جمع بندی مضامین اصلی دعای عرفه چیست؟

کارشناس بحث: استاد آلاء

[=book antiqua]بسم الله الرحمن الرحيم

روز عرفه، روز تدبیر در آفرینش و خلقت و توجه به رابطه بنده با پروردگار است . مضامین دعای عرفه عرشی است و قرائت دعای اباعبدالله همراه با تدبیر در

مضامین ارزشمند این دعا برای بندگان راهگشا خواهد بود.

روز عرفه برحسب آنچه از روایات زیادی استفاده می‌شود از ‏لحاظ معنوی یکی از روزهای مهم و سرنوشت ساز است. روزی است که پروردگار متعال آن را

پربرکات قرار داده و وقتی شما به ‏کتبی که در این رابطه نوشته شده نگاه کنید می‌بیند که چقدر اعمال و دعا در این روز ‏بسیار بزرگ وارد شده است. حدیثی

که از حضرت سیدالساجدین امام زین العابدین ‏وارد شده خیلی انسان را بیدار می‌کند و تشویق می‌کند نسبت به دعا در روز عرفه و ‏معنویت این روز. حضرت

شنید در روز عرفه یک نفر از مردم گدایی می‌کند، فرمود که آیا در چنین روزی از مردم طلب ‏می‌کنی؟ در حالی که امروز روزی است که امید می‌رود بچه‌هایی

که در رحم‌ مادران هستند ‏آنها هم خوشبخت شوند.

حتی عجیب است که ‏ما در بعضی از روایات داریم که اهمیت دعا را نشان می‌دهد و می گوید که روزه در این روز ‏مهم است ولی اگر کسی روزه بگیرد و ضعف

روزه باعث شود که او خوب نتواند به دعا ‏بپردازد روایت است که آن رور را آن شخص روزه نگیرد خیلی زیباست، این حدیث نشان ‏می‌دهد که دین ما دین عقل

است و دین مقدس بازی نیست.‏

اگر در مضامین دعای عرفه توجه بکنید مضامین عالیه ای دارد که فهم ‏بعضی از این مفاهیم امکان دارد سرنوشت معنوی انسان را عوض کند، دعای عرفه

دعای بسیار ‏عظیم‌القدری است.‏

یک فراز هم از دعای امام ‏حسین در روز عرفه را مطرح کنیم و مختصر توضیح دهیم آن فراز اینست که به خدا ‏عرض می‌کند «.... یا مَنِ‏ اسْتَنْقَذَ السَّحَرَةَ مِنْ بَعْدِ

طُولِ الْجُحُودِ، » که این خیلی مهم است و ‏البته همه دعا مهم است و این فراز خیلی مهم است و حضرت می‌خواهد بفرمایید که ‏معجزات خدا فقط این نیست

که ما در زمین و آسمان می‌بینیم و خدا انواع معجزات دارد ‏بعضی از کارهای مهم و معجزات خدا شاید لطیف باشد و به ذهن افراد نرسد یکی از آن ‏معجزات و

کارهای لطیف خدا که حضرت در اینجا زبانزد می‌کند مثلاً ساحران فرعون است ''یا مَنِ‏ اسْتَنْقَذَ السَّحَرَةَ '' ای خدایی که نجات دادی ساحران فرعون را بعد از

انکار ‏طولانی بعد از کفر طولانی... یک وقتی می‌بینید یک آدم مومنی است یک گناهی ‏کرده خطایی کرده و استغفار کرد خدا او را نجات می‌دهد یک وقت هم

نه یک عمر در درباره ‏فرعون از این افراد پذیرایی می کند که فقط شما باشید که یک وقت ممکن است وجودتان ‏لازم بشود و در برابر پیامبر (ص) عظیم‌الشان

الهی حضرت موسی (ع) خواستند از اینها ‏استفاده کنند ولی وقتی که حضرت موسی عصای خود را انداخت و اینها چون ساحر بودند و ‏خود اهل فن بودند

سحر به طوری است که اهل خبره می‌فهمند که سحر است و اما ‏اینها دیدند که این کار از قماش کار اینها نیست و یک مقوله دیگری است و این است که ‏

اولین کسانی که ایمان آوردند آنها بودند که در قرآن می‌فرماید فَأُلْقِیَ السَّحَرَةُ سُجَّداً (طه - 70) ‏که اینها به سجده افتادند و گفتند: قالُوا آمَنَّا بِرَبِّ هارُونَ وَ مُوسى‏

(طه - 70) ما ایمان ‏آوردیم به پروردگار عالمیان همان خدایی که پروردگار موسی و هارون است و خلاصه اینها ‏شدند مومنین نمره یک به حدی که فرعون آمد

گفت: من دست و پای شما را قطع می‌کنم ‏و به دار می‌آویزیم ولی باز هم گفتند: هیچ ایرادی ندارد هیچ مهم نیست وَ إِنَّا إِلى‏ رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ ( زخرف - 14)ما به

سوی پروردگارمان می‌رویم و هیچ مهم نیست که چه پیش می آید.

