادی است که خودش خودش است و ترکیب هم ندارد به عبارت دیگر عالم تارها عالم حقایق بسیطه است و او متن تمام موجودات مادی است لذا او همه چیز عالم ماده است
این را که فیزیک هم ثابت کرده ( در مقام ماده ) و قصه تخیل و توهم نیست
حال اگر جناب صدرا وجود بسیط الحقیقه را در نظر بگیرد تخیل است ؟
به نظر می رسد از نظر جناب یثربی فلسفه باید متکی به علم تجربی باشد خوب ارتباط این دو خوب است اما اینکه فلسفه بخواهد متکی به علوم تجربی باشد حرف نو مادیگرایان است و بر اساس اصاله التجربه است و این اصلا قابل قبول نیست چون می خواهد بگوید صحت هر علمی منوط به تجربه حسی آن است . بر این مبنا دین هم منتفی است .
والله الموفق

[="Times New Roman"][="Navy"]

حامد;321811 نوشت:
می خواهد بگوید صحت هر علمی منوط به تجربه حسی آن است . بر این مبنا دین هم منتفی است .


سلام عليكم

جناب حامد گرامي . برخي ميگفتند تفكر صدرائي ميتواند انقلاب كند و برخي معتقدند ميتواند دكترين اقتصاد را رقم بزند و اتفاقا در اين باره چهارجلد كتاب در قالب مقالات متعدد از اساتيد بزرگوار فلسفه و كلام در تحليل چگونگي ايجاد يك دكترين اقتصادي بر مبناي حكمت متعاليه به چاپ رسيده.

نقل قول:
يثربي : صدها فرمول در ذهنمان حل و فصل می کنیم که وجود اصیل است و وجود مشکک است و وجود واحد است و وجود چی است و... اما اینها در عمل حتی باعث نمی شود ما فرمول آبی را که می خوریم بفهمیم؛

اگر اقتصاد صدرائي يك دكترين اقتصادي قابل اجرا به نظر مي آيد بخاطر اين است كه سعي كرده اند فرمول اقتصادي را از حكمت متعاليه استخراج كنند و مصاديق مادي اين تفكر متعالي را بيابند و اين عمل را نميتوان نوماديگرائي نام نهاد.
دكتر يثربي يك منتقد است با زباني صريح و تند و تيز . در اين شكي نيست لذا كنايه هايش براي پيروان وحدت وجود تند مي آيد
خب استادي است در سن كهولت ( كه ان شاء الله همواره سلامت باشند ) و كوله باري تجربه و البته انتظاراتي در حد دانسته ها و تجاربش .

ياحق[/]

جالبه الان رفتید سراغ اسم بردن از علما حالا اگه من اسم بیارم کم میارید میگید حق رو نباید به عالم شناخت!!!!
شما یکی مثه علامه مجلسی علیه الرحمه بیار که اگر نبود این فقهای مذکور جاهل می ماندند تو این فقهایی که نام بردی من از فردا اسفار میخونم نستجیر بالله

بنظر شماها عمری هام بهشتی هستند و بنظر شماها مسیحی و مجوسی پاک هستند...

اسلام کو؟ اسلام گمشده در صلح کل...

تفکر زیباست.

[="Times New Roman"]

استاد;321696 نوشت:
روش شما، روش درست و سالمی نیست

مخالفان فلسفه اسلامی موضع سلبی دارند نه ایجابی

شریف لک زایی در گفتگو با روزنامه فرهیختگان گفت: در باب مخالفت‌هایی که در این برهه زمانی با فلسفه اسلامی می‌شود، معتقدم چنین مخالفت‌هایی در بعد نظری تیشه به ریشه انقلاب اسلامی می‌زند. یعنی مخالفان فلسفه اسلامی استواری انقلاب عظیم اسلامی بر اندیشه‌های حکمای اسلامی چون ملاصدرا را نفی می‌کنند و این حرف و نظر بسیار عظیمی است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ماهنامه معارف که توسط نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها منتشر می‌ شود در آخرین شماره خود گفت‌وگویی با آیت‌الله سیدمحمد حسینی‌خامنه‌ای ترتیب داده که در آن وی پیرامون حکمت اسلامی، برتری اندیشه صدرایی از ابتدا تا زمان حال، وضعیت کنونی فلسفه اسلامی و چالش‌های سیستم آموزش عالی ما در رابطه با فلسفه اسلامی مطالبی ارائه کرده‌ است.

آنچه در این گفت‌وگو بیشتر برجسته است موضع وی نسبت به مخالفان و منکران فلسفه اسلامی است. وی با اشاره به جریان شناسی مخالفان فلسفه اسلامی معتقد است، تمایلات سیاسی و تکفیری پشت این مخالفت‌ها جا خوش کرده است. در همین رابطه با دکتر شریف لک‌زایی عضو هیات علمی گروه اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم گفت‌وگویی کوتاه داشتیم که از نظرتان می ‌گذرد.

آقای لک‌زایی آیا تقسیم‌بندی مخالفان فلسفه اسلامی- آنچنان که آیت‌الله سیدمحمد حسینی‌خامنه‌ای به آن نظر دارد- به کسانی که تجاهل دارند و کسانی که عامدا مخالفت می‌ورزند، صحیح است؟ به عبارت دیگر مخالفت با فلسفه اسلامی صورت اعتقادی و اندیشه‌ای دارد یا اغراض سیاسی پشت آن است؟

ببینید مخالفت با فلسفه اسلامی مختص زمان حال نیست. اگر نخواهیم به گذشته‌های دور اشاره کنیم، دست‌کم از زمان ملاصدرا به بعد شاهد چنین مخالفت‌هایی هستیم. حتی خود ملاصدرا به دلیل مخالفت‌هایی که با اندیشه‌هایش می‌شد، بالاجبار به روستایی- روستای کهک- در نزدیکی شهر قم کوچ کرد یعنی می‌خواهم بگویم مخالفت با فلسفه اسلامی فقط بعد نظری نداشته است بلکه مخالفان در جهت اعمال نظریات خود دست به اقدام عملی هم زده‌اند.

در باب مخالفت‌هایی که در این برهه زمانی با فلسفه اسلامی می‌شود، بدون اینکه بخواهم روی سخنم با تفکیکیون یا امثالهم باشد، معتقدم چنین مخالفت‌هایی در بعد نظری تیشه به ریشه انقلاب اسلامی می‌زند یعنی مخالفان فلسفه اسلامی استواری انقلاب عظیم اسلامی بر اندیشه‌های حکمای اسلامی چون ملاصدرا را نفی می‌کنند و این حرف و نظر بسیار عظیمی است.

بالاخره از یک طرف رهبری امام خمینی(ره) در این انقلاب انکارناشدنی است و از سوی دیگر پیوند آرا و اندیشه‌های ایشان با فلسفه و حکمت صدرایی مشهود است و همواره حکمت صدرایی توسط امام(ره) تجلیل و تکریم شده است، همچنان که در کلام رهبر معظم انقلاب نیز ‌چنین است.

می‌خواهم بگویم حتی اگر مخالفت با فلسفه اسلامی از نظر اینها با چنین مقصود و هدفی هم نباشد اما نتیجه همان است یعنی مخالفت با فلسفه اسلامی به لحاظ اعتقادی مخالفت با بنیان‌های اندیشه‌ای انقلاب اسلامی را می‌رساند.

اتفاقا همین مخالفان، خود را طرفدار امام خمینی(ره) و رهبری انقلاب معرفی می‌کنند. آیا این تناقض نظر و عمل آنها را می‌رساند؟

نمی‌گویم تناقض ولی اینها باید به این پرسش پاسخ دهند که انقلاب اسلامی برآمده از اندیشه‌های امام خمینی(ره) که مبتنی بر حکمت اسلامی و صدرایی است را چگونه با مخالفت‌شان با فلسفه اسلامی جمع می‌کنند؟ بالاخره امام خمینی(ره) که فقط یک بعد نداشته‌اند بلکه مثلا بعد عرفانی یکی از مهم‌ترین ابعاد اندیشه‌های ایشان است که تا حد زیادی ریشه در حکمت صدرایی دارد. اگر اینها ادعای طرفداری از امام(ره) را دارند با این بعد اندیشه ایشان چه برخوردی دارند؟!

علاوه بر این تکریم و تجلیل هم امام خمینی(ره) و هم مقام معظم رهبری از فلسفه اسلامی و به ویژه حکمت صدرایی که قابل کتمان نیست، در مقابل این نظرات، مخالفین فلسفه اسلامی تعابیر غیرمنصفانه‌ای درباره مثلا ملاصدرا به کار می‌برند. اینها چطور قابل جمع ‌است؟!

