آيا چشم زخم از نظر قرآن واقعيت دارد يا خرافه است؟

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
آيا چشم زخم از نظر قرآن واقعيت دارد يا خرافه است؟

آيا چشم زخم از نظر قرآن واقعيت دارد يا خرافه است؟

مقدمه:
تاثیر چشم و نیروهای مرموز آن از دیر زمان مورد توجه بشر بوده است. شاید نتوان تاریخ دقیقی برای شروع این عقائد یافت اما آنچه مسلم است انسان‌ها در اثر تجربیات روزمرّه و برخی نقل‌های تاریخی و دینی به این مطلب اعتقاد پیدا كرده‌اند هر چند كه در این بین خرافاتی نیز راه یافته است كه نیازمند پالایش است.
تعریف چشم زخم:
نیروی مرموزی است كه در چشم برخی انسان‌ها وجود دارد كه ممكن است با یك نگاه مخصوص، طرف مقابل را بیمار یا هلاك كند.(تفسیر نمونه، ج 24، ص 424)
چشم زخم از منظر قرآن كریم

به نظر می‌رسد در قرآن، آیه‌ای كه به صراحت از «چشم زخم» سخن گفته باشد وجود ندارد اما در قرآن آیاتی وجود دارد كه در مورد «چشم زخم» به آن استناد شده است از جمله:
1. قرآن كریم در سوره‌ی قلم آیه‌ی 51 می‌فرماید:
«وَإِن یَكَادُ الَّذِینَ كَفَرُوا لَیُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»؛ و مسلماً نزدیك بود كسانی كه كفر ورزیدند هنگامی كه آگاه كننده (= قرآن) را شنیدند با چشمانشان تو را بلغزانند و می‏گویند: «قطعاً او دیوانه است.»
شأن نزول آیه‌ی شریفه
الف. برخی مفسران در شان نزول این آیه نقل كرده‌اند كه در مورد گفتار برخی مخالفان ولایت علی(ع) در روز غدیر خُم بود كه به پیامبر(ص) (در هنگامی كه دست علی(ع) را برای امامت بالا برد) نگاه كردند و گفتند: به چشمان او نگاه كنید مثل چشم دیوانگان می‌چرخد. پس جبرئیل آمد و آیه‌ی فوق نازل شد.
ب. بعضی مفسران نقل كرده‌اند كه در قبیله‌ی بنی اسد افرادی بودند كه قدرت چشم زخم داشتند و برخی از آنها می‌خواستند پیامبر(ص) را چشم زخم بزنند كه آیه‌ی فوق به این مناسبت نازل شد.(تفسیر صافی، فیض كاشانی، ج 5، ص 215 )
بررسی:
با توجه به سیاق و لحن آیه كه می‌فرماید: «نزدیك است كه كافران با چشم، تو را بلغزانند» می‌توان از میان اقوال، این قول را پذیرفت كه: «این آیه كنایه از نگاه‌های بسیار غضب آلود است مثل اینكه می‌گوئیم فلان كس آنچنان بد به من نگاه كرد كه گویی می‌خواست مرا با نگاهش بخورد یا بكشد»
و آیه در مقام بیان نوعی نگاه خشم آلود، و چشم غرّه رفتن است به طوری كه طرف مقابل را بترساند و از جای خود بلغزاند و از میدان بِدَر كند.
2. در سوره یوسف آیه‌ی 67 می‌فرماید:
«وَقَالَ یَا بَنِیَّ لاَ تَدْخُلُوا مِن بَابٍ وَاحدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ...»
در آیه شریفه آمده كه حضرت یعقوب(ع) از فرزندش می‌خواهد كه از یك در وارد نشوند بلكه از چند در وارد شوند علت این امر چیست؟
«گروهی از مفسران گفته‌اند: علت این بوده كه برادران یوسف از جمال كافی بهره‌مند بودند (اگر چه یوسف نبودند ولی برادران او بودند) و هم قامت‌های رشید داشتند، و پدر نگران بود كه جمعیت یازده نفری كه قیافه‌های آنان نشان می‌داد از یك كشور به مصر آمده‌اند، توجه مردم را به خود جلب كنند، او نمی‌خواست از این راه چشم زخمی به آنها برسد.
بخشی از این چشم زخم، حق است و از نظر علمی نیز بوسیلة سیاله مغناطیسی مخصوصی كه از چشم بیرون می‌پرد، قابل توجیه می‌باشد، هر چند عوام الناس آنرا با مقدار زیادی از خرافات آمیخته‌اند.»
چشم زخم از منظر عقل و علم:

اثر عمیق چشم در دیگران كه موجب هلاكت یا بیماری آنها شود از نظرعقلی محال نیست. چه اینكه بسیاری از دانشمندان امروز معتقدند در بعضی از چشم‌ها نیروی مغناطیسی خاصی نهفته شده كه كارایی زیادی دارد حتی با تمرین و ممارست. می‌توان آن را پرورش داد. خواب مغناطیسی از طریق همین نیروی مغناطیسی چشم‌هاست.
در دنیایی كه «اشعه‌ی لیزر» كه شعاعی است نامرئی، می‌تواند كاری كند كه از برخی سلاح‌های مخرب ساخته نیست؛ پذیرش وجود نیروی در بعضی از چشم‌ها، كه از طریق امواج مخصوص در طرفِ مقابل اثر بگذارد چیز عجیبی نخواهد بود.
و بسیاری نقل كرده‌اند كه افرادی را دیده‌اند كه دارای این نیروی مرموز چشم بوده‌اند بنابراین این امور از نظر عقل و علم ممكن است.
چشم زخم از دیدگاه روایات:

در نهج البلاغه می‌خوانیم: «العین حق و الوتی حق»
«چشم زخم حق است و توسل به دعا برای دفع آن نیز حق است»
در برخی روایات از امام صادق(ع) نقل شده كه برای جلوگیری از چشم زخم (توسط خود انسان) یا چشم خوردن سه مرتبه بگویند: «ما شاء الله لاقوة الا بالله العلی العظیم»
و در برخی روایات دیگر حكایت شده است كه ذكر خدا را بگوید كافی است.
جمع بندی و نتیجه‌گیری:

در قرآن كریم به صراحت از «چشم زخم» سخنی به میان نیامده است، ولی در روایات اشاراتی به این نیروی مرموز چشم شده است، و از نظر عقل و علم نیز مانعی جهت پذیرش «چشم زخم» نداریم اما باید توجه داشت كه این مطالب به معنای پذیرفتن همه خرافاتی كه در این زمینه رایج است، نمی‌باشد.

آيا چشم زدن واقعيت دارد؟

بسيارى از مردم معتقدند در بعضى از چشمها اثر مخصوصى است كه وقتى از روى اعجاب به چيزى بنگرند ممكن است آن را از بين ببرد، يا درهم بشكند، و اگر انسان است بيمار يا ديوانه كند.

اين مساله از نظر عقلى امر محالى نيست، چه اينكه بسيارى از دانشمندان امروز معتقدند در بعضى از چشمها نيروى مغناطيسى خاصى نهفته شده كه كارايى زيادى دارد، حتى با تمرين و ممارست مى‏توان آن را پرورش داد، خواب مغناطيسى از طريق همين نيروى مغناطيسى چشم ها است.

در دنيايى كه" اشعه ليزر" كه شعاعى است نامرئى مى‏تواند كارى كند كه از هيچ سلاح مخربى ساخته نيست پذيرش وجود نيرويى در بعضى از چشمها كه از طريق امواج مخصوص در طرف مقابل اثر بگذارد چيز عجيبى نخواهد بود.

بسيارى نقل مى‏كنند كه با چشم خود افرادى را ديده‏اند كه داراى اين نيروى مرموز چشم بوده‏اند، و افراد يا حيوانات يا اشيايى را از طريق چشم زدن از كار انداخته‏اند.

لذا نه تنها نبايد اصرارى در انكار اين امور داشت بايد امكان وجود آن را از نظر عقل و علم پذيرفت.

در روايات اسلامى نيز تعبيرات مختلفى ديده مى‏شود كه وجود چنين امرى را اجمالا تاييد مى‏كند.

در حديثى مى‏خوانيم كه" اسماء بنت عميس" خدمت پيامبر ص عرض كرد: گاه به فرزندان جعفر چشم مى‏زنند، آيا" رقيه" اى براى آنها بگيرم (منظور از" رقيه" دعاهايى است كه مى‏نويسند و افراد براى جلوگيرى از چشم زخم با خود نگهميدارند و آن را تعويذ نيز مى‏گويند).

پيامبر ص فرمود:
نعم، فلو كان شى‏ء يسبق القدر لسبقه العين‏

" آرى، مانعى ندارد، اگر چيزى مى‏توانست بر قضا و قدر پيشى گيرد چشم زدن بود"! «1».

و در حديث ديگرى آمده است كه امير مؤمنان ع فرمود: پيامبر براى امام حسن و امام حسين" رقيه" گرفت، و اين دعا را خواند:

اعيذكما بكلمات التامة و اسماء اللَّه الحسنى كلها عامة، من شر السامة و الهامة، و من شر كل عين لامة، و من شر حاسد اذا حسد :" شما را به تمام كلمات و اسماء حسناى خداوند از شر مرگ و حيوانات موذى، و هر چشم بد، و حسود آن گاه كه حسد ورزد مى‏سپارم،

سپس پيامبر ص نگاهى به ما كرد و فرمود:" اينچنين حضرت ابراهيم براى اسماعيل و اسحاق تعويذ نمود" «2».

در نهج البلاغه نيز آمده است‏: العين حق و الرقى حق‏.

:" چشم زخم حق است و توسل به دعا براى دفع آن نيز حق است" «3».

ذكر اين نكته لازم است كه هيچ مانعى ندارد اين دعاها و توسلها به فرمان خداوند جلو تاثير نيروى مرموز مغناطيسى چشم ها را بگيرد همانگونه كه دعاها در بسيارى از عوامل مخرب ديگر اثر مى‏گذارد و آنها را به فرمان خدا خنثى مى‏كند.

اين نيز لازم به يادآورى است كه قبول تاثير چشم زخم به طور اجمال به اين معنى نيست كه به كارهاى خرافى و اعمال عوامانه در اينگونه موارد پناه برده شود كه هم بر خلاف دستورات شرع است، و هم سبب شك و ترديد افراد ناآگاه در اصل موضوع است، همانگونه كه آلوده شدن بسيارى از حقايق با خرافات اين تاثير نامطلوب را در اذهان گذارده است.

__________________________________________________
(1)" مجمع البيان" جلد 10 صفحه 341.
(2)" نور الثقلين" جلد 5 صفحه 400.
(3)" نهج البلاغه" كلمات قصار جمله 400 (اين حديث در صحيح بخارى جلد 7 صفحه 171 باب العين حق نيز به اين صورت نقل شده است العين حق) در" المعجم المفهرس لالفاظ الحديث النبوى" همين معنى از منابع مختلفى نقل شده است (جلد 4 صفحه 451).

************************
تفسير نمونه، ج‏24، ص: 427 و 428

موضوع قفل شده است