ويژگي‌هاي منتظران واقعي در عصر غيبت
تب‌های اولیه
ويژگي‌هاي منتظران واقعي در عصر غيبت
[=georgia][="]الف) مقام و منزلت:[/][/]
[=georgia][="]«الم ذَلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ ؛ اين كتاب كه هيچ ترديدي در آن نيست روشن گر راه پرهيزكاران است. آنان كه به غيب ايمان آورند و نماز را برپاي دارند و از آنچه به ايشان روزي داديم انفاق مي‌كنند.»1]
جابر بن عبدالله انصاري پيرامون تفسير اين آيه از رسول خدا (صلي الله عليه و آله) چنين روايت مي‌كند كه آن حضرت فرمودند: «خوشا به حال صبركنندگان در زمان غيبت او [مهدي] و خوشا به حال كسانيكه بر محبت او پابرجا مي‌مانند آنها كساني هستند كه خداوند در كتاب خويش چنين توصيفشان كرده و فرموده: «الذين يؤمنون بالغيب..». سپس آن حضرت فرمودند: «آنان حزب خدايند و آگاه باشيد كه حزب خداوند پيروز است.»[2
و در روايتي از امام صادق(عليه‌السلام) نيز آيه شريفه فوق به منتظران حضرت ولي عصر (عليه‌السلام) در عصر غيبت تفسير شده است.3
با توجه به رواياتي كه گذشت مي‌توان سه ويژگي مهم منتظران را علاوه بر مقام و منزلت آنها از آيه مباركه فوق استفاده نمود كه آنها عبارتند از:
1. اعتقاد و ايمان راستين به امام زمان (عليه‌السلام)
2. بر پا داشتن و اهميت دادن به نماز.
3. انفاق و بخشش به فقيران و مستمندان.
جابر بن عبدالله انصاري پيرامون تفسير اين آيه از رسول خدا (صلي الله عليه و آله) چنين روايت مي‌كند كه آن حضرت فرمودند: «خوشا به حال صبركنندگان در زمان غيبت او [مهدي] و خوشا به حال كسانيكه بر محبت او پابرجا مي‌مانند آنها كساني هستند كه خداوند در كتاب خويش چنين توصيفشان كرده و فرموده: «الذين يؤمنون بالغيب..». سپس آن حضرت فرمودند: «آنان حزب خدايند و آگاه باشيد كه حزب خداوند پيروز است.»[2
و در روايتي از امام صادق(عليه‌السلام) نيز آيه شريفه فوق به منتظران حضرت ولي عصر (عليه‌السلام) در عصر غيبت تفسير شده است.3
با توجه به رواياتي كه گذشت مي‌توان سه ويژگي مهم منتظران را علاوه بر مقام و منزلت آنها از آيه مباركه فوق استفاده نمود كه آنها عبارتند از:
1. اعتقاد و ايمان راستين به امام زمان (عليه‌السلام)
2. بر پا داشتن و اهميت دادن به نماز.
3. انفاق و بخشش به فقيران و مستمندان.
[/]
[/][=georgia][="]ب) صبر و ارتباط قلبي[/][/]
[=georgia][="]«يا اَيُّهاالَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ؛ اي كسانيكه ايمان آورده‌ايد! صبر كنيد و در برابر دشمنان پايدار باشيد و از مرزهاي خود مراقبت كنيد و از خدا بپرهيزيد [تقوي و خدا ترسي را پيشه سازيد] شايد كه رستگار شويد.»[4
نعماني در كتاب غيبة خود از امام باقر (عليه‌السلام) نقل مي‌كند كه درباره اين آيه فرمودند: «كه صبر كنيد بر اداي فرايض و در مقابل دشمنان پايداري كنيد و با امامتان كه انتظارش را مي‌كشيد مرابطه نماييد.»5]
«مرابطه» در لغت به معناي مراقبت از مرزها و بستن و محكم كردن آمده است و شايد مراد از «مرابطه» در اين آيه شريفه ا ين باشد كه منتظر واقعي در عصر غيبت از خانه دل در مقابل غير امام زمان مراقبت مي‌نمايد و سرزمين پنهاور قلبش را محل عشق و علاقه امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي‌گرداند و دل را به حضرت مهدي (عليه‌السلام) پيوند مي‌دهد.
احتمال ديگري كه در باره لغت «مرابطه» وجود دارد اين است كه رابطه با امام (عليه‌السلام) يعني خود را به رشته ولايت او بستن و بر خدمت و پيروي و ياري او گردن نهادن، و اين يكي از اركان ايمان است كه آدمي خود را به امام خويش مربوط سازد و از او جدا نشود.[6
نعماني در كتاب غيبة خود از امام باقر (عليه‌السلام) نقل مي‌كند كه درباره اين آيه فرمودند: «كه صبر كنيد بر اداي فرايض و در مقابل دشمنان پايداري كنيد و با امامتان كه انتظارش را مي‌كشيد مرابطه نماييد.»5]
«مرابطه» در لغت به معناي مراقبت از مرزها و بستن و محكم كردن آمده است و شايد مراد از «مرابطه» در اين آيه شريفه ا ين باشد كه منتظر واقعي در عصر غيبت از خانه دل در مقابل غير امام زمان مراقبت مي‌نمايد و سرزمين پنهاور قلبش را محل عشق و علاقه امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي‌گرداند و دل را به حضرت مهدي (عليه‌السلام) پيوند مي‌دهد.
احتمال ديگري كه در باره لغت «مرابطه» وجود دارد اين است كه رابطه با امام (عليه‌السلام) يعني خود را به رشته ولايت او بستن و بر خدمت و پيروي و ياري او گردن نهادن، و اين يكي از اركان ايمان است كه آدمي خود را به امام خويش مربوط سازد و از او جدا نشود.[6
[/]
[/][=georgia][="]ج) اطاعت محض[/][/]
[=georgia][="]«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ ؛اي كساني كه ايمان آورده‌ايد اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيامبر و اولي الامر از خودتان را».7
جابر بن عبدالله انصاري مي‌گويد هنگامي‌كه پروردگار اين آيه را بر پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) نازل فرمود عرض كردم يا رسول الله؛ خدا و رسول را شناختيم، «اولي الامر» كه خداوند اطاعتشان را به اطاعت تو مقرون ساخته چه كساني هستند؟
حضرت فرمودند: «آنان خلفاي من و ائمه مسلمانان پس از من مي‌باشند. اول آنها علي بن ابي‌طالب و ... [آخرينشان] حجت خدا در زمين و بقية الله بر بندگانش است آنكه خداي تعالي مشرق و مغرب زمين را به دستان او فتح مي‌كند. آنكه از شيعيان و دوستانش غيبتي خواهد داشت كه در زمان غيبتش بر اعتقاد به امامتش ثابت نمي‌ماند مگر كسي كه خداوند دلش را براي ايمان آزمايش كرده باشد».8
از اين آيه شريفه درمي‌يابيم كه منتظران واقعي امام زمان(عليه‌السلام) كساني هستند كه در عصر غيبت مطيع بي چون و چراي حضرت هستند و هميشه به دنبال كسب رضايت خاطر آن عزيز مي‌باشند. كه البته اين اطاعت با پيروي همه جانبه از آيات نوراني قرآن و فرامين و دستورات ائمه معصومين (عليهم‌السلام) محقق خواهد شد.
