تفسير چيست؟ مفسر كيست؟

تب‌های اولیه

11 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
تفسير چيست؟ مفسر كيست؟



حرف قرآن را بدان كه ظاهري است زير ظـاهر باطني بس قاهري است
تـو ز قـرآن‌‌‌‌اي پسر ظـاهـر مبـيـن ديــو آدم‌ را نبينـد جــز كـه طـيـن
ظـاهر قـرآن چـو شخص آدميست كه نقوشش ظاهر‌و‌جانش خفيست
مـرد را صـد سـال عـم و خــال او يـك سـر مـويـي نبـينـد حــال او
خداوند متعال در برخي موارد به ايجاز و اختصار سخن گفته و كلام الهي بر وفق اساليب زبان بشري است؛ لذا در آن مجاز، استعاره، تشبيه و كنايه، ساير تعبيرات ادبي و زباني وجود دارد. همچنين مفردات و تركيباتي كه اگر در عصر نزول وحي آشكار بوده، با گذشت زمان طبعاً صراحت معنايي آن در پرده‌ي ابهام رفته است، لذا برخي آيات قرآن كريم به بيان و كشف حجاب، و كشف محجوب اعم از تفسير و تأويل نيازمند است.
تعريف لغوي و اصطلاحي تفسير

معناي لغوي تفسير به قول لسان العرب «بيان» و «ابانه» يعني روشنگري و روشني است كه اين كلمه از ماده‌ي «فَسَر» به معني برداشتن پوشش و يافتن مقصود از كلام پيچيده است و در اصطلاح عبارت است از توضيح و رفع اجمال و ابهام و گشودن گرهها و پيچ‌هاي لفظي و معناي قرآن كريم.
علاّمه طباطبايي مي‌فرمايد: تفسير، روشن كردن مفاهيم آيات قرآن و پرده‌برداشتن از مراد و مقصود آنهاست.
تعريف لغوي و اصطلاحي تأويل

تأويل از كلمه‌ي «اَول» مشتق است، به معني رجوع، و ابن‌فارس در مقاييس اللغه مي‌گويد: اَول داراي دو اصل است: 1. ابتداي امر كه واژه‌ي اول به معناي ابتدا از اين اصل است. 2. به معناي انتهاي امر كه تأويل به معناي عاقبت و سرانجام كلام از اين باب است. در قرآن كريم در آيه‌ي: «هل ينظرون إلاّ تأويلَهُ يوم يأتي تأويلُهُ؛ سرانجام كتاب خدا را در هنگامي كه بر‌انگيخته مي‌شوند در‌مي‌يابند (سوره‌ي اعراف، آيه53) كلمه‌ي تأويل در همين معني استعمال شده است. تأويل بر‌گردانيدن شيء به غايتي است كه از آن اراده شده چه قول باشد چه فعل.
ابن‌اثير در كتاب نهايه مي‌نويسد: مراد از تأويل بر‌گردانيدن ظاهر لفظ از معناي اصلي است به معنايي كه دليل به آن قائم است كه اگر آن دليل نباشد نبايد معناي ظاهري لفظ را رها كرد.1
تأويل اصطلاحاً با تنزيل نوعي تقابل و ربط دارد. در قرآن مجيد به صورت اسمي و مصدري هفده بار از اين كلمه استفاده شده است كه هفت بار آن به تأويل خواب در داستان حضرت يوسف(ع) مربوط است و در چندين مورد هم به معناي رسيدن وعده و عاقبت و سرانجام يك امر است. از جمله دو بار در داستان موسي(ع) و مردصالح در تأويل عمل سوراخ كردن كشتي و كشتن غلام و تعمير ديوار خرابه كه همراه موسي(ع) مي‌فرمايد: «اين تأويل كارهايي است كه تو نتوانستي بر آن صبر كني». (سوره‌ي كهف، آيه82)
بالاخره تأويل مفهوم كلي آيه بر مصاديق موجود در زمان نزول قرآن و تطبيق آن بر مصاديقي كه به مرور زمان پديد مي‌آيند، مي‌باشد. حيات قرآن در تمامي عصرها در سايه‌ي همين تأويل در مقابل تنزيل است و هرگز نبايد مفاهيم كلّي قرآن را در انحصار گروهي خاص دانست؛ بلكه بايد آن را بر آيندگان به همان نحو كه بر گذشتگان تطبيق مي‌كرد، منطبق ساخت.2
شرايط تفسير و تأويل قرآن كريم

