***** فلسفه روزه ؟ *****
تبهای اولیه
باتبریک ایّام ضیافت الهی شما به استفاده از این مایده آسمانی دعوت می شوید :
روزه همانند ساير عبادات اسرار و آثار فراوان دارد ، فاطمه زهرا سلاماللهعليها تمام آن اسرار و آثار را در يك جمله خلاصه نموده و فرمود:«و جعل الله ... و الصيام تثبيتا للاخلاص»[1] و نظير اين سخن از همتا و همسرش اميرمؤمنان علیه السلام . نيز نقل شده كه فرمود:«و فرض الله ... و الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق»[2]
[/HR][1]. خداوند روزه را براي تثبيت اخلاص بندگان قرار داده است. الاحتجاج، ج1، ص258.
[2]. خداوند روزه را به عنوان آزموني براي امتحان مردم واجب نموده است. نهجالبلاغه، حكمت136.
ممكن است معناي سخن حضرت اين باشد كه دين باوران اهل ايمان كه پيوسته در مسير بندگي خالصانه و تأمين رضاي حضرت دوست تلاش ميكنند، روزه گرفتن اخلاص آنها را محكم و خلوصشان را تثبيت ميكند، چون روزه عبادتي است كه هيچ يكي از عبادات با آن قابل مقايسه نيست از اين روست كه در روايتي آمده «كل حسنة بعشر امثالها الي سبعمائة ضعف الّا الصيام، فانّه لي و انا اجري به»[1]
[/HR][1]. براي هر عملي نيك ده تا هفت صد برابر پاداش مقرر شده مگر روزه، زيرا روزه براي من است و من جزاء و پاداش روزه هستم. محجة البيضاء، ج2، ص121.
روزه انسان را به صفت صمديت متصف ميكند و انسان از طريق روزه مظهر اسم «الصمد» ميشود، زيرا چنان كه اشاره شد صمد كسي است كه منزّه از تغذيه و غذا خوردن است.[1] و امام حسين درباره معناي صمد فرمود:«الصمد الذي لاجوف له، الصمد الذي لايأكل و لايشرب الصمد الذي لاينام»[2] براساس اين حديث نوراني روزه زمينه ظهور و تجلي اسم الصمد را در وجود انسان فراهم ميسازد، و انسان را فرشته منش ميسازد يعني همان طور كه فرشتگان به عنوان مظاهر اسم الصمد منزه از جوف، خوردن، آشاميدن و خواباند، انسان روزه دار نيز به مشرب فرشتگان تلاش ميكند كه با روزه خود زمينه تجلي صفت صمديت را در خود بوجود آورد. و با اين رويكرد است كه معناي دقيق از سخن فاطمهزهرا(س) بدست ميآيد كه روزه چگونه موجب تثبيت خلوص انسان ميگردد انسان با روزه به گونهاي خالص ميشود كه چون فرشتگان مظهر اسم الصمد شده و از تغذيه تنزيه و پاك ميشود.
[/HR][1]. ر،ك: فتوحات مكيه، ج9، ص102. (با تحقيق عثمان يحيي)
[2]. صمد موجودي است كه جوف و ميان تهي نيست، صمد موجودي است نميخورد و نميآشامد، صمد موجودي است كه خواب ندارد. بحارالانوار، ج3، ص223.
چنان كه در جاي خود به تفصيل بيان شده[1] عبادت در حقيقت نقشة تجليات محبوب و رفرق معراج وصال است، و هر اندازه تجليات معشوق بر عاشق بيشتر جلوه كند عاشق سوزمندانهتر نغمه سرايي نموده و در پي وصال و تقرب كاملتر ميكوشد از اين رو آن عارف نكتهآموز ميگويد:
align: right | |
---|---|
[TD="colspan: 2"]بلبلي برگ گلي خوش رنگ در منقار داشت | |
[/TD] | |
[TD="colspan: 2"]و اندر آن برگ و نوا خوش نالههاي زار داشت | |
[/TD] | |
[TD="colspan: 2"]گفتمش در عين وصل اين ناله و فرياد چيست | |
[/TD] | |
[TD="colspan: 2"]گفت ما را جلوة معشوق بر اين كار داشت[2] | |
[/TD] | |
[/HR][1]. درسنامه عرفان امام خميني، ص215. (به همين قلم)
[2]. ديوان حافظ، ص79.
«كل حسنة بعشر امثالها الي سبعمائة ضعف الّا الصيام، فانّه لي و انا اجري به»[1]
با سلام و ادب
استاد گرامی گوینده این سخن کیست؟ایا حدیث قدسی است؟
با سلام و ادباستاد گرامی گوینده این سخن کیست؟ایا حدیث قدسی است؟
باسلام و تقدیر .
حدیث قدسی است . گوینده حدیث قدسی خداوند است . دو گزینه درتوضیحش قابل طرح است :
الف) ممكن است معناي سخن حضرت اين باشد كه دين باوران اهل ايمان كه پيوسته در مسير بندگي خالصانه و تأمين رضاي حضرت دوست تلاش ميكنند، روزه گرفتن اخلاص آنها را محكم و خلوصشان را تثبيت ميكند، چون روزه عبادتي است كه هيچ يكي از عبادات با آن قابل مقايسه نيست از اين روست كه در روايتي آمده «كل حسنة بعشر امثالها الي سبعمائة ضعف الّا الصيام، فانّه لي و انا اجري به»[1] معناي اين حديث نوراني آن است كه روزه در واقع وصال دوست و شهود جمال محبوب است و اين وصال و لقاء معنوي پاداش روزه است. از اين رو هر عملي نيك ده تا هفت صد برابر پاداش دارد، ولي پاداش روزه خود خدا و وصال و شهود جمال اوست لذا برخي از عارفان ميگويد:«گرسنگي را ثمره مشاهدت بود، و مشاهده معركه گاه مردان است»[2] چه اين كه صاحب فتوحات در معناي فراز حديث حديث ياد شده كه فرمود:«الا الصيام فانه لي» گفته است: روزه و صوم صفت صمداني است از اين رو خداوند با تعبير «فانّه لي» آن را توصيف كرده. و چون صوم صفت صمداني است پس اگر بنده به آن صفت يعني تنزيه از غذا توصيف شده به اعتبار تقييد است، زيرا تنزيه از تغذيه و صمدانيت به صورت مطلق وصف خداوند است، و به صورت مقيد بندة صائم به آن متصف ميشود. از اين روست كه فرمود:«انا اجزي به» حق تعالي جزاء صوم براي صائم است.[3] چه اين كه به گفته حكيم متأله استاد جوادي آملي، هيچ يكي از مشركان بتپرست، براي بت شان روزه نميگرفته است، گرچه ساير اعمال و عبادات را به نحوي در برابر بتهاشان انجام ميداده اند، از اين رو روزه تنها عبادتي است كه خالص براي معبود حقيقي بجا آورده شده و ميشود.[4]
ب) روزه انسان را به صفت صمديت متصف ميكند و انسان از طريق روزه مظهر اسم «الصمد» ميشود، زيرا چنان كه اشاره شد صمد كسي است كه منزّه از تغذيه و غذا خوردن است.[5] و امام حسين درباره معناي صمد فرمود:«الصمد الذي لاجوف له، الصمد الذي لايأكل و لايشرب الصمد الذي لاينام»[6] براساس اين حديث نوراني روزه زمينه ظهور و تجلي اسم الصمد را در وجود انسان فراهم ميسازد، و انسان را فرشته منش ميسازد يعني همان طور كه فرشتگان به عنوان مظاهر اسم الصمد منزه از جوف، خوردن، آشاميدن و خواباند، انسان روزه دار نيز به مشرب فرشتگان تلاش ميكند كه با روزه خود زمينه تجلي صفت صمديت را در خود بوجود آورد.
[/HR][1]. براي هر عملي نيك ده تا هفت صد برابر پاداش مقرر شده مگر روزه، زيرا روزه براي من است و من جزاء و پاداش روزه هستم. محجة البيضاء، ج2، ص121.
[2]. كشف المحجوب، ص278.
[3]. ر،ك: فتوحات مكيه، ج9، ص103. (با تحقيق عثمان يحيي)
[4]. ر،ك: حكمت عبادات، ص134.
[5]. ر،ك: فتوحات مكيه، ج9، ص102. (با تحقيق عثمان يحيي)
[6]. صمد موجودي است كه جوف و ميان تهي نيست، صمد موجودي است نميخورد و نميآشامد، صمد موجودي است كه خواب ندارد. بحارالانوار، ج3، ص223.
شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْه؛ ( 1)
ماه رمضان ماهی است که قرآن که دارای آیات هدایت و دلایل روشن است، برای هدایت در آن نازل شده ،پس با رویت آن ماه، روزه بگیرد .
