سناریوی "کریم آقاخان"در ایران و کشورهای اسلامی

هر چند متن زیر از نظر من تندروانه است و در مواردی عدالت در آن رعایت نشده است ولی در عین حال برای آشنایی عزیران مفید می باشد
-------------------------------------

گروه فرهنگی مشرق- در تلمود(یکی از کتابهای مذهبی یهود می باشد که از آن به عنوان تورات شفاهی نیز یاد می‌شود) آمده است: از آن رو كه مسيح دروغگوست و بدان سبب كه محمد(ص) به [حقانيت] او (مسيح) اعتراف كرد، و اعتراف كننده به [حقانيت] دروغگو، دروغگويي مانند اوست، واجب است كه با دروغگوي دوم به جنگ برخيزيم هم‌چنان كه با دروغگوي اول جنگ كرديم. رژيم نامشروع اسرائيل پس از سال ۱۹۶۷ به شكل آشكار و واضح به جنگ با عقايد اسلامي پرداخته است. از جمله اين روش‌ها مي‌توان به حمايت این رژیم از فرقه هاي استعماري (اسماعيليه، بهاييت، قادياني و...) اشاره کرد. رژيم صهيونيستي اجازه نشر افكار و عقايد این فرقه ها را در فلسطين اشغالي صادر، و راه را براي عرضه جهاني افكار و عقايد آنان از طريق ايجاد كنگره جهاني آن در شهر حيفا هموار كرد. اين رژيم، به افكار و عقايد منحرف اين گروه‌ها در رسانه‌هاي عمومي مختلف خود حق انتشار داده است.

تجربه نشان داده است که غرب برای به حاشیه راندن و تضعیف انگیزه‌ها و حرکت‌های اسلامی از سیاست موازی سازی و ایجاد تفرقه مذهبی و قومی استفاده کرده است و می‌توان انتظار داشت غرب مجدداً از این حربه در جهت مقابله با امواج شیعی در منطقه استفاده کند، تلاش شبکه آقاخان برای نفوذ در ایران، به دلیل قوت و قدرت اندیشه شیعی اثنی عشری و حاکمیت جمهوری اسلامی در ایران همواره با ناکامی مواجه شده است، اما به نظر می‌رسد، بازیگران عرصه بین‌الملل و به خصوص انگلستان برای به حاشیه راندن جریان اصیل شیعی در منطقه از فرقه اسماعیلیه و شبکه آقاخان استفاده خواهند کرد.

اسماعیلیان گروهی از به اصطلاح شیعیان هستند که امامت را به اسماعیل، فرزند امام جعفر صادق(ع) ختم می‌کنند و او را امام هفتم می‌دانند.
فرقة اسماعیلیه، دومین فرقه پرجمعیت شیعه، بعد از اثنی عشری است. اینان هم‌زمان با روزگار سامانیان سربرآوردند؛ در سال 148ق. (765م.) در كوفه از شیعیان جدا شدند و دست به نهضتی سیاسی مذهبی برای براندازی عباسیان زدند. آنها قایل بودند كه حكومت عدل توسط امامی از فرزندان اسماعیل بن جعفر(پسر بزرگ امام صادق سلام الله علیه به وجود می آید و سده‌ها با توان بسیار به پراکندن اندیشه خویش پرداختند.
امروزه از شمارشان کاسته شده‌است. اسماعیلیان در قطعاتی از تاریخ دارای حكومت بوده اند( مثل فاطمیون مصر و الموت ایران)، بنابراین توانستند، عقاید خود را مكتوب و نظام مند كنند. در ایران بسیار کمیابند و در برخی کشورها مانند هندوستان و تانزانیا و کنیا پراکنده‌اند.

چنانکه هانری کربن می‌گوید: اسماعیلیان نزاری پس از سقوط قلعه الموت به دست مغولان و نابودی کتب موجود در آن منابع خود را از دست دادند. اما اسماعیلیان مستعلوی که در دوره فاطمیان در مصر مستقر بودند و اکنون بیشتر در هند هستند، منابع دست اول خود را حفظ کرده‌اند، هرچند تمایلی به انتشار آن ندارند.

امام کنونی اسماعیلیان نزاری که در منطقه الموت تمرکز جغرافیایی داشتند،کریم آقاخان نام دارد که زاده ژنو است و اکنون در پاریس اقامت دارد و فارغ‌التحصیل دانشگاه هاروارد است.

انحرافات عقیدتی فرقه

انحراف اسماعيليه از زواياي مختلف قابل بررسي است كه مهمترين انحرافات اين گروه را مي‌توان سه چيز برشمرد:

الف. تأويلات باطنيه در حد بي‌اعتبار دانستن ظواهر شرع پيش مي‌رود، يعني اينها احكامی مانند وجوب نماز، روزه، حج و... را قابل نسخ و رفع مي‌دانند و با اين حساب با انكار شريعت، راه اباحه‌گري بي‌حد و مرز را مي‌پيمايند. داشتن چنين عقيده ای به اتفاق فرق اسلامي، موجب كفر و خروج از اسلام است، بدين جهت هنگامي كه تمام مذاهب اسلامي نماينده به مجمع التقريب بين المذاهب الاسلامي معرفي كرد، اين گروه موفق نگرديد كه نماينده خود را به مجمع مزبور معرفی نمايد، زيرا همه فرق اسلامي، مسلماني گروه مزبور را قبول نداشتند.

ب. شيعه اثنی عشري، گروه مزبور را گمراه و منحرف مي‌دانند، زيرا تاويلات بي‌حد و مرز آنان علاوه بر نفي ظواهر شريعت به نفي خشم نبوت هم مي‌انجامد. همچنین عدد هفت براي آنان يك ارزش مادر به حساب مي‌آيد تا آنجایی که همه انبياء و اوصيا و امامان را منحصر در عدد هفت می دانند و به عقیده ی این فرقه، دين متأثر از عرفان و عقايد هندوئيزم و فلسفه ستاره پرستان است.

ج. عدم پذيرش امامان بعد از امام صادق(ع) خود انحرافي است كه به منزله انكار همة ائمه است و انكار يكي از امامان مانند انكار رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ است. انحرافات اسماعيليه از نظر معرفتي خيلي فراوان است و در واقع تمام انحرافات آنان به همان سه انحراف اول بر مي‌گردد.

تشکیلات فرقه
آقاخان چهارم در حال حاضر از شبکه ای شامل سیصد مؤسسه و برنامه آموزش در هند و پاکستان و کنیا و تانزانیا و چندین کشور دیگر حمایت و پشتیبانی می کند و به کارهای اقتصادی رغبت نشان می دهد.
قطب این فرقه تشکیلات وسیع و سازمان یافته ای را درسراسر جهان تشکیل داده که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. AKA : آکادمی آقاخان که هدف آن عضوگیری و آموزش جهت تبلیغ و نشر اعتقادات و اهداف این فرقه در شهرها و کشورهای دنیا می باشد.
2. AKES: خدمات آموزشی آقاخان
3. AKF: بنیاد آقاخان
4. AKFED: صندوق توسعه اقتصادی آقاخان، جهت برنامه ریزی مالی و تامین بودجه تبلیغاتی فرقه استفاده می شود.
5. AKPBS: ساختمان برنامه ریزی آقاخان

6. AKT: فرهنگ آقاخان
7. AKU: دانشگاه آقاخان
8. UCA: دانشگاه آسیای مرکزی، بنیاد تمرکز که برای ترویج عقاید فرقه، دانشجویان را از سراسر دنیا به صورت رایگان پذیرش می کند.
9. خدمات ترويج صنعتي
10. دانشكده پزشكي آقاخان
11. مدرسه پرستاري
12. مركز اسماعيليه لندن
13. بنياد جوايز معماري آقاخان
14. بيمارستان آقاخان كراچي

و دیگر نهادها و موسساتی که در سراسر دنیا جهت تبلیغ، عضو گیری و تامین بودجه های کلان که صرف گسترش فرقه و تبیین آن در کشورهای دنیا بالاخص کشورهای جهان سوم می گردد.

وى در موارد متعدد از جوامع اسماعيلى نزارى ديدن كرده و به ارتقاء فرهنگ و اقتصاد آنها كمك كرده است. بعد از اشغال افغانستان در سال 2002 م توسط آمريكا آقاخان چهارم از آنجا ديدن كرد و در فعاليتهاى اقتصادى آنجا شركت نمود.

گسترش فرقه اسماعیلیه در قرن اخیر

آقاخان سوم یعنی«سلطان محمدشاه» که ۷۲ سال رهبری فرقه اسماعلیه را برعهده داشت، مشهورترین شخصیت این فرقه به شمار می‌رود. او پایه گذار نهادها و موسسات اقتصادی و فرهنگی در شبه قاره هند، و بنیان شبکه توسعه آقاخان بود. « سلطان محمد شاه»، از سال ۱۹۳۷تا ۱۹۳۹ رئیس جامعه ی ملل گردید. جامعه ملل، شکل اولیه سازمان ملل فعلی بود که توسط قدرتهای بزرگ و فاتح جنگ جهانی اول تاسیس شد ولی با شروع جنگ جهانی دوم و حمله ارتش رایش به لهستان و شوروی، جامعه ملل از هم فروپاشید.

در این میان، سنت حضور در مجامع بین المللی در فرقه اسماعلیان ادامه یافت و فرزند ارشد سلطان محمدشاه، یعنی علی خان بعدها به عنوان سفیر پاکستان در سازمان ملل برگزیده شد. شایان ذکر است رهبر فعلی فرقه اسماعیله، « کریم آقاخان» می باشد که به عنوان چهل و نهمین امام موروثی اسماعیلیه است. او يکی از ثروتمندترين انسان های روی زمين است؛ درآمد وی ۱۵۰ ميليون دلار در سال تخمين زده می شود. وی دوران کودکی خود را در نایروبی، پایتخت کنیا، سپری و سپس برای تحصیل مدت ۹ سال را در مدرسه‌ی "له روزی" سوییس گذرانید. و در سال ۱۹۵۹ از دانشگاه هاروارد به دریافت مدرک ممتاز لیسانس در رشته‌ی تاریخ اسلام نایل گردید. برادر آقاخان، امين، در سال ۱۹۶۵ پس از فارغ التحصيلی از هاروارد به مقر سازمان ملل، در بخش امور اقتصادی و اجتماعی پيوست. از سال ۱۹۶۸، امين به امور مديريت و توسعه‌ی اساسی مؤسسات امامت پرداخته است.

كریم آقاخان، در سال های اخیر شبكه توسعه آقاخان (AKDN) كه همان مدیریت و سازمان مدرن اسماعیلیه است را شكل داد و پس از آن نیز تشكیلاتی وسیع با بودجه های سنگین كه دقیقاَ مشخص نیست از كجا آمده شكل داد و حالا به عنوان سی و دومین ثروتمند انگلیس تحت لوای فعالیت های خیریه در حال توسعه فرقه اسماعیلیه در كشورهای مختلف از جمله كشورهای آفریقایی است. تا جایی كه گفته می شد در گردهمایی این فرقه در سال 2008 در آمریكا، 38 هزار نفر از سراسر جهان شركت كرده اند.

وی نشان‌ها و جوايزی از سازمان‌های حرفه‌ای مختلف به خاطر کار در زمينه‌ی معماری و حفظ بناهای تاريخی دريافت کرده است. در سال ۱۹۵۷ عنوان حضرت ‌والا از سوی ملکه‌ی انگلیس و عنوان والاحضرت از سوی شاه ايران در سال ۱۹۵۹ به وی اعطا شد.

