توصیههای آیت الله مکارم برای دوام توبه
تبهای اولیه
بسم الله الرحمن الرحیم
سوال: چه کنیم تا توبه ما دوام داشته باشد و دومرتبه مرتکب گناه نشویم؟
جواب: توبه باید پابرجا و دائم بوده باشد؛ از یک سو، هرزمان خطایى از انسان بر اثر وسوسههاى «نفس اماره» سربزند، باید بلافاصله به سراغ توبه رود، و به مرحله «نفس لوامه» برود و وقتی که به مرحله «نفس مطمئنه» برسد ریشههاى وسوسهها ازبیخ کنده میشود.
واز سوى دیگر، از هر که گناهى توبه مىکند باید کمال مراقبت را به خرج دهد که آن توبه را نشکند و بر تعهّد خود در پیشگاه خدا نسبت به ترک آینده باقى بماند. و به تعبیر دیگر، اگر بعد از توبه از گناه، هنوز انگیزههاى آن در اعماق دل و جان او باقى مانده باید با آن به مبارزه برخیزد و جهاد با نفس را جزء برنامه خویش قرار دهد و به این ترتیب هم در صفّ تائبان باشد و هم در صفّ مجاهدان.
بعضى از علماى اخلاق بحث بىنتیجه یا کم نتیجهاى را در اینجا دنبال کردهاند که آیا مقام توبه کارِ جهاد کننده در برابر ریشههاى گناه افضل است یا توبه کارى که ریشههاى گناه را از سرزمین قلب خویش بر انداخته است.
این مهمنیست کهکدامیک ازآن دوافضلند، مهم آن است که توبه کننده چه دستوراتى را باید بهکار بندد که به گناه گذشته بازگشت نکند؛ براى این امر رعایت امورى لازم است:
1-- جدا شدن از محیط گناه و عدم شرکت در مجالس معصیت، چرا که توبه کار در آغاز امر آسیب پذیر است و مانند بیمارى است که تازه از بستر برخاسته، و اگر با پاى خود به مناطق آلوده به میکربهاى بیمارى زا رود، احتمال آلودگى مجدّد او به بیمارى فراوان است؛ همچون معتادى است که ترک اعتیاد به مواد مخدّر نموده ولى هرگاه به مناطق آلوده برگردد، بسرعت آلوده مىشود.
2--باید در دوستان و معاشران خود تجدید نظر کند؛ هرگاه در گذشته کسانى بودهاند که او را تشویق به گناه مىکردند، از آنها شدیداً فاصله گیرد.
مطالعهاینامور بىشک وسوسههاى گناهرا کممىکند، و بهتوبه دواموثبات مىبخشد.
(1)- سوره رعد، آیه 28.
(2) - سوره توبه، آیه 112.
(3)- اخلاق در قرآن جلد1صفحات 239 الی 241