جمع بندی شکار در سیره معصومین (علیهم السلام)

تب‌های اولیه

11 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
شکار در سیره معصومین (علیهم السلام)

با سلام

اگر کسی احکام شکار را رعایت کند بطوری که حرام نباشد، آیا باز هم شکار کردن ذاتا امری مذموم یا مکروه است؟ آیا حدیثی در این زمینه موجود هست که مثلا مذموم بودن آن را نشان دهد و یا اینکه برعکس حدیثی هست که نشان دهد ائمه خودشان شکار میکرده اند که نشان دهد مکروه نمیباشد؟
لطفا برای مکروه و مذموم بودن یا نبودن ذاتی شکار (با رعایت احکام آن) احادیثی ذکر نمایید.

دقت نمایید سوال در مورد حلال و حرام نیست. بلکه با فرض رعایت احکام و حلال بودن، سوال در مورد مکروه یا مذموم بودن شکار است. مثلا طلاق حلال است ولی مذموم است. آیا شکار هم چنین حالتی دارد یا از این جهت فرقی با شغلهای دیگر ندارد.

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد سعید

صدور انقلاب;590258 نوشت:
با سلام
اگر کسی احکام شکار را رعایت کند بطوری که حرام نباشد، آیا باز هم شکار کردن ذاتا امری مذموم یا مکروه است؟ آیا حدیثی در این زمینه موجود هست که مثلا مذموم بودن آن را نشان دهد و یا اینکه برعکس حدیثی هست که نشان دهد ائمه خودشان شکار میکرده اند که نشان دهد مکروه نمیباشد؟
لطفا برای مکروه و مذموم بودن یا نبودن ذاتی شکار (با رعایت احکام آن) احادیثی ذکر نمایید.

دقت نمایید سوال در مورد حلال و حرام نیست. بلکه با فرض رعایت احکام و حلال بودن، سوال در مورد مکروه یا مذموم بودن شکار است. مثلا طلاق حلال است ولی مذموم است. آیا شکار هم چنین حالتی دارد یا از این جهت فرقی با شغلهای دیگر ندارد.


سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
شکار، از لحاظ شرعی، به طور ذاتی، امر جایز است و بحث فقهی آن باید در دانش فقه، به صورت مبسوط بررسی شود؛ اما از لحاظ اخلاقی، شکار، همچنان که یک چیز جایزی است، در حد نفس خودش، مکروه و مذموم به حساب می آید. اگر شکار، برای تفریح باشد، از جمله امور لهوی است که خداوند انسان را در آیات متعددی از پرداختن به لهویات دنیا برحذر داشته است. مانند آیه
«و ما هذه الحیاة الدنیا إلا لهو و لعب و إن الدار الآخرة لهی الحیوان لو کانو یعلمون» (1) و آیه «إنما هذه الحیاة الدنیا لعب و لهو و إن تؤمنوا و تتقوا یؤتکم أجورکم و لایسألکم أموالکم» (2) و آیه «اعلموا أنما الحیاة الدنیا لعب و لهو و زینة و تفاخر بینکم و تکاثر فی الأموال و الأولاد» (3) و آیه «و الحیاة الدنیا إلا لعب و لهو و للدار الآخرة خیر للذین یتقون أفلا تعقلون» (4)
البته نگارنده نمی خواهد بگوید که شکار، در کل حرام است و در همه شرائط و موقعیت ها جزو لهویات به حساب می آید؛ ولی اگر انصاف به خرج داده شود، هر انساف منصفی به این مسأله اذعان خواهد کرد که برخی یا بیشتر شکارهایی که توسط اشخاص ثروتمند و خوشگذران انجام می شود، تنها به خاطر لهو و تفریح و خوشگذرانی است و هدف دیگر در آن وجود ندارد. سخن ما بر سر این دست از شکارها است.
در احادیث متعددی از معصومین (علیهم السلام)، ازکشتن بی هدف حیوانات نهی شده (5) و این کار موجب عذاب الهی (6) و مؤاخذه در روز قیامت دانسته شده است. (7) (8) مگر این‌که حیوانی بخواهد به انسان آزار رساند که در این صورت نیز بایستی به دفاع بسنده کرد. (9) (10) (11)
بر پایه آموزه های اسلام، حکم جواز شکار حیوانات، به صورت مطلق نیست و مطابق احادیث و آراء فقهاء، شرایطی برای شکارچی و وسیله شکار لازم است. همچنین صید و شکار حیوان از روی هوسرانی جایز نیست و سفر برای این گونه صید و شکار، سفر معصیت است که احکام نماز و روزه مسافر بر آن مترتب نمی شود. (12) (13)
یکی از شیعیان، نظر امام صادق (علیه‌السلام) را در مورد شکار که نوعی سرگرمی است جویا شد. امام در پاسخ، شکارچیان را به سه گروه تقسیم کردند: گروهی برای تأمین آذوقه خانواده خود اقدام به این کار می‌کنند. شغل گروه دوم، شکار است و از این راه کسب درآمد می‌کنند و آخرین گروه نیز فقط برای خوش‌گذرانی دست به این کار می‌زنند. گروه اول و دوم، مشکلی ندارند؛ اما فرد با ایمان فرصت نمی‌کند که (روزها و هفته ها را) به دنبال شکاری که هیچ نفعی به او نمی‌رساند، سپری کند (و به عبارتی در گروه سوم قرار گیرد). (14)
بر این اساس شکاری که جز از بین بردن محیط زیست، فایده دیگری ندارد، تفریح سالم به شمار نمی‌آید؛ اگرچه با هدفی متفاوت می‌تواند، هم تفریح و هم کسب درآمد باشد.
البته به این نکته نیز باید توجه کرد که در عصر کنونی، سازمان محیط زیست، شکار برخی از حیوانات را ممنوع قانونی دانسته است که بر طبق پیروی احکام شرعی از احکام قانونی در حکومت اسلامی، شکار این دست از حیوانات هم ممنوع شرعی خواهد بود.

منابع و مآخذ:
[=Calibri]1. عنکبوت: 29/ 64.
[=Calibri]2. محمد: 47/ 36.
[=Calibri]3. حدید: 57/ 20.
[=Calibri]4. حدید: 57/ 32.
[=Calibri]5. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۶، ص ۲۲۳ .
[=Calibri]6. علی بن حسام الدین متقی، کنزالعُمّال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۵، ص۳۷ـ ۴۰، چاپ بکری حیانی و صفوة سقا، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
[=Calibri]7. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۱، ص ۵۴۴.
[=Calibri]8. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص۱۴۸ـ ۱۴۹.
[=Calibri]9. متقی، علی بن حسام الدین، کنزالعُمّال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۱۵، ص۳۹، چاپ بکری حیانی و صفوة سقا، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
[=Calibri]10. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۵۳۶.
[=Calibri]11. نحفی، محمدحسن بن باقر، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج ۴۳، ص ۱۳۰، بیروت ۱۹۸۱.
[=Calibri]12. حلی، یحیی بن احمد بن سعید، الجامع للشرائع، ج ۱، ص۹۱، قم ۱۴۰۵.
[=Calibri]13. مرتضی بروجردی، المستند فی شرح العروة الوثقی: الصلاة، ج ۱، ص ۱۰۸ـ۱۲۰، تقریرات درس آیت الله خویی، قم، مؤسسة احیاء آثارالامام الخوئی، ۱۴۲۶/۲۰۰۵.
[=Calibri]14. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۵۶، ح ۲۲، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ق.

والسلام علیکم و رحمة الله

[="Tahoma"][="Blue"]سلام علیکم
موضوع دوباره باز شده است
[/]

با سلام و تشکر.
یک مقدار ابهام در پاسخ وجود دارد.
ابتدا گفته شده:

نقل قول:
اما از لحاظ اخلاقی، شکار، همچنان که یک چیز جایزی است، در حد نفس خودش، مکروه و مذموم به حساب می آید.


در ادامه گفته شده:
نقل قول:
یکی از شیعیان، نظر امام صادق (علیه‌السلام) را در مورد شکار که نوعی سرگرمی است جویا شد.امام در پاسخ، شکارچیان را به سه گروه تقسیم کردند: گروهی برای تأمین آذوقه خانواده خود اقدام به این کار می‌کنند. شغل گروه دوم، شکار است و از این راه کسب درآمد می‌کنند و آخرین گروه نیز فقط برای خوش‌گذرانی دست به این کار می‌زنند. گروه اول و دوم، مشکلی ندارند؛ اما فرد با ایمان فرصت نمی‌کند که (روزها و هفته ها را) به دنبال شکاری که هیچ نفعی به او نمی‌رساند، سپری کند (و به عبارتی در گروه سوم قرار گیرد).


این دو عبارت یک مقدار متناقض به نظر میرسند. چون در عبارت اول شکار بدون دسته بندی و بطور کلی ذکر شده است.
با این وجود باز این سوال مطرح است که اگر شکار برای کسب درآمد یا برای تهیه آذوقه خانواده باشد آیا باز هم مکروه است؟ از پاسخ جنابعالی اینطور برداشت میشود که بلی باز هم مکروه است. ولی از این حدیث اینطور برداشت میشود که در این دو صورت خیر مکروه نیست.

البته باز هم تاکید میشود سوال با فرض رعایت قوانین و همچنین با فرض رعایت موارد حرام نبودن است. مثلا کسی جمعه ها برای تفریح و گردش به دشت و صحرا برود برای تهیه گوشت مورد نیاز خانواده به جای خرید مرغ از مغازه تعدادی کبوتر چاهی از دشت و صحرا شکار کند و گوشت آنها را برای خانواده مصرف کند. یعنی هم خانواده را به گردش و تفریح برده است و هم خودش با شکار کردن توسط مثلا تفنگ بادی و تمرین تیر اندازی تفریح هم کرده است (با توجه به اینکه تیراندازی از تفریحات مورد توصیه اسلام هم هست) و هم گوشت مورد نیاز خانواده را هم تهیه کرده است. نمیتوان گفت که شکار صددرصد تفریحی بوده و نمیتوان گفت صددرصد برای تهیه آذوقه بوده. البته این شکار اضطراری هم نیست. چون به جای این کار میتوان از مغازه گوشت یا مرغ خرید.


سلام علیکم
این توجیه، از توجیهات بسیار سرد است. وقتی که کسی برای گذران زندگی خود، احتیاج به شکار ندارد و خانواده را به بیرون می برد، برای چه می برد؟ برای تفریح می برد. در این صورت، وقتی که شکار می کند، برای تفریح این کار را انجام می دهد. هیچ لزومی ندارد که شخص، حتماً به وسیله شکار، در آن روز، به خانواده خودش غذا دهد. می تواند از منزل یا جای دیگر، برای خانواده خودش، غذا تهیه کند تا مجبور نباشد که در صحرا و جنگل، شکار کند و با آن شکار، به خانواده خودش غذا دهد. بنابراین، هیچ تناقضی در پاسخ وجود ندارد. کمی تأمل بفرمایید.
والسلام

[="Tahoma"][="Blue"]

صدور انقلاب;594238 نوشت:
با سلام و تشکر.
یک مقدار ابهام در پاسخ وجود دارد.
ابتدا گفته شده:
در ادامه گفته شده:
این دو عبارت یک مقدار متناقض به نظر میرسند. چون در عبارت اول شکار بدون دسته بندی و بطور کلی ذکر شده است.
با این وجود باز این سوال مطرح است که اگر شکار برای کسب درآمد یا برای تهیه آذوقه خانواده باشد آیا باز هم مکروه است؟ از پاسخ جنابعالی اینطور برداشت میشود که بلی باز هم مکروه است. ولی از این حدیث اینطور برداشت میشود که در این دو صورت خیر مکروه نیست.

