وندالیسم بابیانی دیگر
تبهای اولیه
وندالیسم بهمعنای تخریب کنترل نشده اشیای و آثار فرهنگی باارزش یا اموال عمومی است که یک ناهنجاری اجتماعی به حساب میآید و دلایل متعددی برای آن عنوان میکنند. وندالیسم را در زمره انحرافات و بزهکاریهای جوامع جدید دسته بندی میکنند و آن را عکس العملی خصمانه و واکنشی کینه توزانه نسبت به برخی از فشارها، تحمیلات، ناملایمات، اجحافها و شکستها تحلیل میکنند.
معنای لغوی و اصطلاحی
وَندال نام قومی از اقوام ژرمن- اسلاو است كه در قرن پنجم میلادی میزیستند و همواره به اسپانیا هجوم می آوردند و آنجا را تصرف میكردند.
امروزه، اصطلاح وندال به كسانی اطلاق میشود كه به دلائل مختلف با حالت اعتراض دست به تخریب میزنند تا تخلیۀ روانی شوند. وندال ها مانند موریانه شهرها را ذرّه ذرّه میخورند؛ مثل نوجوانی كه با چاقو صندلی ماشین را میبُرد.
وندال یك واژه وارداتی در فرهنگ ماست و به جای آن میتوانیم بگوییم افراد معارض قانون.
وندال ها جوانان معارض قانون هستند كه شاید از زیانی كه به جامعه میرسانند، بیاطلاع باشند. آمار در ایران نشان میدهد كه 67 درصد از افراد دستگیر شدۀ وندال در گروه سنّی 10 تا 25 سال قرار دارند كه در آن سهم مردان بیشتر از زنان است، طوری كه 75 درصد را مردان و 19 درصد را زنان تشكیل میدهند. به لحاظ تحصیلی هم 4/35 درصد، تحصیلات راهنمایی و 9/22 درصد تحصیلات ابتدائی داشتهاند.
وندال ها از قشرها و طبقات مختلف جامعه میباشند و تنها در بین طبقات پایین و كم تحصیل نیستند. میتوان به هَكِرها و كسانی كه ویروس وارد شبكۀ اینترنت میكنند، اشاره كرد كه جزء نوابخ محسوب میشوند.
ریشه های وندالیسم
اعمال و اقدامهای وندالیستی هر چند كه نشان دهنده روحیه و رویه بیمارگونه از سوی افراد و یا گروههایی است كه موجب تخریب اموال عمومی مانند باجههای تلفن همگانی، صندلی اتوبوسها، قطع نهالها و آسیب درختان فضای سبز عمومی و ... میشوند، اما ریشهیابی این اقدامهای تخریبی نشان میدهد كه عمدتاً علت و منشا این رفتارها، ناكامی و سرخوردگی برخی و یا گروهی از افراد جامعه بوده است. كما اینكه بارها شاهد بودهایم پس از برگزاری مسابقات فوتبال، هواداران تیم شكست خورده با شكستن بطریهای شیشهای در معابر عمومی و اصلی و آسیب رساندن به وسایل نقلیه عمومی، نظم اجتماعی و آرامش زندگی شهری را بر هم زدهاند و خسارتهای قابل توجهی را به وجود آوردهاند و یا بارها در باجههای تلفن عمومی شاهد بودهایم كه افرادی پس از ناكامی در مكالمه و از دست دادن سكههای خود، به تخریب باجه تلفن پرداختهاند.
در این موارد هر چند كه قوانین موجود، مجازاتهای نسبتاً سنگینی را برای متخلفان در نظر گرفته و علاوه بر اینكه آنان را ملزم به تامین مالی خسارتهای تحمیل شده كرده محكومیت حبس تا 10 سال را برای این قبیل افراد در نظر گرفته است. اما واقعیت این است كه برخوردهای جبری و آمرانه هیچ وقت موجب ریشهكنی وندالیسم در جوامع شهری نشده و حتی در مواردی نیز به تشدید این رفتارهای ناهنجار منجر شده است.
جامعهشناسان شهری در این زمینه به ایجاد تمهیدات رفتاری و سلب انگیزه واكنشهای تخریبی تاكید دارند و معتقدند كه به طور مثال با آموزش تماشاگران تیمهای ورزشی در مورد اهداف واقعی ورزش و همچنین با نمایش روابط دوستانه بازیگران دو تیم، میتوان خشم و ناكامی هواداران تیم شكست خورده را تا حدود زیادی كاهش داد و یا ضمن كنترل منظم سالم بودن تاسیسات شهری از سوی ماموران سازمانهای مسوول، میتوان زمینههای روانی جلب اعتماد و مشاركت عمومی در حفظ و نگهداری اموال عمومی را فراهم آورد
دكتر تبريزي درباره نحوه صحيح برخورد افراد جامعه با ونداليسم گفت: اگر در جامعه بتوان افراد را به گونهاي تربيت كرد كه در بروز هيجانات خردمندانه تصميم و از هر ناكامي درس بگيرند و نقاط ضعف و قوت خود را شناسايي كنند و بدون اين كه از آرمانهاي خود فاصله بگيرند، آنها را تقويت كنند، اين گونه معضلات بروز پيدا نميكنند، اما زماني كه افراد در برخورد با ناملايمات به دوران كودكي باز ميگردند و دعوا و پرخاشگري را به رفتار خردمندانه ترجيح ميدهند، شاهد ونداليسم خواهيم بود.
وي افزود: در كتاب «كتاب درماني» كه حدود يكصد و بيست و چهار كتاب مفيد روانشناسي در آن معرفي شدهاند، به چهار كتاب در زمينه ونداليسم و پرخاشگري و شيوههاي درماني آن اشاره شده است.
نويسنده كتاب «آزمون فراستيك» در پايان بيان كرد: معمولا براي آرام كردن اين افراد بايد خواستههاي معقول آنها اجابت شود و با خردورزي به آنها القا كرد كه خواستههاي نا معقول آنها اجابت شدني نيستند.