موضوع دیگری که باید در مورد جریان مخالف فلسفه اسلامی در زمان حال مدنظر داشت این است که اینها حتی براساس اخلاق اسلامی هم رفتار نمی‌کنند. مثلا وارد مجلس سخنرانی شخصی که مخالف نظر آنها می‌اندیشد، شده و آن را به هم می‌ریزند یا مثلا بدون هیچ پرهیزی سخنان وی را قطع می‌کنند. این موارد را خود شخصا شاهد و ناظر بوده‌ام.

در واقع می‌خواهم بگویم که براساس همان معتقدات خودشان که به قرآن و حدیث ارجاع می‌دهند هم رفتار نکرده و اخلاق اسلامی را رعایت نمی‌کنند که اگر غیر از این بود نباید شاهد چنین وقایعی باشیم.

علاوه بر این حیات و ممات اینها در اعلان مخالفت‌شان است. یعنی بیشتر در پی این هستند که جار و جنجال کنند. اگر نه که بیایند اعلام کنند مثلا برای اداره جامعه و حکومت چه نظر، عقیده و ایده‌ای دارند. می‌خواهم بگویم اینها در جنبه‌های سلبی ماجرا بیشتر فعال هستند و در بعد ایجابی چیزی در چنته ندارند.

برداشتم از حرف شما این است که نباید زیاد به ماجرای مخالفت این گروه با فلسفه اسلامی پرداخت....

نه، بیشتر منظورم این است که مخالفان فلسفه اسلامی در حیطه عمل دست خالی هستند و صرفا به مخالفت می‌پردازند اگر غیر از این است بفرمایند ببینیم در عرصه عمل و بعد ایجابی چه راهکار و اندیشه‌ای دارند! تا حالا که هرچه از آنها دیده‌ایم و شنیده‌ایم فقط مخالفت با آرا و نظریات فلاسفه و حکمای اسلامی بوده است.

گفتگو از: فاروق مقصودی

روزنامه فرهیختگان، دوشنبه، سی بهمن 1391.

منبع

bina88;321936 نوشت:
جناب حامد گرامي . برخي ميگفتند تفكر صدرائي ميتواند انقلاب كند و برخي معتقدند ميتواند دكترين اقتصاد را رقم بزند و اتفاقا در اين باره چهارجلد كتاب در قالب مقالات متعدد از اساتيد بزرگوار فلسفه و كلام در تحليل چگونگي ايجاد يك دكترين اقتصادي بر مبناي حكمت متعاليه به چاپ رسيده.

سلام
شاید کسی مدعی شود حکمت متعالیه وحی است . با این ادعا می شود حکمت متعالیه را رد کرد ؟ بله می توان گفت وحی نیست اما نمی توان گفت حکمت متعالیه بی اساس است .
والله الموفق

با سلام
جناب "استاد" چرا بیهوده با این آقایان جاهلِ عالم نما، که فکر می کنند هر چه خودشون فهمیدن درسته، بی خودی بحث می کنید رهایشان کنید که "هذا مبلغهم من العلم"


عقل دشنامم دهد من راضيم‏/ زانكه فيضى دارد از فيّاضيم‏


نبود آن دشنام او بى‏ فايده‏ / نبود آن مهمانيش بى ‏مايده‏

احمق ار حلوا نهد اندر لبم‏ / من از آن حلواى او اندر تبم‏

گفت پيغامبر كه احمق هركه هست‏ / او عدوّ ما و غول رهزنست‏

هركه او عاقل بود او جان ماست‏ / روح او و ريح او ريحان ماست‏

[=&quot]
[/]



با سلام

این که جامعه فلسفه اسلامی نیازمند یک ملاصدرای دیگر است حرف بسیار صحیحی است. همین طور که جامعه فیزیک هم نیازمند انشتین ها و نیلز بوهر های دیگریست. این که فلسفه اسلامی نیاز به بروزآوری دارد هم حرف درستیست.
ولی این که فلسفه را بالکل منکر شوید بی معنیست. انسان هر چه می فهمد و می گوید و استدلال می کند و محاسبه می کند و تحلیل می کند، همه و همه فلسفه است. فلسفه عقلیست. اگر بنا باشد تقلید صرف کنیم می شویم عین یک ربات برنامه ریزی شده که از خود هیچ ندارد. و این از مقام انسانیت به دور است.
خداوند تعدادی ربات را خلیفه خودش در زمین قرار نداده. اشکالی ندارد حکمت متعالیه را اصلاح یا حتی رد کنند. ولی باید به جایش منطق عقلی جدیدی بیاورند که پاسخ گوی من شکاک باشد. همه امثال من را که در بین جامعه وجود دارند نمی توانید پیدا کرده و به جرم الحاد و ارتداد اعدام کنید. باید قانعمان کنید که خدایی هست و دینی هست و جزایی هست و ... . شما بدون فلسفه می خواهید به جنگ امثال من بیایید باسم الله. یک تاپیک ایجاد کنید با من بر سر مسلمات دینتان بحث کنید ببینم اصلا توحید و معاد و نبوتی که اصول دینتان است و پذیرفته اید بر مبنای عقل خودتان بوده یا به تقلید پذیرفته اید و هر چه دارید از بنیان ویران است.

موفق باشد.

[="Arial Black"][="Blue"][="navy"]

قدس شریف;321023 نوشت:
ضمنا همین جمله بس است که استاد فلسفه اسلامی امام ره میفرماید اسفار مرا از سفر بسوی دوست بازم داشت...
راه کسی رو میرید که داره داد میزنه آدما آدما این راه بن بسته....
؟

با عرض سلام و ادب خدمت همه دوستان و سروران گرامی ام
با اجازه از جناب استاد به جهت ورود در بحث
دوستان خوبم! اگر چه این حقیر سراپا تقصیر بنای آن ندارد تا با کاربرانی که صرفا با گرایشی متعصبانه با ضروریات دینی و حقایق الهی به مجادله و مخاصمه برمی خیزند هم سخن شده و وقت گرانبهای خویش را صرف مباحثه با ایشان نماید که می دانم هزاران سال اقامه برهان و استدلال و ارائه شواهد گوناگون عقلی و نقلی برایشان بی فائده بوده و جز بر دشمنی و انکار ایشان نمی افزاید اما برای رفع برخی از شبهاتی که از ناحیه این ارباب مخاصمه ابراز می شود ناگزیر به بیان توضیحاتی هستم.
کاربر محترم گفتند:« ...امام ره می فرماید اسفار مرا از سفر بسوی دوست بازم داشت... راه کسی رو میرید که داره داد میزنه آدما آدما این راه بن بسته..»
متاسفانه این کاربر محترم در فهم این کلام عرشی امام و بسیاری از حکما و عرفای الهی دچار اشتباه شدند و ای کاش ایشان با سوالی منطقی خواستار رفع شبهه و توضیح مراد امام می شدند که اگر چنین بود شخصیتی متعالی و روبه رشد از خود برای ما و همه خوانندگان محترم به نمایش می گذاشتند.
حال که چنین نشد اما من و همه دوستانمان در ادامه راه از خداوند برای ایشان انصاف و بصیرتی روزافزون در ادراک علوم و حقایق الهیه مسالت داریم که مبادا با سخنانی از این دست موجبات انسداد رحمت رحیمیه الهیه در فهم حقایق عرفانیه را برای خود فراهم آورند.
ادامه دارد...
[/][/]

[="arial black"][="blue"][="navy"]اما قبل از بیان غرض امام در این گفتار، نیکو است به بیاناتی دیگر از امام و حکما و عرفای دیگر که به دید ابتدایی حاکی از مخالفت و پرهیز ایشان از عقل و منطق وکتاب و مسجد و محراب و درس و مدرسه می کند اشاراتی نماییم:
شيخ شبسترى در گلشن راز مى گويد:
هر آن كس را كه ايزد راه ننمود
زاستعمال منطق هيچ نگشود
و يا شيخ سعدى گفته است:
دگر زعقل حكايت به عاشقان منويس
كه حكم عقل به ديوان عشق ممضى نيست
و يا اين كه ملاى رومى در مثنوى گفته است:
پاى استدلاليان چو بين بود
پاى چوبين سخت بى تمكين بود
و یا حضرت امام خمینی در غزل چشم بیمار فرموده اند:
درِ ميخانه گشاييد به رويم، شب و روز
كه من از مسجد و از مدرسه، بيزار شدم
اگر انگونه که جناب «قدس شریف» نقل نمودند بخواهیم این بیت امام را معنی کنیم پس باید بگوییم همچنان که امام خمینی از درسهایی که خوانده توبه کرده و به تعبیر قدس شریف داره داد میزنه آدما آدما این راه بن بسته، پس باید در مورد مسجد و محراب هم همینطور باشد زیرا ایشان فقط نگفته اند از مدرسه بیزار شدم بلکه فرموده اند: «كه من از مسجد و از مدرسه، بيزار شدم»
حال سوال اینجاست که ایا چنین نسبت ناروایی به حضرت امام صحیح است؟!!تصدیق می فرمایید که هرگز چنین نیست و باید این بیت امام معنایی عمیق تر باشد که از فهم ابتدایی افراد ظاهر بین و درس نخوانده پنهان مانده است.
ادامه دارد...
[/]
[/][/]

[="arial black"][="blue"][="navy"]در توضیح مراد اینگونه بیان حکما و عرفای الهی بايد بگوییم نظر عمده ايشان دعوت اهل منطق به عرفان عملى است، چنانكه همين نكوهش و سرزنش را به كسانى كه فقط به عرفان نظرى اكتفا كرده اند دارند. و البته دارايى غير از دانايى است و دارايى هنر است. از دارايى تعبير به عشق و ذوق مى كنند كه چشيدن و يافتن و رسيدن است. عبارت پردازى و سجه و قافيه سازى صنعت است و ذوق و شهود مايه عزت و سبب سعادت است. لذا خواجه حافظ گويد:
حديث عشق زحافظ شنونه از واعظ
اگر چه صنعت بسيار در عبارت كرد
و به همين مفاد و مضمون با عالمان و واعظانى كه در محراب و منبر ديگرند و چون به خلوت مى روند آن كار ديگر مى كنند سخن بسيار دارند. در كتب اخلاق در مذمت واعظان و عالمانى كه صنعت و كسوت خود را تور شكار دنيا و كشكول گدايى خود قرار داده اند بسيار سخن گفته اند و بلكه آيات و روايات در اين موضوع بسيار است. اين قرآن كريم است كه مى فرمايد: [="darkgreen"]مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوها كَمَثَلِ الْحِمارِ يَحْمِلُ أَسْفاراً[/] (جمعه 6) يعنى:
علم چندان كه بيشتر خوانى
چون عمل در تو نيست نادانى
نه محقق بود نه دانشمند
چارپايى بر او كتابى چند
آن تهى مغز را چه علم و خبر
كه بر او هيزم است يا دفتر
لذا مذمت اين گروه نسبت به علم منطق و فلسفه و اسفار و عرفان نظری نه چنان است كه برخی مى پندارند كه علم منطق و فلسفه و اسفار و عرفان نظری، منتج و موصل به مطلوب نيست، بلكه این بیان، دعوتی به مراتب عاليتر است كه عيان و ذوق و وجدان و شهود است، يعنى دعوت به عرفان عملى كه شعبه اهم اخلاق و مهمترين همّ انسان است.
ادامه دارد...
[/]
[/][/]

[="Arial Black"][="Blue"][="#000080"]بنابراین نكوهش آنان نه تنها به علم منطق و فلسفه و عرفان نظری است بلكه به مطلق علوم عارى از سلوك عرفانى است زيرا كه حقيقت سلوك عرفانى تخلق به اخلاق‏ رحمانى و تادب به آداب قرآنى است. از آن علوم عارى تعبير به علم رسمى مى كنند و از اين به علم عاشقى.
اين ابوالفضايل علامه شيخ بهايى است، با اين كه خود در فقه جامع عباسى و حبل متين و اثنا عشريات و مشرق الشمسين، و در اصول فقه زبدة الاصول، و در نحو فوايد صمديه، و در فنون ديگر كتب و رسايل ديگر نوشته است، در نان و حلوا در نكوهش علوم رسمى گويد:
علم رسمى سر بسر قيل است و قال
نه از آن كيفيتى حاصل نه حال
علم نبود غير علم عاشقى
ما بقى تلبيس ابليس شقى
ايها القوم الذى فى المدرسة
كل ما حصلتموه وسوسة
چند ازين فقه و كلام بى اصول
مغز را خالى كن اى بوالفضول
صرف شد عمرت به بحث نحو و صرف
از فصول عشق ناخواندى تو حرف
بنابراین مراد امام از بیزاری مسجد و مدرسه در غزل چشم بیمار، پرهیز از اکتفا به ظواهر دین و بسنده کردن به یادگیری الفاظ و اصطلاحات بدون تخلق به اخلاق و اوصاف الهی است. لذا در غزل «نهانخانه ی اسرار» می گوید:
صوفي و خرقه ی خود، زاهد و سجاده ی خويش
من سوي دير مغان، نغمه نواز آمده‏ام
و در غزلی ديگر از دغلبازي صوفي به امان آمده و از قيل و قال مدرسه، به ميكده و عالم عشق و سرمستي پناه مي‏آورد و با روان شوريده، در پي گشودن گره‏هاي بسته با غمزه ی يار است و میگوید:
شيخ را گو كه در مدرسه بر بند، كه من
زين همه قال و مقال تو به جان آمده‏ام
سرخم باز كن اي پير كه در درگه تو
باشعف، رقص كنان، دست فشان آمده‏ام
چنان که امام محمد غزالی در یکی از رباعیات خود می گوید:
ما جامه نمازی به سرخم کردیم
وز خاک خرابات تیمم کردیم
شاید که در این میکده ها دریابیم
آن عمر که در مدرسه ها گم کردیم
و خواجه شیراز گفته است:
از قیل و قال مدرسه حالی دلم گرفت
یک چند نیز خدمت معشوق و می کنم
ادامه دارد...
[/]
[/]

[="arial black"][="blue"][="#000080"]همچنان که گفتیم این نکوهش درس و مدرسه به معنای نکوهش علم بی عمل است که امام علی علیه السلام فرمودند: «[="darkgreen"]عِلْمٌ لَا يَنْفَعُ كَدَوَاءٍ لَا يَنْجَع[/]» علم بي‏فايده همچون دارويي است كه اثر درماني ندارد. و به تعبير حضرت عيسی علیه السلام «[="#006400"]مَثَل علمأ السوءِ مَثَلُ صخره ی وقعت علي فَمِ النّهرِ، لا هِيَ تشربُ المأِ و لاهي تَتركُ المأِ يَخْلُصُ الي الزّرعِ[/]» یعنی مثل عالمان بد، همچون صخره‏اي است كه بر دهانه ی نهري قرار گرفته كه نه خود از آب مي‏نوشد و نه مي‏گذارد آب به مزرعه‏هاي تشنه برسد. لذا امام خمینی در بیام همین معنی در یک رباعی می فرمایند:
علمي كه جز اصطلاح و الفاظ نبود
جز تيرگي و حجاب چيزي نفزود
هر چند تو حكمت الهي خوانيش
راهي به سوي كعبه ی عاشق ننمود
حال ممکن است کسی همچنان بر انکار خود لجاجت ورزیده و این معنا را نپذیرد و بگوید از کجا می گویید که غرض امام از این ابیات این مطلب بوده است؟ که در اینجا ما به عین عباراتی از حضرت امام خمینی شاهد می آوریم:
حضرت امام در نامه ای عرفاني كه براي خانم فاطمه طباطبايي همسر مرحوم حاج احمد آقا در سال 65 نوشته اند، اينگونه مي‏نگارند:
«...در جواني كه نشاط و توان بود با مكايد شيطان و عامل آن كه نفس امّاره است سرگرم به مفاهيم و اصطلاحات پرزرق و برقي شدم كه نه از آن ها جمعيّت حاصل شد. نه حال و هيچ‏گاه در صدد به دست آوردن روح آن ها و برگرداندن ظاهر آن ها به باطن و مُلك آن ها به ملكوت برنيامدم و گفتم: «از قيل و قال مدرسه‏ام حاصلي نشد، جز حرف دلخراش پس از آن همه خروش» و چنان به عمق اعتبارات فرو رفتم و به جاي رفع حجب به جمع كتب پرداختم كه گويي در كون و مكان خبري نيست. جز يك مشت ورق پاره كه به اسم علوم انساني و معارف الهي و حقايق فلسفي طالب را كه به فطرت اللّه مفطور است از مقصد باز داشته و در حجاب اكبر فرو برده. اسفار اربعه با طول و عرضش از سفر به سوي دوست بازم داشت، نه از فتوحات فتحي حاصل و نه از فصوص الحكم حكمتي دست داد، چه رسد به غير آن ها كه خود داستان غم انگيز دارد.»
ادامه دارد...
[/]
[/][/]

