بازسازی کعبه
تبهای اولیه
مرحوم علامه طباطبائى در تفسير آيه شريفه/ان اول بيت وضعللناس.../«سوره آل عمران آيه 96»بعنوان بحثى تاريخىدرباره بناى خانه كعبه و ساير امور مربوط به آن چنين گويد:
اين معنا، متواتر و قطعى است كه،بانى كعبه ابراهيم خليلبوده و ساكنان اطراف كعبه بعد از بناى آن،تنها فرزندش اسماعيل و قومى از قبائل يمن بنام جرهم بودهاند.و كعبه تقريباساختمانى به صورت مربع بنا شده كه هر ضلع آن به سمتيكىاز جهات چهارگانه: شمال،جنوب،مشرق و مغرب بوده و بدينجهت اينطور بنا شده كه بادها هر قدر هم كه شديد باشد،بارسيدن به آن شكسته شود و نتواند آن را خراب كند.
و اين بناى ابراهيم عليه السلام همچنان پاى بر جا بود تا آنكهيكبار عمالقه آن را تجديد بنا كردند.و يكبار ديگر قوم جرهم(ويا اول جرهم بعد عمالقه،همچنان كه در روايت وارده ازامير المؤمنين اينطور آمده بود.) (34) و آنگاه،وقتى زمام امر كعبه به دست قصى بن كلاب،يكىاز اجداد رسول خدا صلى الله عليه و آله افتاد(يعنى قرن دوم قبلاز هجرت)قصى آن را خراب كرد و از نو با استحكامى بيشتر بنانمود و با چوب دوم(درختى شبيه به نخل)و كندههاى نخل آنرا پوشانيد،و در كنار آن بنائى ديگر نهاد به نام دار الندوة،كه درحقيقت مركز حكومت و شوراى با اصحابش بود.آنگاه جهاتكعبه را بين طوائف قريش تقسيم نموده كه هر طايفهاى خانههاى خود را بر لبه مطاف پيرامون كعبه بنا كردند و درخانههاى خود را بطرف مطاف باز كردند.
بعضى گفتهاند:پنجسال قبل از بعثت نيز يكبار ديگر كعبهبه وسيله سيل منهدم شد،و طوائف قريش عمل ساختمان آن رادر بين خود تقسيم كردند،و بنائى كه آن را مىساخت مردىرومى بنام«يا قوم»بود و نجارى مصرى او را كمك مىكرد،وچون رسيدند به محلى كه بايد حجر الاسود را كار بگذارند،در بينخود نزاع كردند،كه اين شرافت نصيب كداميك از طوائفباشد؟در آخر همگى بر آن توافق كردند كه محمد صلى الله عليهو آله را كه در آن روز سى و پنجساله بود بين خود حكم قراردهند،چون به وفور عقل و سداد راى او آگاهى داشتند. آنجناب دستور داد تا ردائى بياورند و حجر الاسود را در آن نهاده وبه قبائل دستور داد تا اطراف آن را گرفته و بلند كنند،و حجر رادر محل نصب يعنى ركن شرقى بالا بياورند.آنگاه خودش سنگرا برداشت و در جايى كه مىبايست باشد،قرار داد.