در آیه زمان روزه گرفتن را ماه رمضان و تعداد روزهای آن را یک ماه تمام بیان میکند.
غیر از اسرار نهفته در این باب ، فلسفه وجوب روزه در اسلام این است که ماه رمضان ماه نزول قرآن است که از با برکت ترین ماه های سال است .خداوند امت اسلام را در چنین ماهی به مهمانی خود دعوت نموده است. افتخار داده که در برترین ماه ، مهمان خدا باشند .
1.بقره آیه 185 .
سلام
معمولا دلایلی به نفع روزه میگن که اغلب مثال لغوشم هست! از کارشناس محترم میخوام که اگه ممکنه دلایل واجب بودن روزه، به ترتیب اولویت رو بیان کنن!(البته اگه تاپیک از مسیرش منحرف نمیشه!)
در ابتدا باید اشاره شود کامل ترین دلیل وجوب روزه بر مسلمانان و بر امت های ادیان گذشته آیه 183-185 سوره بقره است .واز آن جایی که روزه درسعادت انسان نقش اساسی داشته ، خداوند بر همه امتها واجب نموده است.
در تمام ادیان، عبادت و پرستش جوهرة اصلى دین به شمار مىرود و در ادیان الهى این مسأله به وضوح دیده مىشود. روزه گرفتن در میان ادیان معمول بوده است. از تورات و انجیل فعلى بر مىآیدکه روزه، در میان یهود و نصارا وجود داشته و اقوام و ملل دیگر هنگام مواجه شدن با غم و اندوه، روزه مىگرفتهاند.
قرآن کریم نیز در مورد روزه گرفتن امتهاى پیشین به صراحت مىفرماید: ... کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم...،(1)
روزه از نظر بهداشت جسم و سلامت بدن و بهداشت روح و معنویت و ابعاد دیگر دارای فواید فراوانی است. روزه در سلامت معده و پاکسازی آن از انواع غذاها (که موجب انواع بیماریهاست) اثرات فوقالعادهای دارد.
مرکز بیماریها معده است. پیامبر خدا فرمود: «المعدة بیت کل داء، و الحمیة رأس کلّ دواء؛(2) معده مرکز و خانه هر دردی است، و پرهیز و اجتناب (از غذاهای نامناسب و زیاد خوری) اساس و رأس هر داروی شفابخش است».
پیامبر یکی از حکمتهای روزه را تندرستی اعلام میکند و میفرماید: «صوموا تصحّوا؛(3) روزه بگیرید تا صحت و سلامتی خویش را تضمین کنید».
امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه میفرماید: «خداوند بندگان مؤمنش را حفظ میفرماید، به وسیله نماز و زکات و گرفتن روزه ».(4)
روزه و نماز و زکات فلسفهاش سازندگی و تزکیه، و فروتنی به پیشگاه حضرت حق، و از کارهایی است که میتواند آدمی را از چنگ شیطان نجات بخشد، و از انواع بیماریهای ظاهری و باطنی برهاند، و مخصوصا درس مقاومت و مبارزه را یاد آدمی دهد.
امیرالمؤمنین(ع) میفرماید: «والصیام ابتلاء لاخلاص الخلق؛(5) روزه برای آزمایش اخلاص مردم است».
در قسمتی از نهج البلاغه میفرماید: «وصوم شهر رمضان فانّه جنة من العقاب؛(6) یکی از دلائل وجوب روزه این است که روزه ماه رمضان سپر است از عذاب الهی»، یعنی روزه موجب آمرزش گناهان و معاصی انسان است، که به وسیله روزه نجات از آتش جهنم و عقوبت پروردگار به دست میآید.
هشام بن حکم از حضرت جعفر بن محمد (علیهما السلام) از علت و فلسفه روزه میپرسد، امام میفرماید: «انّما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر و ذلک أنّ الغنی لم یکن لیجد مسّ الجوع، فیرحم الفقیر، لأنّ الغنی کلّما أراد شیئاً قدر علیه، فأراد الله تعالی أن یسوّی بین خلقه، وأن یذیق الغنی مسّ الجوع والألم لیرقّ علی الضعیف ویرحم الجائع؛(7)
خداوند روزه را واجب کرد، تا به وسیله آن بین اغنیا و فقرا مساوات و برابری به وجود آید. برای آن که ثروتمندانی که هرگز درد گرسنگی را احساس نکردهاند، به فقرا ترحم نمایند، زیرا اغنیا هرگاه (خوردنی و آشامیدنی را) اراده نمودند، برایشان میسر است، پس روزه را واجب نمود تا بین بندگانش از فقیر و غنی، برابری به وجود آورد، و اینکه سرمایهداران مسلمان درد گرسنگی را لمس نمایند، تا بر ضعفا و گرسنگان عالم ترحم نمایند».
خصال هفتگانه مخصوص روزهداران
در حدیثی طولانی حضرت امیرالمؤمنین از پیامبر نقل میفرماید: «ما من مؤمن یصوم شهر رمضان احتساباً إلاّ أوجب الله تبارک و تعالی له سبع خصال: أوّلها یذوب الحرام من جسده، و الثانیة یقرب من رحمة الله عزّوجل، و الثالثة قد کفّر خطیئة أبیه آدم، و الرابعة یهوّن الله علیه سکرات الموت و الخامسة أمان من الجوع و العطش یوم القیامة و السادسة یطعمه الله عزّوجل من طیبات الجنة، و السابعة یعطیه الله عزّوجل برائة من النار، قال: صدقت یا محمد؛(8)
هیچ مؤمنی نیست که ماه رمضان را فقط برای خدا روزه بگیرد، مگر آن که خدا هفتخصلت را برای او واجب و لازم گرداند:
1- هر چه حرام در پیکرش باشد، محو و ذوب گرداند،
2- به رحمت خدا نزدیک میشود،
3- (با روزه خویش) خطای پدرش حضرت آدم را میپوشاند،
4- خداوند لحظات جان کندن را بر وی آسان گرداند،
5- از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان خواهد بود،
6- خدا از خوراکیهای لذیذ بهشتی او را نصیب دهد،
7- خدا برائت و بیزاری از آتش دوزخ را به او عطا فرماید».
فلسفه و دلائل وجوب روزه از امام رضا(ع)
امام رضا(علیه السلام) در فلسفه و دلائل وجوب روزه میفرماید: «إنّما اُمروا بالصوم لکی یعرفوا ألم الجوع و العطش، فیستدلّوا علی فقر الآخرة، و لیکون الصائم خاشعاً ذلیلاً مستکیناً مأجوراً و محتسباً عارفاً؛(9)
مردم مأمور به روزه شدند تا درد و ناگواریهای گرسنگی و تشنگی را بشناسند، و آنگاه بر سختیهای گرسنگی و تشنگی و فقر آخرت را بفهمند».
رسول خدا(ص) فرمود: «الصوم جنة فإذا صام أحدکم فلا یرفث ولا یجهل وإنّ امرء جادله أو شاتمه فلیقل إنّی صائم؛(10) روزه سپر است از برای شخص، پس اگر یکی از شما روزه گرفت، سخن زشت نگوید، و کارهای بیهوده نکند، و اگر کسی با وی مجادله کند یا او را شماتت نماید، به او بگوید من روزه هستم».
پینوشتها:
1 . بقره، آیه 183.
2. ارکان الاسلام، ص 108 این عبارت حدیثی است که از پیامبر در بحار الانوار، ج 14 روایت شده است.
3. دعائم الاسلام، ج 1، ص 343.
4. نهج البلاغه فیض، ص 798.
5. همان، حکمت 244.
6. نهج البلاغه، چاپ صبحی صالح، ص 163.
7. وسائل الشیعه، ج 7، ص 3 - و من لا یحضره الفقیه، ص 73، ج 2.
8. خصال شیخ صدوق، ص 386.
9. وسائل الشیعه، ج 7، ص 4.
10. علل الشرایع صدوق، ج 2، ص 378.
در ابتدا باید اشاره شود کامل ترین دلیل وجوب روزه بر مسلمانان و بر امت های ادیان گذشته آیه 183-185 سوره بقره است .واز آن جایی که روزه درسعادت انسان نقش اساسی داشته ، خداوند بر همه امتها واجب نموده است.
در تمام ادیان، عبادت و پرستش جوهرة اصلى دین به شمار مىرود و در ادیان الهى این مسأله به وضوح دیده مىشود. روزه گرفتن در میان ادیان معمول بوده است. از تورات و انجیل فعلى بر مىآیدکه روزه، در میان یهود و نصارا وجود داشته و اقوام و ملل دیگر هنگام مواجه شدن با غم و اندوه، روزه مىگرفتهاند.
قرآن کریم نیز در مورد روزه گرفتن امتهاى پیشین به صراحت مىفرماید: ... کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم...،(1)
روزه از نظر بهداشت جسم و سلامت بدن و بهداشت روح و معنویت و ابعاد دیگر دارای فواید فراوانی است. روزه در سلامت معده و پاکسازی آن از انواع غذاها (که موجب انواع بیماریهاست) اثرات فوقالعادهای دارد.
مرکز بیماریها معده است. پیامبر خدا فرمود: «المعدة بیت کل داء، و الحمیة رأس کلّ دواء؛(2) معده مرکز و خانه هر دردی است، و پرهیز و اجتناب (از غذاهای نامناسب و زیاد خوری) اساس و رأس هر داروی شفابخش است».
پیامبر یکی از حکمتهای روزه را تندرستی اعلام میکند و میفرماید: «صوموا تصحّوا؛(3) روزه بگیرید تا صحت و سلامتی خویش را تضمین کنید».
امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه میفرماید: «خداوند بندگان مؤمنش را حفظ میفرماید، به وسیله نماز و زکات و گرفتن روزه ».(4)
روزه و نماز و زکات فلسفهاش سازندگی و تزکیه، و فروتنی به پیشگاه حضرت حق، و از کارهایی است که میتواند آدمی را از چنگ شیطان نجات بخشد، و از انواع بیماریهای ظاهری و باطنی برهاند، و مخصوصا درس مقاومت و مبارزه را یاد آدمی دهد.
امیرالمؤمنین(ع) میفرماید: «والصیام ابتلاء لاخلاص الخلق؛(5) روزه برای آزمایش اخلاص مردم است».
در قسمتی از نهج البلاغه میفرماید: «وصوم شهر رمضان فانّه جنة من العقاب؛(6) یکی از دلائل وجوب روزه این است که روزه ماه رمضان سپر است از عذاب الهی»، یعنی روزه موجب آمرزش گناهان و معاصی انسان است، که به وسیله روزه نجات از آتش جهنم و عقوبت پروردگار به دست میآید.
هشام بن حکم از حضرت جعفر بن محمد (علیهما السلام) از علت و فلسفه روزه میپرسد، امام میفرماید: «انّما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر و ذلک أنّ الغنی لم یکن لیجد مسّ الجوع، فیرحم الفقیر، لأنّ الغنی کلّما أراد شیئاً قدر علیه، فأراد الله تعالی أن یسوّی بین خلقه، وأن یذیق الغنی مسّ الجوع والألم لیرقّ علی الضعیف ویرحم الجائع؛(7)
خداوند روزه را واجب کرد، تا به وسیله آن بین اغنیا و فقرا مساوات و برابری به وجود آید. برای آن که ثروتمندانی که هرگز درد گرسنگی را احساس نکردهاند، به فقرا ترحم نمایند، زیرا اغنیا هرگاه (خوردنی و آشامیدنی را) اراده نمودند، برایشان میسر است، پس روزه را واجب نمود تا بین بندگانش از فقیر و غنی، برابری به وجود آورد، و اینکه سرمایهداران مسلمان درد گرسنگی را لمس نمایند، تا بر ضعفا و گرسنگان عالم ترحم نمایند».
خصال هفتگانه مخصوص روزهداران
در حدیثی طولانی حضرت امیرالمؤمنین از پیامبر نقل میفرماید: «ما من مؤمن یصوم شهر رمضان احتساباً إلاّ أوجب الله تبارک و تعالی له سبع خصال: أوّلها یذوب الحرام من جسده، و الثانیة یقرب من رحمة الله عزّوجل، و الثالثة قد کفّر خطیئة أبیه آدم، و الرابعة یهوّن الله علیه سکرات الموت و الخامسة أمان من الجوع و العطش یوم القیامة و السادسة یطعمه الله عزّوجل من طیبات الجنة، و السابعة یعطیه الله عزّوجل برائة من النار، قال: صدقت یا محمد؛(8)
هیچ مؤمنی نیست که ماه رمضان را فقط برای خدا روزه بگیرد، مگر آن که خدا هفتخصلت را برای او واجب و لازم گرداند:
1- هر چه حرام در پیکرش باشد، محو و ذوب گرداند،
2- به رحمت خدا نزدیک میشود،
3- (با روزه خویش) خطای پدرش حضرت آدم را میپوشاند،
4- خداوند لحظات جان کندن را بر وی آسان گرداند،
5- از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان خواهد بود،
6- خدا از خوراکیهای لذیذ بهشتی او را نصیب دهد،
7- خدا برائت و بیزاری از آتش دوزخ را به او عطا فرماید».
فلسفه و دلائل وجوب روزه از امام رضا(ع)
امام رضا(علیه السلام) در فلسفه و دلائل وجوب روزه میفرماید: «إنّما اُمروا بالصوم لکی یعرفوا ألم الجوع و العطش، فیستدلّوا علی فقر الآخرة، و لیکون الصائم خاشعاً ذلیلاً مستکیناً مأجوراً و محتسباً عارفاً؛(9)
مردم مأمور به روزه شدند تا درد و ناگواریهای گرسنگی و تشنگی را بشناسند، و آنگاه بر سختیهای گرسنگی و تشنگی و فقر آخرت را بفهمند».
رسول خدا(ص) فرمود: «الصوم جنة فإذا صام أحدکم فلا یرفث ولا یجهل وإنّ امرء جادله أو شاتمه فلیقل إنّی صائم؛(10) روزه سپر است از برای شخص، پس اگر یکی از شما روزه گرفت، سخن زشت نگوید، و کارهای بیهوده نکند، و اگر کسی با وی مجادله کند یا او را شماتت نماید، به او بگوید من روزه هستم».
پینوشتها:
1 . بقره، آیه 183.
2. ارکان الاسلام، ص 108 این عبارت حدیثی است که از پیامبر در بحار الانوار، ج 14 روایت شده است.
3. دعائم الاسلام، ج 1، ص 343.
4. نهج البلاغه فیض، ص 798.
5. همان، حکمت 244.
6. نهج البلاغه، چاپ صبحی صالح، ص 163.
7. وسائل الشیعه، ج 7، ص 3 - و من لا یحضره الفقیه، ص 73، ج 2.
8. خصال شیخ صدوق، ص 386.
9. وسائل الشیعه، ج 7، ص 4.
10. علل الشرایع صدوق، ج 2، ص 378.
سلام
قبول دارم که مثل یه رژیم غذایی عمل میکنه و خوردن کمتر غذاها برای بدن مفیده ولی این دلیل از اونجا قابل رده که خوردن آبم منع شده! اغلب واکنشهای بدن به آب نیازمنده و تو اغلب رژیمای غذایی هم نقش پر رنگی داره!
تزکیه نفس و خلوص و... واقعا دلیل خوبیه و نتیجه ش باید زهد و تقوا باشه! ولی تا حالا(اگه فقط اسلامو بگیریم!) 1400تا ماه رمضان داشتیم ولی هنوزم زیادن روزه دارایی که کم کاری و اختلاص و... میکنن!(خیلی مذهبی باشن میزارن واسه بعد ماه رمضان!!) پس وقتی نتیجه حاصل نشده، انگشت اتهام به سمت استدلال میره!!
یه جمله هست که میگه" روزه داران هیچگاه حال فقرا را درک نمیکنند، چون به افطار ایمان دارند!" و از طرفی روزه ی ثروتمندا چه سودی میتونه برای فقرا داشته باشه!؟ یه فطریه ست که اونم نهایتش بتونن کرایه تاکسی بدن باهاش!! اگه قصد کمک به فقرا باشه، میشه گفت هر فرد پولداری سرپرستی مالی یه خانواده یا حداقل یه نفرو به عهده بگیره تو این ماه!(یا حتی کل سال!)
این دلیل آخری که حداقل از نظر من قابل قبول نیست!! چون ما همیشه باید این رفتارو داشته باشیم!
سلامقبول دارم که مثل یه رژیم غذایی عمل میکنه و خوردن کمتر غذاها برای بدن مفیده ولی این دلیل از اونجا قابل رده که خوردن آبم منع شده! اغلب واکنشهای بدن به آب نیازمنده و تو اغلب رژیمای غذایی هم نقش پر رنگی داره!
این ها جنبه ظاهری وآثار حسی روزه است ونه حکمت آن .
تزکیه نفس و خلوص و... واقعا دلیل خوبیه و نتیجه ش باید زهد و تقوا باشه! ولی تا حالا(اگه فقط اسلامو بگیریم!) 1400تا ماه رمضان داشتیم ولی هنوزم زیادن روزه دارایی که کم کاری و اختلاص و... میکنن!(خیلی مذهبی باشن میزارن واسه بعد ماه رمضان!!) پس وقتی نتیجه حاصل نشده، انگشت اتهام به سمت استدلال میره!!
انصاف کمی خوب است آن امور بین مردمان غیر روزه دار بشتر از روزه داران است .
روزه شرط لازم است ونه شرط کافی
یه جمله هست که میگه" روزه داران هیچگاه حال فقرا را درک نمیکنند، چون به افطار ایمان دارند!" و از طرفی روزه ی ثروتمندا چه سودی میتونه برای فقرا داشته باشه!؟ یه فطریه ست که اونم نهایتش بتونن کرایه تاکسی بدن باهاش!! اگه قصد کمک به فقرا باشه، میشه گفت هر فرد پولداری سرپرستی مالی یه خانواده یا حداقل یه نفرو به عهده بگیره تو این ماه!(یا حتی کل سال!)
فقرا هم خودش اهل روزه اند
این دلیل آخری که حداقل از نظر من قابل قبول نیست!! چون ما همیشه باید این رفتارو داشته باشیم!
روزه مثل واکسن است .
آیا برای مصونیت از کزاز ومانند آن جناب تان همیشه زدن واکسن را توصیه می کنید . ؟
**************************************************
بالاخره بیا تا فلسفه وحکمت را روزه را از حضرت حکیمه دوعالم فاطمه زهرا سلام الله علیها بیاموزیم :
بی ترد ید روزه همانند ساير عبادات اسرار و آثار فراوان دارد و فاطمه زهرا سلاماللهعليها تمام آن اسرار و آثار را در يك جمله خلاصه نموده و فرمود:«و جعل الله ... و الصيام تثبيتا للاخلاص»[1] و نظير اين سخن از همتا و همسرش اميرمؤمنان نيز نقل شده كه فرمود:«و فرض الله ... و الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق»[2] حال بايد ديد كه تفسير و پيام اين دو كلام نوراني چيست؟ در اين رابطه ممكن است مطالب بسياري مطرح باشد، ولي به اختصار به چند نكته اشاره ميشود:
الف) ممكن است معناي سخن حضرت اين باشد كه دين باوران اهل ايمان كه پيوسته در مسير بندگي خالصانه و تأمين رضاي حضرت دوست تلاش ميكنند، روزه گرفتن اخلاص آنها را محكم و خلوصشان را تثبيت ميكند، چون روزه عبادتي است كه هيچ يكي از عبادات با آن قابل مقايسه نيست از اين روست كه در روايتي آمده «كل حسنة بعشر امثالها الي سبعمائة ضعف الّا الصيام، فانّه لي و انا اجري به»[3] معناي اين حديث نوراني آن است كه روزه در واقع وصال دوست و شهود جمال محبوب است و اين وصال و لقاء معنوي پاداش روزه است. از اين رو هر عملي نيك ده تا هفت صد برابر پاداش دارد، ولي پاداش روزه خود خدا و وصال و شهود جمال اوست لذا برخي از عارفان ميگويد:«گرسنگي را ثمره مشاهدت بود، و مشاهده معركه گاه مردان است»[4] چه اين كه صاحب فتوحات در معناي فراز حديث حديث ياد شده كه فرمود:«الا الصيام فانه لي» گفته است: روزه و صوم صفت صمداني است از اين رو خداوند با تعبير «فانّه لي» آن را توصيف كرده. و چون صوم صفت صمداني است پس اگر بنده به آن صفت يعني تنزيه از غذا توصيف شده به اعتبار تقييد است، زيرا تنزيه از تغذيه و صمدانيت به صورت مطلق وصف خداوند است، و به صورت مقيد بندة صائم به آن متصف ميشود. از اين روست كه فرمود:«انا اجزي به» حق تعالي جزاء صوم براي صائم است.[5] چه اين كه به گفته حكيم متأله استاد جوادي آملي، هيچ يكي از مشركان بتپرست، براي بت شان روزه نميگرفته است، گرچه ساير اعمال و عبادات را به نحوي در برابر بتهاشان انجام ميداده اند، از اين رو روزه تنها عبادتي است كه خالص براي معبود حقيقي بجا آورده شده و ميشود.[6]
ب) روزه انسان را به صفت صمديت متصف ميكند و انسان از طريق روزه مظهر اسم «الصمد» ميشود، زيرا چنان كه اشاره شد صمد كسي است كه منزّه از تغذيه و غذا خوردن است.[7] و امام حسين درباره معناي صمد فرمود:«الصمد الذي لاجوف له، الصمد الذي لايأكل و لايشرب الصمد الذي لاينام»[8] براساس اين حديث نوراني روزه زمينه ظهور و تجلي اسم الصمد را در وجود انسان فراهم ميسازد، و انسان را فرشته منش ميسازد يعني همان طور كه فرشتگان به عنوان مظاهر اسم الصمد منزه از جوف، خوردن، آشاميدن و خواباند، انسان روزه دار نيز به مشرب فرشتگان تلاش ميكند كه با روزه خود زمينه تجلي صفت صمديت را در خود بوجود آورد. و با اين رويكرد است كه معناي دقيق از سخن فاطمهزهرا(س) بدست ميآيد كه روزه چگونه موجب تثبيت خلوص انسان ميگردد انسان با روزه به گونهاي خالص ميشود كه چون فرشتگان مظهر اسم الصمد شده و از تغذيه تنزيه و پاك ميشود. و در اين رابطه كلام نغز مولوي شنيدني است كه ميگويد:
align: right | |
---|---|
گر تو اين انبان زنان خالي كني | |
طفل جان از شير شيطان باز كن | |
تا تو تاريك و ملول و تيرهاي | |
پر ز گوهرهاي اجلال كني | |
بعد از آنش با ملك انباز كن | |
دان كه با ديو لعين همشيرهاي[9] | |
بنابراين روزه يكي از راههاي خالي كردن انبان شكم از نان و و تنزيه جان از تيرگيهاست كه آدمي را انباز و مشابه فرشته ساخته و زمينة ظهور صفت صمديت را در او بوجود ميآورد و اين زيباترين معنا تثبيت خلوص و ايجاد اخلاص در انسان است كه در كلام فاطمي اشاره گرديده است. و گويا حافظ از اين گونه آموزههاي متعالي الهام گرفته و گفته است:
align: right | |
---|---|
خلوت دل نيست جاي صحبت اضداد | |
ديو چو بيرون رود فرشته درآيد[10] | |
ج) نكته ديگر در تبيين كلام فاطمهزهرا(س) در باب اسرار روزه اين است كه روزه نمودار بلندترين و زيباترين جلوه دلدادگي و سرسپردگي عاشق به معشوق است كه در راه وصل او و تأمين خواست او نه تنها از حرامها بلكه از حلالها، مباحها نيز امساك ميكند چون در اين كار خواست و رضاي محبوبش به كاملترين صورت تأمين ميشود. و فراتر از اين مرتبه، در يك مرتبه بالاتر، تمام قواي اداركي خود را در دو ساحة ظاهر و باطن (حواس ظاهري و باطني) تنها در جهت رضا و خواست حضرت محبوبش به كار گرفته و از هرگونه ادراك و معرفتي كه مورد رضا او نباشد امساك و خودداري مينمايد. بدين بيان كه زبانش را از گفتن حرفهاي غيرضروري نگاه ميدارد و اين آموزه وحياني را كه قرآن از جناب مريم نقل كرده تجربه ميكند كه گفت:«اني نذرت للرحمن صوما فلن اكليم اليوم انسيا»[11] اين چنين صوم سكوت زمينهساز آن همه كرامت ميشود كه نصيب مريم شد، چه اين كه نتيجه آن صوم سكوت نطق كودكش عيسي مسيح گرديد كه در گهواره به سخن آمد و گفت:«اني عبدالله اتاني الكتاب و جعلني نبيا»[12] بيترديد تجربه صوم سكوت نتائج قطعي بسياري در پي داد كه تفصيل آن رادر جاي خود بايد ملاحظه كرد.[13] و يا چشم خود را نه تنها از ديدن مناظر حرام بلكه از هرگونه مشاهدات غيرضروري حفظ كند، و گوش خود را نه تنها از شنيدن صداهاي حرام بلكه از استماع حرفهاي غيرلازم حفظ نموده و تنها در ديدن و شنيدن حقايق الهي متمركز سازد. و نيز قوه شامه، ذائقه، لامسه خويش را در مواردي به كار بگيرد كه بويدن، چشيدن، و لمس كردن آنها ضروري و مفيد و حياتش بخش باشد. و هم چنين قواي ادراك باطني خود را نظير مفكره، حافظه، متخيله، واهمه و مانند آن را در مسير انديشيدن در حقايق الهي، حفظ معارف و علوم رباني، و تصور مظاهر جلال و جمال حضرت حق تعالي و شناخت آيات توحيدي، قرار دهد، و از هرگونه فكر و تصور ناصواب پرهيز نمايد.
تا از اين رهگذر به مرتبه برين توحيدي باريابد. و اين مرتبه با امساك و خودداري از مشاهده غيرحقتعالي حاصل ميشود، و در اين مرتبه است كه انسان روزهدار هرچه در نظام هستي مشاهده ميكند مظاهر و تجليات و آيات حضرت حق است.[14] در اين رابطه اين سخن نغز بسيار گويا و شنيدني است:
align: right | |
---|---|
برو تو خانه دل را فرو روب | |
چو تو بيرون شوي او اندر آيد | |
موانع تا نگرداني ز خود دور | |
مهيا كن مقام و جاي محبوب | |
بتو بي تو جمال خود نمايد | |
درون خانه دل نايدت نور[15] | |
و بدين ترتيب بخوبي روشن ميگردد اين كه فاطمهزهرا(س) روزه را جان مايه اخلاص خوانده سرّش چه بوده است. چه اين كه اگر در كلام اميرمؤمنان در باب آثار روزه آمده:«والصيام ابتلاء لاخلاص الخلق»[16] در اين كلام حضرت نيز از روزه به عنوان زكات بدن خوانده شده.[17] و در مجموع براساس آموزههاي ياد شده اين نكته بدست آمد كه روزه نقش بيبديل در تأمين خلوص و تثبيت اخلاص انسان دارد و از همين روست كه در كلام فاطمه زهرا سلاماللهعليها برهمين نكته تصريح گرديده است و از باب تمثيل همان طور كه احجار كريمه بر اثر قرار گرفتن در مجاورت آتش تمام ناخالصيهاي آن زدوده شده و طلاي خالص و تمام عيار از آن بدست ميآيد، در پي سوخت و سوزهايي كه در جسم و روح انسان بر اثر روزه صورت ميگيرد، زنگارهاي گوناگون از وجود او پاك شده و انسان به خلوص كامل بار مييابد.
د) و بالاخره براي درك ژرفاي كلام فاطمه در باب اسرار روزه اين سخن نغز مولوي شنيدني است كه ميگويد:
align: right | |
---|---|
اين دهان بستي دهاني باز شد | |
اندكي زين شرب كم كن بهر خويش | |
لب فرو بند از طعام و از شراب | |
از طعام الله و قوت خوشگوار | |
باش در روزه شكيبا و مصر | |
كان خدا خوب كار بردبار | |
كاو خوراندة لقمههاي راز شد[18] | |
تا كه حوض كوثري يابي به پيش[19] | |
سوي خوان آسماني كن شتاب[20] | |
بر چنان دريا چو كشتي شو سوار | |
دم به دم قوت خدا را منتظر | |
هديهها را ميدهد در انتظار[21] | |
گفتني است كه گاهي تصور ميشود روزه از يك سلسله سلبها تشكيل شده و حتي يكي از بزرگان اهل سلوك و عرفان تصريح نموده كه روزه وصف سلبي، و آن ترك مضطرات است.[22] و يا ابن سينا آن را امر عدمي و سلبي خوانده در عين حال تصريح نموده كه روزه سبب توجه انسان و تحرك و سير او به قرب الهي ميشود.[23] ولي حقيقت آن است چنان كه در كلام مولوي اشاره گرديده روزه به حسب ظاهر يك سلسله سلبها و ترك مفطرات است، اما به حسب باطن و حقيقت اين سلبها مقدمه و ظاهر و زمينهساز يك سلسله ايجابها است، زيرا ظاهر روزه نخوردن، ننوشيدن، نديدن، نشنيدن، نگفتن و مانند آن است، ولي باطن آن خوردن، نوشيدن، شنيدن، ديدن امور معنوي و امثال آن است و روزه واقعي مركب از اين سلبهاي ظاهري و آن ايجابهاي باطني است و نه تنها سلبها، و اين همان نكتة فاخر است كه در كلام نوراني فاطمه زهرا(س) از آن به تثبيت اخلاص و تحكيم خلوص ياد شده وقتي انسان خالص شد و اخلاص او تثبيت گرديد روزه او مركب از ترك تغذيه و مفطرات مادي و جسماني و آغاز تغذيه معنوي و روحي است و به گفته مولوي وقتي دهن ظاهر را از خوردن و نوشيدن بست، لقمهها راز معنويت و كوثر زلال معرفت نصيب او ميشود، لذا در اين شعار و اشعار پيش گفتة او، در مصراع اولي به وصف سلبي و ظاهري روزه، و در مصراعهاي دوم به وصف ايجابي و باطني آن اشاره گرديده است.
[/HR][1]. خداوند روزه را براي تثبيت اخلاص بندگان قرار داده است. الاحتجاج، ج1، ص258.
[2]. خداوند روزه را به عنوان آزموني براي امتحان مردم واجب نموده است. نهجالبلاغه، حكمت136.
[3]. براي هر عملي نيك ده تا هفت صد برابر پاداش مقرر شده مگر روزه، زيرا روزه براي من است و من جزاء و پاداش روزه هستم. محجة البيضاء، ج2، ص121.
[4]. كشف المحجوب، ص278.
[5]. ر،ك: فتوحات مكيه، ج9، ص103. (با تحقيق عثمان يحيي)
[6]. ر،ك: حكمت عبادات، ص134.
[7]. ر،ك: فتوحات مكيه، ج9، ص102. (با تحقيق عثمان يحيي)
[8]. صمد موجودي است كه جوف و ميان تهي نيست، صمد موجودي است نميخورد و نميآشامد، صمد موجودي است كه خواب ندارد. بحارالانوار، ج3، ص223.
[9]. مثنوي معنوي، دفتر اول، ص76. (كلمه انباز به معناي شريك و همسان است.)
[10]. ديوان حافظ، ص234.
[11]. من براي [خداي] رحمان روزه نذر كردم، و امروزه مطلق با انساني سخن نخواهم گفت. مريم، آيه26.
[12]. [كودك] گفت منم بندة خدا، به من كتاب داده و مرا پيامبر قرار داده است. مريم، آيه30.
[13]. سيد حيدر آملي، اسرار الشريعه، ص202.
[14]. همان، ص200 تا ص211.
[15]. شيخ محمود شبستري، نقل از: مفاتيح الاعجاز في شرح گلشن راز، ص742.
[16]. خدوند با آزمون روزه مردم را خالص ميكند. نهجالبلاغه، حكمت252.
[17]. لكل شيء زكات و زكات البدن الصيام. نهجالبلاغه، حكمت136.
[18]. مثنوي معنوي، دفتر سوم، ص501.
[19]. همان، دفتر پنجم، ص764.
[20]. همان، ص797.
[21]. همان، ص798.
[22]. محيي الدين عربي، فتوحات مكيه، ج9، ص100. (با تحقيق عثمان يحيي)
[23]. الهيات شفاء، مقاله دهم، فصل3، ص444.
روزه مثل واکسن است .
آیا برای مصونیت از کزاز ومانند آن جناب تان همیشه زدن واکسن را توصیه می کنید . ؟
**************************************************
بالاخره بیا تا فلسفه وحکمت را روزه را از حضرت حکیمه دوعالم فاطمه زهرا سلام الله علیها بیاموزیم :
بی ترد ید روزه همانند ساير عبادات اسرار و آثار فراوان دارد و فاطمه زهرا سلاماللهعليها تمام آن اسرار و آثار را در يك جمله خلاصه نموده و فرمود:«و جعل الله ... و الصيام تثبيتا للاخلاص»[1] و نظير اين سخن از همتا و همسرش اميرمؤمنان نيز نقل شده كه فرمود:«و فرض الله ... و الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق»[2] حال بايد ديد كه تفسير و پيام اين دو كلام نوراني چيست؟ در اين رابطه ممكن است مطالب بسياري مطرح باشد، ولي به اختصار به چند نكته اشاره ميشود:
الف) ممكن است معناي سخن حضرت اين باشد كه دين باوران اهل ايمان كه پيوسته در مسير بندگي خالصانه و تأمين رضاي حضرت دوست تلاش ميكنند، روزه گرفتن اخلاص آنها را محكم و خلوصشان را تثبيت ميكند، چون روزه عبادتي است كه هيچ يكي از عبادات با آن قابل مقايسه نيست از اين روست كه در روايتي آمده «كل حسنة بعشر امثالها الي سبعمائة ضعف الّا الصيام، فانّه لي و انا اجري به»[3] معناي اين حديث نوراني آن است كه روزه در واقع وصال دوست و شهود جمال محبوب است و اين وصال و لقاء معنوي پاداش روزه است. از اين رو هر عملي نيك ده تا هفت صد برابر پاداش دارد، ولي پاداش روزه خود خدا و وصال و شهود جمال اوست لذا برخي از عارفان ميگويد:«گرسنگي را ثمره مشاهدت بود، و مشاهده معركه گاه مردان است»[4] چه اين كه صاحب فتوحات در معناي فراز حديث حديث ياد شده كه فرمود:«الا الصيام فانه لي» گفته است: روزه و صوم صفت صمداني است از اين رو خداوند با تعبير «فانّه لي» آن را توصيف كرده. و چون صوم صفت صمداني است پس اگر بنده به آن صفت يعني تنزيه از غذا توصيف شده به اعتبار تقييد است، زيرا تنزيه از تغذيه و صمدانيت به صورت مطلق وصف خداوند است، و به صورت مقيد بندة صائم به آن متصف ميشود. از اين روست كه فرمود:«انا اجزي به» حق تعالي جزاء صوم براي صائم است.[5] چه اين كه به گفته حكيم متأله استاد جوادي آملي، هيچ يكي از مشركان بتپرست، براي بت شان روزه نميگرفته است، گرچه ساير اعمال و عبادات را به نحوي در برابر بتهاشان انجام ميداده اند، از اين رو روزه تنها عبادتي است كه خالص براي معبود حقيقي بجا آورده شده و ميشود.[6]
ب) روزه انسان را به صفت صمديت متصف ميكند و انسان از طريق روزه مظهر اسم «الصمد» ميشود، زيرا چنان كه اشاره شد صمد كسي است كه منزّه از تغذيه و غذا خوردن است.[7] و امام حسين درباره معناي صمد فرمود:«الصمد الذي لاجوف له، الصمد الذي لايأكل و لايشرب الصمد الذي لاينام»[8] براساس اين حديث نوراني روزه زمينه ظهور و تجلي اسم الصمد را در وجود انسان فراهم ميسازد، و انسان را فرشته منش ميسازد يعني همان طور كه فرشتگان به عنوان مظاهر اسم الصمد منزه از جوف، خوردن، آشاميدن و خواباند، انسان روزه دار نيز به مشرب فرشتگان تلاش ميكند كه با روزه خود زمينه تجلي صفت صمديت را در خود بوجود آورد. و با اين رويكرد است كه معناي دقيق از سخن فاطمهزهرا(س) بدست ميآيد كه روزه چگونه موجب تثبيت خلوص انسان ميگردد انسان با روزه به گونهاي خالص ميشود كه چون فرشتگان مظهر اسم الصمد شده و از تغذيه تنزيه و پاك ميشود. و در اين رابطه كلام نغز مولوي شنيدني است كه ميگويد:
align: right گر تو اين انبان زنان خالي كني طفل جان از شير شيطان باز كن تا تو تاريك و ملول و تيرهاي پر ز گوهرهاي اجلال كني بعد از آنش با ملك انباز كن دان كه با ديو لعين همشيرهاي[9]
بنابراين روزه يكي از راههاي خالي كردن انبان شكم از نان و و تنزيه جان از تيرگيهاست كه آدمي را انباز و مشابه فرشته ساخته و زمينة ظهور صفت صمديت را در او بوجود ميآورد و اين زيباترين معنا تثبيت خلوص و ايجاد اخلاص در انسان است كه در كلام فاطمي اشاره گرديده است. و گويا حافظ از اين گونه آموزههاي متعالي الهام گرفته و گفته است:
align: right خلوت دل نيست جاي صحبت اضداد ديو چو بيرون رود فرشته درآيد[10]
ج) نكته ديگر در تبيين كلام فاطمهزهرا(س) در باب اسرار روزه اين است كه روزه نمودار بلندترين و زيباترين جلوه دلدادگي و سرسپردگي عاشق به معشوق است كه در راه وصل او و تأمين خواست او نه تنها از حرامها بلكه از حلالها، مباحها نيز امساك ميكند چون در اين كار خواست و رضاي محبوبش به كاملترين صورت تأمين ميشود. و فراتر از اين مرتبه، در يك مرتبه بالاتر، تمام قواي اداركي خود را در دو ساحة ظاهر و باطن (حواس ظاهري و باطني) تنها در جهت رضا و خواست حضرت محبوبش به كار گرفته و از هرگونه ادراك و معرفتي كه مورد رضا او نباشد امساك و خودداري مينمايد. بدين بيان كه زبانش را از گفتن حرفهاي غيرضروري نگاه ميدارد و اين آموزه وحياني را كه قرآن از جناب مريم نقل كرده تجربه ميكند كه گفت:«اني نذرت للرحمن صوما فلن اكليم اليوم انسيا»[11] اين چنين صوم سكوت زمينهساز آن همه كرامت ميشود كه نصيب مريم شد، چه اين كه نتيجه آن صوم سكوت نطق كودكش عيسي مسيح گرديد كه در گهواره به سخن آمد و گفت:«اني عبدالله اتاني الكتاب و جعلني نبيا»[12] بيترديد تجربه صوم سكوت نتائج قطعي بسياري در پي داد كه تفصيل آن رادر جاي خود بايد ملاحظه كرد.[13] و يا چشم خود را نه تنها از ديدن مناظر حرام بلكه از هرگونه مشاهدات غيرضروري حفظ كند، و گوش خود را نه تنها از شنيدن صداهاي حرام بلكه از استماع حرفهاي غيرلازم حفظ نموده و تنها در ديدن و شنيدن حقايق الهي متمركز سازد. و نيز قوه شامه، ذائقه، لامسه خويش را در مواردي به كار بگيرد كه بويدن، چشيدن، و لمس كردن آنها ضروري و مفيد و حياتش بخش باشد. و هم چنين قواي ادراك باطني خود را نظير مفكره، حافظه، متخيله، واهمه و مانند آن را در مسير انديشيدن در حقايق الهي، حفظ معارف و علوم رباني، و تصور مظاهر جلال و جمال حضرت حق تعالي و شناخت آيات توحيدي، قرار دهد، و از هرگونه فكر و تصور ناصواب پرهيز نمايد.
تا از اين رهگذر به مرتبه برين توحيدي باريابد. و اين مرتبه با امساك و خودداري از مشاهده غيرحقتعالي حاصل ميشود، و در اين مرتبه است كه انسان روزهدار هرچه در نظام هستي مشاهده ميكند مظاهر و تجليات و آيات حضرت حق است.[14] در اين رابطه اين سخن نغز بسيار گويا و شنيدني است:
align: right برو تو خانه دل را فرو روب چو تو بيرون شوي او اندر آيد موانع تا نگرداني ز خود دور مهيا كن مقام و جاي محبوب بتو بي تو جمال خود نمايد درون خانه دل نايدت نور[15]
و بدين ترتيب بخوبي روشن ميگردد اين كه فاطمهزهرا(س) روزه را جان مايه اخلاص خوانده سرّش چه بوده است. چه اين كه اگر در كلام اميرمؤمنان در باب آثار روزه آمده:«والصيام ابتلاء لاخلاص الخلق»[16] در اين كلام حضرت نيز از روزه به عنوان زكات بدن خوانده شده.[17] و در مجموع براساس آموزههاي ياد شده اين نكته بدست آمد كه روزه نقش بيبديل در تأمين خلوص و تثبيت اخلاص انسان دارد و از همين روست كه در كلام فاطمه زهرا سلاماللهعليها برهمين نكته تصريح گرديده است و از باب تمثيل همان طور كه احجار كريمه بر اثر قرار گرفتن در مجاورت آتش تمام ناخالصيهاي آن زدوده شده و طلاي خالص و تمام عيار از آن بدست ميآيد، در پي سوخت و سوزهايي كه در جسم و روح انسان بر اثر روزه صورت ميگيرد، زنگارهاي گوناگون از وجود او پاك شده و انسان به خلوص كامل بار مييابد.
د) و بالاخره براي درك ژرفاي كلام فاطمه در باب اسرار روزه اين سخن نغز مولوي شنيدني است كه ميگويد:
align: right اين دهان بستي دهاني باز شد اندكي زين شرب كم كن بهر خويش لب فرو بند از طعام و از شراب از طعام الله و قوت خوشگوار باش در روزه شكيبا و مصر كان خدا خوب كار بردبار كاو خوراندة لقمههاي راز شد[18] تا كه حوض كوثري يابي به پيش[19] سوي خوان آسماني كن شتاب[20] بر چنان دريا چو كشتي شو سوار دم به دم قوت خدا را منتظر هديهها را ميدهد در انتظار[21]
گفتني است كه گاهي تصور ميشود روزه از يك سلسله سلبها تشكيل شده و حتي يكي از بزرگان اهل سلوك و عرفان تصريح نموده كه روزه وصف سلبي، و آن ترك مضطرات است.[22] و يا ابن سينا آن را امر عدمي و سلبي خوانده در عين حال تصريح نموده كه روزه سبب توجه انسان و تحرك و سير او به قرب الهي ميشود.[23] ولي حقيقت آن است چنان كه در كلام مولوي اشاره گرديده روزه به حسب ظاهر يك سلسله سلبها و ترك مفطرات است، اما به حسب باطن و حقيقت اين سلبها مقدمه و ظاهر و زمينهساز يك سلسله ايجابها است، زيرا ظاهر روزه نخوردن، ننوشيدن، نديدن، نشنيدن، نگفتن و مانند آن است، ولي باطن آن خوردن، نوشيدن، شنيدن، ديدن امور معنوي و امثال آن است و روزه واقعي مركب از اين سلبهاي ظاهري و آن ايجابهاي باطني است و نه تنها سلبها، و اين همان نكتة فاخر است كه در كلام نوراني فاطمه زهرا(س) از آن به تثبيت اخلاص و تحكيم خلوص ياد شده وقتي انسان خالص شد و اخلاص او تثبيت گرديد روزه او مركب از ترك تغذيه و مفطرات مادي و جسماني و آغاز تغذيه معنوي و روحي است و به گفته مولوي وقتي دهن ظاهر را از خوردن و نوشيدن بست، لقمهها راز معنويت و كوثر زلال معرفت نصيب او ميشود، لذا در اين شعار و اشعار پيش گفتة او، در مصراع اولي به وصف سلبي و ظاهري روزه، و در مصراعهاي دوم به وصف ايجابي و باطني آن اشاره گرديده است.
راستش تا بحال آماری از تعداد متخلفین روزه دار و غیر روزه دار تهیه نشده!! پس نمیشه در موردش بحث کرد!(هر چند مختلصیت بزرگ معمولا حتی صف اول نمازم بودن!!)
فقرا هم روزه میگیرن ولی اگه چیزی نداشته باشن که بخورن چی!؟
اگه واکسنی باشه که داخلش ماده ای باشه که همیشه باید داشته باشیم، دیگه نمیشه واکسنی که اون ماده رو تامین میکنه!!
مثلا ما باید نفس بکشیم، همیشه و در همه حال! قطعا نمیشه گفت که رفتن به طبیعت باعث میشه ما نفس بکشیم!!
الف) این قسمت که قسمت روحانیه و فقط از داخل گود قابل قبول به نظر میرسه! یعنی برای یه ناآشنا، احتمال پذیرشش خیلی کمه!
ب) شما عقابی رو در نظر بگیرید که بدنبال صفت طاووس باشه! قطعا عقاب و طاووس تفاوتهای زیادی دارن و کنامشون هم متفاوته!(که شامل محل زندگی و غذا و... میشه!) عقابی که به دنبال صفت طاووس باشه سرانجامش نابود کردن خودشه!
ج) این هم مثل گزینه ی الفه! همه ی عاشقان چنان احساسی نیستن که منطق رو کنار بذارن و هر چی معشوق گفت بی چون و چرا اجرا کنن و حداقلش میپرسن چرا؟!!
د) اگه روزه ی سکوت بود من شدیدا ازش حمایت میکردم! سکوت باعث آرامش روانی میشه و فایده ش بدون دقتم آشکاره! ولی آب و غذا نخوردن...!!
یه مطلبی از عوارض مثبت و منفی روزه پیدا کردم که مذارم:
[h=2]سودها و ضررهای روزه[/h]گلوکز منبع اصلی تامین انرژی بدن است و برای سلامت مغز حیاتی است. هنگامی که بدن بیش از ۴ تا ۸ ساعت از دریافت گلوکز منع شود بدن به جای گلوکز از کبد ماده گلیکوژن که حالت ذخیرهای گلوکز است را استفاده میکند. در این وضعیت بدن بخشی از پروتین خود را نیز برای جبران کمبود سوخت مصرف میکند. این حالت تا حداکثر ۱۲ ساعت میتواند ادامه داشته باشد. پس از آن بدن از گلیکوژن موجود در عضلات استفاده میکند و تا چند روز از این منبع به دوام خود ادامه میدهد. اگر همچنان گلوکزی به بدن نرسد بدن در این هنگام به سوزاندن چربیهای بدن روی میآورد. بدن چربیها را به کتن تبدیل میکند و کتن به عنوان سوخت مغز تا رسیدن گلوکز استفاده میشود.
[h=3]عوارض مثبت[/h]طبق پژوهش گروهی از متخصصان قلب در بیمارستان آمریکایی دوبی روزه ماه رمضان تاثیر مثبت بر شاخص لیپید میگذارد و خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش میدهد. به گفته این گروه، LDL (چربی بد) به اندازه بالایی کاهش یافته و HDL (چربی خوب) افزایش مییابد. علاوه بر این طبق این پژوهش، روزه ماه رمضان کلسترول خون را کاهش میدهد.[۳] پژوهش نشان میدهد محدودکردن کالری بصورت روز در میان مزایایی برای سلامتی دارد. مزایایی شامل کاهش ریسک سرطان، بیماریهای قلبی، دیابت، مقاومت انسولین، اختلالهای سیستم ایمنی، و به طور کلی کند کردن روندپیری، و یک ارتباط احتمالی با افزایش مدت زندگی.[۴] در کنار مزایای بهداشتی، پژوهش توسط ولتر لانگو، پرده از ارتباطی احتمالی بین روزه گرفتن و بهبود بازده شیمیدرمانی برداشتهاست.[۵][۶][۷]بنا بر گفتهٔ دکتر مارک پی. متسن، رییس آزمایشگاه علوم عصبی در انستیتو ملی پیری آمریکا، روزه گرفتن به تناوب و روز در میان، همچون محدودکردن کالری اثرات مثبتی در موشها دارد،[۸]و بررسی کوچکی که در دانشگاه ایلینوی در شیکاگو بر انسانها انجام شده همان اثرات را نشان میدهد.[۹] بنا بر آکادمی ملی علوم آمریکا، دیگر مزایای بهداشتی عبارت اند از مقاومت در برابر استرس، افزایش حساسیت به انسولین، کاهش ناخوشی و افزایش طول عمر.[۱۰][۱۱]البته پژوهشهای بلندمدت در انسانها انجام نشدهاست. اثرات جنبی آن این بود که شرکت کنندگان طی دوره سه هفتهای احساس بدخویی میکردند. بنا بر مطالعهای توسط دکتر اریک راووسین، «روزی گرفتن متناوب ممکن است آلترناتیوی برای محدودیت رژیمی بلندمدت برای افزایش طول عمرباشد».[۱۲]
انجام روزهٔ ارتدوکس یونانی باعث بهبود وضعیت لیپید خون میشود، کلسترول کلی و LDL را کاهش داده و نسبت LDL به HDL را کم میکند. یک کاهش قابل توجه آماری در کلسترول HDL هم مشاهده شدهاست. این نتایج اثر مثبت احتمالی را بر سطوح چاقی افرادی که چنین دورههای روزهای را انجام میدهند به ذهن متبادر میکند.[۱۳]
مجله بوستون گلوب، کم خطرترین نوع روزه را روزهٔ ۱۲ ساعتهمیداند و معتقد است پس از آن هم باید مواد کربوهیدراتدار مصرف شود.[۱۴] روزه آب -که در آن فرد فقط مجاز به نوشیدن، آب، یا آب میوهاست- سبب افزایش سرعت عمل ذهن، افزایش ظرفیت یادگیری میشود. پس از یک تا سه روز روزهگرفتن، فرد منطقیتر فکر میکند و سریعتر تصمیمگیری میکند..[۱۵] روزه آب سبب افزایش آگاهی روحی و آرامش جسم، ذهن و احساسات میشود. بسیاری پس از گرفتن روزه آب، دردهای گذشته را فراموش میکنند و دید مثبتتری به آینده پیدا میکنند.[۱۶]
دفع سموم بدن (به گفتهٔ پائول براگ)،[۱۵] پاکسازی رگها و جلوگیری از بیماریهای قلبی و کاهش خطر ابتلا به دیابت، آلزایمر،[۱۷] از دیگر فواید روزهاست.
طبق تحقیقات محققان انستیتوی قلب مرکز پزشکی اینترمونتین، روزه (به معنی محدودکردن کالری و محدود نکردن آب) سبب کاهش ابتلا به بیماری شریانهای کرونری و دیابت میشود، و در تولیدهورمون رشد نیز تأثیر دارد. این هورمون از عضلات حفاظت و تعادل متابولیسمی را حفظ میکند، پاسخی که با روزه تحریک و تسریع میشود. پروفسور بنجامین هورن مدیر این گروه تحقیقاتی معتقد است روزهگرفتن میتواند روزی به عنوان راه حلی برای پیشگیری از بیماری شریانهای کرونری و دیابت تجویز شود.[۱۸]
[h=3]عوارض منفی[/h]نیاشامیدن آب به مدت طولانی باعث خشکی دهان، تشنگی مفرط، سردرد، خستگی، سرگیجه، کاهش ادرار و غلیظتر شدن آن، ضعف ماهیچه، کاهش انعطافپذیری پوست، گودی چشم، کاهش عرق، افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون، هذیان گویی، کاهش سطح هوشیاری، یبوست و سنگ کلیه میشود.[۱۹][۲۰] کم نوشیدن آب، کاهش مصرف سبزیجات، کاهش حرکات دودی روده و تغییر در برنامه غذایی روزهدار سبب بروز یبوست میشود.[۲۱]
از عوارض روزه اسلامی ضعف و افت فشار خون است و علائم آن افزایش تعریق، ضعف، خستگی، کم شدن انرژی، سرگیجه بهویژه هنگام برخاستن، ظاهر رنگ پریده و احساس افتادن است که این علائم بیشتر هنگام بعد از ظهر اتفاق میافتد.[۲۲]
روزه در برخی از بیمارانی که دوز بیش از حدی از استامینوفن را مصرف میکنند میتواند موجب مسمومیتهای استامینوفنی شود..[۲۳]
سردرد (محتملا ناشی از کم شدن مایعات و کافئین بدن)، کم شدن آب بدن، و کم خوابی (ناشی از اختصاص ساعات طولانی به عبادت) برخی از عوارض منفی روزه در ماه رمضان هستند که البته تاثیراتی گذرا میباشند.[۲۴] بر اساس یک بررسی جامع، تحقیقات محققان نشان میدهد روزه باعث تغییرات قابل توجهی در سوخت و ساز بدن میشود، اما آنها تعداد کمی از مشکلات سلامتی ناشی از روزه را یافتهاند. این مطالعات حاکی از افزایش تحریک پذیری و بروز سردرد با بیخوابی و رخوت در موارد عدیدهای است. همچنین اختلال در تعادل مایعات در بدن از عوارض روزهاست اما به گفتهٔ آنان، این اختلال هیچگونه اثرات زیانبخش ثابت شدهای بر بدن ندارد.[۲۵]
به گفته برخی پژوهشگران، گرچه روزه در ماه رمضان برای افرادی که از سلامتی جسمانی برخوردارند بی خطر است ولی کسانی به بیماریهای گوناگون دچار هستند باید با پزشک خود مشورت کنند و از توصیههای علمی در این زمینه پیروی نمایند.[۲۶] با این حال، بسیاری از کسانی که از روزه گرفتن معذور هستند، به دلیل رسوم محلی یا علل مختلف شخصی تصمیم به روزه گرفتن میگیرند.[۲۷]
روزه در ماه رمضان برای بیماران مبتلا به زخم معده در حالت کلی ممکن است خطرناک باشد.[۲۸] روزه موجب دفع بیشتر نسبت به حالت طبیعی هماتوکریت، کراتینین، سروم آلبومین، سروم اورهمیشود، همچنین توانایی شناختی در طول زمان روزه کاهش یافته سردرد و بدخلقی نیز افزایش مییابد گروهی از محققان کمبود خواب که به خاطر سحری رخ میدهد را بیتاثیر نمیدانند. همچنین میزان مراجعه به اورژانس در ماه رمضان به طرز قابل ملاحظهای میان مسلمانان افزایش مییابد[۲۵] همچنین پژوهشی در الجزایر اشاره میکند که در روزهای عادی سال مردم در یک وعده مقادیر زیادی گوشت که کلسترین زیادی دارد ولی سبزیجات اندکی میخورند. این وضعیت در در ماه رمضان به بشترین حد خود میرسد، مردم برای بیش از ده ساعت در طول روز نمیخورند و نمیآشامند، و در بعد از ظهر بعد اش تا آن جا که بتوانند میخورند و میآشامند، و این منجر به غلیظ شدن صفرا میشود و محتملاً میزان ابتلا به سنگ کیسه صفرا افزایش مییابد.[۲۹]
پژوهشها نشان میدهد که میزان سروم کلسترول، تیروکسین و اسید اوره در خون به طرز قابل ملاحظهای افزایش مییابد.[۲۵][۳۰]
بنا بر پژوهش وحید ضیایی و همکاراناش روزه اسلامی موجب میشود تا میزان HDL و گلوکوز (چربیهای خوب) به طور قابل ملاحظهای کاهش یافته و میزان LDL (چربی بد) افزایش یابد[۳۱] اما پژوهش دیگری توسط کمال محمود صالح منسی در ماه رمضان، کاهش قابل توجهی در LDL و افزایش قابل توجهی در HDL را نشان داد.[۳۲]
مصرف قرصهای ضدبارداری برای تاخیر در عادت ماهانه در ماه رمضان، به دلیل کاهش مقدار آب موجود در خون فرد، میتواند باعث لخته شدن خون در مغز شود. علاوه بر روزه داری، نوشیدن آب کم و یا فعالیت زیاد که دفع بیشتر آب بدن را به همراه دارد، زمینه ساز خطر لخته شدن خون در مغز است.[۳۳]
روزهداری در روزهای تابستان بهدلیل طولانیبودن روزها و گرمای هوا منجر به کاهش اهدای خون تا ۵۰٪ میشود.[۳۴]
:Gol: |
[TD="class: b"]وه که بس بیخبر از غلغل چندین جرسی[/TD]
:Gol: |
[TD="class: b"]حیف باشد چو تو مرغی که اسیر قفسی
[TD="class: b"]کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش
[/TD]
:Gol: [TD="class: b"]وه که بس بیخبر از غلغل چندین جرسی[/TD]
[TD="class: b"]بال بگشا و صفیر از شجر طوبی زن[/TD]
:Gol: [TD="class: b"]حیف باشد چو تو مرغی که اسیر قفسی[/TD]
[=arial]پر زدیم و در قفس بی بال و پر، جا مانده ایم ×××× ما به شهر آرزو ها بی سفر جا مانده ایم
[=arial]پر زدیم و در قفس بی بال و پر، جا مانده ایم ×××× ما به شهر آرزو ها بی سفر جا مانده ایم
انّا هَدَیْناه السَّبیلَ إمّا شاکراً وَ امّا کَفوراً
ما راه (حقوباطل) را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد یا ناسپاس (انسان آیه 3)
مولوی در تمثیلی زیبا دو قطبی بودن آدمی و امکان نداشتن آزادی، هر دو قسم را بیان میکند. در مثالِ مولوی، مجنون با هدف رسیدن به لیلی سوار بر شتر میشود و به سوی مقصد حرکت میکند ولی شتر تنها در فکر طفلِ خود است که در طویله منتظر او است. همین که مجنون لحظهای از شتر غافل میشود، شتر مسیر خود را عوض میکند و به سوی طویله باز میگردد:
همچو مجنون در تنازع با شتر
گه شتر چربید و گه مجنون حرّ
میل مجنون پس لیلی روان
میل ناقه از پی طفلش روان
روشن است که در این درگیری، یکی از دو طرف باید از خواستهاش چشم بپوشد و این درگیری همیشه در درون هر انسانی وجود دارد:
جان گشاده سوی بالا بالها
تن زده اندر زمین چنگالها
میل جان اندر ترقی و شرف
میل تن در کسب اسباب و علف
روزه، چشمه رحمت الهى را در وادى دل انسان هاى حق طلب جارى مى كند.
روزه، مائده هاى آسمانى را بر سفره دل انسان هاى روزه دار مى چيند.
روزه، در ميدان صبر و بردبارى، روح انسان را استوار مى سازد.
روزه، ظلمت خودخواهى و خودمحورى را مبدل به نورانيت تواضع و ايثار مى نمايد.
روزه، نجات دهنده گناه كاران پشيمان، از دهانه دوزخ است.
روزه، شوق به خوبى ها و سبقت در حسنات را در وجود انسان مى پروراند.
روزه، زيباكننده چهره شخصيت انسان در پرتو عبادات است.
روزه، جان انسان را در مسير نسيم هاى رحمت الهى قرار مى دهد.
روزه،پاك كننده چهره دل، از غبار گناه و لغزش است.
روزه، پلى است كه انسان را از رودخانه مسموم هواى نفس عبور داده، به ساحل سعادت مى رساند.
روزه، خانه تكانى دل از گناه و آلودگى است.
روزه، در گوش جان انسان هاى مؤمن، سرود وصل به خدا را سر مى دهد.
روزه، شكوفاكننده نهال ايمان در بوستان جان انسان است.
روزه، تودهنى زدن به شيطان، اين دشمن ديرينه هدايت است.
روزه، شهد شيرين حضور در بهشت را در كام دل انسان مخلص فرو مى ريزد.