من نقل به ‏معنا می‌کنم غرض اینست که اینطور یک عده کافر به این درجه از ایمان برسند که حتی ‏اینها را تهدید کنند به بریدن دست و پا و اینها باز هم بگویند

که برایشان مهم نیست. از اینجا استفاده می‌کنیم که عظمت خدا، کرم خدا و عفو خدا و قدرتش را در ‏این روز بزرگ حضرت امام حسین (ع) قصد دارد به ما

معرفی کند که ساحران فرعون ‏نجات پیدا کردند بگوییم به ما هم این طمع را داریم در تو و حالا ممکن است نقصان و کوتاهی ما به درجه ساحران فرعون نرسد

ولی حضرت در این دعا می‌گوید ''یاکلون رزقه و ‏یعبدون غیره'' این ساحران رزق خدا را می‌خورند و عبادت غیرخدا می‌کردند این ظلمت در ظلمت است....ما در

این روز به خدا عرض کنیم که ما نمی گوییم که بندگان ممتازی هستیم اما هر چه هستیم دیگر به درجه ظلمت آنها ‏نرسیده‌ایم تو که آنها را دستگیری کردی

یقیناً ما را هم دستگیری خواهی کرد که باید به این حرف ایمان قلبی داشته باشیم با ایمان این حاجت را بخواهیم که خدا مرحمت می‌کند و ‏نه با شک و تردید

و یا بگوییم که آن زمان شرایط یک جور دیگر و الان جور دیگر است سنن ‏خدا هیچ وقت عوض نمی‌شود یکی از سنن پروردگار اینست که هر کس از پروردگار ‏

خالصانه هدایت و بندگی بخواهد به او مرحمت می‌کند.‏

پس بنابراين در عين حال که در اين دعا شکر خداوند و جايگاه انسان در هستي بيان مي شود بيشتر به صفات و اوصاف خداوند به شکل برجسته تري اشارت مي شود .

آنچه بيان شد برگرفته از يکي از سخنراني هاي استاد فاطمي نيا بود که به دليل زيبايي و دلنشين بودن مطلب و عنايت به پاسخ شما بيان شد.

بسم الله الرحمن الرحيم

با عرض سلام و ادب خدمت دوست محترم و بزرگوار عين الحيات،‌

تشکر از حسن نظر و دقت شما .

من به دليل اين که مجراي سوال شما در مورد نگاشته ويکي پديا بود ،‌عين عبارت پاورقي را اون سايت را در زير ذکر ميکنم ت بقيه دوستان هم در جريان قرار بگيرند:

سوال :
موضوع اصلي دعاي عرفه چيست؟ آيا بحث هستي شناختي است يا معرفت شناسي ؟و آيا قسمت اول و دوم دعاي عرفه منسوب به امام حسين عليه السلام است ؟

پاسخ:
[=book antiqua]اگر در مضامین دعای عرفه توجه بکنید مضامین عالیه ای دارد که فهم ‏بعضی از این مفاهیم امکان دارد سرنوشت معنوی انسان را عوض کند، دعای عرفه
دعای بسیار ‏عظیم‌القدری است.‏یک فراز هم از دعای امام ‏حسین در روز عرفه را مطرح کنیم و مختصر توضیح دهیم آن فراز اینست که به خدا ‏عرض می‌کند «.... یا مَنِ‏ اسْتَنْقَذَ السَّحَرَةَ مِنْ بَعْدِ طُولِ الْجُحُودِ، » که این خیلی مهم است و ‏البته همه دعا مهم است و این فراز خیلی مهم است و حضرت می‌خواهد بفرمایید که ‏معجزات خدا فقط این نیست

