نماز پیامبر در چند مرحله تکوین پیدا کرد؟

تب‌های اولیه

12 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
نماز پیامبر در چند مرحله تکوین پیدا کرد؟

پیامبر اسلام قبل از بعثت به کوه ثور و غار حراء می رفت و نماز می خواند و عبادت می کرد. پس ازانکه مبعوث شد هم این روند ادامه پیدا کرد. و آمد رد کنار خانه کعبه نماز خواند. اما روایات می گویند البته من شنیده ام، که می گویند پیامبر در شب معراج نماز بر ایشان واجب شدو چگونگی آن به وی گفته شد. آیا پیامبر در هنگام بعثت نمازی که می خواند مانند عبادت حنفا یا یهودیان بود؟ چرا که می گویند یهودیان هم نماز می خواندند؟ آیا پیامبر پس از سفر معراج نمازش با قبل از سفر معراج فرق می کرده است؟

چرا این سوال من این همه مدت بی جواب مونده؟

[=&quot]در سیر تکوین نمازهای پیامبر گزارهایی در تاریخ هست که به آنها اشاره می کنیم. این گزارشها نشان می دهد، پیامبر از ا بتدای بعثت نماز می خوانده اما نمازش با نماز دیگر پیروان ادیان تفاوت داشته است. [=&quot]نمازی که بعدها با کیفیتی غیر از کیفیت نخستین آن برگزار شد. به این گزارش دقت بفرمایید

.[=&quot]پس از آن كه به چهل سالگى رسيد به او دستور داد كه نماز بخواند و حدود آن را به وى آموخت. امّا اوقات نماز هنوز نازل نشده بود و براى همين رسول الله در هر وقتى نماز را به صورت دو ركعتى به جاى مى‏ آورد.

[=&quot]در اين حال على بن ابى طالب با وى مأنوس بود و دائما به همراهش بود و از او جدا نمى‏ شد. يك بار على عليه السّلام نزد رسول اللّه رفت و ديد كه مشغول نماز است. از او سؤال كرد كه اى ابو القاسم! اين حركات چيست؟ رسول الله صلّى اللّه عليه و اله فرمود: اين نماز است كه خداوند مرا بدان امر كرده است. [ این گزارش نشان می دهد حضرت علی چنین نمازی را هرگز ندیده بود و با توجه به انکه ایشان در مکه می زیست و مکه محل آمد و شد پیروان ادیان دیگر بود، می توان چنین نتیجه گرفت که نماز پیامبر هیچ تناسبی با نماز پیروان دیگر ادیان نداشته است ] آن گاه على عليه السّلام را به اسلام دعوت كرد و او هم اسلام آورد و به همراهش نماز خواند. پس از آن خديجه اسلام آورد و در اين زمان تنها رسول الله و على و خديجه نماز مى ‏خواندند.

[=&quot]پس از مدتى ابو طالب به همراه فرزندش جعفر بر رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله وارد شد و ديد كه آن حضرت به همراه على عليه السّلام مشغول نماز خواندن است. پس به جعفر گفت: اى جعفر برو در كنار پسر عمويت بايست. جعفر هم رفت و در پهلوى ديگر رسول الله صلّى اللّه عليه و اله ايستاد. پس از آن كه جعفر در طرف چپ رسول الله صلّى اللّه عليه و اله ايستاد، آن حضرت كمى حركت كرد و جلوتر از آن دو ايستاد.

[=&quot]پس از آن كه على و خديجه و جعفر اسلام آوردند، زيد (بن حارث كلبى) مسلمان شد و بعد از آن على، جعفر، زيد و خديجه پشت سر رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله نماز مى‏خواندند.[=&quot][1]

[=&quot][1] [=&quot] - تاریخ تحقیقی اسلام، حسین علی عربی، ج 1، ص 318، به نقل از : طبرسی، اعلام الوری، ج1، ص 102- 103

[=&quot]گویا در نمازهای آغازین دوان بعثت پیامبر، رکوع نبوده است. در مرحله بعد به نمازها رکوع افزوده شد. در این مرحله نماز با رکوع و سجده انجام می شد. در حالی که قبلا تنها قیام و سجده در نماز وجود داشت. در این باره ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه و فتال صاحب روضه الواعظین مى ‏گويند : [=&quot]علی علیه السلام فرمود: «هفت سال قبل از مردم نماز خواندم و در آن حال سجده مى‏كرديم و ركوع نمى‏كرديم. اولين نمازى كه در آن ركوع به جاى آورديم، نماز عصر بود. سپس گفتيم: يا رسول اللّه، اين چيست؟ فرمود: به اين كار مأمور شده‏ايم.».[=&quot][1]


[=&quot][1][=&quot]- روضة الواعظین، فتال، قم : داررضی، بی تا، ج1 ص 85 ؛[=&quot]شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، قم : کتابخانه آیت الله مرعشی، 1404ق، ج 13 ص 229.