البته باز هم تاکید میشود سوال با فرض رعایت قوانین و همچنین با فرض رعایت موارد حرام نبودن است. مثلا کسی جمعه ها برای تفریح و گردش به دشت و صحرا برود برای تهیه گوشت مورد نیاز خانواده به جای خرید مرغ از مغازه تعدادی کبوتر چاهی از دشت و صحرا شکار کند و گوشت آنها را برای خانواده مصرف کند. یعنی هم خانواده را به گردش و تفریح برده است و هم خودش با شکار کردن توسط مثلا تفنگ بادی و تمرین تیر اندازی تفریح هم کرده است (با توجه به اینکه تیراندازی از تفریحات مورد توصیه اسلام هم هست) و هم گوشت مورد نیاز خانواده را هم تهیه کرده است. نمیتوان گفت که شکار صددرصد تفریحی بوده و نمیتوان گفت صددرصد برای تهیه آذوقه بوده. البته این شکار اضطراری هم نیست. چون به جای این کار میتوان از مغازه گوشت یا مرغ خرید.



سلام علیکم
از آن جایی که فرض سؤال، شکار بدون اضطرار بوده است، این نوع از شکارها، شکار تفریحی به حساب آمده و حکم شکار تفریحی باید مطرح شود و مقصود از ذکر حدیث امام صادق (علیه السلام) تنها نوع سوم بوده است که حضرت فرمود که مؤمن به سراغ چنین شکاری نمی رود که مقصود وی، همان حکم کراهت است
والسلام
[/]

سعید;594254 نوشت:
این توجیه، از توجیهات بسیار سرد است. وقتی که کسی برای گذران زندگی خود، احتیاج به شکار ندارد و خانواده را به بیرون می برد، برای چه می برد؟ برای تفریح می برد. در این صورت، وقتی که شکار می کند، برای تفریح این کار را انجام می دهد. هیچ لزومی ندارد که شخص، حتماً به وسیله شکار، در آن روز، به خانواده خودش غذا دهد. می تواند از منزل یا جای دیگر، برای خانواده خودش، غذا تهیه کند تا مجبور نباشد که در صحرا و جنگل، شکار کند و با آن شکار، به خانواده خودش غذا دهد. بنابراین، هیچ تناقضی در پاسخ وجود ندارد. کمی تأمل بفرمایید.

با سلام
چه کسی گفته است که گوشت شکار حتما در همان روز خورده میشود؟
گوشت شکار را میتوان به منزل برد و مثل گوشت مرغ در یخچای نگهداری کرد و در زمان لازم با آن غذا درست کرد و خورد.
انسان برای گذران زندگی نیاز به گوشت دارد. این گوشت را هم میتوان خرید و هم میتوان از طریق شکار بدست آورد. طبیعتا با شکار کردن نیاز به پرداخت هزینه های گوشت هم نخواهد بود که به اقتصاد خانواده هم کمک میکند. درست است که اضطراری نیست ولی معقول است.
منظور سوال اصلا خوردن گوشت شکار در همان روز نیست. بلکه تهیه گوشت و نگهداری آن در یخچال به عنوان جایگزین گوشت خریدنی است.

ظاهرا شما فرض را بر این گرفته اید که شکار از دو حال خارج نیست و حالت سومی وجود ندارد. یعنی یا اضطرار و یا تفریح. در صورتی که حالت سومی را هم میتوان در نظر گرفت.
منظور سوال شکار برای تامین گوشت برای غذای خانواده است. که در حدیث فوق هم صراحتا به این حالت سوم اشاره شده است. که نیاز معقولی هم هست. لطفا این حالت سوم هم در نظر بگیرید.
تناقض نظر شما با حدیث مذکور این است که شما فقط حالت اضطرار و یا تفریح را در نظر میگیرید ولی حدیث حالت معقول دیگری یعنی تامین معاش هم در نظر میگیرد.
بله اگر هدف شکار و خوردن گوشت در همانجا باشد میتوان نظر شما را پذیرفت که این کار تفریحی است. ولی منظور سوال این نیست. منظور سوال این است که شخصی به جای خریدن گوشت مرغ، از طریق شکار کردن پرندگانی مثلا کبوتر یا کبک گوشت تهیه کند و در یخچال نگهداری کند و به تدریج مصرف کند.

