جمع بندی خوب است، سلام می رساند!
تبهای اولیه
ما در تعارفات روزانه وقتي يك نفر احوال كسي را مي پرسد ميگوئيم: «خوب است، سلام ميرساند»
در صورتي كه در آن لحظه آن شخص سلامي نرسانده است؛ آيا اين حرف ما مصداق دروغ و نفاق است يا خير؟
width: 700 | align: center |
---|---|
[TD="align: center"]با نام و یاد دوست | |
[/TD] | |
[TD="align: center"][/TD] | |
کارشناس بحث: استاد حافظ | |
[TD][/TD] | |
بسم الله الرحمن الرحیم
با عرض سلام و تبریک ایام و لیالی؛
ما در تعارفات روزانه وقتي يك نفر احوال كسي را مي پرسد ميگوئيم: «خوب است، سلام ميرساند»
در صورتي كه در آن لحظه آن شخص سلامي نرسانده است؛ آيا اين حرف ما مصداق دروغ و نفاق است يا خير؟
جمله «سلام میرساند» حکایت از این واقعیت (محکی) دارد که شخص غایب، به محض التفات و مواجهه با مخاطب، سلامگو است؛ آداب دان است؛ متواضع است؛ متکبر نیست.
در اینجا، متکلم برای توصیف شخص غایب به خوبی و درستی، متوسل به مجازگویی شده است.
بدین ترتیب به نظر حقیر، جمله فوق، زیاد محل اشکال و انکار نیست؛
ولی جمله «سلام رساندند یا سلام رساند» که حکایت از وقوع کاری از سوی فرد غایب در زمان گذشته دارد، محل شبهه و تأمل است که آیا مصداق دروغگویی است؟!
شاید بتوان این جمله را هم حمل بر مجازگویی کرد؛ یعنی «سلام رساندند» حاکی از «سلام میرسانند» باشد و «سلام میرسانند نیز به همان معنایی که در بالا گفته شد باشد. قرینه این مجازگویی، علم هر دو نفر به عدم تحقق این کار -سلام رساندن- از سوی فرد غایب است.
خوب است که دوستان و صاحبنظران در این زمینه اظهار نظر بفرمایند
[="Tahoma"][="DarkSlateGray"] ما در تعارفات روزانه وقتي يك نفر احوال كسي را مي پرسد ميگوئيم: «خوب است، سلام ميرساند»
در صورتي كه در آن لحظه آن شخص سلامي نرسانده است؛ آيا اين حرف ما مصداق دروغ و نفاق است يا خير؟
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم عجل لولیک الفرج
سلام علیکم و رحمه الله و برکاته
بنظر بنده اگر دروغ هم باشد بستگی به رابطه فرد غائب با فرد مذکور دارد
که از موارد مجاز دروغ است یا خیر؟
بسته به قصد گوینده جمله هم دارد که توریه کرده یا خیر؟
مثلا مراد از جمله مذکور آینده سلام می رساند؟
بنظرم این جملات که می توان حمل بر صحت و حسن ظن داشت و خطری نداشته باشد از نظر دوستی باطل
اشکال ندارد شاید ترکش زیبا هم باشد اگر سودی ندارد.
یا علی(س)[/]
سته به قصد گوینده جمله هم دارد که توریه کرده یا خیر؟
با سلام؛
بر فرض که قصد توریه کرده باشد؛ مفسده کذب، یعنی در جهل افکندن شنونده، در توریه هم وجود دارد!
بعلاوه، توریه به عقیده مجوزین آن، در هنگام ضرورت جایز است اینجا چه ضرورتی بر آن است؟
ما در تعارفات روزانه وقتي يك نفر احوال كسي را مي پرسد ميگوئيم: «خوب است، سلام ميرساند»
در صورتي كه در آن لحظه آن شخص سلامي نرسانده است؛ آيا اين حرف ما مصداق دروغ و نفاق است يا خير؟
با سلام
با توجه به اینکه یک معنای باطنی سلام کردن به طرف مقابل اینست که یعنی طرف مقابل از هر نوع شرّی از طرف ما در امان و سلامت است! لذا "سلام می رساند" یعنی فلانی هم مثل بنده، سلامت جو و خیرخواه و دوستدار شماست!
بنابراین "سلام میرساند" خبری است از خیرخواهی فلانی نه فعل سلام کردنش!
[="Tahoma"][="DarkSlateGray"] بعلاوه، توریه به عقیده مجوزین آن، در هنگام ضرورت جایز است اینجا چه ضرورتی بر آن است؟
با سلام؛
بر فرض که قصد توریه کرده باشد؛ مفسده کذب، یعنی در جهل افکندن شنونده، در توریه هم وجود دارد!
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم عجل لولیک الفرج
سلام علیکم و رحمه الله و برکاته
توریه طبق برداشت اینجانب نیت و قصد خیر کردن است گرچه برداشت ناصواب شود یکی از مصادیق آن ماجرای خضر نبی(ع) و حضرت موسی(ع) است(عمل در ظاهر حرام اما بنا بر حکمت اللهی حلال)
که خیر آن در مثال سلام رساندن حسن روابط بین دو مومن یا اصلاح روابط بین یک مومن و یک فاسد است
مثلا با این جمله جلب محبت شود یا ذهنیت منفی فردی از بین برود که اگر از بین رفتن یک رذیله و یا ایجاد زمینه جهت امر به معروف باشد مشمول حکم پناه مشرک جهت کسب معارف می شود
(البته اگر بخواهیم باز کنیم بحث را می توانیم تاثیر کلام در نیت و قصد و عمل را هم جدا کنیم.)
یا علی(س)
البته درجه اش فرق دارد[/]
توریه طبق برداشت اینجانب نیت و قصد خیر کردن است گرچه برداشت ناصواب شود یکی از مصادیق آن ماجرای خضر نبی(ع) و حضرت موسی(ع) است(عمل در ظاهر حرام اما بنا بر حکمت اللهی حلال)
سلام علیکم و رحمة الله و تحیاته؛
توریه به معنای آن است که انسان در مقام پنهان کردن واقع از شنونده یا مخاطب، کلامی بگوید که مقصود وی از آن معنایی غیر از مفهوم ظاهری آن کلام باشد. که طبیعتا در «کلام» رخ میدهد و محدود به لفظ است.
بنابراین، حکایت جناب خضر و موسی مشمول توریه نیست. البته افعالی که جنبهی حکایتی دارند مشمول این عنوان میشوند.
بعلاوه، مطابق حدیثی که میفرماید «خداوند دروغ را برای اصلاح دوست میدارد» (امام خمینی، المکاسب المحرمة، ۱۴۱۵ق، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار، ج۲، ص ۶۴) نیازی به پادرمیانی عنوان دیگری مثل «توریه» نداریم.
[="Times New Roman"][="Black"]سلام
ما در تعارفات روزانه وقتي يك نفر احوال كسي را مي پرسد ميگوئيم: «خوب است، سلام ميرساند»
ظاهرا گفته شود: «خوب است، سلامت باشی» بهتر است.[/]
ما در تعارفات روزانه وقتي يك نفر احوال كسي را مي پرسد ميگوئيم: «خوب است، سلام ميرساند»
در صورتي كه در آن لحظه آن شخص سلامي نرسانده است؛ آيا اين حرف ما مصداق دروغ و نفاق است يا خير؟
سلام
بستگی به نیت گوینده دارد، اما شاید هم
لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّـهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَـٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الْأَيْمَانَ
نگیرد شما را خدا به یاوه در سوگندهای شما و لیکن بگیرد شما را به بستن سوگندها
به هر حال بهتر است جملات بهتری جایگزین آن شوند که شبههناک نباشند ...