جابر بن عبدالله انصاري مي‌گويد هنگامي‌كه پروردگار اين آيه را بر پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) نازل فرمود عرض كردم يا رسول الله؛ خدا و رسول را شناختيم، «اولي الامر» كه خداوند اطاعتشان را به اطاعت تو مقرون ساخته چه كساني هستند؟
حضرت فرمودند: «آنان خلفاي من و ائمه مسلمانان پس از من مي‌باشند. اول آنها علي بن ابي‌طالب و ... [آخرينشان] حجت خدا در زمين و بقية الله بر بندگانش است آنكه خداي تعالي مشرق و مغرب زمين را به دستان او فتح مي‌كند. آنكه از شيعيان و دوستانش غيبتي خواهد داشت كه در زمان غيبتش بر اعتقاد به امامتش ثابت نمي‌ماند مگر كسي كه خداوند دلش را براي ايمان آزمايش كرده باشد».8
از اين آيه شريفه درمي‌يابيم كه منتظران واقعي امام زمان(عليه‌السلام) كساني هستند كه در عصر غيبت مطيع بي چون و چراي حضرت هستند و هميشه به دنبال كسب رضايت خاطر آن عزيز مي‌باشند. كه البته اين اطاعت با پيروي همه جانبه از آيات نوراني قرآن و فرامين و دستورات ائمه معصومين (عليهم‌السلام) محقق خواهد شد.
[/]
[/][=georgia][="]د) امتحانات بسيار دشوار[/][/]
[=georgia][="]«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ ؛ ما شما را به چيزي از قبيل ترس و گرسنگي و كاهشي در اموال و جان‌ها و محصولات مي‌آزمائيم و مژده بده به آنها كه شكيبا و ثابت قدم هستند.»9
محمد بن مسلم مي‌گويد: امام جعفر صادق(عليه‌السلام) در تفسير اين آيه فرمودند: «پيش از آمدن قائم (عليه‌السلام) علامت‌هايي براي امتحان مؤمنين خواهد بود. عرض كردم: آن علامت‌ها چيست؟ فرمودند: «بيماري‌هاي گوناگون كه سبب ترس و دلهره است و بالا رفتن نرخ‌ها كه سبب گرسنگي است و كاهش در اموال و جان‌ها كه سبب قحطي و مرگ و مير فراوان است و نقص در محصولات كه به نيامدن باران است، پس در آن موقع به آنها كه در عقيده به ما ثابت مي‌مانند مژده بده.»10
يكي از ابعاد «غيبت كبري» بُعد آزمايشي آن است. در اين مرحله، انسان مؤمن بايد به دقت مراقب حال خود باشد كه مبادا با طولاني شدن زمان غيبت متزلزل گردد و فروغ ايمان از دلش زدوده شود. حضرت باقر (عليه‌السلام) در اين باره مي‌فرمايند: «ظهور مهدي (عليه‌السلام) بعد از غيبتي طولاني خواهد بود تا اينكه معلوم شود چه كسي او را در غيبت و نهان اطاعت مي‌كند و به او ايمان دارد»[11 و نيز مي‌فرمايند: «فقط كساني در اعتقاد به مهدي(عليه‌السلام) پابرجا مي‌مانند كه دل آنان به فروغ ايزدي روشن شده باشد و روح خدايي به آنان مدد رساند.»12
محمد بن مسلم مي‌گويد: امام جعفر صادق(عليه‌السلام) در تفسير اين آيه فرمودند: «پيش از آمدن قائم (عليه‌السلام) علامت‌هايي براي امتحان مؤمنين خواهد بود. عرض كردم: آن علامت‌ها چيست؟ فرمودند: «بيماري‌هاي گوناگون كه سبب ترس و دلهره است و بالا رفتن نرخ‌ها كه سبب گرسنگي است و كاهش در اموال و جان‌ها كه سبب قحطي و مرگ و مير فراوان است و نقص در محصولات كه به نيامدن باران است، پس در آن موقع به آنها كه در عقيده به ما ثابت مي‌مانند مژده بده.»10