که ما در زمین و آسم[=book antiqua]ان می‌بینی[=book antiqua]م و خدا انواع معجزات دارد ‏بعضی از کارهای مهم و معجزات خدا شاید لطیف باشد و به ذهن افراد نرسد یکی از آن ‏معجزات و کارهای لطیف خدا که حضرت در اینجا زبانزد می‌کند مثلاً ساحران فرعون است ''یا مَنِ‏ اسْتَنْقَذَ السَّحَرَةَ '' ای خدایی که نجات دادی ساحران فرعون را بعد از انکار ‏طولانی بعد از کفر طولانی... یک وقتی می‌بینی[=book antiqua]د یک آدم مومنی است یک گناهی ‏کرده خطایی کرده و استغفار کرد خدا او را نجات می‌دهد یک وقت هم نه یک عمر در درباره ‏فرعون از این افراد پذیرایی می کند که فقط شما باشید که یک وقت ممکن است وجودتان ‏لازم بشود و در برابر پیامبر (ص) عظیم‌الشان الهی حضرت موسی (ع) خواستند از اینها ‏استفاده کنند ولی وقتی که حضرت موسی عصای خود را انداخت و اینها چون ساحر بودند و ‏خود اهل فن بودند

سحر به طوری است که اهل خبره می‌فهمند که سحر است و اما ‏اینها دیدند که این کار از قماش کار اینها نیست و یک مقوله دیگری است و این است که ‏
اولین کسانی که ایمان آوردن آنها بودند که در قرآن[=book antiqua]می‌فرماید فَأُلْقِیَ السَّحَرَةُ سُجَّداً (طه - 70) ‏که اینها به سجده افتادند و گفتند: قالُوا آمَنَّا بِرَبِّ هارُونَ وَ مُوسى‏ (طه - 70) ما ایمان ‏آوردیم به پروردگار عالمیان همان خدایی که پروردگار موسی و هارون است و خلاصه اینها ‏شدند مومنین نمره یک به حدی که فرعون آمد گفت: من دست و پای شما را قطع می‌کنم ‏و به دار می‌آویزیم ولی باز هم گفتند: هیچ ایرادی ندارد هیچ مهم نیست وَ إِنَّا إِلى‏ رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ ( زخرف - 14)ما به سوی پروردگارمان می‌رویم و هیچ مهم نیست که چه پیش می آید.

من نقل به ‏معنا می‌کنم غرض اینست که اینطور یک عده کافر به این درجه از ایمان برسند که حتی ‏اینها را تهدید کنند به بریدن دست و پا و اینها باز هم بگویند که برایشان مهم نیست. از اینجا استفاده می‌کنیم که عظمت خدا، کرم خدا و عفو خدا و قدرتش را در ‏این روز بزرگ حضرت امام حسین (ع) قصد دارد به ما معرفی کند که ساحران فرعون ‏نجات پیدا کردند بگوییم به ما هم این طمع را داریم در تو و حالا ممکن است نقصان و کوتاهی ما به درجه ساحران فرعون نرسد ولی حضرت در این دعا می‌گوید ''یاکلون رزقه و ‏یعبدون غیره'' این ساحران رزق خدا را می‌خورند و عبادت غیرخدا می‌کردند این ظلمت در ظلمت است....ما در این روز به خدا عرض کنیم که ما نمی گوییم که بندگان ممتازی هستیم اما هر چه هستیم دیگر به درجه ظلمت آنها ‏نرسیده‌ایم تو که آنها را دستگیری کردی یقیناً ما را هم دستگیری خواهی کرد که باید به این حرف ایمان قلبی داشته باشیم با ایمان این حاجت را بخواهیم که خدا مرحم[=book antiqua]ت می‌کند و ‏نه با شک و تردید و یا بگوییم که آن زمان شرایط یک جور دیگر و الان جور دیگر است سنن ‏خدا هیچ وقت عوض نمی‌شود یکی از سنن پروردگار اینست که هر کس از پروردگار ‏خالصانه هدایت و بندگی بخواهد به او مرحم[=book antiqua]ت می‌کند.‏پس بنابراين در عين حال که در اين دعا شکر خداوند و جايگاه انسان در هستي بيان مي شود بيشتر به صفات و اوصاف خداوند به شکل برجسته تري اشارت مي شود .

آنچه بيان شد برگرفته از يکي از سخنراني هاي استاد فاطمي نيا بود که به دليل زيبايي و دلنشين بودن مطلب و عنايت به پاسخ شما بيان شد.