جمع بندی آیا این کلاه شرعی معقولانه است؟

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
آیا این کلاه شرعی معقولانه است؟

سلام
شخصی چنین می گفت:

"فردی بدلیل امتحانات نمی خواهد روزه بگیرد (بویژه اینکه آزمون سراسری امسال بعد از ماه مبارک رمضان است)؛ طبق نظر غالب مراجع می توان 22.5 کیلومتر از شهر فاصله بگیرد و روزه خود را باز کند و به محل خود برگردد. آیا غیر مسلمانانی که به این چنین فتوایی نگاه می کنند از دین اسلام دلزده نمی شوند؟ آیا این مسأله دور زدن واجب شرعی نمی باشد؟
چگونه می توان پذیرفت که خداوند به این امر راضی است؟
"

در ادامه نظرات پاسخ خود را بیان خواهم کرد.
با تشکر

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد صدیق

[=microsoft sans serif]باسلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات

سوالی که مطرح کردید دو جنبه فقهی و یک جنبه فلسفه احکامی دارد.
جنبه های فقهی آن این است که حکم شرعی سفر به قصد فرار از روزه چه حکمی دارد و اینکه آیا این کار کلاه شرعی نیست؟
جنبه فلسفه احکامی آن نیز آن است که آیا خداوند به این حکم راضی است؟

اما جنبه اول:
در مورد مسافرت در ماه مبارک رمضان میان فقهای شیعه، سه قول وجود دارد:
نظر اول: مسافرت در ماه رمضان اشکالی ندارد مگر اینکه برای فرار از روزه باشد که در آن صورت مکروه است.(1)
نظر دوم: مسافرت در ماه رمضان به صورت مطلق جز در موارد ضروری مکروه است(هرچند برای فرار از روزه نباشد).(2 )
نظر سوم: مسافرت در ماه رمضان جز در موارد ضرورت، جایز نیست.(3)

بنابراین، به عقیده مشهور نزدیک به اتفاق فقهای شیعه، مسافرت در ماه رمضان اگر برای فرار از روزه باشد، هرچند جایز است ولی مکروه است.

ــــــــــــ
1. مساله 1715 توضیح المسائل آیت الله امام خمینی(ره)، سوال 742 کتاب استفتائات آیت الله خامنه ای، مساله 1786 توضیح المسائل آیت الله فاضل لنکرانی، سوال 1407 کتاب استفتائات آیت الله بهجت، مساله 1441 رساله آیت الله مکارم شیرازی، مساله 1724 رساله آیت الله صافی گلپایگانی، مساله 1712 رساله توضیح المسائل آیت الله نوری همدانی.
[=microsoft sans serif]2. مساله 1724 کتاب توضیح المسائل آیت الله تبریزی، مساله 1723 رساله آیت الله وحید خراسانی، مساله 1724 رساله آیت الله سیستانی.
[=microsoft sans serif]3. ابوالصلاح حلبی، نقل از جواهر الکلام، ج17، ص158
[=microsoft sans serif]

اما جنبه دوم:
اینکه این کار حیله شرعی است یا نه و از نظر اخلاقی چه وضعیتی دارد، باید ابتدا دانست حیله چیست و چه حکمی دارد.
حیله شرعی عبارتست از توسل و دست یازیدن به یک امر شرعی، حال از راه حلال باشد یا حرام.
بنابراین به صورت کلی نمیتوان مدعی شد که حیله شرعی مطلقا حرا م و ناپسند است یا حلال و نیاز به بررسی مورد آن است.
گاهی حیله شرعی، حلال است و گاهی حرام و ناپسند.
حیله های شرعی بر سه قسم کلی است: حیله های مثبت، حیله های منفی و حیله های صوری.
مثلا هر انسانی میخواهد از مال خود استفاده کند و از سود آن استفاده کند اما نحوه به دست آوردن سود تفاوت میکند.
برخی با آن پول تجارت کرده و خرید و فروش واقعی میکنند ولی برخی قصد انجام تجارت مستقیم و خرید و فروش و معامله را ندارند. در این قسمت دوم، سه حالت میتواند پیش بیاید:
حالت اول: شخص بیاید و پول خود را در یک معامله مضاربه قرار بدهد و با شرایط مضاربه واقعی، هم از سود احتمالی( نه قطعی) پولش استفاده کند و هم مرتکب ربا نشده است.
حالت دوم: شخص بیاید و پولش را به دیگری قرض بدهد و شرط کند که قرض گیرنده مقداری را نیز به عنوان سود پول به همراه اصلی آن به او بازگرداند.
حالت سوم: شخصی که پولش را به دیگری قرض میدهد، در واقع قصد گرفتن نزول و سود قطعی دارد ولی برای اینکه در ظاهر از ربا فرار کند مثلا قوطی کبریتی را به همراه آن پول قرضی به میزان سودی که میخواهد بگیرد میفروشد. در اینجا او سود را گرفته است ولی در ظاهر مرتکب نزول نشده است هرچند در واقع این فروش صوری بوده و جلوی حرمت آن سود را نمیگیرد.

