|❀❀| احادیث اخلاقی|❀❀| بررسی،تحلیل،یادگیری و عمل |❀❀|

تب‌های اولیه

26 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
|❀❀| احادیث اخلاقی|❀❀| بررسی،تحلیل،یادگیری و عمل |❀❀|




سلام دوستان
عرض ادب و احترام
در این موضوع با برسی احادیث اخلاقی در خدمت شما عزیزان هستیم
با همکاری استاد سینا احادیثی از طرف ایشون انتخاب می شود و مورد تحلیل و برسی قرار می گیرد
خواهش می کنم دوستان در بحث شرکت کنند که از هر حدیث بتوانیم استفاده کنیم
احادیث به صورت تصویری است


خب برسی اولین حدیث
خوش اخلاقی چیست؟
چطور می شود خوش اخلاق بود؟
ویژگی های آدم خوش اخلاق چیست؟
نظر و تحلیل شما چیست؟؟؟

بیشتر وقتها وقتی واژه ی خوش اخلاقی را می شنویم معنای خوشرویی در ذهنمون تداعی میشه .اما باید بدونیم که در آموزه های دینی خوش اخلاقی دردومعنا بکار برده میشه.گاهی به معنای خاص ،یعنی همون خوش برخوردی وخوشرو بودن و گاهی به معنای عام ,یعنی برخوردار بودن از فضائل اخلاقی وداشتن خصوصیات عالی انسانی. طبق این تعریف ،خوش اخلاق به کسی گفته می شه که مجموعه ای از صفات وفضائل اخلاقی را داشته باشه و در واقع وجودش متخلق به اخلاق الهی باشه و رفتار وگفتارش بدور از هر گونه زشتی وگناه باشه .این معنای عام حسن خلقه.

حسن خلق یا خوش اخلاقی یکی از اصول مهم اخلاقیه.وبه دلیل اینکه این خصوصیت بسیار تأثیر گذار بر رفتاروکرداروگفتار انسان است از اهمیت ویژه ای بر خوردار ه.

قرآن کریم شخصیت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را به دلیل اخلاق نیکو مورد ستایش قرار می دهد و در سوره قلم، آیه 4 می‌فرماید:«انک لعلی خلق عظیم» (تو، ای پیامبر، اخلاقی بس نیکو داری.)

حتی بعضی از روایات داشتن ایمان کامل را مشروط به خوش اخلاقی می داند.


امروزه دانشمندان در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده اند که علاوه بر تأثیرات مطلوبی که خوش اخلاقی بر روح وروان انسان دارد
شادی و خنده عملکرد سیستم ایمنی بدن را بالاتر می برد وبر عکس بد اخلاقی نه تنها باعث افسردگی‌ می‌شود، بلکه عملکرد سیستم ایمنی‌ بدن را نیز پائین می‌آورد، و منجر به بیماری می‌شود.

به دلیل اهمیتی که این موضوع دارد حتی خوش اخلاق بودن به عنوان یکی از معیارهای مهم انتخاب همسر معرفی شده است.

ویا در جای دیگر آمده است که به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله گفته شد: فلان زن، اهل عبادت ولى بداخلاق‏ است و همسايه‏ اش را با زبان مى‏ رنجاند. حضرت فرمود: «لا خير فيها هى من اهل النار» او اهل دوزخ است.

حتی در جریان امر به معروف ونهی از منکر نیز داشتن اخلاق خوب وشایسته در کنار سعه ی صدر به عنوان فاکتورهای لازم برای انجام این فریضه معرفی می شود.

بعضی مواقع داشتن یه خصوصیت بد ممکنه ما را به دچار شدن به سایر خصوصیات بد اخلاقی نکشونه ویا بر عکس داشتن یه ویژگی خوب اخلاقی به ما در ایجاد سایر فضائل اخلاقی کمک چندانی نکنه .اما خوش اخلاقی از اون دسته خصوصیاتی هست که همانطوری که در حدیث تصویری اشاره شده میتونه کلید هر خوبی باشه یعنی کسی که این فضیلت اخلاقی را داره کم کم سایر خصوصیات خوب اخلاقی دیگه هم در وجودش تجلی می کنه مثل دانه های تسبیح که به هم متصلند.