[="Arial Black"][="Blue"]حضرت امام در نامه‏ عارفانه دیگری به خانم فاطمه طباطبايي می فرمایند:
«دخترم! سرگرمي به علوم حتي عرفان و توحيد، اگر براي انباشتن اصطلاحات است ـ كه هست ـ و براي خود اين علوم است، سالك را به مقصد نزديك نمي‏كند كه دور مي‏كند؛ «العلم هوالحجاب الأكبر». و اگر حق جويي و عشق به او انگيزه است ـ كه بسيار نادر است ـ چراغ راه است و نور هدايت؛ «العلم نورٌ يقذفه اللّه في قلب من يشأِ». و براي رسيدن به گوشه‏اي از آن، تهذيب و تطهير و تزكيه لازم است. به قدر ميسور، در رفع حُجب و شكستن اقفال براي رسيدن به آب زلال و سرچشمه ی نور كوشش كن. تا جواني در دست توست، كوشش كن در عمل و تهذيب قلب و در شكستن اقفال و رفع حجب، كه هزاران جوان كه به افق ملكوت نزديكترند موفق مي‏شوند و يك پير موفق نمي‏شود... بافته‏هاي سابق را جز مشتي الفاظ نمي‏بينم و به تو و ساير جوانها كه طالب معرفتند، وصيّت مي‏كنم كه شما و همه ی موجودات جلوه ی اويند و ظهور ويند، كوشش و مجاهده كنيد تا بارقه‏اي از آن را بيابيد و در آن محو شويد واز نيستي به هستي مطلق رسيد.
... شب گذشته، اسمأ كتب عرفاني را پرسيدي. دخترم! در رفع حجب كوش نه در جمع كتب. گيرم كتب عرفاني و فلسفي را از بازار به منزل و از محلّي به محلّي انتقال دادي، يا آن كه نفس خود را انبار الفاظ و اصطلاحات كردي و در مجالس و محافل آن چه در چنته داشتي عرضه كردي و حضّار را فريفته ی معلومات خود كردي و با فريب شيطاني و نفس امّاره خبيث‏تر از شيطان، محموله ی خود را سنگين تر كردي و با لعبه ی ابليس مجلس آرا شدي و خداي نخواسته غرور علم و عرفان به سراغت آمد ـ كه خواهد آمد ـ آيا با اين محموله‏هاي بسيار به حُجب افزودي يا از حجب كاستي؟ خداي عزوجلّ براي بيداري علما آيه ی شريفه ی «مثل الّذين حمّلوا التوراه ی» را آورده تا بدانند انباشتن علوم، ـ گرچه علم شرايع و توحيد باشد ـ از حجب نمي‏كاهد، بلكه افزايش مي‏دهد و از حجب صغار او را به حجب كبار مي‏كشاند. نمي‏گويم از علم و عرفان و فلسفه بگريز و با جهل، عمر بگذران، كه اين انحراف است. مي‏گويم كوشش و مجاهده كن كه انگيزه ی الهي و براي دوست باشد و اگر عرضه كني براي خدا و تربيت بندگان او باشد، نه براي ريا و خودنمايي...»
ادامه دارد...
[/]

[="Arial Black"][="Blue"]حضرت امام ره در نامه ای عرفاني ديگر خطاب به فرزند گرامي‏شان حاج سيد احمد آقا، نكاتي در همين مقوله دارد كه جملاتي هم از اين نامه تقديم مي‏شود:
«... كوشش كن كلمه ی توحيد را كه بزرگترين كلمه است و والاترين جمله است از عقلت به قلبت برساني كه حظّ عقل همان اعتقاد جازم برهاني است و اين حاصل بُرهان اگر با مجاهدت و تلقين به قلب نرسد، فايده واثرش ناچيز است. چه بسا بعض از همين اصحاب برهان عقلي و استدلال فلسفي بيشتر از ديگران در دام ابليس و نفس خبيث مي‏باشند ـ پاي استدلاليان چوبين بود ـ و آنگاه اين قدم برهاني و عقلي تبديل به قدم روحاني و ايماني مي‏شود كه از افق عقل به مقام قلب برسد و قلب باور كند آنچه را استدلال، اثبات عقلي كرده است.»
[="darkgreen"]امیدوارم مطالبی که تقدیم محضر نمودم برای همه دوستان خوبم خصوصا جناب قدس شریف مفید فایده بوده باشد[/].
[/]

که چی؟؟ همه اینهارو کپی کردید که بگید عرفان ساختگی حسن بصری و ابن عربی معاندان با مولا علی ع صحیح است؟؟

قدس شریف;330922 نوشت:
که چی؟؟ همه اینهارو کپی کردید که بگید عرفان ساختگی حسن بصری و ابن عربی معاندان با مولا علی ع صحیح است؟؟

هر کاربری وارد اینگونه تاپیکها شود و از عرفان اسلامی و فلسفه هیچ نداند و اصلا اسم ابن عربی و بقیه عرفا هم به گوشش نرسیده باشد و حتی مسلمان هم نباشد!

یقینا خواهد گفت جناب استاد و سمیع و اویس و بقیه عزیزان حق گفتند!
چون میداند کسی حق با اوست که ادب دارد، مغرض نیست و برداشت مغرضانه نمیکند! اخلاق در گفتارش نمایان است! خردمندانه سخن میگوید نه با تعصب کورکورانه و جاهلانه!

اهل بلا;331156 نوشت:
چون میداند کسی حق با اوست که ادب دارد، مغرض نیست و برداشت مغرضانه نمیکند! اخلاق در گفتارش نمایان است! خردمندانه سخن میگوید نه با تعصب کورکورانه و جاهلانه!
]چقدر منطق شما عرفا زیباست. پس بیا بریم ببرمت یه کلیسا تو همین کشورمون ادب و شیوا حرف زدن بدور از تعصبات رو نشونت بدم تا شما با دیدن اون ادب کشیش به دین مسیحیت در بیای ان شا الله

نظر شهید مطهری فیلسوف در باره ابن عربی:

شهید مطهری در مورد مساله حجت و انسان کامل میگوید:
شیعه جواب مى‏ دهد که [بعد از حضرت رسول‏] مسأله رسالت و اینکه بشر دیگرى بیاید و قانون و دین دیگرى براى مردم بیاورد تمام شد. یک دین بیشتر نیست و آن اسلام است و با پیغمبر اسلام رسالت و نبوت ختم شد اما مسأله حجت و انسان کامل که اولین انسان روى زمین چنین بود و باید آخرین انسان هم چنین باشد، هرگز در میان افراد بشر تمام نشده است.
در میان اهل تسنن تنها طبقه‏ اى از متصوفه آنها هستند که این مسأله را قبول دارند منتها به نامهاى دیگرى. این است که ما مى‏ بینیم متصوفه اهل تسنن با اینکه متصوف هستند، مسأله امامت را در بعضى از بیانهاشان طورى قبول کرده‏اند که یک شیعه قبول مى‏کند.
محیى‏ الدین عربى، اندلسى است و اندلس جزء سرزمینهایى است که اهالى آن نه تنها سنى بودند بلکه نسبت به شیعه عناد داشتند و بویى از ناصبى‏ گرى در آنها بود. علتش این است که اندلس را ابتدا امویها فتح کردند و بعد هم خلافت اموى تا سالهاى زیادى در آنجا حکومت مى‏ کرد. امویها هم که دشمن اهل بیت بودند و لهذا در میان علماى اهل تسنن، علماى ناصبى، اندلسى هستند و شاید در اندلس شیعه نداشته باشیم و اگر داشته باشیم خیلى کم است.
محیى‏ الدین، اندلسى است ولى روى آن ذوق عرفانى‏ اى که دارد و معتقد است زمین هیچ گاه نمى ‏تواند خالى از ولىّ و حجت باشد، نظر شیعه را قبول کرده و اسم ائمه علیهم‏السلام را ذکر مى ‏کند تا مى‏ رسد به حضرت حجت و مدعى مى‏ شود که من در سال ششصد و چند محمّد بن حسن عسکرى را در فلان جا ملاقات کردم.
البته بعضى از حرفهایى که زده ضد این حرف است و اصلًا سنى متعصبى است ولى در عین حال چون ذوق عرفانى همیشه ایجاب مى ‏کند که زمین خالى از یک ولىّ به قول آنها (و به قول ائمه ما حجت) نباشد، این مسأله را قبول کرده و حتى مدعى مشاهده هم هست و مى‏ گوید من به حضور محمّد بن حسن عسکرى که اکنون از عمرش سیصد و چند سال مى‏ گذرد و مخفى است رسیده و به زیارتش نائل شده‏ ام.
مجموعه‏ آثاراستاد شهید مطهرى، ج‏4، ص: ۸۰۵

قدس شریف;331157 نوشت:
]چقدر منطق شما عرفا زیباست. پس بیا بریم ببرمت یه کلیسا تو همین کشورمون ادب و شیوا حرف زدن بدور از تعصبات رو نشونت بدم تا شما با دیدن اون ادب کشیش به دین مسیحیت در بیای ان شا الله

پس استادتون متلک انداختن هم بهتون یاد داده!

بنده چی نوشته بودم تو چی برداشت کردی؟ واقعا که انسانهای مغرض کورند!!!

