جمع بندی آیا معصومین (ع) مرتکب ترک اولی می شوند؟

کارشناس بحث: استاد محراب

[=arial]

با سلام
عرض ادب و احترام
برای پاسخ به این سوال باید چند نکته را مد نظر داشت:

1- آنچه به اعتقاد بیشتر شیعیان امری مسلم و قطعی شمرده می شود، موضوع عصمت پیامبران و امامان است که بر اساس آن، این بزرگواران، هرگز دست به رفتاری نمی زنند که در قرآن کریم و یا سنت قطعی عنوان گناه داشته باشد.

2-ترک اولی، عملی است که مخالفت با دستورات الهی به شمار نمی آید. یعنی گناه و معصیت نیست. ولی بهترین عمل نیز نیست. و حتی اگر همان عمل توسط دیگری انجام می شد، چه بسا عمل نیک نیز به شمار می آمد.

3- در مورد ترک اولی خاتم الانبیاء و ائمه (ع ) باید بگوییم: اگر آنها خدا را دقیقا همان گونه که سزاوار بوده، پرستیده اند، پس ترک اولی نداشته اند. اما اگر قائل شویم که بشر هرگز نمی تواند خدای متعال را دقیقا همان گونه که سزاوار اوست، او را بپرستد، باید قائل شویم که این انواز مطهر نیز ترک اولی داشته اند.

و ظاهرا هر دو نظر می تواند قرائن و دلایلی داشته باشد:

۱- آنها ترک اولی نداشته اند:
«قَالَ(ص) إِنَّ لِلَّهِ حَقّاً لَا یَعْلَمُهُ إِلَّا أَنَا وَ عَلِی خدای متعال حقی دارد که تنها من (پیامبر) و علی(ع) آن را می دانیم.»(1)

لهذا از ائمه(ع) ترك اولى هم صادر نشده چه ایشان مشیّة اللّه ‏اند.

۲- آنها نیز مرتکب ترک اولی شده اند:
قال پیامبر(ص): «مَا عَرَفْتُكَ حَقَّ مَعْرِفَتِكَ وَ مَا عَبَدْتُكَ حَقَّ عِبَادَتِكَ(2) خدایا آن گونه که سزاوار معرفت تو بود، تو را نشناختیم و آنگونه که سزاوار بندگیت بود، تو را عبادت نکردیم.»

ریاست و اشتغال به خلق اگر چه به حق باشد و در نزد عقل پست و زشت باشد نسبت به خلوت‏ گیرى و گوشه ‏نشینى و عبادت و زارى و مناجات با قاضى الحاجات. و این است یك معنى ترك اولى كه در نظر معصوم گناه و موجب استغفار بود لهذا ائمه(ع) طالب این بودند نه آن.

حضرت علی (ع) می فرماید: «اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَعْلَمُ بِی مِنْ نَفْسِی- وَ أَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِی مِنْهُمْ- اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَیْراً مِمَّا یَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لَنَا مَا لَا یَعْلَمُونَ؛ خدایا نسبت به من از من داناترى و من به خودم از آنان آگاهترم، خدایا ما را بهتر از آنچه دیگران گمان مى‏برند، قرار بده، و آنچه را كه در باره ما نمى‏ دانند نادیده بگیر و بیامرز.»
با این سخن، امام(ع) نفس خود را در برابر ستایشى كه موجب خودپسندى مى‏ گردد، شكسته و بعد از خداوند درخواست كرده تا درجه نیكى او را بالاتر از آنچه دیگران در باره او گمان دارند قرار دهد، و عیبهاى او را كه از آن ناآگاهند، بیامرزد.

پی نوشت:
1-بحار الأنوار، ج‏۲۷، ص: ۱۹۶.
2-التحقیق فی كلمات القرآن الكریم، ج‏۹، ص: ۳۳۷.