يكي از ابعاد «غيبت كبري» بُعد آزمايشي آن است. در اين مرحله، انسان مؤمن بايد به دقت مراقب حال خود باشد كه مبادا با طولاني شدن زمان غيبت متزلزل گردد و فروغ ايمان از دلش زدوده شود. حضرت باقر (عليه‌السلام) در اين باره مي‌فرمايند: «ظهور مهدي (عليه‌السلام) بعد از غيبتي طولاني خواهد بود تا اينكه معلوم شود چه كسي او را در غيبت و نهان اطاعت مي‌كند و به او ايمان دارد»[11 و نيز مي‌فرمايند: «فقط كساني در اعتقاد به مهدي(عليه‌السلام) پابرجا مي‌مانند كه دل آنان به فروغ ايزدي روشن شده باشد و روح خدايي به آنان مدد رساند.»12
[/]
[/][=georgia][="]هـ) شرايط سخت زندگي[/][/]
[=georgia][="]«حَتَّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُواْ جَاءهُمْ نَصْرُنَا ؛ تا آن‌جا كه رسولان مأيوس شدند [مردم] گمان كردن كه به آنان دروغ گفته شده است در اين هنگام ياري ما به سراغ آنها آمد».13
اميرمؤمنان علي (عليه‌السلام) در ضمن فرمايشاتي پيرامون اين آيه شريفه به شرايط سخت زندگي مؤمنين و عدم توجه جامعه و مردم به آنها در عصر غيبت اشاره نموده تا آن‌جا كه مي‌فرمايند: «... متقين [در عصر غيبت] در نظر مردم از مردار در چشم صاحبش بي‌ارزش‌تر خواهند شد كه در چنين شرايطي ياري خداوند و پيروزيش فرا رسد و اين است معناي فرموده خداوند كه: « حَتَّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُواْ جَاءهُمْ نَصْرُنَا »[14
و در اين باره چه زيبا فرمود پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله) كه زماني خواهد آمد كه مؤمن از گوسفند خوارتر مي‌شود15] مسلم است زماني‌كه مردم در كارهاي ناپسند و زشت تعاون و همكاي مي‌كنند و تكبر و خودپرستي در اعماق دل‌ها نفوذ كند و گناهان علني شده و محرمات الهي سبك شمرده مي‌شود، هنگامي كه امت اسلامي نماز را ضايع كنند و تابع شهوات باشند آمرين به معروف و ناهين از منكر خوار مي‌شوند و در اين جامعه‌ها هيچ جايي براي آنها پيدا نمي‌شود و همه گناهكاران و فاسقان از آنها بيزار مي‌گردند و مؤمنان را افراد مزاحم و موانعي براي عصيانگري‌ها و بي‌بند و باري‌هايشان مي‌پندارند.
مؤمنان را افراد مزاحم و موانعي براي عصيانگري‌ها و بي‌بند و باري‌هايشان مي‌پندارند.
اميرمؤمنان علي (عليه‌السلام) در ضمن فرمايشاتي پيرامون اين آيه شريفه به شرايط سخت زندگي مؤمنين و عدم توجه جامعه و مردم به آنها در عصر غيبت اشاره نموده تا آن‌جا كه مي‌فرمايند: «... متقين [در عصر غيبت] در نظر مردم از مردار در چشم صاحبش بي‌ارزش‌تر خواهند شد كه در چنين شرايطي ياري خداوند و پيروزيش فرا رسد و اين است معناي فرموده خداوند كه: « حَتَّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُواْ جَاءهُمْ نَصْرُنَا »[14
و در اين باره چه زيبا فرمود پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله) كه زماني خواهد آمد كه مؤمن از گوسفند خوارتر مي‌شود15] مسلم است زماني‌كه مردم در كارهاي ناپسند و زشت تعاون و همكاي مي‌كنند و تكبر و خودپرستي در اعماق دل‌ها نفوذ كند و گناهان علني شده و محرمات الهي سبك شمرده مي‌شود، هنگامي كه امت اسلامي نماز را ضايع كنند و تابع شهوات باشند آمرين به معروف و ناهين از منكر خوار مي‌شوند و در اين جامعه‌ها هيچ جايي براي آنها پيدا نمي‌شود و همه گناهكاران و فاسقان از آنها بيزار مي‌گردند و مؤمنان را افراد مزاحم و موانعي براي عصيانگري‌ها و بي‌بند و باري‌هايشان مي‌پندارند.
