منبع درآمد ائمه چه بوده است ؟
تبهای اولیه
با سلام و وقت بخیر خدمت کلیه اعضای محترم سایت اسک دین
علی الخصوص دوستان و اساتید محترم
سوال و موضوعی که در این جستار بدنبال یافتن پاسخی مستدل و مستند برای آن هستیم این است :
با توجه به اینکه امامان معصوم (ع) مدت زیادی از اوقات روزانه خود را به عبادات سنگین و قسمتی دیگر را صرف پاسخگویی به سوالات و مسائل مردم و گاهی تدریس به شاگردان و علاقه مندان ... می نمودند ،
منبع درآمد و شیوه کسب و کار آنها چه بوده است ؟
آیا همه معصومین (علیهم السلام) فعالیت تولیدی یا اقتصادی داشته اند و یا اینکه از طریق کمک های مردم و یا وجوهاتی که بدستشان می رسیده امرار معاش می فرموده اند؟؟؟؟
ضمنا در سیره امامان مکررا با این موضوع مواجه می شویم که حضرات به مناسبت های مختلف و تحت عناوین مختلف ، مبالغ هنگفت و قابل توجهی را به افراد مختلفی هدیه می دادند .
آیا منبع این هدایا و بخشش ها از وجوهات شرعیه مردم بوده یا از دسترنج خود ایشان ؟
پاسخی که به آن نیازمندیم قطعا گفتارهای جزم گرایانه و بدون سند نیست.
بلکه نیازمند پاسخی روشن و با مستندات مکفی در این رابطه خواهیم بود.
با تشکر و سپاس
برهان.
در مورد اينكه آن پيشوايان، اين اموال را از كجا و چگونه فراهم ميکردند و چه منابع مالي در اختيار داشتند، چندان بحث نشده است. در هرصورت، منابع مالي ذيل تأمين كننده برخی از انفاقات بود.
1ـ كار
همه امامان(علیهم و السلام) درضمن تعليم و تربيت به كار در مزرعه و نخلستان نيز ميپرداختند.
در مورد کار کردن امیرالمومنین در احادیث مفصل مطرح شده است. (كافي 5 و 74 – 75 بحار الأنوار ج 41 ص و 58الارشاد ص 272)
محمد بن منکدرگوید: میخواستم محمد بن علی را نصیحت کنم، اما او مرا نصیحت کرد. پرسیدند: چگونه؟ گفت: به یکی از نواحی مدینه رفتم. محمد بن علی را دیدم که کار میکند و عرق میریزد. باخود گفتم مردی از قریش با این حال در طلب دنیاست، میروم تا اورا نصیحت کنم. نزدش رفتم و سلام کردم و او با مهربانی جواب داد. گفتم مردی از قریش با این حال درطلب دنیاست؟ اگر اجلت فرا رسد چه میکنی ؟ جواب داد:
فقال (عليه السلام): لو جاءني الموت و أنا علي هذه الحالة جاءني و أنا في طاعة من طاعة الله عزوجل. اكفُّ بها نفسي و عيالي عنك و عن النّاس، و إنما كنت أخاف أن لو جاءني الموت و أنا علي معصية من معاصي الله. فقلت: صدقت يرحمگ الله أردت أن أعظگ فوعظتني.( الکافی 5/73و74؛ الفصول المهمه /210 ؛ مطالب السئول /411. )
ودر مورد امامان دیگر هم روایت های مشابه وجود دارد.حیاة الامام الصادق 1/ 64 و الکافی 5/74 و کشف الغمة 2/162 وعنه فی بحار الأ نوار 47/5 و سیر اعلام النبلاء 6/271 و سیرة الإمام علی الهادی /59. و الاتحاف بحبّ الاشراف: 176. والفصول المهمة / 274. والصواعق المحرقة: 312.
2ـ تجارت
تجارت، یکی از راههای درآمد بوده است. رسول خدا(صلی الله علیه و آله ) و اجداد آن حضرت از طریق تجارت امرار معاش میکردند و برخي از ائمه(علیهم و السلام) نیز تجارت داشتند.