آيا هر كسي مي‌تواند دست به تفسير و تأويل قرآن كريم بزند؟
مفسّر و تأويل كننده‌ي قرآن كريم بايد چه صفاتي داشته باشد؟ پيامبر اكرم(ص) اولين و سزاوار‌ترين فرد براي تفسير قرآن كريم مي‌باشد كه به نص خود قرآن خداوند همه‌ي تنزيل و تأويل را براو نازل كرده است: «وأنزل اللّهُ عليك الكتابَ و الحِكمَةَ». (سوره‌ي نساء، آيه133)
بعد از وفات ايشان امير‌المؤمنين علي(ع) و اهل‌بيت‌(ع) به حكم آيه‌ي تطهير كه مشمول موهبت‌هاي الهي و درايت و طهارت قلب مي‌باشند، بهترين مفسران قرآن هستند.
برخي از صحابه و تابعان نيز مفسران بعدي قرآن كريم بودند و بعد از آن بنا به آيه‌ي شريفه: «وما يعلم تأويلَهُ إلاّ اللّهُ و الراسِخُونَ فِي العِلمِ». (سوره‌ي آل عمران، آيه7) وظيفه تفسير و تأويل قرآن بر عهده‌ي «راسخون في العلم» بود. قرآن شناسان و علماي اسلامي شرايطي را براي مفسّر قرار داده‌اند. گرچه در اين باب اختلاف نظر وجود دارد، ولي به‌طور اجمال مي‌توان گفت كه اعتقاد داشتند كه مفسّر بايد با اين علوم آشنا باشد تا بتواند قرآن را تفسير كند كه برخي آن را علوم پانزده گانه3 نام نهاده‌اند كه عبارت‌اند از: علم اللغه، صرف و نحو، اشتقاق، معاني و بيان و بديع، علم قرائت، اصول دين، اصول فقه، اسباب النّزول، قصص، فقه، ناسخ و منسوخ، حديث و علم موهبتي كه همان فهم و بصيرتي است كه خداوند در اثر رعايت تقوا و پرهيزگاري به بنده‌ي خود عنايت مي‌فرمايد و بوسيله‌ي آن حقايق و اسرار نهان قرآن را بر او آشكار مي‌كند. شرط ديگر تفسير شناسي است كه مفسّر همواره بايد در آثار معتبر مفسران از قدما و معاصران تحقيق كرده و شناخت عميق و ناقدانه‌اي از آثار گوناگون در زمينه‌ي يكايك علوم قرآني داشته‌باشد تا آنجا كه بدون مراجعه به آثار معتبر علماي گذشته، بتواند اظهار نظر كند.4
شرايط تأويل

چه كساني مي‌توانند دست به تأويل قرآن بزنند؟

جواب به دو صورت قابل طرح است: 1. آگاهان به تمام تأويل قرآن 2.آگاهان به بخشي از تأويل قرآن.
با توجه به آيات صريح قرآن كريم، پيامبر اكرم(ص) و علي(ع) و ائمه معصومين(ع) آگاهان به تمام تأويل قرآن كريم مي‌باشند. رواياتي در اين زمينه وجود دارد كه فهم و تأويل كل قرآن مجيد را از مردم نفي كرده است. حقيقت آن است كه همه‌ي مردم در درك بخشي از تأويل قرآن كريم نيز يكسان نيستند و هر دسته‌اي از مردم به ميزان فهم و درك خود از معاني و مضامين قرآن بهره مي‌برند، چنانكه در روايتي آمده است: بخشي از قرآن را همه‌ي مردم مي‌دانند و بخشي ديگر را تنها كساني كه داراي ذهني صاف و حسي لطيف و قدرت تشخيص بوده، مي‌فهمند كه خداوند به آنها سعه‌ي صدر عطا كرده و بخشي از آن را تنها خدا و راسخان در علم مي‌دانند.
دانشمندان علوم قرآني در مورد اين شرايط مفصّلا بحث كرده‌اند كه ما مختصر و كوتاه به آن صفات و شرايط اشاره مي‌كنيم. تأويل‌كننده‌ي قرآن بايد داراي اين صفات باشد:
1. آشنايي با زبان و بيان قرآن كريم . 2. قوه‌ي فهم و تشخيص درست.
3. قلب سليم داشته باشد. 4. دانشي استوار و خلل نا‌پذير در زمينه توحيد اسباب.5
1. شاكر، روش‌هاي تأويل قرآن، ص 25.
2. ايزدي مباركه، شروط و آداب تفسير و مفسّر، ص 24.
3. سيوطي، الاتقان، مترجم سيد‌مهدي حائري، ص 583.
4. ايزدي، شروط و آداب تفسير و مفسّر، ص180.
5. روش‌هاي تأويل قرآن، صص 123ـ 113، «تلخيص».