مؤمنان را افراد مزاحم و موانعي براي عصيانگري‌ها و بي‌بند و باري‌هايشان مي‌پندارند.
[/]
[/][=georgia][="]و) پاداش بزرگ[/][/]
[=georgia][="]« وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَـئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَـئِكَ رَفِيقًا ؛ كسي كه خدا و پيامبر را اطاعت كند،(در روز رستاخيز) همنشين كساني خواهد بود كه خدا، نعمت خود را بر آنان تمام كرده؛ از پيامبران و صديقان و شهداء و صالحان و آنها چه نيكو رفيقاني هستد».16
خوشا به حال كساني كه در عصر غيبت و در شرايط سخت زندگي و امتحانات دشوار متزلزل نشوند و شب و روز منتظر ظهور امام زمان (عليه‌السلام) باشند و استوار بودنشان را در راه انتظار با اطاعت از خدا و پيامبر و ائمه(عليهم‌السلام) ثابت كنند كه حضرت سجاد (عليه‌السلام) فرمودند: «كسي كه بر ولايت ما ثابت بماند در زمان غيبت قائم (عليه‌السلام) خداوند به او اجر هزار شهيد از شهيدان بدر و احد عطا مي‌فرمايد».[17 و امام صادق(عليه‌السلام) مي‌فرمايند: «كسيكه در حال انتظار بميرد مانند كسي است كه در خيمه قائم (عليه‌السلام) باشد.»18 بزرگترين اجر و پاداشي كه خداند براي منتظران و مطيعان امام عصر(عجل الله تعالي فرجه الشريف) در زمان غيبت فراهم كرده اين است كه آنها را با انبياء و صديقين و شهدا و صالحين محشور گرداند. علي بن ابراهيم از امام صادق(عليه‌السلام) پيرامون تفسير اين آيه چنين نقل مي‌نمايد كه امام فرمودند: «مراد از «نبيين» رسول خدا(صلي الله عليه و آله) و «صديقان» علي(عليه السلام) و «شهيدان» حسن و حسين و «صالحان» ائمه (عليهم‌السلام) مي‌باشند و «نيكو رفيقان» قائم از آل محمد (عليهم‌السلام) است». [19[/][/]
خوشا به حال كساني كه در عصر غيبت و در شرايط سخت زندگي و امتحانات دشوار متزلزل نشوند و شب و روز منتظر ظهور امام زمان (عليه‌السلام) باشند و استوار بودنشان را در راه انتظار با اطاعت از خدا و پيامبر و ائمه(عليهم‌السلام) ثابت كنند كه حضرت سجاد (عليه‌السلام) فرمودند: «كسي كه بر ولايت ما ثابت بماند در زمان غيبت قائم (عليه‌السلام) خداوند به او اجر هزار شهيد از شهيدان بدر و احد عطا مي‌فرمايد».[17 و امام صادق(عليه‌السلام) مي‌فرمايند: «كسيكه در حال انتظار بميرد مانند كسي است كه در خيمه قائم (عليه‌السلام) باشد.»18 بزرگترين اجر و پاداشي كه خداند براي منتظران و مطيعان امام عصر(عجل الله تعالي فرجه الشريف) در زمان غيبت فراهم كرده اين است كه آنها را با انبياء و صديقين و شهدا و صالحين محشور گرداند. علي بن ابراهيم از امام صادق(عليه‌السلام) پيرامون تفسير اين آيه چنين نقل مي‌نمايد كه امام فرمودند: «مراد از «نبيين» رسول خدا(صلي الله عليه و آله) و «صديقان» علي(عليه السلام) و «شهيدان» حسن و حسين و «صالحان» ائمه (عليهم‌السلام) مي‌باشند و «نيكو رفيقان» قائم از آل محمد (عليهم‌السلام) است». [19[/][/]
[=georgia][="]
پی نوشتها :[/][/]
پی نوشتها :[/][/]
[=georgia][="]1 - سوره بقره، آيه 1-3
[2] - كفاية الاثر: ص 60.