[=&quot]از حضرت علی علیه السلام روایت شده است که اولين نمازى را كه با رسول الله صلّى اللّه عليه و اله به جاى آوردم، دو ركعت نماز ظهر بود.[=&quot][1]

[=&quot]پس نخستين نمازى كه آن حضرت عليه السّلام با رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم خواند دو ركعت نماز ظهر بود، و خداوند متعال نماز را براى مسلمانانى كه در مكّه بودند اين گونه دو ركعت دو ركعت واجب كرده بود، و پيامبر خدا نيز در مكه نماز را دو ركعتى برپا مى‏كرد، و على عليه السّلام نيز با آن حضرت در مدّت ده سالى كه در مكّه بود نماز را دو ركعتى برپا مى‏كرد تا زمانى كه پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم به مدينه هجرت كرد، و على عليه السّلام را براى انجام كارهايى كه جز او كسى توان انجام آن را نداشت در مكّه به جاى خود گذاشت.[=&quot][2]


[=&quot][1] [=&quot]- تاریخ تحقیقی اسلام، حسین علی عربی، قم: موسسه امام خمینی، 1383، ج1 ص 320 به نقل از: روضة کافی، ص 279 .

[=&quot][2] [=&quot]- بهشت کافی- ترجمه روضه کافی، حمید رضا آژیر، قم : سرور ، 1381، ص 390 .

آنچه در بالا آمد این مساله را ثابت می کرد که
1-نماز پیامبر در ابتدا دو رکعت بیشتر نبوده و نماز چهر رکعتی نداشته ایم

2- نمازهای پیامبر رکوع نداشته است و بعدها رکوع به آن اضافه شد
3- نمازهای سایر ادیان نیز رکوع نداشته و با امدن دستور رکوع، در واقع این تفاوت نمازهای مسلمانان با دیگران بود. که البته با دقتی که در گزارشها شد گویا اصلا پیروان ادیان پیشین نمازی به مانند نماز حضرت رسول نداشته اند که حتی قیام و قعود داشته باشد. البته روایاتی هست که می نماید پیروان ادیان دیگر هم نماز داشته اند اما نمازشان رکوع نداشته است.البته آنگونه که در خاطرم هست جایی خواندم که الان یادم نیست کجا بود، که نماز یهودی ها قیام و رکوع داشته است.

اما آنچه در ادامه به آن اشاره می کنیم گزارشی است که نشان می دهد نماز پیامبر در هما ابتدا رکوع داشته است. و تقریبا عکس آنچیزی خواهد بود که تا الان گفته می شد.

[=&quot]شيخ مفيد در ارشاد با سند خود از يحيى بن عفيف بن قيس كندى، از پدرش عفيف نقل كرده است كه گفت: قبل از آن كه دعوت نبى اكرم صلّى اللّه عليه و اله علنى شود با عباس بن عبد المطلّب در مكّه نشسته بودم، در اين حال جوانى پيش آمد و به خورشيد كه در حال زوال بود، نگاه كرد.

[=&quot]پس از آن رو به كعبه به نماز ايستاد، پس از لحظه‏اى نوجوانى پيش آمد و در سمت راست او ايستاد و سپس زنى آمد و پشت سر آنها ايستاد. آن جوان به ركوع رفت و آن نوجوان و زن هم به ركوع رفتند و سپس آن جوان از ركوع بلند شد و آن دو نفر هم همين كار را كردند. سپس او سجده كرد و آنها هم با او سجده كردند. من گفتم: اى عباس، امر عظيمى است! عباس گفت:

[=&quot]بله امر عظيمى است. آيا مى‏دانى كه اينها چه كسانى هستند؟ اين جوان محمد بن عبد اللّه بن عبد المطلّب، برادرزاده من است و اين نوجوان على بن ابى طالب، برادرزاده ديگر من و اين زن هم خديجه دختر خويلد مى‏باشد.

[=&quot]برادرزاده‏ام به من گفته است كه پروردگار آسمان‏ها و زمين به او دستور داده است كه از اين دين پيروى كند و به خدا قسم كه در تمام دنيا كسى به غير از اين سه نفر به اين دين عقيده ندارد.[=&quot][1]


[=&quot][1] [=&quot]- [=&quot]تاریخ تحقیقی اسلام، حین علی عربی، ج1 ، ص 320 به نقل از : [=&quot]ارشاد، ج 1، ص 30- 31 و قديمى‏ترين كسى كه در اين مورد بحث كرده است، متكلم معتزلى متقدّم، شيخ ابو جعفر اسكافى (متوفّى 240 ه ق) بوده است كه در كتابش: المعيار و الموازنه، ص 66- 78 با تحقيق شيخ محمودى به اين مسأله پرداخته است و ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه اخبار و نظرات بسيارى را از إسكافى نقل مى‏كند و هم چنين قاضى نعمان مصرى (ت 363 ه ق) در كتاب شرح الاخبار، ص 178- 191 به اين مسأله پرداخته است.