حضرت على عليه السلام فرمود: «رب عزيز اذله خلقه و ذليل اعزه خلقه» چه بسيارند عزيزانى كه به خاطر بداخلاقى‏ ذليل مى‏ شوند و ذليلانى كه به خاطر حُسن خلق عزيز مى ‏شوند.


انسان به دلیل اینکه یک موجود اجتماعیه ناگزير هست که در تعامل با ديگران خودش را ملتزم به داشتن رفتاری کنه که حقوق وشخصیت واحترام دیگران را حفظ کنه وبا رعایت اینها میتونه همین توقع را از دیگران داشته باشه .
اسلام هم یه دین اجتماعیه و بيش‏تر فروع و دستورهاش جنبه اجتماعى‏ داره.

ارزش‏هاى والاى انسانى همچون خيرخواهى، نوع‏دوستى، حسن ظن، وفادارى، گذشت، ايثار، درست‏كارى، راست‏گويى و ...- كه همگى در راستاى زندگى اجتماعى بشر معنا پيدا مى‏ كنند- در فرهنگ اسلام ارزنده ‏ترين زمينه‏ سازان رشد و ارتقاى روحى و قرب معنوى انسان به خداوند هستند ودر دایره ی امور اخلاقی قرار می گیرند.

همانطور که میدونید كمال انسان، بر اثر خوب انجام دادن وظايفى به دست میاد كه به موجب رابطه ی او با خود،خداوند و همنوعان بر عهده‏ اش گذاشته شده.

در ديدگاه اسلامى، جامعه و روابط انسانى آن،میتونه عامل خوبی باشه برای رسیدن انسان به کمال ،به شرطی که انسان ها از اون استفاده ی درست ببرند ودر روابطشون با همدیگه اخلاق الهی را رعایت کنند. انسان در اين صحنه مى‏ تونه با ايجاد روابط صحيح و انسانى با همنوعان خود،صفات نيكويى را كه مورد توجّه و رضايت حق‏تعالى است، در خودش پرورش بده و صفحه دل خودش را از رذايل اخلاقى و خصلت‏هاى ناپسندى كه باعث سقوط و انحطاط وجود ارزشمند اون میشه، پیراسته کنه.

نخستين گروهى كه اسلام، حُسن روابط با آن‏ها وداشتن خلق نیکو در برابر اونها را توصيه كرده، اعضاى خانواده،- پدر و مادر و ساير بستگان - است.

از ديدگاه ‏اسلام روابط انسان‏ها با همدیگه موقعی میتونه اخلاقی والهی باشه که ، بر اصول «خيرخواهى»، «محبّت و مودّت»، «حسن ظنّ» مبتنى باشه؛ بدين معنا كه مسلمان بايد صفحه ی ذهن و نيّت خود را نسبت به برادران و خواهران دينى خود پاک ومبرا کنه وانديشه خيرخواهى، نصيحت، دوستى و سعادت آن‏ها را در سر داشته و از نقشه‏ كشى و توطئه ‏چينى بر ضرر آنان بپرهيزد؛ اين همان صبغه و رنگ الهى است که در اخلاق ما تجلی پیدا میکنه.


مصداق كامل فضيلت خوش اخلاقی، وجود مقدّس رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله است.

قرآن كريم، اين مزيّت گران‏بهاى اخلاقى را عنايتى بزرگ از سوى خداوند دانسته، مى‏ فرمايد:

«فَبما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لَا نْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ»

در پرتو رحمت و لطف خدا با آنان مهربان و نرم‏خو شده ‏اى و اگر خشن و سنگ‏دل بودى، از گردت پراكنده مى ‏شدند.