بنابراین تمام مواردی که انسان برای عدم ارتکاب یک حرام انجام میدهد، گرچه گفته میشود حیله شرعی اتفاق افتاده است و تحت مقوله حیل شرعی قرار میگیرد ولی ههم این حیله ها، کلاه گذاردن و ناپسند نیست.(4)

درمورد سوال این تاپیک نیز،
شخص از طرفی به هر علتی قصد روزه گرفتن ندارد ولی از سوی دیگر قصد ندارد که روزه خود را بدون دلیل مورد قبول شرعی افطار کند، در این صورت، او از این حکم شرعی استفاده میکند که مسافر نباید روزه بگیرد. هیچ مستند معتبر شرعی نیز نداریم که سفر به چه صورتی مانع از روزه میشود.

بنابراین وقتی چنین عملی(سفر برای فرار از روزه) از نظر شرعی ممنوع نباشد پس این عمل هیچ اشکالی ندارد و حیله ناپسند و کلاه شرعی (به معنای ناپسند عرفی اش) نیست.

[=microsoft sans serif]ــــــــــــــ
4.
درس خارج حیل شرعی آیت الله مکارم، جلسه2[=microsoft sans serif]


[=microsoft sans serif]اما جنبه سوم:
بر اساس آنچه در بخش قبل گفته شد چنین مسافرتی:
از سویی عمومات جواز مسافرت در ماه رمضان، چنین مسافرتی را نیز شامل میشود.
از سوی دیگر، منعی نیز از چنین مسافرتی در آیات و روایات بیان نشده است.

بنابراین، چنین مسافرتی مجاز است.
اما در مورد رضایت خداوند از چنین مسافرتی لازم است به نکته ای توجه شود.
احکام شرعی در یک دسته بندی کلی، به دو دسته تقسیم میشود:
کارهای مباح و کارهای ممنوع:
کارهای مباح به کارهایی گفته میشود که انجامش ممنوع و حرام نیست. این قسم از کارها بر 4 قسم واجب، مستحب، مباح و مکروه است.
کارهای غیر مباح و ممنوع به کارهایی گفته میشود که انجامش ممنوع است و خداوند میخواهد که آن کار حتما انجام نشود.
در این میان:
عمل مکروه به عملی گفته میشود که خداوند از انجام آن نهی کرده است ولی این نهی لازم الاجرا نیست. به عبارت دیگر، انجام ندادنش بهتر از انجام دادن آن است، هرچند انجام دادنش نیز اشکالی ندارد. انجام این عمل، گرچه برای انسانهای عادی، مواخذه و عذاب به دنبال ندارد ولی رضایت مولا را نیز به دنبال ندارد.
عمل حرام نیز به عملی گفته میشود که خداوند از انجام آن نهی کرده است و این نهی نیز لازم الاجرا است. انجام این عمل، برای تمام انسانها، مواخذه و عذاب و نارضایتی شدید مولا را به دنبال دارد.
در این دسته بندی مشخص میشود کارهای واجب، مستحب، مکروه در یک دسته قرار میگیرد و همه آنها گرچه حرام نیستند ولی این عدم حرمت به معنای آن نیست که همه آنها در یک رتبه است. کاری که مکروه است، گرچه به این جهت که حرام نیست، نارضایتی شدید خداوند را در پی ندارد ولی اینطور نیست که کاملا از آن رضایت نیز دارد.(5)

بنابراین،
از سویی میدانیم که این نوع مسافرت، حرام نیست، پس نارضایتی شدید خداوند را به دنبال ندارد.
از سوی دیگر، میدانیم که مکروه است، پس عدم رضایت گرچه شدید نیست، ولی چون مکروه است پس مولا از انجامش ناراضی است هرچند عدم رضایت او شدید و زیاد نیست.

موفق باشید.