با سلام
به نظر بنده این نوع احوال پرسی معنای حقیقی نمیده
وقتی کسی به ما میگه فلانی سلام رساند یا می رساند واقعا ما به این فکر نمیکنیم که اون فرد پیام سلام و درود فرستاده
اینها صرفا احوال پرسی متداوله و نوعی ارادتمنی رو میرسونه همین
برداشت برخی دوستان محترم کاملا سخت گیرانس نه دروغی هست نه توریه ای حتی وقتی ما میگیم فلانی سلام رسوند منظورمون این نیست که او صد درصد از شنوده راضی هست
ممکنه کدورتی هم باشه ولی در مجموع اردتمند هست یا احترام میگذاره ما حتی این جملات رو برای افراد غریبه هم بکار میبریم مثلا
فردی در محل کار احوال پرسی میکند و حال پدر یا برادر بنده رو میپرسد درحالی که اصلا نمیشناسد آن ها را بنده میگویم سلام میرسانند یعنی ارادت دارن یا اگر آشنا بشند احترام میگذارند و ارادت دارند خیلی کلی و ساده هست این مسئله
سپاس@};-
بسم الله الرحمن الرحیم
سؤال:
«رضا» پس از مواجهه با «احمد»، سراغ «جواد» را از «احمد» میگیرد؛[1] و «احمد» با این جمله معروف که «جواد خوب است و سلام میرساند» از «جواد» اطلاعرسانی میکند.
با توجه به این که واقعاً، «احمد» در هنگام مواجهه با «رضا» هیچ گونه اطلاعی از حال «جواد» ندارد ولی از سر حدس و گمان و یا به اتکاء اطلاعش از وضعیتی که در آخرین مواجههاش با او داشته، حالِ خوب او را به اطلاع «رضا» میرساند؛ و با توجه به این که «جواد» هیچ سلامی نرسانده است؛ آیا میتوان چنین سخن گفتنی را مصداق دروغگویی نامید؟
پاسخ:
با عنایت به فهم عرف از این سخن، جمله «خوب است» در بردارنده معانی و وجوه مختلفی است که ذیلاً هر یک به همراه حکم اخلاقی آن بیان میشود:
۱- حکایت از خوب بودن نسبی –نه خوب بودن کامل و از هر جهت- شخص غائب دارد. به این معنا که حتی اگر شخص غائب در وضعیت خوبی نباشد ولی باز هم حال بدِ فعلیِ او نسبت به وضعیت بدترِ قابل تصور، خوب به حساب میآید؛ به عبارتی، حال فعلیِ او، نسبت به وضعیتی بدتر، خوب است.
از نظر اخلاقی، نمیتوان صورت فوق را از مصادیق دروغگویی به حساب آورد؛ زیرا دارای وجهی عقل پسند بوده و خلاف واقع نیست.
۲- خوب بودن شخص غائب، به اعتبار حال او در گذشته، اعلام شده است. گویا متکلم عنوان میدارد که «حال او در گذشته خوب بود» ولی در مقام اِخبار از این امری که متعلق به گذشته و در ظرف زمانی گذشته صورت گرفته، آن را به صورت فعل مضارعی که حاکی از حال فعلی اوست بیان کرده است.
از آنجا که غالباً این تلقیِ معنایی از این گفتار در نزد متکلم و مخاطب شناخته شده است به طوری که جملهی «حال او خوب است» در نزد هر دو طرف، به معنای «حال او خوب بود» میباشد؛ در اینجا نیز نمیتوان این مورد را از مصادیق دروغگویی برشمرد.
۳- از این باب که متکلم درصدد فال خوب زدن برای شخص غائب است و حتی در مواردی که شخص غائب از حال خوشی برخوردار نیست باز هم برای آن که حال او در زمان حال و آینده خوب یا خوبتر گردد، بیان میدارد که حال او خوب است و با این مبالغهگویی، آرزومندِ حالی خوش برای اوست. و بدین صورت با ایجاد کلام به خیر و خوبی، انرژی مثبتی را در فضای مکالمه آزاد میکند.
در واقع، در این معنا، متکلم درصدد «اِخبارِ» از یک رویداد نیست؛ بلکه در صدد «انشاء» یک حقیقت است و انشاء اساساً قابلیت اتصاف به صدق و کذب را ندارد.
بر این اساس نیز نمیتوان این نحوه سخن گفتن را از مصادیق دروغگویی به حساب آورد.