دوباره گذاشتم که دوباره بخونی البته نه با عینک غرض!!! بنده خلاصه گفتم وگرنه خیلی چیزای دیگم میشد به این نوشته ام اضافه می کردم.

کسی حق با اوست که ادب دارد، مغرض نیست و برداشت مغرضانه نمیکند!

اخلاق در گفتارش نمایان است! خردمندانه سخن میگوید نه با تعصب کورکورانه و جاهلانه!

و...

اهل بلا;331168 نوشت:
کسی حق با اوست که ادب دارد، مغرض نیست و برداشت مغرضانه نمیکند! اخلاق در گفتارش نمایان است! خردمندانه سخن میگوید نه با تعصب کورکورانه و جاهلانه!
پس نتیجه میگیریم از استاد اهل بلای فیلسوف کوچولو که هرکه ادب دارد حق است حتی مسیحیه...

ضمنا فکر نمیکنم حقیر نسبت به کسی بی ادبی نشان داده باشم...

قدس شریف;331160 نوشت:
نظر شهید مطهری فیلسوف در باره ابن عربی:

محیى‏ الدین، اندلسى است ولى روى آن ذوق عرفانى‏ اى که دارد و معتقد است زمین هیچ گاه نمى ‏تواند خالى از ولىّ و حجت باشد، نظر شیعه را قبول کرده و اسم ائمه علیهم‏السلام را ذکر مى ‏کند تا مى‏ رسد به حضرت حجت و مدعى مى‏ شود که من در سال ششصد و چند محمّد بن حسن عسکرى را در فلان جا ملاقات کردم.
البته بعضى از حرفهایى که زده ضد این حرف است و اصلًا سنى متعصبى استولى در عین حال چون ذوق عرفانى همیشه ایجاب مى ‏کند که زمین خالى از یک ولىّ به قول آنها (و به قول ائمه ما حجت) نباشد، این مسأله را قبول کرده و حتى مدعى مشاهده هم هست و مى‏ گوید من به حضور محمّد بن حسن عسکرى که اکنون از عمرش سیصد و چند سال مى‏ گذرد و مخفى است رسیده و به زیارتش نائل شده‏ ام.
مجموعه‏ آثاراستاد شهید مطهرى، ج‏4، ص: ۸۰۵

بعضى از حرفهایى که زده ضد این حرف است

زمین خالى از یک ولىّ به قول آنها (و به قول ائمه ما حجت) نباشد، این مسأله را قبول کرده

من به حضور محمّد بن حسن عسکرى که اکنون از عمرش سیصد و چند سال مى‏ گذرد

و مخفى است رسیده و به زیارتش نائل شده‏ ام.


اولا جناب مطهری گفتند بعضی از حرفهایی که زده! که همه میدانند یا تحریف است یا عمدا نوشته شده! چون با مطالب دیگر ابن عربی در تناقض کامل است!

ثانیا این چه جور معاند شیعه هست که به دیدار ائمه نازنین ما رسیده؟!

شما جماعت فکر میکنید وحدت وجود و... تئوری ملاصدرا و محی الدین ابن عربی هست و همش سعی میکنید این بزرگان را بکوبید و از کتبشون مغرضانه برداشت کنید!
در حالیکه وحدت وجود و... را علامه آملی و طباطبائی و همه عرفا به چشم دل دیدند که آنرا قبول دارند!
مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَى أَفَتُمَارُونَهُ عَلَى مَا يَرَى

اگر ابن عربی هم در کتبش این مسائل را نمیگفت علامه آملی و دیگر عرفای معاصر شیعه از آن سخن میگفتند!

امیدوارم حالت زودتر خوب بشه

[=&quot]در صد پند از پندنامه قابوس وشمگير آمده[=&quot]:



[=&quot]كسى را كه پند نشنود پند مده؛ ‏[=&quot]اگر كسى با تو ستيزه كند به خاموشى آن ستيزه را بنشان و جواب [=&quot]احمق[=&quot]‏ [=&quot]خاموشى[=&quot] است[=&quot].:Gol:

[=&quot]الهى‏[=&quot] هر نقمت و زحمت بر حسن آيد نعمت و رحمت است و همه تلخيها در كامش‏ شيرين‏ تر از عسل است و هر دشوارى براى او آسان است جز اينكه گرفتار احمق شود بعزّت و سلطانت در چنگ احمق گرفتارش مكن.


[=&quot]الهى‏[=&quot] حسن را شير و پلنگ بدرد و با احمق بسر نبرد.

[=&quot]الهى‏[=&quot] شكرت كه دوستانم عاقلند و دشمنانم احمق.

چند سال قبل در حدیثی خواندم که امام صادق ع وحدت وجود را رد فرموده بودند

قدس شریف;331173 نوشت:

ضمنا فکر نمیکنم حقیر نسبت به کسی بی ادبی نشان داده باشم...

این همه تاپیک شما و دوستانتون زدند و همه عرفا از جمله امام خمینی و ... را کافر و ملحد و گوساله پرست و.. خواندند.

اگر با ادب و بدون غرض ورزی از سوی شما، اینگونه تاپیکها پیش میرفت این تاپیکها بسته نمیشد!

yanoor;331346 نوشت:
چند سال قبل در حدیثی خواندم که امام صادق ع وحدت وجود را رد فرموده بودند

مگر میشود ائمه خلاف قرآن سخن بگویند؟

وحدت وجود در قرآن هم آمده نه فقط در کلام و ادعیه معصوم!

کتاب روح مجرد: آنچه بنده از جميع اشكالاتى كه بر او شده است، و أعلام و بزرگان همچون خود مصنّف و والد محترمشان و مولى إسمعيل خواجوئى و علاء الدّوله سمنانى و آقا محمّد على كرمانشاهى بهبهانى و أمثالهم به وى نموده ‏اند بدست آورده ‏ام، منشأ و ريشه ‏اش قول اوست به «وحدت وجود»، كه اگر درست فهميده نشود و حقيقت و مراد از آن بدست نيايد و به لفظ و عبارت تنها اكتفا گردد، آرى مستلزم اين اشكالات بلكه بيش از اينها هست؛ امّا و لَعَمْرُ الْحَبيب مقصد و مقصود او از وحدت، اين معنى بسيط و زير پا افتاده نيست، وحدت به معنى اتّحاد و حلول ذات خالق با مخلوق نيست؛ وحدت به معنى عينيّت ذات لا يتناهى و ما لا اسم له و لا رسم له با اين وجودات متعيّنه كثيفه متقيّده و محدوده به هزاران عيب و علّت نيست‏


وحدت به معنى استقلال ذات حقّ تعالى شأنه در وجود است كه با وجود اين استقلال و عزّت، هيچ موجود دگرى توان استقلال را نداشته و وجودش وجودى ظِلّى و تَبَعى است، همچون سايه شاخص كه به دنبال آن ميگردد. تمام موجودات وجودشان از حقّ است؛ همه آيه و نماينده مى‏باشند. بنابراين همه ظهورات او ميباشند و تجلّيات ذات أقدس وى.

امّا ظاهر از مَظْهر جدا نيست، و متجلِّى از متجلَّى فيه انفكاك نمى‏تواند داشته باشد؛ و گرنه ديگر ظهور و تجلّى نيست؛ آن وجودى است جدا و اين وجودى است جدا. در اينصورت عنوان مخلوق و ربط و رابطه برداشته ميشود و تمام كائنات مواليد خدا مى‏گردند، در حاليكه او لَمْ يَلِدْ است. [1]
عينيّت حقّ با اشياء، عينيّت ذات بسيط ما لا اسم له و لا رسم له با اشياء نيست؛ زيرا آن قابل وصف نيست و اين اشياء به وصف مى‏آيند. او تعيّن و حدّ ندارد؛ اينها همگى محدود و متعيّن هستند.
عينيّت به معنى عينيّت علّت با معلول، و خالق با فعل، و ظاهر با ظهور است. بدينمعنى كه: اگر فرض رفع حدود و تعيّنات شود، ديگر غير از وجود بَحْت و بسيط و مجرّد چيز ديگرى در ميان نمى‏ماند و نمى‏تواند در ميان بماند.

وحدت وجود به معنى تعلّق و ربط حقيقى- نه اعتبارى و توهّمى و خيالى- همه موجودات است با خالقشان، و در اينصورت ديگر فرض زنگار استقلال در موجودات بى معنى مى‏شود. همه با خدا مربوط اند؛ بلكه ربط صرف مى‏باشند. و خالق متعال كه حقيقت وجود و أصل الجودِ و الوُجود است با تمام اشياء معيّت دارد؛ نه معيّت 1+ 1 كه اين غلط است و عين شرك است؛ بلكه فى المَثَل مانند معيّت نفس ناطقه با بدن، و معيّت عقل و اراده با أفعال‏ صادره از انسان كه تحقيقاً در مفهوم و مفاد و معنى يكى نيستند؛ ولى از هم منفكّ و متمايز هم نمى‏باشند.

