عمر بن خطاب چگونه "فاروق" شد؟

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
عمر بن خطاب چگونه "فاروق" شد؟

یکی از القاب امیرمومنان علی علیه السلام، فاروق می باشد. فاروق از ریشه لغوی “فرق” به معنی جدا شدن دو چیز می باشد. خداوند از آن رو قرآن را فاروق نامیده است (1) که میان حق و باطل جدایی ایجاد می کند. پس می توان برای فاروق چنین معنایی در نظر گرفت: کسی که بین حق و باطل جدایی می اندازد.

منابع شیعه و سنی انبوهی از روایات را نقل کرده اند که بر اساس آن پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم لقب فاروق را همراه با القاب دیگری به امیرالمومنین علی علیه السلام اعطا کرده اند (2). پس از روشن شدن این مطلب، باید دید اهل سنت به چه دلیل “عمربن خطاب” را به لقب “فاروق” ملقب کرده اند. به عبارت دیگر این لقب برای اولین بار از سوی چه کسی به “عمر” داده شده است. اهمیت این مطلب بدان جهت است که اگر لقب “فاروق” از زبان وحی به کسی داده شود، در حقیقت رفتار و گفتار او معیاری برای تشخیص حق از باطل خواهد بود و این منصبی بس عظیم است. برای پاسخ به این پرسش سیری در کتب اهل سنت ضروری ست. مطلبی که درپی می آید، در بسیاری از منابع مورد اعتماد مذهب تسنن دیده می شود:

زهری می گوید: این مطلب به ما رسیده است که اهل کتاب ( یهودیان و مسیحیان) اولین کسانی بودند که “عمر” را فاروق نامیدند و پس از آن مسلمانان از این کار پیروی کردند؛ ولی این مطلب که رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) چنین مطلبی در مورد “عمر” فرموده باشند، چیزی به دست ما نرسیده است (3).

با کنار هم قرار دادن نقل زهری و مطلبی که در مورد ملقب شدن “امیرمومنان علی علیه السلام” به لقب “فاروق” توسط رسول اکرم صلوات الله علیه گزارش شد، این نتیجه به دست می آید که چنین لقب مهمی ابتدا از سوی مقام نبوت خاتم به امیرمومنان علی علیه السلام اعطا شد و سپس توسط اهل کتاب به شخص دیگری که در مقام حکومت قرار گرفته بود اطلاق گردید. این گونه بود که عمر بن خطاب، فاروق شد.

پی نوشت ها:
1- این نام در قرآن مجید چند بار تکرار شده است، از جمله سوره فرقان، آیه1
2- از منابع اهل سنت بنگرید به:
الف- النقض علی العثمانیة، ابوجعفر اسکافی متوفی242هجری، صفحه290، چاپ دارالکتب مصر
ب- فرائد السمطین، حموینی، جلد1، صفحه39
ج- مجمع الزوائد، هیثمی، جلد9، صفحه105
د- شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، جلد13، صفحه228
ه- لسان المیزان، ابن حجر عسقلانی، جلد3، صفحه283
و- ینابیع المودة، قندوزی، صفحه82 و 129
ز- کنزالعمال، متقی هندی، جلد12، صفحه214
ح- کفایةالطالب، الکنجی، صفحه79
و بسیاری منابع دیگر…
3- از منابع اهل سنت بنگرید به:
الف- الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، جلد3، صفحه53
ب- تاریخ المدینة، ابن سبة النمیری، جلد2، صفحه662، ناشر: دارالفکر، ایران، قم
ج- اسد الغابة، ابن اثیر، جلد4، صفحه57، ناشر: دارالکتاب العربی، بیروت، لبنان
د- تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، جلد44، صفحه51، ناشر: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، لبنان
ه- طبقات ابن سعد، جلد3، صفحه270، ناشر: دارصادر، بیروت، لبنان
و- البدایة و النهایة، جلد7، صفحه133
ز- تاریخ طبری، جلد3، صفحه267، ناشر: موسسة الاعلمی، بیروت، لبنان
ح- تاریخ عمر بن الخطاب، ابن جوزی، صفحه14