ـــــــــــ
5. ر.ک: [=pasokhgoo][=microsoft sans serif] آیت الله مکارم شیرازی، احكام جوانان، ص 10.
[=microsoft sans serif]

مترصد;812036 نوشت:
سلام
شخصی چنین می گفت:

"

فردی بدلیل امتحانات نمی خواهد روزه بگیرد (بویژه اینکه آزمون سراسری امسال بعد از ماه مبارک رمضان است)؛ طبق نظر غالب مراجع می توان 22.5 کیلومتر از شهر فاصله بگیرد و روزه خود را باز کند و به محل خود برگردد. آیا غیر مسلمانانی که به این چنین فتوایی نگاه می کنند از دین اسلام دلزده نمی شوند؟ آیا این مسأله دور زدن واجب شرعی نمی باشد؟
چگونه می توان پذیرفت که خداوند به این امر راضی است؟
"

در ادامه نظرات پاسخ خود را بیان خواهم کرد.
با تشکر

[=&quot]سلام علیکم
[=&quot]مختصر ومفید
[=&quot]"فردی بدلیل امتحانات نمی خواهد[=&quot] الخ [=&quot]جواب=>دراسلام عسروحرج نیست[=&quot]
[=&quot]از دین اسلام دلزده نمی شوند[=&quot]؟ جواب=>اگر بدانند احکام اسلام(مذهب شیعه) برای تقرّب به خداوند تعالی ،بنا را بر سهل گیری وآسانگیری دارد نه تنها دلزه نمیشوند بلکه جذب هم میشوند
[=&quot]آیا این مسأله دور زدن واجب شرعی نمی باشد؟[=&quot] نمیباشد، چون بایستی همان واجب را (در جایی دیگر)قضا کند
[=&quot]چگونه می توان پذیرفت که خداوند به این امر راضی است؟"[=&quot]راضی است چون این حکم از احکام الهی میباشد .وشارع مقدس درهرحکمی ازاحکام ،حکم به عرف ومقتضَیات فرد میکند
والسلام.درپناه حق

[=microsoft sans serif]پرسش:
آیامسافرت در ماه رمضان برای فرار از روزه گرفتن، دور زدن واجب شرعی نمی باشد؟ چگونه می توان پذیرفت که خداوند به این امر راضی است؟"

پاسخ:
باسلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات

سوالی که مطرح کردید دو جنبه فقهی و یک جنبه فلسفه احکامی دارد.
جنبه های فقهی آن این است که حکم شرعی سفر به قصد فرار از روزه چه حکمی دارد و اینکه آیا این کار کلاه شرعی نیست؟
جنبه فلسفه احکامی آن نیز آن است که آیا خداوند به این حکم راضی است؟

اما جنبه اول:
در مورد مسافرت در ماه مبارک رمضان میان فقهای شیعه، سه قول وجود دارد:
نظر اول: مسافرت در ماه رمضان اشکالی ندارد مگر اینکه برای فرار از روزه باشد که در آن صورت مکروه است.(1)
نظر دوم: مسافرت در ماه رمضان به صورت مطلق جز در موارد ضروری مکروه است(هرچند برای فرار از روزه نباشد).(2 )
نظر سوم: مسافرت در ماه رمضان جز در موارد ضرورت، جایز نیست.(3)

بنابراین، به عقیده مشهور نزدیک به اتفاق فقهای شیعه، مسافرت در ماه رمضان اگر برای فرار از روزه باشد، هرچند جایز است ولی مکروه است.

اما جنبه دوم:
اینکه این کار حیله شرعی است یا نه و از نظر اخلاقی چه وضعیتی دارد، باید ابتدا دانست حیله چیست و چه حکمی دارد.
حیله شرعی عبارتست از توسل و دست یازیدن به یک امر شرعی، حال از راه حلال باشد یا حرام.
بنابراین به صورت کلی نمیتوان مدعی شد که حیله شرعی مطلقا حرا م و ناپسند است یا حلال و نیاز به بررسی مورد آن است.
گاهی حیله شرعی، حلال است و گاهی حرام و ناپسند.
حیله های شرعی بر سه قسم کلی است: حیله های مثبت، حیله های منفی و حیله های صوری.
مثلا هر انسانی میخواهد از مال خود استفاده کند و از سود آن استفاده کند اما نحوه به دست آوردن سود تفاوت میکند.
برخی با آن پول تجارت کرده و خرید و فروش واقعی میکنند ولی برخی قصد انجام تجارت مستقیم و خرید و فروش و معامله را ندارند. در این قسمت دوم، سه حالت میتواند پیش بیاید:
حالت اول: شخص بیاید و پول خود را در یک معامله مضاربه قرار بدهد و با شرایط مضاربه واقعی، هم از سود احتمالی( نه قطعی) پولش استفاده کند و هم مرتکب ربا نشده است.
حالت دوم: شخص بیاید و پولش را به دیگری قرض بدهد و شرط کند که قرض گیرنده مقداری را نیز به عنوان سود پول به همراه اصلی آن به او بازگرداند.
حالت سوم: شخصی که پولش را به دیگری قرض میدهد، در واقع قصد گرفتن نزول و سود قطعی دارد ولی برای اینکه در ظاهر از ربا فرار کند مثلا قوطی کبریتی را به همراه آن پول قرضی به میزان سودی که میخواهد بگیرد میفروشد. در اینجا او سود را گرفته است ولی در ظاهر مرتکب نزول نشده است هرچند در واقع این فروش صوری بوده و جلوی حرمت آن سود را نمیگیرد.

بنابراین تمام مواردی که انسان برای عدم ارتکاب یک حرام انجام میدهد، گرچه گفته میشود حیله شرعی اتفاق افتاده است و تحت مقوله حیل شرعی قرار میگیرد ولی همه این حیله ها، کلاه گذاردن و ناپسند نیست.(4)

درمورد سوال این تاپیک نیز،
شخص از طرفی به هر علتی قصد روزه گرفتن ندارد ولی از سوی دیگر قصد ندارد که روزه خود را بدون دلیل مورد قبول شرعی افطار کند، در این صورت، او از این حکم شرعی استفاده میکند که مسافر نباید روزه بگیرد. هیچ مستند معتبر شرعی نیز نداریم که سفر به چه صورتی مانع از روزه میشود.

بنابراین وقتی چنین عملی(سفر برای فرار از روزه) از نظر شرعی ممنوع نباشد پس این عمل هیچ اشکالی ندارد و حیله ناپسند و کلاه شرعی (به معنای ناپسند عرفی اش) نیست.

اما جنبه سوم:
بر اساس آنچه در بخش قبل گفته شد چنین مسافرتی:
از سویی عمومات جواز مسافرت در ماه رمضان، چنین مسافرتی را نیز شامل میشود.
از سوی دیگر، منعی نیز از چنین مسافرتی در آیات و روایات بیان نشده است.

بنابراین، چنین مسافرتی مجاز است.

اما در مورد رضایت خداوند از چنین مسافرتی لازم است به نکته ای توجه شود.
احکام شرعی در یک دسته بندی کلی، به دو دسته تقسیم میشود:
یکم. کارهای مباح به کارهایی گفته میشود که انجامش ممنوع و حرام نیست. این قسم از کارها بر 4 قسم واجب، مستحب، مباح و مکروه است.
دوم. کارهای غیر مباح و ممنوع به کارهایی گفته میشود که انجامش ممنوع است و خداوند میخواهد که آن کار حتما انجام نشود.

در این میان:
عمل مکروه به عملی گفته میشود که خداوند از انجام آن نهی کرده است ولی این نهی لازم الاجرا نیست. به عبارت دیگر، انجام ندادنش بهتر از انجام دادن آن است، هرچند انجام دادنش نیز اشکالی ندارد. انجام این عمل، گرچه برای انسانهای عادی، مواخذه و عذاب به دنبال ندارد ولی رضایت مولا را نیز به دنبال ندارد.
عمل حرام نیز به عملی گفته میشود که خداوند از انجام آن نهی کرده است و این نهی نیز لازم الاجرا است. انجام این عمل، برای تمام انسانها، مواخذه و عذاب و نارضایتی شدید مولا را به دنبال دارد.
در این دسته بندی مشخص میشود کارهای واجب، مستحب، مکروه در یک دسته قرار میگیرد و همه آنها گرچه حرام نیستند ولی این عدم حرمت به معنای آن نیست که همه آنها در یک رتبه است. کاری که مکروه است، گرچه به این جهت که حرام نیست، نارضایتی شدید خداوند را در پی ندارد ولی اینطور نیست که کاملا از آن رضایت نیز دارد.(5)

بنابراین،
از سویی میدانیم که این نوع مسافرت، حرام نیست، پس نارضایتی شدید خداوند را به دنبال ندارد.
از سوی دیگر، میدانیم که مکروه است، پس عدم رضایت گرچه شدید نیست، ولی چون مکروه است پس مولا از انجامش ناراضی است هرچند عدم رضایت او شدید و زیاد نیست.

موفق باشید.

ـــــــــــ
1. مساله 1715 توضیح المسائل آیت الله امام خمینی(ره)، سوال 742 کتاب استفتائات آیت الله خامنه ای، مساله 1786 توضیح المسائل آیت الله فاضل لنکرانی، سوال 1407 کتاب استفتائات آیت الله بهجت، مساله 1441 رساله آیت الله مکارم شیرازی، مساله 1724 رساله آیت الله صافی گلپایگانی، مساله 1712 رساله توضیح المسائل آیت الله نوری همدانی.
2. مساله 1724 کتاب توضیح المسائل آیت الله تبریزی، مساله 1723 رساله آیت الله وحید خراسانی، مساله 1724 رساله آیت الله سیستانی.
3. ابوالصلاح حلبی، نقل از جواهر الکلام، ج17، ص158
4.درس خارج حیل شرعی آیت الله مکارم، جلسه2
5. ر.ک:
آیت الله مکارم شیرازی، احكام جوانان، ص 10.

موضوع قفل شده است