3] - كمال الدين و تمام النعمه: ج 2،ص 340.
4 - سوره آل عمران،آيه 200.
5 - غيبت نعماني:ص 105 [/][="]–[/][="] المحجة: علامه بحراني، ص 99.
6 - مكيال المكارم: ج 2، ص 572 [/][="]–[/][="] تفسير برهان: ج 1،ص 335،حديث 12.
7 - سوره نساء، آيه 59.
8 - المحجة: ص 109.
9 - سوره بقره،آيه 155.
10 - ينابيع المودة: ج 3، ص 235، حديث 2.
11 - كمال الدين: ج 1، ص 231، باب 32، حديث 16 [/][="]–[/][="] بحارالانوار: ج 52، ص 191، باب 25، حديث 24.
12- بحارالانوار: ج 52، ص 224. 13 - سوره يوسف: آيه 110. 14- دلائل الامامه: ص 248. 15 روزگار رهايي: ص 254. 16 - سوره نساء، آيه 69. 17 - روزگار رهايي: ص 271. 18- روزگار رهايي: ص 379. 19 - تفسير قمي: ج 1، ص 142.[/][/]
[2] - كفاية الاثر: ص 60.
3] - كمال الدين و تمام النعمه: ج 2،ص 340.
4 - سوره آل عمران،آيه 200.
5 - غيبت نعماني:ص 105 [/][="]–[/][="] المحجة: علامه بحراني، ص 99.
6 - مكيال المكارم: ج 2، ص 572 [/][="]–[/][="] تفسير برهان: ج 1،ص 335،حديث 12.
7 - سوره نساء، آيه 59.
8 - المحجة: ص 109.
9 - سوره بقره،آيه 155.
10 - ينابيع المودة: ج 3، ص 235، حديث 2.
11 - كمال الدين: ج 1، ص 231، باب 32، حديث 16 [/][="]–[/][="] بحارالانوار: ج 52، ص 191، باب 25، حديث 24.
12- بحارالانوار: ج 52، ص 224. 13 - سوره يوسف: آيه 110. 14- دلائل الامامه: ص 248. 15 روزگار رهايي: ص 254. 16 - سوره نساء، آيه 69. 17 - روزگار رهايي: ص 271. 18- روزگار رهايي: ص 379. 19 - تفسير قمي: ج 1، ص 142.[/][/]
انتظار یعنی دروغ نگفتن 
انتظار یعنی غیبت نکردن
انتظار یعنی تهمت نزدن
انتظار یعنی نماز به موقع خواندن
انتظار یعنی زکات به موقع دادن
انتظار یعنی چشم خود را کنترل کردن
انتظار یعنی قدم صحیح برداشتن
انتظار یعنی عمل به قرآن
انتظار یعنی احترام گذاشتن
انتظار یعنی با ادب بودن
انتظار یعنی کنترل سخن داشتن
انتظار یعنی راستگو بودن
انتظار یعنی امانت دار بودن
انتظار یعنی خشم خود را فرو بردن
انتظار یعنی بخشنده بودن
انتظار یعنی هر لحظه به یاد خدا بودن
انتظار یعنی دیگران را کوچک نشماردن
انتظار یعنی علی (علیه السلام) وار بودن
انتظار یعنی دیگران را مسخره نکردن
انتظار یعنی امر به معروف کردن
انتظار یعنی نهی از منکر کردن
انتظار یعنی در راه خدا جهاد کردن
انتظار یعنی ...