بسيار اتّفاق مى ‏افتاد كه افرادى با قصد دشمنى و به عنوان اهانت و اذيّت به حضور ايشان مى ‏رفتند، ولى در مراجعت مشاهده مى ‏شد كه نه‏ تنها اهانت نكرده‏ اند، بلكه با كمال صميميّت اسلام را پذيرفته و پس از آن رسول اكرم صلى الله عليه و آله محبوب‏ترين فرد در نزد آنان به شمار مى‏ رفت.واین نتیجه ی خوش خلقی پیامبر خدا بود.

البته نکته ی قابل توجه این است که خوش خلقی با تملق وچاپلوسی متفاوت است وباید مرز بین این دو به خوبی شناخته شود.بدبختانه بعضى به دليل عدم شناخت و آگاهى لازم، حسن خلق و رفتار نيكو را با تملّق و چاپلوسى اشتباه مى ‏گيرند و به ‏ناحقّ به مدح و ستايش صاحبان زور و زر وافراد نا لایق مى ‏پردازند و در برابر آنان كرنش و كوچكى مى ‏كنند و شخصيّت و ارزش والاى انسانى خود را لگدكوب مى‏ سازند و با كمال وقاحت نام اين رفتار ناشايست را حسن خلق و رفق و مدارا با مردم مى ‏گذارند.

پس ضروری است كه در برخوردهاى اجتماعى خود، رفتار پسنديده را با چاپلوسى اشتباه نگيريم .


يكى ديگر از موضوعات مرتبط با حُسن خلق، بحث مزاح وشوخی است. نکته ی مهمی که می شود در این رابطه عرض کرد این است كه مزاح و شوخى در حدّى كه موجب زدودن غم و اندوه و شاد كردن مؤمن باشد و به گناه و افراط و جسارت و سخنان زشت و دور از ادب كشيده نشود، عملى پسنديده است. آنچه در اين باره از پيشوايان دين به ما رسيده، در همين محدوده است.


شخصى به نام يونس شيبانى مى ‏گويد: حضرت صادق عليه السلام از من پرسيد: مزاح شما با يكديگر چگونه است؟ عرض كردم: بسيار اندك!
حضرت فرمود: «اين گونه نباشيد، چرا كه مزاح‏ كردن از حسن خلق است و تو مى‏ توانى به وسيله آن برادر دينى ‏ات را شادمان كنى.

نکته مهم :

از نظر اسلام، حسن خلق هرگز به اين معنا نيست كه اگر با منكرى روبه رو شديم، دربرابر آن سكوت كرده، لب‏خند بزنيم، يا در برابر اعمال زشت ديگران واكنش منفى نشان ندهيم، زيرا برخورد منفى و توأم با تندى و خشونت، زمانى مذموم و ناپسند است كه پاى بى ‏اعتنايى به دين و ارزش‏هاى والاى آن در ميان نباشد و گرنه رنجيدن نزديك‏ترين افراد به انسان نيز اگر به دليل حفظ ارزش‏ها و پاى‏ بندى به آن باشد، نه‏ تنها زشت نيست، بلكه در رديف مهم‏ترين وظايف شرعى و از مراتب نهى از منكر است.

آثار حسن خلق

آثار دنيوى‏

1- پيوندهاى دوستى را محكم و پايدار مى‏ كند.

پيامبر گرامى اسلام فرمود:

«حُسْنُ الْخُلْقِ يُثْبِتُ الْمَوَدَّةَ»

خوش‏خويى دوستى را پايدار مى‏ كند.

2- موجب آبادى سرزمين‏ها و طول عمرمى ‏گردد.

امام ‏صادق عليه السلام دراين‏ باره فرمود:

«إِنَّ الْبِرَّ وَ حُسْنَ الْخُلْقِ يَعْمُرانِ الدِّيارَ وَ يَزيدانِ فِى الْأَعْمارِ»

نيكوكارى و خوش‏خلقى، سرزمين‏ها را آباد مى ‏كند و بر عمرها مى‏ افزايد.