همچنین؛
با استناد به فهم عرف از سخن «سلام میرساند» میتوان برداشتهای معنایی زیر را برای آن تصویر کرد:
۱- حاکی از این واقعیت است که شخص غائب به دلیل مؤدب بودن به آداب، به محض مواجهه با شخص مخاطب، به وی سلام خواهد کرد. در واقع، سلام میرساند خبر از آینده است نه اخبار از سلام دادن وی در زمان گذشته یا زمان حال.
۲- حاکی از این معناست که شخص غائب، آداب دان است؛ متواضع است؛ متکبر نیست.
بر اساس هر دو معنا، جمله فوق، کاربرد مجازی داشته و به دلیل آگاهی هر دو طرف مکالمه از وجود چنین قرینهای، نمیتوان آن را ملحق به مصادیق دروغگویی کرد.
به تعبیر دیگر، برای شخص حاضر روشن است که فرد غائب سلامی برای وی ارسال نکرده است –چون در غالب موارد یا شاید همه موارد اینچنین است- و مقصود مخاطب از «سلام میرساند» همان معانی فوق است. شاهد بر این ادعا این که اگر مخاطب مطلع شود که فرد غائب واقعا سلامی به او نرسانده بوده، قائل به این جمله را –سلام میرساند- کاذب و دروغگو نمیداند و بر او خرده نخواهد گرفت.
نکته گفتنی آن که حتی اگر به جای «سلام میرساند» از جمله «سلام رساند» -با فعل ماضی- استفاده شود باز هم میتوان آن را مشمول موارد بیان شده در بالا دانست.
ممکن است کسی اینگونه اشکال کند که میتوان در کنار معانی و وجوه بالا که برای این دو جمله: «خوب است؛ سلام میرساند» بیان شد -که موجب خارج ساختن این طرز سخن از زمره دروغ و دروغگویی گردید- معنای حقیقی و تحتاللفظی آنها را نیز قصد کرد تا در نتیجه این دو جمله از موارد دروغ به حساب آیند؛ به تعبیر دیگر، تلقی «اخبار از واقع»ی که این دو جمله ادعای رخداد مفاد آن را دارند -در حالیکه در خارج اتفاق نیفتاده- برای این دو جمله به دور از ذهن نیست و میتوان معنای تحتاللفظی و حقیقی –در مقابل معنای مجازی- را نیز در کنار معانی دیگر محتمل دانست که اگر چنین باشد، جمله، کذب و دروغ خواهد بود.
در پاسخ میگوییم صرف احتمال مقصود بودن این معنا که موجب خارج ساختن سخن از راستگویی میگردد آن را در موارد دروغ نمیگنجاند تا وقتی که قصدی و تصریحی از سوی متکلم در قبال اراده این معنای خاص صورت نگرفته باشد؛ به خصوص آن که قرینه حالیه و مقامیه برخلاف آن و متعین کننده وجوه سابق میباشد.
بله، آنگاه که قصد و تصریحی از سوی متکلم بر این معنای تحتاللفظی صورت گرفت اگر این جمله مطابق محکیِ واقعی و تحتاللفظیاش نباشد، حتی اگر وجوه گفته شده در مورد آن محتمل باشد، دروغ محسوب شده و این طرز سخن، از مصادیق دروغگویی شمرده خواهد شد؛ زیرا متکلم، وجوه گفته شده را اراده نکرده است.
نتیجه:
مقصود اصلی متکلم در این گونه سخن گفتن، معنای تحت اللفظیِ کلمات نبوده؛ بلکه معانی نمادین یا مجازی و یا حتی انشاء یک معنا –و نه اِخبار- مقصود است؛ مگر آن که متکلم معنای تحتاللفظی این جملات را قصد کرده باشد در حالیکه واقع امر به گونهای دیگر باشد –یعنی فرد غائب، سلامی نرسانده باشد و یا واقعاً خوب نباشد یا اخبارِ متکلم از سر بیاطلاعی باشد در حالی که لازمهی این اخبار، ادعای اطلاع داشتن از حال وی است-. والله العالم.
پینوشت:
[1]. به دلیل آشنایی و نزدیکیِ بیشتر جواد با احمد.