[1] صدر آيه 3، از سوره 112: التّوحيد

عزيزم! مگر آيات قرآن را نمى‏خوانيم كه: وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ [1] «او با شماست هر كجا كه بوده باشيد!»؟
آيا اين معيّت، حقيقى است يا اعتبارى و مجازى؟ اگر بگوئيد: اعتبارى است، در اينصورت ديگر ميان او و ما بهيچ وجه ربط و رابطه ‏اى برقرار نمى‏شود، و هر ذرّه از ذرّات عالم و هر موجود از مُلك تا ملكوت جميعاً موجودات مستقلّه مى‏گردند، و به تعداد آنها بايد قائل به قديم و أزل و أبد شويم، و گفتار نبىّ محترم حضرت يوسف على نبيّنا و آله و عليه السّلام به دو رفيق و مصاحب زندانى خود درباره ما صدق خواهد كرد، آنجا كه گفت:

يَصَحِبَىِ السِّجْنِ ءَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَهُ الْوحِدُ الْقَهَّارُ. [2]
«اى دو همنشين زندانى من! آيا اين ارباب و خدا نمايان جدا جدا و پراكنده مورد پسند و اختيار است، يا خداوند واحد قهّار؟! (كه با عزّت و استقلالش در وجود و با اسم قهّاريّتش كه از لوازم وحدت اوست، ديگر رَبّى و اربابى و موجود جدا و پراكنده و مستقلّى را بجاى نگذاشته است؛ و وحدت ذات أقدسش جميع وحدتهاى اعتبارى و مجازى را سوزانده و اين خس و خاشاكها را از سر راه برداشته است.)»

آيا ما هيچ در اين آيه مباركه قرآن فكر كرده ‏ايم كه:
مَا يَكُونُ مِن نَجْوَى‏ ثَلثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَ لَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَ لآ أَدْنَى‏ مِن ذلِكَ وَ لآ أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا. [3]
«هيچگونه آهسته سخن گفتن و راز گفتن در ميان سه نفر نيست مگر آنكه خداوند چهارمين آنهاست، و در ميان پنج نفر نيست مگر آنكه او ششمين آنهاست؛ و پائين‏تر از اين مقدار هم نيست و بيشتر از اين مقدار هم نيست مگر آنكه او با آنهاست هر كجا كه باشند.»؟!

[1] قسمتى از آيه 4، از سوره 57: الحديد
[2] آيه 39، از سوره 12: يوسف‏
[3] قسمتى از آيه 7، از سوره 58: المجادلة



در اينصورت اين معيّت خداوند با ما چگونه متصوَّر است؟ اگر وى را از خودمان جدا و خودمان را از او جدا بدانيم، مثل دو رفيقى كه با هم سفر مى‏كنند و يا دو نفرى كه در كارِ شركت معيّت دارند؛ در اينصورت اينكه معيّت واقعى نخواهد بود؛ بلكه معيّت اعتبارى و مجازى و دروغى است.

پس خدا با ما معيّت حقيقى دارد، يعنى معيّت وجودى؛ امّا او همچون خورشيد است و ما چون شعاع، و يا بهتر به تعبير قرآن همچون سايه. او استقلال است و ما تبعيّت. او عزيز است و ما ذليل. او حقيقت است و ما آيه و آئينه‏

شما را به خدا سوگند! قرآن بهتر از اين آيا متصوّر است كه بتواند معنى معيّت را براى ما روشن سازد؟!
آيا در اين كريمه شريفه فكر كرده‏ايم كه:
هُوَ الاوَّلُ وَ الاخِرُ وَ الظَّهِرُ وَ الْبَاطِنُ وَ هُوَ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ عَلِيمٌ. [1]
«اوست اوّل و آخِر و ظاهر و باطن (ابتداى هر چيز و انتهاى هر چيز، و آشكارا در هر چيز و پنهان و باطن هر چيز) و اوست كه به هر چيز داناست.»؟!
وليكن ادراك اين معنى بالمشاهدة و بالوجدان و بالعيان كار هر كس نيست.

اين مقام توحيد عالى است كه واقعاً بايد مسلمان به پايه ‏اى برسد تا خدا را قلباً و سِرّاً واحد بنگرد، و تمامى موجودات را موجودات فانيه و مضمحلّه و مندكّه و هيچ و بدون قدرت و حيات در برابر آن وجود عزيز و مستقلّ و قادر و حىّ ادراك كند.

[1] آيه 3، از سوره 57: الحديد




در اينجاست كه اهل توحيد لب نمى‏ گشايند، و اگر بگشايند و بگويند: در عالم هستى يك وجود مستقلّ و مختار و ذى اراده و يك وجود عليم و سميع و قدير و بصير و حىّ و قيّوم بيش نيست، و همه موجودات بطور كلّى فانىِ محض در برابر آن وجودند، مردم ايشان را زنديق و كافر مى‏شمرند و ميگويند: شما چگونه به اين قدرتها و مراكز عظمت و حيات و علم در دنيا ميگوئيد:
بى اثر، و آنها را فانى محض ميدانيد؟! چگونه فرعونها و نمرودها و شيطان را مقهور و مسخّر امر حقّ ميدانيد؟! اين نيست مگر عين كفر و نسبت كار قبيح و زشت را به خدا دادن.

امّا نميدانند كه فرق است ميانه تكوين و تشريع. عالم تكوين و ايجاد و وجود در راهى براى خود در حركت است، و مسائل عالم تشريع مسائل دگرى است، و نبايد با هم مخلوط و ممزوج شوند؛ و الّا همين تكفيرها و تفسيق ها پيدا مى‏شود.

عجيب اينجاست كه خود محيى الدّين عربى در مقدّمه «فتوحات» به كلام حضرت سيّد العابدين و إمام السّاجدين عليه السّلام استشهاد نموده، و دو بيت از آن حضرت را در اين باره نقل ميكند.
محيى الدّين ميگويد: اگر كتمان سرّ لازم نبود و أسرار توحيد براى جميع مردم قابل ادراك بود، لَمْ يَكُنْ لِقَوْلِ الرَّضىِّ مِن حَفَدَةِ عَلىِّ بْنِ أبى طالِبٍ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ و سَلَّمَ مَعْنًى إذْ قالَ‏:


يَا رُبَّ جَوْهَرِ عِلْمٍ لَوْ أَبُوحُ بِهِ لَقِيلَ لِى أَنْتَ مِمَّنْ يَعْبُدُ الْوَثَنَا

وَ لَاسْتَحَلَّ رِجَالٌ مُسْلِمُونَ دَمِى يَرَوْنَ أَقْبَحَ مَا يَأْتُونَهُ حَسَنَا [12]

«براى گفتار شخص پسنديده و پاكيزه از دودمان علىّ بن أبى طالب صلّى الله عليه و سلّم ديگر معنى‏اى موجود نبود در وقتيكه گفت:

اى چه بسيار از آن علوم جوهريّه أصيله را كه در من است، و اگر بدان لب بگشايم تحقيقاً به من ميگويند: تو بت‏ پرست مي باشى. و جمعى از مردان مسلمان بدين جرم خون مرا حلال مى‏شمرند؛ آنان زشت‏ترين كردار خود را نيك ميدانند

خوب توجّه كنيد! اينجا حضرت ميگويد: حقائقى را كه من از توحيد فهميده ‏ام، در نزد مردم، بت ‏پرستى است؛ آن مردمى كه زشت‏ترين كار خود را كه عين شرك است خوب و عمل نيكو ميدانند. يعنى ايمان من با همين ايمان‏مردم كاملًا در دو جهت متعاكس قرار گرفته است.
آنچه من از توحيد ميدانم اين مردم شرك مى‏دانند؛ و آنچه اين مردم از اسلام و مسلمانى ميدانند و كارهاى خود را از روى نيّت و عقيده خوب انجام ميدهند و حجّ مى‏كنند و جهاد مى‏نمايند و سائر اعمال نيكو را انجام ميدهند، و به همين جهت از روى عِرْق مسلمانى خون مرا حلال مى‏شمارند، تمام اين أعمال چون با ديدار جمال حقّ و انكشاف وحدت او نيست فلهذا به خود نسبت ميدهند و خود را كانون فِعل و عمل و اختيار مى‏پندارند، اين اعمالشان قبيح‏ترين و نازيباترين أفعال است، گرچه بصورت ظاهر همه خيرات است، درس است و بحث و تعليم و تعلّم، امّا چون صبغه وحدت به خود نگرفته، و زنگار أنانيّت و مَنيّت از روى آنها برداشته نشده است، لهذا عامل خبيث‏ترين أفعال و قبيح‏ترين أعمال مى‏باشند. فَتَأمَّلْ يا أخى و أرْسِلْ فِكْرَكَ حَتَّى يَخْطُرَ عَلَى بالِكَ ما لَمْ يَخْطُرْ قَبْلَ التَّأمُّلِ فى هذِهِ الْمَعانى عَلَيْها!