3- روزى را زياد مى‏ كند. على عليه السلام فرمودند:

«فى‏ سِعَةِ الْأَخْلاقِ كُنُوزُ الْأَرْزاقِ»

گنجينه ‏هاى روزى در نرم‏خويى و گشاده ‏رويى است.

4- موقعيّت اجتماعى انسان را بهبود مى ‏بخشد.

همان بزرگوار مى ‏فرمايند:
«كَمْ مِنْ وَضيعٍ رَفَعَهُ حُسْنُ خُلْقِهِ»

چه بسيار فرد بى ‏مقدارى كه خوش‏رويى ‏اش او را برترى بخشيده است.

5- مشكلات و ناهموارى‏ هاى زندگى را آسان و هموار مى ‏سازد.
در حدیث دیگری فرمودند:
«مَنْ حَسُنَ خُلْقُهُ سَهُلَتْ لَهُ طُرُقُهُ»
هر كس خلقش نيكو شد، راه‏هاى زندگى برايش هموار مى‏ گردد.


آثار اخروى‏ حسن خلق

1- موجب نيل به درجات عالى مى ‏شود.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:

«انَّ الْعَبْدَ لَيَبْلُغُ بِحُسْنِ خُلْقِهِ عَظيمَ دَرجاتِ الْأخِرَةِ وَ أَشْرَفَ الْمَنازِلَ وَ إِنَّهُ ضَعيفُ الْعِبادَةِ»

بنده، در سايه خوش‏خلقى خود به درجات بزرگ و مقامات والايى در آخرت مى ‏رسد، با آن كه عبادتش ضعيف است.

2- حساب را آسان مى‏ كند. امام على عليه السلام فرمود:

«حَسِّنْ خُلْقَكَ يُخَفِّفِ اللَّهُ حِسابَكَ»

اخلاقت را نيكو كن تا خداوند حسابت را آسان كند.


3- آمرزش گناهان، امام صادق عليه السلام فرمود:

«انَّ الْخُلْقَ الْحَسَنَ يُميثُ الْخَطيئَةَ كَما تُميثُ الشَّمْسُ الْجَليدَ»

اخلاق نيكو لغزش‏ها را ذوب مى‏ كند. همان گونه كه آفتاب يخ را.

4- ورود به بهشت،
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

«اكْثَرُ ما تَلِجُ بِهِ امَّتِىَ الْجَنَّةَ تَقْوَى اللَّهِ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ»
بيش‏ترين امتيازى كه امّت من به سبب داشتن آن به بهشت مى‏ روند، تقواى الهى و حُسن خلق است.

سلام کردن به دیگران یکی دیگه از نشانه های انسانهای با اخلاق

پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله مى‏ فرمايد:

«أَلا أُخْبِرُكُمْ بِخَيْرِ أَخْلاقِ أَهْلِ الدُّنْيا وَ الْأخِرَةِ؟ قالُوا: بَلى‏ يا رَسُولَ اللَّهِ، فَقالَ صلى الله عليه و آله إِفْشاءُ السَّلامِ فِى الْعالَمِ»

آيا به شما خبر ندهم كه برترين اخلاق مردم دنيا و آخرت چيست؟ عرض كردند: آرى اى رسول خدا صلى الله عليه و آله. فرمود: سلام را (كه شعار و تحيّت بهشتيان است) در گيتى منتشركردن.

رسول خدا صلى الله عليه ‏وآله فرمودند:

«الْأَخْلاقُ وِعاءُالدّينِ»

اخلاق ظرف دين است.

(يعنى دين در ظرف اخلاق پديد مى ‏آيد، رشد مى ‏كند و باقى مى‏ ماند) و حتى‏ بعضى از احاديث، داشتن فضايل انسانى و اخلاق نيكو را، مساوى با تمام دين يا نصف دين می دانند.

ارزشهاى اخلاقى، صرف نظر از جنبه مذهبى از ضروريات زندگى يك جامعه سعادتمند است.