باسلام وتشکر از جوابهای خوب جناب کاوه
در بحار از كافي نقل شده چون پيغمبر به سن37 سال رسيد در خواب چنان مي‏ديد كه گويا كسي به نزد او مي‏آيد و مي‏گويد يا رسول الله وقتي در آن هنگام كه در ميان كوه‏ها گوسفند مي‏چرانيد چنان اتفاق افتاد كه كسي او را ديد به او گفت يا رسول الله از وي پرسيد تو كيستي؟ پاسخ داد من جبرئيلم وخدا مرا به سوي تو فرستاده كه به رسالت مژده‏ات دهم آنگاه براي پيغمبر وضو ساخت و به او ياد داد كه رو و دو دست را از مرفق بشويد و سر و دو پا را تاكعبين مسح كند آنگاه ركوع و سجود را به او
آموخت.
بنابر اين نماز قبل از بعثت بوده و پيامبر قبل از بعثت نيز نماز مي‏گذارد. و حكم وجود نمازهاي پنجگانه نه در شب معراج صدور يافته است كه به نظر اكثر دانشمندان و صاحب نظران در سال دوازدهم بعثت واقع شده است. در آن شب نمازهاي پنجگانه دو ركعت دو ركعت واجب گرديد و بعد از هجرت به مدينه از سال دوم به بعد دو ركعت به غير نماز مغرب و صبح و يك ركعت به نماز مغرب افزوده شده است.

اول تشكر كنم بعد به عرض برسونم كه ببخشيد جناب فنا سند اين مطلب شما در كدام كتاب هستش ؟

باسلام به دوست گرامی سید مهران




آنچه منابع در باره موضوع مطرح شده به آن پرداخته اند بدین گونه است که
برخی نوشته اندجبرئیل روز دوم بعثت رسول خدا ،برای تعلیم نماز و وضو نازل شد(1)

یعقوبی مینویسد نخستین نمازی که بر وی واجب گشت نماز ظهر بودووضو گرفتن و نماز خواندن را از جبرئیل آموخت.(2)
ابن اسحاق می نویسد:نماز در ابتدا دو رکعتی بر رسول خدا واجب شد وسپس خداوند آن را در حضر چهار رکعت تمام قرار دادودر سفر بر همان صورتی که اول واجب بود باقی گذاشت.در ادامه روایتی نقل میکند که دو روزجبرئیل در اوقات پنج نماز، بر رسول خدا نازل می شدودر وقت هر نماز ،رسول خدا را به خواندن آن نمازراهنمایی می کرد.(3)

حضرت علی بن ابیطالب(ع)می فرماید:با پیامبر هفت سال (برخی روایات پنج سال )پیش از آنکه کسی با پیامبر نماز بخواند، نماز گزارده ام و من اول کسی هستم که با او نماز خواندم(4)
وعثمان بن سعید الخرازو ابو داود الطیالسی روایتی از حضرت علی (ع)نقل میکنند که ایشان فرمودند:هفت سال قبل از مردم نماز میخواندم و {کنا نسجد ولا نرکع} یعنی در نماز سجده میکردیم اما رکوع نداشت واولین نمازی که در آن رکوع را بجا آوردیم نماز عصر بود که بعد از نماز علت را جویا شدم حضرت فرمود به آن امر شدم.(5)
محمدبن اسحاق از ام هانی، دختر ابوطالب روایت می کندکه گفت در شب معراج رسول
پیامبر نماز عشاءرا در منزل من خواند و آن شب در منزل ما خوابید کمی قبل از فجر بیدار شد ونماز صبح را خواند و فرمود ام هانی من نماز عشاء را در همین خانه خواندم و سپس بیت المقدس رفتم و آنجا نیز نماز خواندم.(6)
بطوریکه در شب معراج ،پیامبر(ص)وقتی از خانه ام هانی خواهر حضرت علی(ع)به بیت المقدس{مسجد الاقصی}روانه شد از نقاط مختلف مسجد الاقصی وبیت اللحم{زادگاه حضرت مسیح}و منازل انبیاءوآثار وجایگاه آنها دیدن کردو در برخی از منازل دو رکعت نماز خواند(7)

پیامبر(ص)می فرماید در شب معراج چون به آسمان هفتم رسیدم نماز های پنجگانه واجب شدو جبرئیل همراه پیامبر نماز های پنجگانه را به جا آوردند(8)
مزنی یکی از یاران شافعی می گوید نماز قبل از معراج واجب شده بود ویک نماز قبل از طلوع خورشیدو یکی پیش ازغروب آفتاب بجای آورده می شد(9)
ابوذر غفاری صحابه پیامبر از سه سال پیش از بعثت پیامبر،خدا رامی پرستیدو بندگی میکردو نماز میگزارد(صحیح مسلم2سال قبل از بعثت را آورده است ج16ص32)
(10)