در حال حاضر یک شرکت زنجیره ای بین المللی به نام «صندوق توسعه اقتصادی آقاخان» به عنوان محور اقتصادی این فرقه مشغول سرمایه گذاری و اجرای طرح‌های اقتصادی دراکثر نقاط جهان می‌باشد. کارمندان این شرکت در حال حاضر ۱۸ هزار نفر و سرمایه آن بیش از یک و نیم میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. گفته می‌شود که این شبکه همچنین، گروه رسانه ای گسترده ای را تحت کنترل دارد که در ذیل به شاخه هایی از فعالیت های آن اشاره می‌شود:

**گروه رسانه‌های نیشن Nation شامل سه روزنامه و دو هفته نامه و یک شبکه تلویزیونی وهمچنین یک شبکه رادیویی که در آفریقای شرقی و منطقه مدیترانه به جذب مخاطب و اشاعه آموزه‌های اسماعیلی مشغول است. همچنین وی نشریاتی در انگلیس، افغانستان، آذربایجان و برخی دیگر از كشورها دارد و حتی دیدارهایی در راستای توسعه روابط با روئسای جمهور و سران كشورهای افغانستان، پاكستان، امارات، مالزی، روسیه، آذربایجان، آمریكا، هند، فرانسه، ایتالیا، سوریه، سنگال، مراكش، اسپانیا، تاجیكستان و بریتانیا نیز داشته كه تصاویرش در سطح اینترنت انتشار یافته و همچنین روابط گرمی با خانواده پهلوی به ویژه فرح پهلوی دارد.

اهداف ذکر شده برای شبکه فرهنگی - رسانه ای آقاخان به گفته گردانندگان آن مواردی از قبیل: تقویت جامعه مدنی، توسعه روستایی و آموزش زنان و دختران، آموزش کلان با تاسیس دانشگاهها و آکادمی‌های مختلف در سراسر جهان و . . . می‌باشد.
از بزرگترین اهداف شبکه آقاخان، شناسایی و جذب استعدادهای درخشان کشورهای مسلمان و ارائه بورس به نخبگان آنان است تا به گفته مقامات این فرقه، در آینده بتوانند فرهنگ کشورهای مسلمان را منطبق با اقتضائات تمدن غرب و گفتمان مدرن شکل دهند.

این فرقه همچنین همکاری و سرمایه گذاری گسترده ای با شرکت «مایکروسافت» آمریکا، «بنیاد راکفلر»، «بنیاد فورد»، «دانشگاه هاروارد» و «وزارت تعاون و توسعه اقتصادی» آلمان، «آلکاتل» و «بوئینگ»، «بنیاد شل» انگلیس، «صندوق توسعه اجتماعی» ژاپن، «بانک اسکوشیای» کانادا، «سازمان تعاون کلیساهای » هلند، «کانتون» سوئیس، همکاری و روابط نزدیک با دولت‌های ایالتی «گجرات و راجستان و ماهاراشترا، دهلی» هند، «جمعیت تنظیم خانواده» پاکستان، «سازمان باستان شناسی» سوریه و قزاقستان، «حکومت ولایت خودمختار کوهستان بدخشان تاجیکستان» و همکاری مستقیم با دولت «افغانستان وتانزانیا و سوریه و فیلیپین» را عملی نموده است.

از سوی دیگر، فرقه آقاخان، با انتشار کتابچه ای تحت عنوان «شبکه توسعه آقاخان» اقدام به تشریح تاریخچه و اهداف اقتصادی - فرهنگی و اجتماعی خود در میان بیش از پنجاه کشور و در قالب صدها شرکت و موسسه اقتصادی و فرهنگی نموده است که در بخشی از آن چنین آمده است : «شبکه توسعه آقاخان، متشکل از گروهی از سازمانهای غیرمذهبی، بین المللی و خصوصی است که در جهت بهبود فرصت‌ها و ارتقای شرایط زندگی مردم در مناطق در حال توسعه جهان، تلاش می‌کند که در این راستا فعالیت‌های غیرانتفاعی را در دستور کار خود قرار داده است.

این فرقه همکاری و سرمایه گذاری گسترده ای با شرکت «مایکروسافت» آمریکا، «بنیاد راکفلر»، «بنیاد فورد»، «دانشگاه هاروارد» و «وزارت تعاون و توسعه اقتصادی» آلمان، «آلکاتل» و «بوئینگ»، «بنیاد شل» انگلیس، «صندوق توسعه اجتماعی» ژاپن، «بانک اسکوشیای» کانادا، «سازمان تعاون کلیساهای » هلند، «کانتون» سوئیس، همکاری و روابط نزدیک با دولت‌های ایالتی «گجرات و راجستان و ماهاراشترا، دهلی» هند، «جمعیت تنظیم خانواده» پاکستان، «سازمان باستان شناسی» سوریه و قزاقستان، «حکومت ولایت خودمختار کوهستان بدخشان تاجیکستان» و همکاری مستقیم با دولت «افغانستان وتانزانیا و سوریه و فیلیپین» را عملی نموده است.

شبکه توسعه آقاخان و جمهوری اسلامی ایران
اسماعیلیه در قرن‌های اخیر، دیگر آن گروه سرکش و یاغی که در کوه‌ها و غارها سنگر می‌گرفتند و با ترورهای مخفیانه خویش، رعب بر دل مخالفان می‌افکندند، نیست، بلکه دستور کار خود را بر مبنای «انطباق با محیط و تغییرات تاریخی» بنا نهاده‌ است. «شبکه توسعه آقاخان» فعالیت‌های گسترده‌ای را در سطح بین‌الملل و همچنین جمهوری اسلامی ایران در حال اجرا دارد.
نوسازی و گسترش فرقه اسماعیلیه در قرن اخیر همزمان با شکل‌گیری فرقه‌های استعماری «بهاییت» و «بابیت» در ایران بوده است، به نظر می‌رسد، نزدیکی شعارها و آموزهای بهاییت و فرقه اسماعیلیه، مدرن، کاملاً حساب شده و تحت یک مدیریت پشت پرده می باشد و این تشابه هیچگاه به صورت اتفاقی رخ نداده است.

بررسی نوع تأثیرپذیری بهائیت در عقاید خود با توجه به هم‌زمانی حمایت انگلستان از آقاخان اول و پیدایش فرقه بهائیت می‌تواند زمینه این آگاهی را افزایش دهد. به عنوان مثال فرا رسیدن قیامت که توسط ائمه اسماعیلی مطرح شد و پایان شریعت و شروع به اباحه‌گری در نسخ شریعت محمدی و تاثیر پذیری توسط باب و بعداً بهاء‌الله تاثیر داشته است، آنجا که طاهره قرةالعین در بدشت (روستایی در هفت کیلومتری شرق شاهرود) قیامت کبری و نسخ شریعت را اعلام کرد و تمام وظایف دینی را ملغی اعلام کرد. جایگزینی «جماعتخانه» در اسماعیلیه آقاخانیه به جای «مسجد» و جایگزینی «مشرق الاذکار» در بهائیت نیز به این شباهت در مدیریت شبکه‌ای دامن می‌زند.

البته ما به هیچ وجه کافران ملحدی چون بهائیان را با فرقه اسماعیلیه مسلمان هم‌ردیف نمی‌دانیم و در جهت تکفیر کسی نیستیم و مرادمان از مطرح کردن این بحث، بررسی علت نزدیکی شعارهایی چون سکولاریسم و اباحه‌گری در طول تاریخ ... از ناحیه این دو فرقه متفاوت است که می‌بایست با بررسی و تحقیق، حقیقت تبیین شود و مشخص شود سرمنشأ اصلی و خط دهی از کجاست.

آقاخانیه نظام دعوتش همانند اسماعیلیان سابق نیست و مبلغ به آن معنا ندارد، در حالی‌که با توجه به عمق نفوذ شبکه آقاخان در ساختارهای کشورهای مختلف، بررسی این موضوع که این شبکه چگونه از روش های اقتصادی ، اجتماعی برای جذب مخاطب استفاده می‌کند، ضروری است.

انشاالله در قسمت آینده، نفوذ این فرقه در جامعه معماران معاصر ایران تشریح خواهد شد.