امير مؤمنان على عليه السلام در اين باره مى ‏فرمايند:

«لَوْكُنَّا لانَرْجُوا جَنَّةً وَلا نَخْشى ناراً وَلا ثَواباً وَلا عِقاباً لَكانَ يَنْبَغى‏ لَنا انْ نُطالِبَ بِمَكارِمِ الْأَخْلاقِ فَإِنَّها مِمَّا تَدُلُّ عَلى سَبيلِ النَّجاحِ»

اگر به بهشت و ثواب (آخرت) اميدوار نباشيم و از آتش و عذاب (جهنم) نهراسيم، باز هم شايسته است كه فضيلتهاى اخلاقى را طلب كنيم؛ زيرا فضايل اخلاقى، از چيزهايى است كه مارا به راه رستگارى هدايت مى ‏كند.

روش قرآن اين است كه با تربيت دينى و رشد ايمان واعتقاد به خدا جلو پيدايش رذايل اخلاقى را مى ‏گيرد و به عبارت ديگر، روش قرآن بهداشت وپيگيرى روحى واخلاقى است، نه آنكه اجازه دهد بيماريهاى اخلاقى پديد آيد و به درمان آن بپردازد، البته اسلام براى زشتيهاى اخلاقى راه درمان را نيز نشان داده است؛ اما در آغاز اقدام به جلوگيرى ازپيدايش و رشد ناهنجاريهاى اخلاقى مى ‏كند و همواره پيشگيرى آسانتر و بهتر از درمان بيمارى است.

اسلام، اخلاق را كه يكى از هداياى الهى است، ملاك ارزش انسان و شرط لازم براى حاكميت و سعادت انسان میداند، به دست آوردن آن را بدون طاعت و بندگى ميسر نمى‏ داند؛ زيرا بدون فضل و رحمت خداوند كسى نمى ‏تواند خود را به ارزشهاى اخلاقى و تزكيه نفس بيارايد.

ابتداى جوانى، بهار كسب ارزشهاى اخلاقى است. از اين رو، اسلام، بويژه به جوانان سفارش مى‏ كند براى كسب فضايل انسانى بکوشندودل خود را براى پرورش فضيلتهاى اخلاقى آماده سازند.

ایمان پشتوانه ی اخلاق

همانطور که گفتیم ايمان، پشتوانه اخلاق و ارزشهاى اخلاقى است و ارزشهاى اخلاقى نيز، بدون پشتوانه ايمان، در اثر تغيير شرايط، زود از هم مى‏ پاشد.
ايمان، سبب پيدايش صفات اخلاقى و پايدارى آن، در فرد و اجتماع مى‏ شود و آثار بسيار مهمّى در سعادت انسان دارد.

كسى كه ايمان به خدا دارد و مى ‏داند تمام كارهايش زير نظر است و هيچ عملى از او نابود نمى‏ شود و خدا با قيمت بهشت ، خريدار تلاش اوست و حتى گاهى بدون تلاش و تنها به خاطر حُسن نيّت انسان، اجر و پاداش مرحمت مى ‏كند؛ چنين شخصى، در راه كسب فضايل و رسيدن به سعادت و رضاى خدا، با عشق و دلگرمى، زندگى مى‏ كند و از اين همه تلاش و كوشش، احساس لذّت مى ‏كند.

كسى كه خود را درمحضر خدا مى‏ داند، از انحرافات اخلاقى، دورى كرده و دل خود را آلوده به رذائل نمی کند.

شهيد مطهرى در اين باره مى ‏نويسد:

«آن چيزى كه بيش از هر چيز حق را محترم، عدالت را مقدّس، دلها را به يكديگر مهربان و اعتماد متقابل را ميان افراد بر قرار مى سازد، تقوا و عفاف را تا عمق وجدان آدمى نفوذ مى‏ دهد، به ارزشهاى اخلاقى اعتبار مى ‏بخشد، شجاعت مقابله با ستم ايجاد مى ‏كند و همه افراد را مانند اعضاى يك پيكر به هم پيوند مى ‏دهد و متحد مى‏ كند، ايمان مذهبى است.»