البتّه آن كس كه تمام موجودات را با ديده توحيد مى‏بيند، طور دگرى مشاهده ميكند؛ و گرنه حضرت نمى‏فرمود: من از بيان علم خودم كتمان دارم و آنرا ابداً به زبان نمى‏آورم.

بنابراين، راه چاره و راه منحصر آنست كه: ما با قدم صدق در صراط توحيد قدم زنيم و به ديده و مشاهده حضرت امام سجّاد نائل گرديم، در آنوقت امامت او و مأموميّت ما صدق ميكند؛ نه آنكه بر همين درجه از ادراك خود بمانيم و درجا بزنيم و زنگار شرك را كه أقْبَحُ ما نَأْتى است از دل نزدائيم و چشمان رمد آلوده خود را براى ديدار إشراق شمس جهانتاب معالجه ننمائيم؛ آنوقت خود را حقّ و مُدرَكات فعليّه خود را حقّ بدانيم، و چون دستمان به تكفير و تفسيق امام سجّاد نميرسد و در اين زمان از عهده مان ساخته نيست كه خونش را بريزيم، دست به تكفير و تفسيق عرفاء بالله و أولياى حقّ همچون‏محيى الدّين عربى بزنيم، و هر بيچاره مفلوك و شوريده را به نام تصوّف و قول به وحدت وجود بكشيم، و درويش كشى معنىً و ظاهراً شيوه مان گردد.
پاسخى كه ما در اينجا درباره قول به وحدت وجود آورديم، غير از جوابهائى است كه شهيد فضل و ولايت و علم و درايت مرحوم قاضى سَيّد نور الله شوشترى در «مجالس المؤمنين» ميدهد. [1] پاسخ ما روشن‏تر و بى پرده ‏تر است؛ و با اين بيانى كه عرض شد، معلوم شد كه: انكار وحدت وجود يعنى انكار استقلال در ربوبيّت و خلّاقيّت حضرت بارى تعالى شأنه العزيز.
بنابراين منكر وحدت وجود، منكر توحيد است؛ و مبارز و معارض و مخاصم با آيات مباركاتى كه ذكر شد.

[1] «مجالس المؤمنين» طبع سنگى، مجلس ششم، ص

[12] «فتوحات مكّيّه» طبع مطبعه اميريّه- مصر، ج 1، مقدّمه كتاب، ص 32؛ أقول: مجموع اين اشعار چهار بيت است:


إنّى لَاكْتُمُ مِنْ عِلْمى جَواهِرَهُ كَيْلا يَرَى الْحَقَّ ذو جَهْلٍ فَيَفْتَتِنا

وَ قَدْ تَقَدَّمَ فى هَذا أبو حَسَنٍ إلَى الْحُسَيْنِ وَ أوْصَى قَبْلَهُ الْحَسَنا


با دو بيتى كه محيى الدّين ذكر نموده است. در ج 7، ص 35 و 36 «الغدير» اين اشعار را از آن حضرت نقل نموده است، و در پاورقى آن گويد: آلوسى در تفسيرش ج 6، ص 190 از آنحضرت آورده است.
و أقول اينكه: مرحوم محقّق فيض كاشانى در مقدّمه كتاب «وافى» و در «الاصول الاصيلة» ص 167 از حضرت حكايت نموده است. و محدّث ارمَوى در تعليقه بر آن گويد: نسبت اين اشعار به حضرت امام زين العابدين عليه السّلام مشهور است و در غالب از كتابهاى مصنّف (ره) از حضرت مأثور، حتّى غزالى در كتب خود نقل كرده است و به آنحضرت نسبت داده است.

و عبد الوهّاب شعرانى در «اليواقيت و الجواهر» طبع مكتبه الحلبى (سنه 1378) در مقدّمه آن در ج 1، فصل ثالث فى بيان إقامةِ العذرِ لاهلِ الطّريق فى تكلُّمِهم فى العِبارات المُغلَقَةِ على غَيرِهم، در ص 21 از محيى الدّين حكايت ميكند كه: نَقَل الإمامُ الغَزالىُّ فى «الإحيآء» و غَيرِه عَن الإمام زينِ العابدينَ علىِّ بنِ الحسينِ رضىَ اللَه عَنهُ أنّهُ كان يَقول؛ در اينجا آن دو بيت وارد در «فتوحات» را ذكر ميكند و پس از آن ميگويد: قالَ الغَزالىُّ: و المرادُ بِهذا العلمِ الّذى يستحِلّونَ به دمَه هو العلمُ اللَدنىّ الّذى هو علمُ الاسرارِ، لا مَن يتولَّى مِن الخلفآء و مَن يَعزِلُ كما قالَه بعضُهم. لانّ ذلك لا يستحِلّ علمآءُ الشَّريعَة دمَ صاحِبه و لا يقولونَ له: أنتَ ممّن يَعبُد الوَثَنَ- انتهى. فتأمّلْ فى هذَا الفصلِ فانّه نافعٌ لكَ و اللهُ يَتولَّى هُداكَ.

منبع: سایت مکتب وحی


yanoor;331346 نوشت:
چند سال قبل در حدیثی خواندم که امام صادق ع وحدت وجود را رد فرموده بودند

وحدت وجود معناهای مختلفی دارد که همۀ آن معنا ها صحیح نمی باشند شاید روایتی که حضرتعالی دیده اید، اگر درست باشد، کلام امام صادق علیه اسلام اشاره به معناهای غلط آن باشد، همان معنایی که بعضی آقایان به ذهن شان رسیده و فکر کردند عرفا هم همان را می گویند.:Gol:

صراط11;331477 نوشت:
وحدت وجود معناهای مختلفی دارد که همۀ آن معنا ها صحیح نمی باشند
کدام معنی دقیقا مد نظر حضرتعالی صحیح است؟
صراط11;331477 نوشت:
معناهای غلط
میشود از شما بخواهم معنای درست آنرا دراختیار حقیر بگذارید؟ با تشکر

متاسفانه مکاتب ساخته بشر هیچ وقت تمامی ندارن یکیش هم مکتب تفکیکه که معتقدان به این مکتب ساختگی خواسته یا ناخواسته جزء اون هستن و شاگردان ژرف اندیش و بی نظیر اهل بیت رو مقابل خود اهل بیت قرار میدن من نمیدونم اگه اویس قرنی هم که مشرب عرفانی داشت مربوط به معاصر بود حتما امروز مخالف استادش رسول الله قرار میگرفت و مورد تکفیر و لعن مکتب تفکیکی ها چون به نظر اینها هر عارفی از دسته صوفیان منحرف و سنی مذهبه و هر فیلسوفی از دسته دشمنان اهل بیت و یونانیه و تعصب عجیبی هم نسبت به این مسائل تخیلی دارن و دست به هر دستاویزی هم میزنن تا شخصیت یک عالم و عارف و حکیم رو تخریب کنن مثل برش یک قطعه از نوشته های اونها و سوء استفاده از این مسئله به نفع خودشون یا تکیه بر اقوال مورد شبهه در مورد عرفا و حکما و ...