و چون خرج بنائى آنان را به ستوه آورده بود،بلندى آن را بههمين مقدار كه فعلا هست گرفتند.و يك مقدار از زمين زيربناى قبلى از طرف حجر اسماعيل خارج ماند و جزء حجر شد،چون بنا را كوچكتر از آنچه بود ساختند و اين بنا همچنانبر جاى بود تا زمانى كه عبد الله زبير در عهد يزيد بن معاويه(عليهما اللعنة و العذاب)مسلط بر حجاز شد و يزيد سردارى بنامحصين به سركوبيش فرستاد،و در اثر جنگ و سنگهاى بزرگى كه لشكر يزيد با منجنيق بطرف شهر مكه پرتاب مىكردند،كعبهخراب شد و آتشهائيكه باز با منجنيق به سوى شهر مىريختند،پرده كعبه و قسمتى از چوبهايش را بسوزانيد،بعد از آنكه با مردنيزيد جنگ تمام شد،عبد الله بن زبير به فكر افتاد،كعبه را خرابنموده بناى آن را تجديد كند،دستور داد گچى ممتاز از يمنآوردند،و آن را با گچ بنا نمود و حجر اسماعيل را جزء خانهكرد،و در كعبه را كه قبلا در بلندى قرار داشت،تا روى زمينپائين آورد.و در برابر در قديمى،درى ديگر كار گذاشت. تا مردماز يك در درآيند و از در ديگر خارج شوند و ارتفاع بيت را بيستو هفت ذراع(تقريبا سيزده متر و نيم)قرار داد و چون از بنايشفارغ شد،داخل و خارج آن را با مشك و عبير معطر كرد،و آن رابا جامهاى از ابريشم پوشانيد،و در هفدهم رجب سال 64 هجرىاز اين كار فارغ گرديد.
و بعد از آنكه عبد الملك مروان متولى امر خلافتشد،حجاج بن يوسف به فرمانده لشكرش دستور داد تا به جنگ عبد اللهبن زبير برود كه لشكر حجاج بر عبد الله غلبه كرد و او را شكستداده و در آخر كشت و خود داخل بيتشد و عبد الملك را بدانچهابن زبير كرده بود خبر داد.عبد الملك دستور داد،خانهاى را كهعبد الله ساخته بود خراب نموده به شكل قبلىاش برگرداند.
حجاج ديوار كعبه را از طرف شمال شش ذراع و يك وجب خراب نموده و به اساس قريش رسيد و بناى خود را از اين سمتبر آن اساس نهاد،و باب شرقى كعبه را كه ابن زبير پائين آوردهبود در همان جاى قبليش(تقريبا يك متر و نيم يا دو متر بلندتر ازكف) قرار داد و باب غربى را كه عبد الله اضافه كرده بود مسدودكرد آنگاه زمين كعبه را با سنگهائى كه زياد آمده بود فرش كرد.
[="]يك بار نيز درزمان قرمطيان كعبه ويران شد ،ابوطاهر كه اسماعيلي مذهب بود هفتم[/][="] [/][="]ذی[/][="] [/][="]حجه[/][="] [/][="]همین[/][="] [/][="]سال[/][="]([/][="]۳۱۷[/][="]ه[/][="]) [/][="]با[/][="] [/][="]ششصد[/][="] [/][="]سوار[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]هفتصد[/][="] [/][="]پیاده[/][="] [/][="]وارد[/][="] [/][="]مکه[/][="] [/][="]شد[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]شمشیر[/][="] [/][="]در[/][="] [/][="]مردم[/][="] [/][="]نهاد[/][="]. [/][="]در[/][="] [/][="]شمار[/][="] [/][="]کشتگان[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]اسیران[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]اهل[/][="] [/][="]شهر[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]ولایت[/][="][/][="]های[/][="] [/][="]دیگر[/][="] [/][="]اختلاف[/][="] [/][="]هست[/][="]. [/][="]بعضی[/][="] [/][="]سی[/][="] [/][="]هزار[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]بعضی[/][="] [/][="]کمتر[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]بیشتر[/][="] [/][="]گفته[/][="][/][="]اند[/][="]..[/][="]ابوطاهر[/][="] [/][="]درب[/][="] [/][="]حرم[/][="] [/][="]را[/][="] [/][="]که[/][="] [/][="]پوشش[/][="] [/][="]طلا[/][="] [/][="]داشت[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]جا[/][="] [/][="]کند[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]تخریبات[/][="] [/][="]جد[/][="] [/][="]به[/][="] [/][="]بنای[/][="] [/][="]کعبه[/][="] [/][="]وارد[/][="] [/][="]آورد[/][="].[/][="]اقامت[/][="] [/][="]آنان[/][="] [/][="]در[/][="] [/][="]مکه[/][="] [/][="]هشت[/][="] [/][="]روز[/][="] [/][="]بود[/][="] [/][="]که[/][="] [/][="]صبح[/][="] [/][="]شنبه[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]همین[/][="] [/][="]ماه[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]مکه[/][="] [/][="]به[/][="] [/][="]همراه[/][="] [/][="]کاروانی[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]اموال[/][="] [/][="]غارت[/][="] [/][="]شده[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]حجرالاسود[/][="] [/][="]و[/][="] ... [/][="]از[/][="] [/][="]مکه[/][="] [/][="]خارج[/][="] [/][="]شدند[/]
[="]دردوران عثماني هانيز يكباردرزمان [/][="]سلطان سليم عثمانى (960 هـ) يكباردزمان سلطان مراد(1040)[/][="][/]
[="]
و در آخرين تعمير (1417 هـ ) داخل كعبه را بتن ريزى كرده و بالا آوردند[/]
[="]يك بار نيز درزمان قرمطيان كعبه ويران شد ، ابوطاهر كه اسماعيلي مذهب بود هفتم[/][="] [/][="]ذی[/][="] [/][="]حجه[/][="] [/][="]همین[/][="] [/][="]سال[/][="]([/][="]۳۱۷[/][="]ه[/][="]) [/][="]با[/][="] [/][="]ششصد[/][="] [/][="]سوار[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]هفتصد[/][="] [/][="]پیاده[/][="] [/][="]وارد[/][="] [/][="]مکه[/][="] [/][="]شد[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]شمشیر[/][="] [/][="]در[/][="] [/][="]مردم[/][="] [/][="]نهاد[/][="]. [/][="]در[/][="] [/][="]شمار[/][="] [/][="]کشتگان[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]اسیران[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]اهل[/][="] [/][="]شهر[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]ولایت[/][="][/][="]های[/][="] [/][="]دیگر[/][="] [/][="]اختلاف[/][="] [/][="]هست[/][="]. [/][="]بعضی[/][="] [/][="]سی[/][="] [/][="]هزار[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]بعضی[/][="] [/][="]کمتر[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]بیشتر[/][="] [/][="]گفته[/][="][/][="]اند[/][="]..[/][="]ابوطاهر[/][="] [/][="]درب[/][="] [/][="]حرم[/][="] [/][="]را[/][="] [/][="]که[/][="] [/][="]پوشش[/][="] [/][="]طلا[/][="] [/][="]داشت[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]جا[/][="] [/][="]کند[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]تخریبات[/][="] [/][="]جد[/][="] [/][="]به[/][="] [/][="]بنای[/][="] [/][="]کعبه[/][="] [/][="]وارد[/][="] [/][="]آورد[/][="].[/][="]اقامت[/][="] [/][="]آنان[/][="] [/][="]در[/][="] [/][="]مکه[/][="] [/][="]هشت[/][="] [/][="]روز[/][="] [/][="]بود[/][="] [/][="]که[/][="] [/][="]صبح[/][="] [/][="]شنبه[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]همین[/][="] [/][="]ماه[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]مکه[/][="] [/][="]به[/][="] [/][="]همراه[/][="] [/][="]کاروانی[/][="] [/][="]از[/][="] [/][="]اموال[/][="] [/][="]غارت[/][="] [/][="]شده[/][="] [/][="]و[/][="] [/][="]حجرالاسود[/][="] [/][="]و[/][="] ... [/][="]از[/][="] [/][="]مکه[/][="] [/][="]خارج[/][="] [/][="]شدند[/]
[="]دردوران عثماني هانيز يكباردرزمان [/][="]سلطان سليم عثمانى (960 هـ) يكباردزمان سلطان مراد(1040)[/][="][/]
[="]
[/][="]و در آخرين تعمير (1417 هـ ) داخل كعبه را بتن ريزى كرده و بالا آوردند[/][="].[/]