از امام صادق (ع) درباره اوصاف شیعه سوال شد؟فرمود:
"شیعه ما کسی است که به نیکی ها مبادرت کند و از بدی ها خودداری کند و زیبایی ها از او صادر شود و با انگیزه ی کسب رحمت الهی در انجام دستورات الهی شتاب کند.چنین کسی از ماست ، به سوی ما حرکت می کند و هرجا باشیم با ماست"

امام صادق (ع) می فرماید:

"کسی که در زبان و سخن گفتن ادعای پیروی از مارا نماید و در عمل با اعمال و آثار ما مخالفت ورزد از شیعیان ما نیست. شیعه ما کسی که در زبان و قلب و عمل از ما پیروی کند"

امام علی(علیه السلام):
الإِيثارُ أحسَنُ الإِحسانِ ، وأعلى مَراتِبِ الإِيمانِ
ايثار ، بهترين احسان و بالاترين مرتبه ايمان است.
غررالحکم ح1705

امام حسین علیه السلام:
لا یَأمَنُ یَومَ القِیامَةِ إِلا مَن خافَ اللهَ فی الدُّنیا؛
هیچ کس روز قیامت در امان نیست، مگر آن که در دنیا خدا ترس باشد.
مناقب (ابن شهر آشوب ) ج 4 ، ص 69 - بحار الانوار(ط-بیروت) ج 44 ، ص 192 ، ح 5

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلمَرأَةُ الصّالِحَةُ أَحَدُ الكاسِبَينِ؛
زن شايسته يكى از دو عامل پيشرفت خانواده است.
امالی(طوسی) ص614 - مستدرک الوسایل ومستنبط المسایل ج14 ، ص171 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج100، ص238

امام علی(علیه السلام):
الإِيثارُ أعلَى المَكارِمِ
ايثار ، عالى‏ترين خصلت اخلاقى است.
غررالحکم ح986

امام علی(علیه السلام):
الإِيثارُ شيمَةُ الأَبرارِ
ايثار ، خوى نيكان است.
غررالحکم ح606

امام علی(علیه السلام):
الإِيثارُ أحسَنُ الإِحسانِ ، وأعلى مَراتِبِ الإِيمانِ
ايثار ، بهترين احسان و بالاترين مرتبه ايمان است.
غررالحکم ح1705

امام علی(علیه السلام):
الإِيثارُ أفضَلُ عِبادَةٍ ، وأجَلُّ سِيادَةٍ
ايثار ، برترين عبادت و شكوهمندترين آقايى است.
غررالحکم ح1148

امام علی(علیه السلام):
أفضَلُ السَّخاءِ الإِيثارُ
برترين سخاوت ، ايثار است.
غررالحکم ح2888

امام علی(علیه السلام):
عامِلْ سائرَ النّاسِ بالإنصافِ ، وعامِلِ المؤمنينَ بالإيثارِ
با ديگر مردمان به ‏انصاف رفتار كن و با مؤمنان به ايثار .
غررالحکم ح6342

امام علی(علیه السلام):
غايَةُ المَكارِمِ الإِيثارُ
نقطه اوجِ خصلت‏هاى اخلاقى ، ايثار است.
غررالحکم ح6361

امام علی(علیه السلام):
بِالإِيثارِ يُستَرَقُّ الأَحرارُ
با ايثار ، آزادگان به بندگى كشيده مى‏شوند .
غررالحکم ح4187

حدیث (2) حضرت زهرا سلام الله علیها:اِنَّ السَّعیدَ، کُلَّ السَّعیدِ، حَقَّ السَّعیدِ مَن أحَبَّ عَلِیاً فی حَیاتِه وَ بَعدَ مَوتِه؛همانا سعادتمند(به معنای) کامل و حقیقی کسی است که امام علی(ع) را در دوران زندگی و پس از مرگش دوست داشته باشد.امالی(صدوق) ص182