آیا متن حدیث مذکور همین میباشد؟
[=Nassim]22 - كتاب زيد النرسى: عن أبي عبد الله عليه السلام قال: سأله بعض أصحابنا عن طلب الصيد وقال له: إني رجل ألهو بطلب الصيد وضرب الصوالج وألهو بلعب الشطرنج قال: فقال أبو عبد الله عليه السلام: أما الصيد فانه مبتغى باطل، وإنما أحل الله الصيد لمن اضطر إلى الصيد فليس المضطر إلى طلبه سعيه فيه باطلا، ويجب عليه التقصير في الصلاة والصيام جميعا إذا كان مضطرا إلى أكله، وإن كان ممن يطلبه للتجارة وليست له حرفة إلا من طلب الصيد فان سعيه حق وعليه التمام في الصلاة والصيام لان ذلك تجارته فهو بمنزلة صاحب الدور الذي يدور الاسواق في طلب التجارة أو كالمكاري والملاح، ومن طلبه لاهيا وأشرا وبطرا فان سعيه ذلك سعي باطل وسفر باطل: وعليه التمام في الصلاة والصيام، وإن المؤمن لفي شغل عن ذلك، شغله طلب الاخرة عن الملاهي، وأما الشطرنج فهي الذي قال الله عزوجل: " اجتنبوا الرجس من الاوثان واجتنبوا قول الزور " [2][=Nassim] فقول الزور الغنا، وإن المؤمن عن جميع ذلك لفي شغل، ما له والملاهي ؟ فان الملاهي تورث قساوة القلب، وتورث النفاق وأما ضربك بالصوالج [3][=Nassim] فان الشيطان معك يركض، والملائكة تنفر عنك وإن أصابك شئ لم توجر، ومن عثر به دابته فمات دخل النار [4]

صدور انقلاب;594748 نوشت:
با سلام
چه کسی گفته است که گوشت شکار حتما در همان روز خورده میشود؟
گوشت شکار را میتوان به منزل برد و مثل گوشت مرغ در یخچای نگهداری کرد و در زمان لازم با آن غذا درست کرد و خورد.
انسان برای گذران زندگی نیاز به گوشت دارد. این گوشت را هم میتوان خرید و هم میتوان از طریق شکار بدست آورد. طبیعتا با شکار کردن نیاز به پرداخت هزینه های گوشت هم نخواهد بود که به اقتصاد خانواده هم کمک میکند. درست است که اضطراری نیست ولی معقول است.
منظور سوال اصلا خوردن گوشت شکار در همان روز نیست. بلکه تهیه گوشت و نگهداری آن در یخچال به عنوان جایگزین گوشت خریدنی است.

ظاهرا شما فرض را بر این گرفته اید که شکار از دو حال خارج نیست و حالت سومی وجود ندارد. یعنی یا اضطرار و یا تفریح. در صورتی که حالت سومی را هم میتوان در نظر گرفت.
منظور سوال شکار برای تامین گوشت برای غذای خانواده است. که در حدیث فوق هم صراحتا به این حالت سوم اشاره شده است. که نیاز معقولی هم هست. لطفا این حالت سوم هم در نظر بگیرید.
تناقض نظر شما با حدیث مذکور این است که شما فقط حالت اضطرار و یا تفریح را در نظر میگیرید ولی حدیث حالت معقول دیگری یعنی تامین معاش هم در نظر میگیرد.
بله اگر هدف شکار و خوردن گوشت در همانجا باشد میتوان نظر شما را پذیرفت که این کار تفریحی است. ولی منظور سوال این نیست. منظور سوال این است که شخصی به جای خریدن گوشت مرغ، از طریق شکار کردن پرندگانی مثلا کبوتر یا کبک گوشت تهیه کند و در یخچال نگهداری کند و به تدریج مصرف کند.

سلام علیکم
وقتی که شما می گویید که شخص برای امرار معاش و گذران زندگی خودش به صید احتیاج دارد، در این صورت دیگر شکار از حالت تفریحی خارج می شود، بنابراین، فرض مسأله در جایی است که شخص هیچ احتیاجی به این شکار نداشته باشد که در این صورت، می شود لهو و تفریح.
موفق باشید.

پرسش:
آیا در دین اسلام، شکار به خودی خود، مکروه و مذموم است؟

پاسخ:
در ابتدای سخن باید گفت که شکار از لحاظ شرعی، به طور ذاتی، امری جایز است و بحث فقهی آن باید در دانش فقه، به صورت مبسوط بررسی شود؛ اما از لحاظ اخلاقی، شکار، همچنان که یک چیز جایزی است، در حد نفس خودش، مکروه و مذموم به حساب می آید. اگر شکار، برای تفریح باشد، از جمله امور لهوی است که خداوند انسان را در آیات متعددی از پرداختن به لهویات دنیا بر حذر داشته است. مانند آیه «و ما هذه الحیاة الدنیا إلا لهو و لعب و إن الدار الآخرة لهی الحیوان لو کانو یعلمون»(1) و آیه «إنما هذه الحیاة الدنیا لعب و لهو و إن تؤمنوا و تتقوا یؤتکم أجورکم و لایسألکم اموالکم» (2) و آیه «اعلموا أنما الحیاة الدنیا لعب و لهو و زینة و تفاخر بینکم و تکاثر فی الأموال و الأولاد»(3) و آیه «و الحیاة الدنیا إلا لعب و لهو و للدار الآخرة خیر للذین یتقون أفلا تعقلون»(4)
در این چند آیه شریف، خداوند (تبارک و تعالی) اگر چه حیات دنیایی را لهو و لعب دانسته است و دلبستگی به آن را سرزنش نموده است؛ ولی مقصود، در کل این است که هر چیزی که لهو و لعب به شمار آید، مورد مذمت خداوند است؛ زیرا سرزنش دنیا، به خاطر خود دلیل آن است و آن هم لهویت و لعبیت است، نه خود دنیا.

البته نگارنده نمی خواهد بگوید که از لحاظ دینی، شکار، در کل حرام یا مکروه است و در همه شرائط و موقعیت ها جزو لهویات به حساب می آید؛ ولی اگر انصاف به خرج داده شود، هر انساف منصفی به این مسأله اذعان خواهد کرد که برخی یا بیشتر شکارهایی که توسط اشخاص ثروتمند و خوشگذران انجام می شود، تنها به خاطر لهو و تفریح و خوشگذرانی است و هدف دیگر در آن وجود ندارد. سخن ما بر سر این دست از شکارها است.
در احادیث متعددی از معصومین (علیهم السلام)، از کشتن بی هدف حیوانات نهی شده(5) و این کار موجب عذاب الهی(6) و مؤاخذه در روز قیامت دانسته شده است.(7) مگر این‌که حیوانی بخواهد به انسان آزار رساند که در این صورت نیز بایستی به دفاع بسنده کرد.(8)
بر پایه آموزه های اسلام، حکم جواز شکار حیوانات، به صورت مطلق نیست و مطابق احادیث و آراء فقهاء، شرایطی برای شکارچی و وسیله شکار لازم است. همچنین صید و شکار حیوان از روی هوسرانی جایز نیست و سفر برای این گونه صید و شکار، سفر معصیت است که احکام نماز و روزه مسافر بر آن مترتب نمی شود.(9)

یکی از شیعیان، نظر امام صادق (علیه‌السلام) را در مورد شکار که نوعی سرگرمی است جویا شد. امام در پاسخ، شکارچیان را به سه گروه تقسیم کردند: گروهی برای تأمین آذوقه خانواده خود اقدام به این کار می‌کنند. شغل گروه دوم، شکار است و از این راه کسب درآمد می‌کنند و آخرین گروه نیز فقط برای خوش‌گذرانی دست به این کار می‌زنند. گروه اول و دوم، مشکلی ندارند؛ اما فرد با ایمان فرصت نمی‌کند که (روزها و هفته ها را) به دنبال شکاری که هیچ نفعی به او نمی‌رساند، سپری کند (و به عبارتی در گروه سوم قرار گیرد).(10)

در تبیین این حدیث باید گفته شود:
شکار یا به قصد ارتزاق است و یا به قصد تفریح. در فرض شکار برای ارتزاق، یا شکارکننده برای امرار معاش و ارتزاق خود و عیال و خانواده اش، به صورت تعیینی به شکار احتیاج دارد و یا ندارد، در فرض احتیاج تعیینی و به خصوص شخص شکارکننده به شکار، دیگر شکار کردن، نه تنها جایز است؛ بلکه از لحاظ شرعی دیگر کراهت هم نخواهد داشت. اما در فرضی که شکار کننده به صورت تعیینی به شکار احتیاج ندارد و می تواند برای ارتزاق به کار دیگری مشغول شود، در این صورت، شکار کردن، باز هم نه تنها جایز است؛ بلکه کراهت هم ندارد. تنها در یک فرض، شکار کردن، کراهت دارد و آن هم در صورتی است که شکار کننده برای ارتزاق و امرار معاش، احتیاج به شکار نداشته باشد. ظاهر هم این است که فرقی نمی کند که بتواند شغل دیگری اتخاذ بکند یا نکند؛ ولی از لحاظ اخلاقی، بهتر این است که در صورتی که می تواند با غیر شکار، ارتزاق و امرار معاش کند و زندگی خود و خانواده خودش را بگذراند، به شکار نپردازد.

بر این اساس، شکاری که جز از بین بردن محیط زیست، فایده دیگری ندارد، تفریح سالم به شمار نمی‌آید؛ اگر چه با هدفی متفاوت می‌تواند، هم تفریح و هم کسب درآمد باشد.
البته به این نکته نیز باید توجه کرد که در عصر کنونی، سازمان محیط زیست، شکار برخی از حیوانات را ممنوع قانونی دانسته است که بر طبق پیروی احکام شرعی از احکام قانونی در حکومت اسلامی، شکار این دست از حیوانات هم ممنوع شرعی خواهد بود.

_______
(1) عنکبوت/ 29_ 64.
(2) محمد/ 47_ 36.
(3) حدید/ 57_ 20.
(4) حدید/ 57_ 32.
(5) کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۶، ص ۲۲۳.
(6) متقی، علی بن حسام الدین، کنزالعُمّال فی سنن الاقوال و الافعال، ج ۱۵، ص ۳۷ ـ ۴۰، چاپ بکری حیانی و صفوة سقا، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
(7) حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۱، ص ۵۴۴ و ج۲۴، ص ۱۴۸ـ ۱۴۹.
(8) حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۱، ص ۵۳۶؛ نحفی، محمدحسن بن باقر، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۴۳، ص۱۳۰، بیروت ۱۹۸۱؛ متقی، علی بن حسام الدین، کنزالعُمّال فی سنن الاقوال و الافعال، ج ۱۵، ص ۳۹، چاپ بکری حیانی و صفوة سقا، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
(9) حلی، یحیی بن احمد بن سعید، الجامع للشرائع، ج۱، ص۹۱، قم ۱۴۰۵؛ مرتضی بروجردی، المستند فی شرح العروة الوثقی: الصلاة، ج ۱، ص ۱۰۸ـ۱۲۰، تقریرات درس آیت الله خویی، قم، مؤسسة احیاء آثارالامام الخوئی، ۱۴۲۶/۲۰۰۵.
(10) مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۵۶، ح ۲۲، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ه ق.

موضوع قفل شده است