آیا حضرت علی(ع) در زمره آل محمد(ص) قرار میگیرند؟

کارشناس بحث: استاد هادی

با سلام و عرض ادب و تشکر از پرسشی که مطرح فرمودید:

در منابع شیعه و سنی امیر المومنین علی علیه السلام در زمره آل محمد صل الله علیه و اله قرار گرفته است:
مراد از آل محمد(ص) همان اهل بیت پیامبر (ص) و عترت ایشان می باشند و با توجه به احادیث موجود ایشان همان ائمه 12گانه معصومین و حضرت زهرا(س) می باشند.
امام صادق علیه السلام از پدرانش نقل می کند که روزی رسول خدا فرمود:«من از میان شما می روم و دو چیز ارزشمند در بین شما باقی می گذارم: کتاب خدا و عترت و اهل بیتم.»
در این هنگام جابربن عبدالله انصاری برخاست و پرسید:«یا رسول الله! عترت شما کیانند؟»
رسول خدا فرمود:«علی و حسن و حسین و امامان از فرزندان حسین که نهمین آنها مهدی است که قیام خواهد نمود.» [بحارالأنوار ج : 23 ص : 147]
مسند احمد حنبل (6/ 323) به سند خود، از «شهر بن حوشب» از «امّ سلمه» روایت کرده است که در یکى از روزها، رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله خطاب به حضرت زهراى مرضیه علیها السّلام، فرمود: همسر و دو فرزندت را نزد من آور. پس از آنکه حضور رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله شرفیاب شدند، رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله کساء (عباى) بافت فدک را بر روى آنان انداخت و دست مبارکش را بر روى سرشان گذاشت و فرمود :
پروردگارا! اینان «آل محمد» اند. اینک، درود و برکتهاى خودت را بر «محمد و آل محمد» عنایت کن که تو پسندیده و با عظمتى. «امّ سلمه» گوید: پیش آمدم و گوشه عبا را بالا بردم که زیر کساء داخل شوم، پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله گوشه عبا را از من گرفت و پایین افکند و فرمود: عاقبت تو بخیر است!

لغتنامه ي التحقيق در مورد معنی «آل» گفته است: « أنّ هذه الكلمة مشتقّة من الأول بمعنى التقدّم و ترتّب الغير عليه. و بلحاظ هذا المعنى تطلق على عدّة يرجع نسبهم أو عنوانهم أو طريقتهم أو دينهم الى شخص، فتضاف اليه، فيقال: آل يعقوب، آل النبىّ، آل فرعون، آل موسى. و يختلف مفهومه سعة و ضيقا باختلاف هذه النسبة.»
ترجمه:
« اين كلمه مشتقّ است از «اول» به معني تقدّم و در پي او آمدن ديگري. و به همين لحاظ، اطلاق مي شود به عدّه اي كه نَسَبشان يا عنوانشان يا شيوه و راهشان يا دينشان به شخصي بر مي گردد. پس به او اضافه مي مي شود و مي گويند: آل يعقوب، آل النبىّ، آل فرعون، آل موسى. و گوناگون مي شود مفهوم آل از نظر وسعت و محدوديّت به گوناگوني اين نسبت.»
در فرهنگ عامه و مواردی در روایات و آیات هست که آل به معنای پیروان و همدلان یک شخص به کار رفته است. برابر این معنا، آل محمد شامل همه پیروان حقیقی و رهروان راستین آیین محمدی خواهد بود.
با این همه آنچه منظور اصلی در دعاها و اذکارهای نظیر « اللهم صل علی محمد و آل محمد » است، تنها گروه خاصی از دودمان رسول خدا سلام‌الله‌علیه را در بر می گیرد که همان اهل بیت رسول خدا و امامان معصوم (علیهم السلام) است .
پس « آل محمد» معمولا بر اهل بیت معصوم رسول خدا صل الله علیه و اله اطلاق می شود که عبارت باشد از ائمه معصومین علیهم السلام و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها.