جمع بندی آیا امام حسن(ع) در انتخاب فرمانده سپاه خود اشتباه کرد؟
تب‌های اولیه
سلام.
در جریان جنگ امام حسن علیه السلام با معاویه، امام حسن فردی به نام عبیدالله بن عباس رو به عنوان فرمانده سپاه منصوب کرده بود، اما معاویه با وعده اموال به این فرد، این فرد رو به سپاه خودش جذب کرد.پ
پس از اون، امام حسن فرد دیگری رو به فرماندهی منصوب کرد.
حالا سوال بنده:
آیا امام حسن در انتخاب فرمانده اول دچار اشتباه شده بود؟ اگر بله، مگر امام معصوم نیست؟
پرسش:
در جریان جنگ امام حسن (علیه السلام) با معاویه، امام فردی به نام «عبیدالله بن عباس» را به عنوان فرمانده سپاه منصوب کرد؛ اما معاویه با وعده اموال به این فرد، این فرد را به سپاه خودش جذب کرد و امام فرد دیگری را به فرماندهی منصوب کرد. آیا امام حسن در انتخاب فرمانده اول دچار اشتباه شده بود؟ اگر بله، مگر امام معصوم نیست.؟
پاسخ:
قبل از هر چیز باید دانست پيامبر و امامان (علیهم السلام) موظّف بوده‌اند كه در امور اين جهانى به طور معمول بر اساس روش عقلائى و بر مبناى علم عادى عمل كنند، مگر در مواردى كه خداوند حكم خاصى را معين نموده و يا از آنان خواسته باشد كه بر اساس علم فراعادى عملى را انجام دهند. از این رو است که به پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستور داده می‌شود در امور ظاهری، با مردم مشورت کند.(1)
پس معصوم مى‌بايست با تكيه بر معيارها و شاخص‌هاى معقول و معمول در شناسايى و جذب نيروها اقدام نموده و كارگزارانى را در مسئوليت‌هاى مختلف به كار گيرد. از این گذشته، پستها و مسؤوليت‌هاى اجرايى مجال امتحانى بزرگ و لغزش‌گاهى خطرناک است كه در شناسایی باطن افراد نزد عموم مردم بسیار موثر است.
با توجه به این مطلب به موضوع سؤال شما باز می‌گردیم:
شخص نام برده از والیان و یاران امام علی (علیه السلام) بود و حتی سه سال پیاپی به عنوان امیر الحاج آن امام بزرگوار انتخاب شد و سابقه خوبی از خود بر جای گذاشته بود. حتی گفته می‌شود از معدود کسانی بود که در تدفین امیر المؤمنین (علیه السلام) نیز حضور داشت. پس طبیعی بود که امام حسن (علیه السلام) در انتصاب وی به عنوان فرمانده سپاه از این حسن سابقه چشم پوشی نکند و این هم تنافی با مقام عصمت ندارد؛ زیرا علاوه بر مطلب بالا، اصولا اشتباه وقتی معنا دارد که واقعیتی وجود دارد که باید امام معصوم آن را بداند و طبق آن اقدام کند؛ اما از معصوم (علیه السلام) مخفی بماند و او بر اساس همین فهم غیر واقعی اقدامی انجام دهد. درباره امام حسن (علیه السلام) و آن شخص این اتفاق نیافتاد؛ زیرا واقعیت این بود که آن فرد تا آن لحظه که فرماندهی سپاه را بر عهده داشت فردی ممتاز و شایسته بود و امام (علیه السلام) نیز مکلف بود بر اساس همین حسن سابقه و وضع فعلی او قضاوت کند.
از این گذشته، شرایط زمان امام حسن (علیه السلام) شرایط ویژه‌ای بود و عمده افرادی که امام (علیه السلام) را یاری می‌کردند. از همین قبیل بودند و چه بسا امام (علیه السلام) در گزینش افراد محدودیت داشتند.
ـــــــــــــــــــ
(1) آل عمران/ 159.