پرسش:
ایا فلسفه اسلامی داریم و اینکه ایا حکمت متعالیه مورد قبول هست؟
پاسخ:
فلسفه اسلامی مبانی اش اسلامی و الهی است،یعنی با مبنای الحادی و مادی گرایانه غرب تفاوت دارد و البته با مبانی یونان باستان نیز بسیار تفاوت دارد.
فلسفه اسلامی با همین احکام اسلام و آیات و روایات رشد کرده است.
بیاناتی از مقام معظم رهبری درباره فلسفه اسلامی :
ـ دنیا چشم انتظار شیخ انصاری ها و ملاصدراهاست!
امروز دنیا و جوانان مسلمان به شما نیازمندند و دنیاى سرخورده از مادّیت، چشم انتظار شماست. من یک بار در صحبتى این را گفتم که یکى از فضلاى برجسته زمان ما که به ‏طور کامل با فرهنگ جدید آشنا بود و چند زبان مى‏دانست و سالها در دانشگاههاى مختلف دنیا تدریس کرده یا تعلیم گرفته بود، پس از سفرى که براى یک فرصت مطالعاتى به اروپا رفته و بازگشته بود، نوشته یا گفته بود که امروز ذهنیّت دنیاى غرب، دیگر دنبال این زرق و برقها نیست؛ بلکه به دنبال «شیخ انصارى»ها و «آخوند ملّاصدرا»هاست! و این دیگر حرف منِ طلبه نیست. امروز این انسانهاى معنوى هستند که از زیر انبار تهمتها مى‏درخشند و مردمى را که در تاریکى مادیّت دست و پا می زنند، به خود جذب مى‏کنند. شیخ انصارى و آخوند ملّاصدرا - یکى فقیه و دیگرى حکیمِ عارف - هر دو در دنیاى غرب، با خصوصیّت زهد و عبادت فراوان، به یاد ماندنى و تاریخى هستند.
(1)
ـ عقل منطقی، شهود عرفانی و وحی قرآنی در فلسفه صدرایی
مکتب فلسفى صدرالمتالهین همچون شخصیت و زندگى خود او، مجموعه در هم تنیده و به وحدت رسیده چند عنصر گرانبها است. در فلسفه او از فاخرترین عناصر معرفت یعنى عقل منطقى، و شهود عرفانى، و وحى قرآنى، در کنار هم بهره گرفته شده، و در ترکیب شخصیت او تحقیق و تأمل برهانى، و ذوق و مکاشفه عرفانى، و تعبد و تدین و زهد و انس با کتاب و سنت، همه با هم دخیل گشته، و در عمر علمى پنجاه ساله او رحله هاى تحصیلى به مراکز علمى روزگار، با مهاجرت به کهک قم براى عزلت و انزوا، و با هفت نوبت پیاده احرامى حج شدن، همراه گردیده است.
(2)
ـ حکمت متعالیه متعلق به همه انسان‌ها و جامعه ها
مکتب فلسفى صدرالمتالهین همچون همه فلسفه ها در محدوده ملیت و جغرافیا نمى گنجد و متعلق به همه انسانها و جامعه ها است. همواره همه بشریت به یک چهارچوب و استخوانبندى متقن عقلایى براى فهم و تفسیر هستى نیازمندند. هیچ فرهنگ و تمدنى بدون چنین پایه مستحکم و قابل قبولى نمى تواند بشریت را به فلاح و استقامت و طمأنینه روحى برساند و زندگى او را از هدفى متعالى برخوردار سازد. و چنین است که به گمان ما فلسفه اسلامى بویژه در اسلوب و محتواى حکمت صدرایى، جاى خالى خویش را در اندیشه ى انسان این روزگار مى جوید و سر انجام آن را خواهد یافت و در آن پابرجا خواهد گشت.
ـ دوره با برکت فلسفه الهی
ما ایرانیان بیش از همه به این فلسفه الهى وامدار و بیش از همه در برابر آن مکلفیم. دوران ما با دمیدن خورشیدى چون امام خمینى که یگانه دین و فلسفه و سیاست و خود یکى از صاحبنظران برجسته در حکمت متعالیه بود، و نیز با حوزه درسى و تحقیقى پربرکت حکیم علامه طباطبایى که استاد یگانه مبانى ملاصدرا در طول سى سال در حوزه قم به شمار مى رفت، و تلاش تلامذه و هم دوره هاى آنان، بى شک دوره با برکتى براى فلسفه الهى است. و اکنون برپایى این گردهمایى بزرگ از فرزانگان ایرانى و غیرایرانى مژده آگاهیهاى ژرفتر و گسترده ترى در باب فلسفه ملاصدرا مى رساند. شاید این یکى از موجباتى شود که مسیر مستقیم و تکاملى و نامتناقض فلسفه که از ممیزات فلسفه اسلامى بویژه پس از روشن شدن مشعل حکمت صدرایى است، در ذهن اندیشوران و فیلسوفان غرب، با مسیر پرتقاطع و پرتناقض و پرنشیب و فراز فلسفه غربى در همین چهارصد سال مقایسه شود و فرصت تازه اى براى نقد و بحث در باشگاه جهانى معرفت و استدلال عقلانى، فراهم آید.
ـ فیلسوف ناشناخته
با وجود آن‌ که‌ ملاصدرا سردمدار یک‌ مکتب‌ فلسفی‌ و به‌ وجود آورنده‌ یک‌ جریان‌ فکری‌ و عقلانی‌ است‌ هنوز در محافل‌ علمی‌ دنیای‌ غرب‌ شناخته‌ شده‌ نیست‌ و مدارس‌ فلسفی‌ غرب‌ شخصیت‌ با عظمت‌ صدرالمتالهین‌ را نمی‌شناسند. (3)

فلسفه صدرا؛ ذوق و عقل بر پایه شرع
فلسفه‌ ملاصدرا فلسفه‌ای‌ عقلی‌، ذوقی‌ و شرعی‌ است‌ و در حقیقت‌ ملاصدرا فلسفه‌ عقلی‌ و ذوقی‌ را برمبنای‌ شرع‌ مقدس‌ پی‌ریزی‌ کرده‌ است‌ برای‌ او تعبد محض‌، مبادی‌ رسیدن‌ به‌ افکار عالی‌ فلسفی‌ بوده‌ است‌ و این‌ جریان‌ عظیم‌ و جوشان‌ و تمام‌ نشدنی‌ در دوران‌ ریاضت‌ به‌ روح‌ مقدس‌ وی‌ افاضه‌ و نازل‌ شده‌ است‌ و امروز خوشبختانه‌ کتابها و افکار فلسفی‌ ملاصدرا فضای‌ فلسفی‌ کشور را فراگرفته‌ است‌.
ـ فلسفه ای سرچشمه گرفته از غیب
صدرالمتالهین‌ آراء بی‌نظیر فلسفی‌ و دریای‌ مواج‌ افکار و اندیشه‌های‌ خود را از استاد فرانگرفته‌ است‌. بلکه‌ این‌ معلومات‌ بی‌پایان‌ از ریاضت‌، خلوت‌ و عبادت‌ و دل‌ دادن‌ به‌ خدا و کسب‌ فیض‌ از عالم‌ غیب‌ سرچشمه‌ می‌گیرد.
ـ فتح محافل علمی دنیا
امید است‌ در سایه‌ این‌ تلاش ها افکار ملاصدرا محافل‌ علمی‌ دنیا را فرابگیرد و این‌ متاع‌ معنوی‌ و با ارزش‌ به‌ عنوان‌ عالی ترین‌ متاع‌ به‌ کشورهای‌ دیگر صادر شود و برای‌ این‌ منظور لازم‌ است‌، علما و بزرگان‌ حوزه‌های‌ علمیه‌ و دستگاه های‌ مختلف‌ بویژه‌ صدا و سیما و وزارت‌ ارشاد نیز همکاری‌ کنند تا این‌ کار با ارزش‌ و بسیار مهم‌ به‌ نتیجه‌ برسد.
ـ اهمیت فقه ما را از اهمیت فلسفه غافل نکند
یک مساله، مساله درس فلسفه و رشته فلسفه است. توجه بکنید اهمیت فقه و عظمت فقه نباید ما را غافل کند از اهمیت درس فلسفه و رشته فلسفه و علم فلسفه، هر کدام از اینها مسئولیتی دارند. رشته فقه مسئولیاتی دارد، فلسفه هم مسئولیت های بزرگی بر دوش دارد، پرچم فلسفه اسلامی دست حوزه های علمیه بوده است و باید باشد و بماند. اگر شما این پرچم را زمین بگذارید، دیگرانی که احیانا صلاحیت لازم را ندارند، این پرچم را بر می دارند؛ تدریس فلسفه و دانش فلسفه می افتد دست کسانی که شاید صلاحیت های لازم را برایش نداشته باشند. امروز اگر نظام و جامعه ما از فلسفه محروم بماند، در مقابل این شبهات گوناگون، این فلسفه های وارداتی مختلف، لخت و بی دفاع خواهند ماند. آن چیزی که میتواند جواب شماها را بدهد، غالبا فقه نیست؛ علوم عقلی است.(4)

ـ امام (رضوان اللَّه علیه) چکیده و زبده‌ى مکتب ملاصدراست؛ نه فقط در زمینه‌ى فلسفى‌اش، در زمینه‌ى عرفانى هم همینجور است.(5)

پی نوشت:
1.دیدار روحانیون و طلّاب ایرانى و خارجى در صحن «مدرسه فیضیّه قم»، 1374/09/16

2. پیام به مناسبت همایش جهانى بزرگداشت صدرالمتالهین- 1378/03/01
3. دیدار اعضای‌ شورای‌ عالی‌ کنگره‌ بزرگداشت‌ صدرالمتألهین‌ ملاصدرا - 1374/11/15
4. 29 مهر 1389 دیدار با جمعی از طلاب و فضلای حوزه علمیه قم.
5.بیانات در دیدار جمعى از اساتید، فضلا، مبلّغان و پژوهشگران حوزه‌هاى علمیه کشور 1386/09/08.

موضوع قفل شده است