لطفا تمام کتب تفسیری را که الان موجود هست با نویسنده آن نام ببرید.
و توضیحی هم در مورد کشف الاسرار بدهید.

فهرست برخي از كتاب‌هاي تفسيري شيعه

1ـ تفسير ابن عباس عن الصحابه اثر: عباس بن عبدالمطلب 2ـ تفسير تنوير المقياس من تفسير عبدالله بن عباس اثر: عباس بن عبدالمطلب 3ـ تفسير منسوب به امام حسن (ع) 4ـ تفسير عياشي اثر: ابونصر محمد بن مسعود بن عياشي سمرقندي 5ـ تفسير علي بن ابراهيم قمي اثر: ابوالحسن علي بن ابراهيم بن هاشم قمي 6ـ التبيان في تفسير القرآن اثر: شيخ الطائفه جعفر بن محمد بن حسن بن علي طوسي 7ـ مجمع البيان اثر: امين الدين ابن علي فضل بن حسن بن فضل طبرسي 8ـ جوامع الجامع اثر: امين الدين ابن علي فضل بن حسن بن فضل طبرسي 9ـ روض الجنان و روح الجنان يا تفسير ابوالفتح رازي اثر: حسين بن علي بن محمد بن احمد خزاعي نيشابوري 10ـ منهج الصادقين في الزام المخالفين اثر: ملا فتح الله كاشاني 11ـ تفسير القرآن الكريم معروف به تفسير صدر المتألهين اثر: محمد صدر الدين شيرازي 12ـ تفسير شريف لاهيجي اثر: بهاءالدين محمد بن علي شريف لاهيجاني 13ـ تفسير نور الثقلين اثر: شيح عبد علي بن جمعه عروسي حويزي 14ـ تفسير صافي اثر: ملا محمد محسن فيض كاشاني 15ـ البرهان في تفسير القرآن اثر: سيد هاشم بحراني 16ـ كنز العرفان في تفسير القرآن اثر: شيخ محمد صالح برغاني قزويني حائري 17ـ تفسير منشور جاويد اثر: آيت الله جعفر سبحاني 18ـ تفسير اثني عشري اثر: حسين بن احمد حسيني شاه عبدالعظيمي 19ـ تفسير احسن الحديث اثر: سيد علي اكبر قريشي 20ـ اطيب البيان في التفسير القرآن اثر: حاج سيد عبدالحسين طيب 21ـ تفسير خسروي اثر: عليرضا ميرزا خسرواني 22ـ حجةالتفاسير و بلاغ الاكبر اثر: سيد عبدالحجت بلاغي 23ـ الميزان في تفسير القرآن اثر: علامه سيد محمد حسين طباطبايي تبريزي 24ـ تفسر نمونه اثر: آيت الله مكارم شيرازي و ديگران 25ـ تفسير موضوعي قرآن مجيد اثر: آيت الله عبدالله جوادي آملي 26ـ البصائر اثر: يعسوب الدين رستگار جويباري 27ـ تفيسر آسان اثر: محمد جواد نجفي

فهرست برخي از كتاب‌هاي تفسير اهل سنت
1ـ جامع البيان في تفسير القرآن اثر: ابو جعفر محمد بن جرير الطبري
2ـ الكشاف عن حقائق التنزيل و عيون الاقاويل في وجه التأويل اثر: ابوالقاسم محمد بن عمر الزمخشري مقلب به «جارالله»
3ـ مفاتيح الغيب يا تفسير كبير اثر: ابو عبدالله محمد بن عمر بن الحسين بن الحسن بن علي القريشي الرازي ملقب به فخر الدين رازي
4ـ البحر المحيط اثر: اثيرالدين ابوحيان محمد بن يوسف بن علي بن يوسف بن حيان الاندلسي الغرناطي
5ـ التفسير الكبير اثر: احمد بن عبدالحليم بن تيميه
6ـ مدارك التنزيل و حقائق التأويل اثر: عبدالله ابن احمد بن محمود نسفي
7ـ غرائب القرآن و رغائب الفرقان اثر: نظام الدين الحسن بن محمد بن الحسين الخراساني النيشابوري
8ـ انور التنزيل و اسرار التأويل معروف به تفسير بيضاوي اثر:عبدالله بن عمر بن علي الشيرازي ـ ابو سعيد ابوالخير ناصر الدين البيضاوي
9ـ الدر المنثور في التفسير بالمأثور اثر: جلال الدين ابوالفضل عبدالرحمن بن ابي كهر السيوطي
10ـ تفسير السراج المنير اثر: شمس الدين محمد بن محمد شربيني
11ـ تفسير روح البيان اثر: مولي ابوالفداء اسماعيل حقي بن مصطفي اسلامبولي
12ـ روح المعاني في تفسير القرآن العظيم اثر: سيد محمود آلوسي
13ـ تفسير القرآن العظيم (تفسير المنار) اثر: شيخ محمد عبده
14ـ التحرير و التنوير اثر: شيخ محمد طاهر بن عاشور
15ـ تفسير المراغي اثر: شيخ احمد مصطفي المراغي
16ـ تاج التفاسير احكام الملك الكبير اثر: امام محمد عثمان الميرغني
17ـ صفوة التفاسير اثر: محمد علي صابوني
18ـ تفسير كابلي اثر: مولانا محمود حسن ديوبندي
19ـ البحر الموبر في تفسير القرآن المجيد اثر: ابن العباس احمد بن محمد بن عجيبه
20ـ الجامع لاحكام القرآن اثر: ابن عبدالله محمد بن احمد الانصاري القرطبي
21ـ الجواهر في تفسير القرآن الكريم اثر: شيخ طنطاوي بن جوهري
22ـ في ظلال القرآن اثر: سيد قطب ابراهيم حسين شاذلي
23ـ تفسير الماوردي (النكت و العيون) اثر: ابن الحسن علي بن محمد بن حبيب الماوردي
24ـ تفسير النهر الماد اثر: ابن حيان اندلسي
25ـ اسير التفاسير احكام العلي الكبير اثر: ابي‌بكر جابر الجزائري
26ـ تفسير البغوي اثر: ابي محمد الحسين بن مسعود الفراء البغوي
27ـ اضواء البيان في ايضاح القرآن بالقرآن اثر: محمد الامين بن محمد المختار الحكيني الشنقيطي
28ـ مواهب الرحمن في تفسير القرآن اثر: عبدالكريم محمد المدرس
29ـ تفسير الشعراوي اثر: محمد متولي الشعراوي
30ـ التفسير المنير اثر: وهبة الزحيلي
31ـ تفسير الحسن البصري اثر: الحسن البصري
32ـ قبس من نور القرآن الكريم اثر: محمد علي صابوني
33ـ تفسير القرآن الكريم اثر: شيخ محمد علي طه الدره

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر در رابطه با تفاسير شيعه:
1ـ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهي، بهاءالدين خرمشاهي، ج1، قسمت تفسير.
2ـ طبقات مفسران شيعه، عقيقي بخشايشي.
3ـ مفسران شيعه، دكتر محمد شفيعي.
4ـ الذريعه الي تصانيف الشيعه، آغا بزرگ طهراني، ج4.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر در رابطه با تفاسير اهل سنت:
1ـ طبقات المفسرين، حافظ شمس الدين محمد بن علي بن احمد الداوودي.
2ـ طبقات المفسرين، احمد بن محمد الادنه‌وي.
3ـ معجم المفسرين من صدر الاسلام حتي العصر الحاضر، عادل نوبهض.
4ـ دانشنامه قرآن پژوهي، بهاءالدين خرمشاهي، ج1، قسمت تفسير.