منابع:

1.محمد ابراهیم آیتی،تاریخ پیامبر اسلام،انتشارات دانشگاه تهران،تهران،چاپ چهارم،1366ش،ص90. به نقل از امتاع الاسماع،ص15.
2همان ،ص90.
3.همان،ص91.به نقل از سیره النبی،ج1،ص263.
4.جعفر سبحانی،فروغ ابدیت،بی تا،بی جا،جلد اول،ص204فبه نقل از الغدیر ج3ص222.
5.شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید،مصحح،محمد ابو الفضل ابراهیم،کتابخانه مرعشی نجفی،قم،1337ش،چاپ اول،ج13،ص229.

6.حسین علی عربی،تاریخ تحقیقی اسلام،موسسه امام خمینی،قم،1383ش،چاپ چهارم،ج1،صص399-400.
7.جعفر سبحانی،همان،ص305.
8.ابن سعد،ترجمه طبقات الکبری،محقق عطاء محمد عبد القادر،دار الکتب العلمیه، بیروت،ج1،ص199.
9.حسین صابری،خاتم پیامبران(ص)،آستان قدس رضوی،1380ش،چاپ سوم،ج1،ص591.
10.مصطفی دلشاد تهرانی،سیره نبوی منطق عملی،دریا،تهران،1385ش،چاپ دوم،ج3،ص108.

درادامه...:Gol::Gol:

نکته قابل توجه در این باره اینکه سیره نویسان بزرگی همچون ابن اسحاق وابن هشام قائلند واقعه معراج در سال دهم بعثت اتفاق افتاده است بیهقی سال دوازدهم و برخی زمان آن را اوائل بعثت عنوان نموده اند.وبرخی دیگرقائلند معراج آن حضرت بیش از یک بار بوده است .
اما آنگونه که تصور می شود معراجی که در آن نمازهای یومیه واجب شده قطعا پس از مرگ ابوطالب(سال دهم بعثت) اتفاق افتاده است.به دلیل اینکه :

الف-از مسلمات حدیث وتاریخ است که خدا در شب معراج امت پیامبر را مکلف کرده است که در هر شبانه روز در پنج وعده نماز بخوانند.
ب- براساس آنچه از تاریخ استنباط می شود ، تالحظه مرگ ابوطالب نماز واجب نشده بود به دلیل اینکه در لحظات آخر عمر ایشان سران قریش ازایشان خواستند برادرزاده اش را از اعمالش منصرف کند اما پیامبر (ص)به آنها فرمود : از شما فقط یک چیز بیشتر نمی خواهم و آن اینکه{تقولون لا اله الاالله وتخلعون ما تعبدون من دونه}(1)یعنی گواهی به یکتایی خداونپرستیدن بتها.ودر این ماجرا اصلا اشاره ای به نماز نکرد واین دلیل بر این است که تا آن روز نمازهای پنجگانه واجب نشده بود تااینکه پیامبر اکرم (ص) انجام نماز را نیز از آنها مطالبه کند .

ج-پیامبر برای اسلام آوردن طفیل بن عمروکه چندی پیش از هجرت به وقوع پیوست، فقط شهادتین را به او تعلیم دادواز نماز سخنی به میان نیاورد.

د-رسول خدا از سالهای هشتم تادهم بعثت در شعب ابیطالب محصور بود ودر این شرایط ایجاب نمیکرد که خدا تکلیف دیگری مانند نماز را بر دوش مسلمانان بنهد

ذ-درسالهای قبل از هشتم بعثت با توجه به فشار مضاعف قریش وکم بودن تعداد مسلمانان وتازه مسلمان شدن آنان ، تکلیف کردن مسلمانان به نماز های پنجگانه بعید به نظر میرسد(2)

ر-منظور از روایاتی که اشاره به نماز خواندن حضرت علی (ع) با پیامبر در سالهای قبل از بعثت{سه سال ،پنج سال،هفت سال قبل از بعثت}میکند،این نمازهای مشروط ،محدود ومقید به اوقات پنجگانه نبوده بلکه به عبادت مخصوص وغیر محدود ویا نمازهای مستحبی وغیر واجب اشاره دارد.(3)

منایع::Sham::Gol:

1.رجوع کنید به،سیره ابن هشام،جلد دوم،ص27.
2.جعفر سبحانی ، فروغ ابدیت، بی تا، بی جا،ج1،صص310-311.
3.برای اطلاع بیشتر ر.ک به فروع کافی ،جلد1،ص135.

چه بحث قشنگی دست شما درد نکنه :Mohabbat: