روزه و نکات روان شناختی (روزه اولی ها)
تب‌های اولیه
با نام و یاد دوست
سلام علیکم
طاعات و عبادات تون قبول باشد
استاد بزرگوار، جناب حامی عزیز :hamdel:
افرادی كه سال اولشان است مي خواهند روزه بگيرند چه نكاتي روان شناختی را بايد رعايت كنند كه به آنها سخت نگذرد؟
با تشکر از شما
در پناه قرآن و عترت موفق باشید
سلام بر شما
به نظرم دوست خوبم حاج آقا ابراهيم اخوي كه روان شناس هم هستند در زمينه كودك خوب كار مي كنند. ده بورشور از ايشان در سايت قرار دادم با عنوان كودك خدا شناس كه مفيد است
به نظرم در جواب اين سؤال اين مقاله ايشان مفيد است
ابراهیم اخوی (روان‌شناس)
برای تولید یک رفتار، نیازمند «فکر درست» و «تجربه خوشایند»ایم. هم‌زمان با بلوغ و واجب شدن رفتارهای جدید در فرزندان خود، بايد از این دو یاور قدیمی هم بهره بگيريم. نوجوانان نیاز دارند تا با دریافت پاسخ‌های صحیح نسبت به چرایی عبادت‌ها و نیز پیوست آن به تجربه‌های خوشی که پیش از این نسبت به چنین رفتارهایی داشته‌اند، گام‌های استواری در مسیر بندگی بردارند. روان‌شناسان تأکید دارند که درباره «تجربه‌های اول»، دقت بیشتری داشته باشیم؛ چون می‌تواند سرنوشت عبادی یک نوبالغ را رقم بزند. نوجوانان پسر و دختری که امسال برای اولین بار تکلیف روزه را در زندگی خود تجربه می‌کنند، نیازمند یاری و همراهی صحیح والدین هستند. فراهم‌سازی زمینه مناسب برای روزه‌داری، یکی از وظایف ظریف و بسیار مهم پدران و مادران است. عبادت روزه‌داری، به‌دلیل ویژگی‌های خاصش نیاز به علاقه‌مندسازی و هم‌چنين آموزش‌ها و نكته‌هايي دارد كه مي‌بايست والدین در اين راستا به آن توجه كنند:
1. پیش از وجوب روزه، آن را به صورت «تمرینی و در چند گام» وارد زندگی کودکان کنند.
گام اول، اُنس آنان با برنامه خوردن سحری و افطاری است.
در گام دوم می‌توان از آنها خواست که ساعت‌هایی از روز را به تمرین نخوردن و نیاشامیدن مشغول باشند. مثلاً پس از سحری تا ظهر چیزی نخورند ولی عصرها را آزاد باشند.
در گام سوم، روزه کله‌گنجشکی در دو وعده صبح و عصر اجرا می‌شود. گام چهارم گرفتن یک روزه کامل است.
2. لازم است «شرایط خاصی» برای گرفتن روزه‌اولی‌ها تدارک دیده شود. مثلاً با تغییر در برنامه خواب می‌توان قدری از دشواری روزه کاست. سبد غذایی مقوی و خصوصاً مصرف میوه‌هایی مانند هندوانه، خربزه، آب‌میوه‌های طبیعی و مانند آن‌که باعث تأمین مایعات موردنیاز کودکان باشد تا تشنگی کمتری را در طول روز تجربه کنند، توصیه می‌شود. مصرف سالاد در وعده سحری نیز می‌تواند همانند آبیاری قطره‌ای در طول روز به کمک فرزندان بیاید. در کنار این، زمانی که روزه‌اولی‌ها تا صبح بیدار بمانند، می‌توانند بخش زیادی از روز را با خواب پر نمایند تا هم فعالیت کمتری داشته باشند و هم در شب به‌اندازه کافی فرصت برای استفاده از خوراکی‌ها وجود داشته باشد. بچه‌ها از خوردن لذت می‌برند و با برنامه‌ریزی مناسب غذایی و دادن زمان کافی برای این لذت، لطف بسياري در حق مهمانان ویژه ماه مبارک رمضان کرده‌ایم.
3. «توانایی»، یکی از شرایط تکلیف است. در تنظیم رفتار روزه باید به این شرط توجه کافی داشت. چنان‌چه کودک شما که برای اولین بار روزه می‌گیرد، از بنیه جسمی کافی برخوردار نیست، لازم است او را از گرفتن روزه بازدارید ولی به دلیل وجوب، آن را یادداشت نمایید تا در سال‌های بعد جبران کند. دراین‌باره، احکام روزه را همان‌گونه که هست برایش بازگو کنید تا در روان پاک خود، متوجه این نکته ظریف قرآنی بشود که خداوند برای شما آسانی را می‌خواهد نه دشواری را.
4. «خوشایندسازی روزه» خصوصاً در اولین تجربه، مسئله مهمی است. زمانی که فرزند شما احساس می‌کند با گرفتن روزه بیشتر موردتوجه قرار گرفته و این رفتار او حاکی از اراده قوی و بزرگ شدن است، نسبت به این عبادت حس بهتری مي‌يابد. هم‌چنین اگر روزه‌داری با الگوهای هماهنگی که اطراف کودک زندگی می‌کنند همراه باشد، نتایج کامل‌تری از این رفتار گرفته می‌شود.
5. پیشنهاد می‌شود از «خاطرات روزه‌داری» خود در شرایط سنی مشابه فرزندتان با او صحبت کنید. این‌که دلتان می‌خواست زودتر افطار کنید یا در طول روز وسوسه خوردن شما را رها نمی‌کرد و مانند آن، سبب می‌شود که نوجوانان به پذیرش منطقی‌تری نسبت به این دستور خداوند نزدیک شوند.
ادامه دارد
6. برای تحقق رفتار روزه، لازم است ابتدا «اندیشه صحیح» درباره آن رفتار در ذهن نوبالغان پدید آید. خوب است با فرزندان خود درباره این دستور طلایی خداوند صحبت کرده و از تأثیرات روحی و معنوی آن بگویید. زمانی که با آثار شکوهمند روزه در شخصیت خود آشنا شوند، رغبت آنها نسبت به این برنامه معنوی چند برابر خواهد شد و در پي آن، تحمل رنج روزه‌داری برای آنها آسان و شیرین می‌شود. براي نمونه زمانی که فرزندان ما دریابند روزه نقش مهمی در سلامت بدنی آنها دارد، اراده‌شان به‌طرز شگفت‌انگیزی تقویت می‌شود، قدرت خویشتن‌داری آنها فزوني مي‌يابد و مهم‌تر این‌که آنها را به خداوند بزرگ و حمایت‌های او نزدیک‌تر می‌سازد. در روانشناسی معناگرا هم به این مهم اشاره شده است که اگر افراد با چرایی یک مسئله آشنا شوند، با چگونگی آن کنار خواهند آمد.
7. توجه به «سایر نیازهای کودکان تازه بالغ»، یکی از نکات مهم در روزهای ماه مبارک رمضان است. قرار نیست به‌دلیل روزه‌داری، همه تفریحات و نیازهای مرتبط با دوره سنی کودکان از زندگی آنها حذف شود، بلکه با برنامه‌ریزی درست می‌توان از لذت‌های معنوی و مادی این ماه مانند شرکت در افطاری‌ها، صرف افطاری در فضای سبز و مانند آن نيز استفاده کرد یا در طول روز، امکانات لازم برای بازی مناسب فرزندان با صرف کمترین انرژی را تدارک دید تا علاوه بر پاسخ به این نیاز روان‌شناختی، از بروز مشکلاتی مانند ضعف‌بدنی جلوگیری کرد. افزایش سرگرمی‌های خانگی در این ماه، موجب نشاط روحی بیشتر و افزایش توانمندی فرزندان می‌شود.
8. «سخت‌گیری نکنید» و با امر و نهی‌های اخلاقی زیاد، فرزندان را از پا درنیاورید. قرار نیست کودکان ما همانند انسان‌های چهل‌ساله تمام مراتب روزه‌داری با همه آداب و مستحبات آن را به‌جا بیاورند. همین اندازه که از انجام این فریضه زیبا برآیند و به خودباوری معنوی نسبت به آن دست یابند، دستاورد بزرگی است که در سال‌های آینده می‌تواند تکمیل شود. در همه‌جای دین، توجه به توانایی پذیرش مخاطبان شده و پا گذاشتن روی این قانون طلایی، ممکن است دل‌زدگی نسبت به رفتارهای دینی و گریز از آن را باعث شود. بزرگان دین، ما را به نرم‌خویی و مدارا و خصوصاً مراعات حال افراد ضعیف‌تر تشویق کرده‌اند. ازاین‌رو، تکرار زیاد این جمله که ماه رمضان است و تو باید خیلی بیشتر قرآن بخوانی، کمتر بخوابی، این قدر حرف نزن، وقتت را پای تلویزیون هدر نده و هر چه که کودک را به ناامیدی از یک بنده خوب بودن بکشاند، ممنوع است.
9. «همراهی مسیر روزه‌داری با دوستان هم‌سال»، یکی از سفارش‌های آسان‌سازی این فریضه مهم است. تلاش کنید ارتباط نوجوانان روزه‌دار با دوستان خودشان را به بهانه حضور در کلاس‌های قرآنی، تفریحات گروهی، فعالیت‌های جمعی و نیز شرکت در دوره‌های یادگیری مانند دوره‌های هنری تقویت نمایید.
10. یادمان باشد که با همراهی مناسب فرزندان در روزه‌داری، ضمن انجام تکلیف تربیت دینی، از مواهب معنوی آن هم برخوردار خواهیم شد. یکی از این مواهب، بهره‌مندی از «دعای پیامبر اعظم(ص)» در حق والدینی است که کودکان خود را برای انجام کارهای نیک یاری می‌دهند. قطعاً ایجاد تجربه تازه برای فرزندان کار آسانی نخواهد بود و والدین به‌دلیل تغییراتی که در روند زندگی‌شان ایجاد می‌شود، دردسرهای کوچک و بزرگی خواهند داشت، ولی توجه به بهای این دشواری‌ها می‌تواند ما را در استقامت تا تحقق چنین هدف ارزشمندی یاری نماید.
منبع: ابراهيم اخوي، ماهنامه خانه‌خوبان، شماره 78 تيرماه 1394
دانلود ماهنامه