منظورتون کتاب کشف الاسرار شیخ بهائی می باشد؟

نیایش سبز;1641 نوشت:
توضیحی هم در مورد کشف الاسرار بدهید

گمنام;1727 نوشت:
منظورتون کتاب کشف الاسرار شیخ بهائی می باشد؟

با سلام
چون سؤال از کتب تفسیری است احتمال زیاد دوست عزیزمان از تفسیر کشف الاسرارمیبدی سؤال کردند نه کتاب شیخ بهایی.

كشف الاسرار و عدة الابرار کتابی در تفسیر قرآن نوشته رشیدالدین ابوالفضل میبدی در دهه ۵۲۰ قمری است. این کتاب بر اساس تفسیر خواجه عبدالله انصاری (که هم اکنون در دست نیست) و در ده جلد نوشته شده است كتاب حاضر مشتمل بر تفسير قرآن ، قرائات و اختلافات آنها و شأن نزول آيات و بحث در احكام فقهيه و تأويلات عرفاني به سبك صوفيه مي باشد.این تفسیر به به سبک فارسی کهن نوشته شده و از جمله کتب تفسیری اهل سنت که با گرایش عرفانی نوشته شده به حساب می آید.

التماس دعا

askari110;1788 نوشت:
در ده جلد نوشته شده است كتاب حاضر مشتمل بر تفسير قرآن ، قرائات و اختلافات آنها و شأن نزول آيات و بحث در احكام فقهيه و تأويلات عرفاني به سبك صوفيه مي باشد.این تفسیر به به سبک فارسی کهن نوشته شده و از جمله کتب تفسیری اهل سنت که با گرایش عرفانی نوشته شده به حساب می آید.

التماس دعا


با تشکر از پاسخ شما، اگر امکان دارد گرایش عرفانی را تشریح بفرمایید و فرق آن با تفاسیر دیگر در چیست؟ آیا شیعیان می توانند از قسمتی از اینگونه تفاسیر استفاده کنند؟ آیا کتاب تفسیر شیعه با گرایش عرفانی وجود دارد؟

باسمه تعالی

تفسیر عرفانی تفسیر قرآن است به گونه ای که مشتمل بر دقائق و لطائف عرفانی باشد که گاهی نگاه عرفانی در تفسیر تمامی آیات لحاظ شده و گاهی هم تفسیر عرفانی بخشی از تفسیر را به خود اختصاص می دهد.
قابل ذکر است که تفسیر عرفانی صرف احتمال است و حجیت ندارد مگر اینکه طبق قواعد اثبات گردد.

با سلام و صلوات بر محمد و آل محمد
بنده دانشجویی هستم که قصد کرده ام تفسیر قرآن را مطالعه کنم. تجربه و تخصصی در علوم دینی نیز ندارم. شما چه تفسیری را برای بنده پیشنهاد میکنید که روان و قابل فهم برای عموم و البته پر محتوا باشد؟

Mohammad.kh;273129 نوشت:
با سلام و صلوات بر محمد و آل محمد
بنده دانشجویی هستم که قصد کرده ام تفسیر قرآن را مطالعه کنم. تجربه و تخصصی در علوم دینی نیز ندارم. شما چه تفسیری را برای بنده پیشنهاد میکنید که روان و قابل فهم برای عموم و البته پر محتوا باشد؟

با سلام خدمت حضرتعالي
بهترين و روان ترين تفسير در قرآن كريم تفسير نمونه مي باشد كه تمام اقشار مي توانند از آن بهره مند شوند و تفسيري بسيار روان و همه فهم مي باشد
تفسير نمونه بوسيله 15 نفر از فضلاي حوزه علميه قم و زير نظر حضرت آيه الله العظمي مكارم شيرازي تدوين و در دسترس اقشار مختلف مردم مي باشد و داراي 27 جلد است


موفق باشيد

موضوع قفل شده است