عن محمد بن عذافر عن أبيه قال: أعطي أبوعبدالله(عليه السلام) أبي ألفا و سبعمائة دينار فقال له: أتجر بها ثم قال: أما إنه ليس لي رغبة في ربحها و إن كان الربح مرغوبا فيه و لکني أحببت أن يراني الله عزوجل متعرضا لفوائده. قال: فربحت له فيها مائة دينار ثم لقيته فقلت له: قد ربحت لگ فيها مائة دينار. قال: ففرح أبوعبدالله(عليه السلام) بذلگ فرحا شديدا فقال: لي أثبتها في رأس مالي. ( كافي 5 / 76و77 )
4ـ خمس
خمس، يکي از منابع مالي است كه خدا و پيامبر، آن را در اختيار ائمه قرار دادهاند.
مصرف آن به طورکامل دراختيار معصوم است كه هرگونه خواست مصرف كند. پس ازشهادت امام علي(عليه السلام) و صلح امام حسن(عليه السلام) جامعه اسلامي عملاً به دو گروه شيعه و طرفداران خلافت تقسيم شدند.
پيروان ائمه يعني شيعيان، خمس اموال خود را به امام عصرخود ميدادند. هر چند به دليل اختناق سياسي حاكم بر جامعه و جلوگيري از ارتباط مردم با امامان، فرستادن خمس با مشكلات بسيار رو به رو بود، اما خمس در هر شرايطي يا براي امام فرستاده ميشد و يا به نمايندگان و وكلاي امام تحويل ميگردید. اين اموال در جهت مصالح شيعيان و... به مصرف ميرسيد.
امامان در موضوع خمس، دستور اكيد داده اندكه بايد به امام تحويل داده شود:
قال (عليه السلام): من اشتري شيئاً من الخمس لم يعذره الله، اشتري ما لايحلّ له.
و قال (عليه السلام): لايحلّ لأحد أن يشتري من الخمس شيئاً حتّي يصل إلينا حقّنا. ( کافی 3/505.)و (كافي 1/ 523. )
در اينكه خمس، ملک شخصي امام است يا مربوط به منصب امامت میباشد، اختلاف نظر وجود دارد. برخي اين ديدگاه را ترجيح دادهاند كه خمس، مال منصب امامت است. هرچه باشد، نتيجه يکي است. زيرا معصومين(علیهم و السلام) به دليل زندگي زاهدانه اي كه بايد ميداشتند اموال شخصي و غيرشخصي را در جهت مصالح اسلام و مسلمين مصرف ميکردند.
5ـ زكات
زكات، از ديگر منابع مالي است كه از سوي شيعيان به امام و يا با اجازه امام به نمايندگان تحويل داده ميشد. در هر صورت در جهت رفع نياز نيازمندان و... مصرف ميگرديد.
کافی 3/545 و549
6ـ هدايا و نذورات
نقل شده متوکل عباسی مریض شد. مادرش نذرکرد اگر شفا یابد، اموال بسیاري به امام ابوالحسن(عليه السلام) بدهد. امام نیز آنها را به دارویی راهنمایی کرد و شفا یافت. مادرمتوکل ده هزار دینار برای امام فرستاد. برخی جاسوسی کردند که ابوالحسن اموال بسیاري جمع کرده است. مأمورین، شبانگاه به منزل امام هجوم بردند... و ثابت شد اموالی بوده که مادر متوکل فرستاده است.
( كافي 1 / 499 (مأمورین، خانه امام را بازرسی کردند واموال رانزد متوکل بردند. وی مهر مادرش را دید ومادرش جریان را به او خبرداد وتمام اموال را به منزل امام برگرداند. فحملته ورددت السيف والكيسين و قلت له : يا سيدي عز علي، فقال لي : "سيعلم الذين ظلموا أي منقلب ينقلبون")
و....
با سلام
و تشکر از عمار عزیز
بنده اشاره به مطلب ار ث میکنم
ارث
ائمه معصومين(علیهم و السلام) املاكي داشتند كه از پدر به ارث برده بودند. آن املاك، يکي از منابع درآمد مالي به شمار ميآمد. لقد كان (الحسین) كثير البر و الصلة فقد روي أنّه ورث أرضاً و أشياء فتصدّق بها قبل أن يقبضها. ( 1 )
1. حياة الإمام الحسين : 1 / 135
در مورد اينكه آن پيشوايان، اين اموال را از كجا و چگونه فراهم ميکردند و چه منابع مالي در اختيار داشتند، چندان بحث نشده است. در هرصورت، منابع مالي ذيل تأمين كننده برخی از انفاقات بود.1ـ كار
همه امامان(علیهم و السلام) درضمن تعليم و تربيت به كار در مزرعه و نخلستان نيز ميپرداختند.
در مورد کار کردن امیرالمومنین در احادیث مفصل مطرح شده است. (كافي 5 و 74 – 75 بحار الأنوار ج 41 ص و 58الارشاد ص 272)محمد بن منکدرگوید: میخواستم محمد بن علی را نصیحت کنم، اما او مرا نصیحت کرد. پرسیدند: چگونه؟ گفت: به یکی از نواحی مدینه رفتم. محمد بن علی را دیدم که کار میکند و عرق میریزد. باخود گفتم مردی از قریش با این حال در طلب دنیاست، میروم تا اورا نصیحت کنم. نزدش رفتم و سلام کردم و او با مهربانی جواب داد. گفتم مردی از قریش با این حال درطلب دنیاست؟ اگر اجلت فرا رسد چه میکنی ؟ جواب داد:
فقال (عليه السلام): لو جاءني الموت و أنا علي هذه الحالة جاءني و أنا في طاعة من طاعة الله عزوجل. اكفُّ بها نفسي و عيالي عنك و عن النّاس، و إنما كنت أخاف أن لو جاءني الموت و أنا علي معصية من معاصي الله. فقلت: صدقت يرحمگ الله أردت أن أعظگ فوعظتني.( الکافی 5/73و74؛ الفصول المهمه /210 ؛ مطالب السئول /411. )
ودر مورد امامان دیگر هم روایت های مشابه وجود دارد.حیاة الامام الصادق 1/ 64 و الکافی 5/74 و کشف الغمة 2/162 وعنه فی بحار الأ نوار 47/5 و سیر اعلام النبلاء 6/271 و سیرة الإمام علی الهادی /59. و الاتحاف بحبّ الاشراف: 176. والفصول المهمة / 274. والصواعق المحرقة: 312.
2ـ تجارت
تجارت، یکی از راههای درآمد بوده است. رسول خدا(صلی الله علیه و آله ) و اجداد آن حضرت از طریق تجارت امرار معاش میکردند و برخي از ائمه(علیهم و السلام) نیز تجارت داشتند.عن محمد بن عذافر عن أبيه قال: أعطي أبوعبدالله(عليه السلام) أبي ألفا و سبعمائة دينار فقال له: أتجر بها ثم قال: أما إنه ليس لي رغبة في ربحها و إن كان الربح مرغوبا فيه و لکني أحببت أن يراني الله عزوجل متعرضا لفوائده. قال: فربحت له فيها مائة دينار ثم لقيته فقلت له: قد ربحت لگ فيها مائة دينار. قال: ففرح أبوعبدالله(عليه السلام) بذلگ فرحا شديدا فقال: لي أثبتها في رأس مالي. ( كافي 5 / 76و77 )
ممنون از دوست گرامیم جناب عمار
سوالم این هستش که آیا این دو مورد کار و تجارت در مورد همه ائمه مصداق داشته ؟
اگر اینطور بوده می توانید مستندات آن را ارائه بفرمایید.
با سپاس
همانطور که می دانید علی علیه سلام معمولا مشغول کارهای کشاورزی و زراعت بودند و از این رو اموال بسیاری را وقف نمودند همچنین چاههای زیادی را کندند که می توانستند از بابت فروش آب آ نها اموالی را بدست بیاورند اما رایگان در اختیار مردم قرار دادند.
امام حسن علیه سلام نیز پس از بازگشت از کوفه، به دنبال صلح تحمیلی، به مدینه رفتند و در آنجا مشغول به کشاورزی و تدریس شدند. (زندگانی چهارده معصوم، غلامحسین رحیمی اصفهانی، ص 135)
[/]