جمع بندی لطمه بر سر و صورت و قمه زنی
تب‌های اولیه
لطمه بر سر و صورت و قمه زنی
بسمه تعالي
سلام عليكم
در مورد حديث زير و برداشت هايي كه از آن درباره عزاداري حضرت سيدالشهدا (ع) مي شود چند سوال داشتم:
قَدْ شَقَقْنَ الْجُيُوبَ وَ لَطَمْنَ الْخُدُودَ الْفَاطِمِيَّاتُ عَلَى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع وَ عَلَى مِثْلِهِ تُلْطَمُ الْخُدُودُ وَ تُشَقُّ الْجُيُوبُ)
1- لطمه زدن به صورت بدون خراش منجر به خون در صورت حكمش چيست؟
2- لطمه زدن به صورت به طوري كه باعث زخم هايي در كنار گونه ها و چشم ها شود و در خيابان وقتي طرف را مشاهده كني، جاي زخم ها و يا خون‌هاي لخته شده‌ي خشك شده بر صورتها نمايان است، چه حكمي دارد؟
در همين مورد اگر خوني كه از صورت در مي آيد حين لطمه زدن، روي فرش بريزد آيا براي عزاداري مشكلي ندارد؟
3- استفاده از اين حديث و قمه زدن حكمش چيست؟ و اصلاً نظر مراجع عظام تقلید به خصوص آقایان سیستانی، وحید و مرحوم بهجت در مورد قمه زني و لطمه بر بدن و سر و صورت چيست؟
4- عزداراي بدون لطمه ثوابش كمتر است؟
5- در حال حاضر كه دنياي غرب و وهابيت از خونريزي هاي موقع قمه زني سو استفاده مي كنند، آيا مشكل دارد لطمه منجر به خراش بر صورت داشته باشيم و يا قمه بزنيم؟
برچسب:
amirehsan;718619 نوشت:
بسمه تعالي
سلام عليكم
در مورد حديث زير و برداشت هايي كه از آن درباره عزاداري حضرت سيدالشهدا (ع) مي شود چند سوال داشتم:
قَدْ شَقَقْنَ الْجُيُوبَ وَ لَطَمْنَ الْخُدُودَ الْفَاطِمِيَّاتُ عَلَى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع وَ عَلَى مِثْلِهِ تُلْطَمُ الْخُدُودُ وَ تُشَقُّ الْجُيُوبُ)
1- لطمه زدن به صورت بدون خراش منجر به خون در صورت حكمش چيست؟
2- لطمه زدن به صورت به طوري كه باعث زخم هايي در كنار گونه ها و چشم ها شود و در خيابان وقتي طرف را مشاهده كني، جاي زخم ها و يا خون‌هاي لخته شده‌ي خشك شده بر صورتها نمايان است، چه حكمي دارد؟
در همين مورد اگر خوني كه از صورت در مي آيد حين لطمه زدن، روي فرش بريزد آيا براي عزاداري مشكلي ندارد؟
3- استفاده از اين حديث و قمه زدن حكمش چيست؟ و اصلاً نظر مراجع عظام تقلید به خصوص آقایان سیستانی، وحید و مرحوم بهجت در مورد قمه زني و لطمه بر بدن و سر و صورت چيست؟
4- عزداراي بدون لطمه ثوابش كمتر است؟
5- در حال حاضر كه دنياي غرب و وهابيت از خونريزي هاي موقع قمه زني سو استفاده مي كنند، آيا مشكل دارد لطمه منجر به خراش بر صورت داشته باشيم و يا قمه بزنيم؟
با سلام و طلب سلامتی و توفیق الهی برای شما پرسشگر محترم.
ابتدا باید گفته شود پاسخ فقهی ناشی از موضوع مطرح شده خصوصا درباره پرسش های یک تا سه،مربوط به گروه محترم فقه می باشد و پاسخ پرسش های چهار و پنج در ادامه می آید.اما لازم است ابتدا در باره روایت و اعتبار سندی و دلالی آن، مطالبی ذکر شود که البته از هر دو جهت مشکل دارد.
اشکال روایت از نظر سند:
این روایت درکتاب های تهذیب الاحکام شیخ طوسی و وسایل الشیعه شیخ حرّ عاملی آمده است و از نظر سند مشکل جدی دارد. زیرا در مسیر آن شخصی به نام خالد بن سدیر وجود دارد که ضعیف است و به تصریح بسیاری از فقهای عظام، این روایت سندی ضعیف و غیر قابل اعتماد دارد.در ادامه به دو نمونه از عبارات فقها در باره این حدیث اشاره می کنیم.
شهيد ثاني در اين باره مي‌گويد: سند اين روايت به خاطر وجود خالد بن سدير كه شخصی ضعيف است مبتلا به ضعف می‌باشد.(1)
آيت الله خوئي (ره) در باره اقدام فاطميات بر اساس روايت خالد می‌گويد: به روايتی كه دلالت بر صدور اين عمل از ناحيه زنان فاطمی می‌كند، به دلیل ضعف سند آن، نمی توان اعتماد کرد.(2)
اشکال روایت از نظر دلالت
این روایت مشکل دلالتی هم دارد که بر فرض صحت روایت،پذیرفتن این حدیث بدان معنا است که نعوذ بالله زنان فاطمی حاضر در کربلا، برخلاف دستور امام حسین علیه السلام رفتار کردند؟! زیرا حضرت ایشان را از این کار منع کرده بود.
حضرت در خطاب به اهل بیت خویش فرمود:"انظرن اذا أنا قتلت فلا تشققن علىّ جيبا و لا تخمشن عليّ وجها و لا تقلن علىّ هجرا"
بنگريد بعد از شهادتم مبادا گريبانى را چاك زده يا چهره اى را خراشيده، يا سخنانى ناروا بر زبان رانيد.(3)
هم چنین در شب عاشورا خطاب به خواهر خود حضرت زینب سلام الله علیها فرمود:
"يَا أُختَاه إِنِّى أَقسَمتُ عَلَيكِ فَأَبِرِّى قَسَمِى لَا تَشُقِّى عَلَيَّ جَيباً وَ لَا تَخمِشِى عَلَيَّ وَجهاً وَ لَا تَدّعَي عَلَيَّ بِالوَيلِ وَ الثُّبُورِ إِذَا أَنَا هَلَكتُ"
خواهر تو را قسم مى‌دهم و از تو مى‌خواهم كه قسمم را ناديده نگيرى، زمانى كه من به شهادت رسيدم براى من گريبان چاك مكن، به صورتت چنگ مزن، صدايت را به واويلا بلند مكن.(4)
حجیت سیره معصومین سلام الله علیهم اجمعین
نکته دیگر،عمل خود معصوم علیه السلام است که به هيچ کار نیکی عمل نمى‌كردند مگر اين كه خود به آن عمل مى كردند اگر واقعاً مقصود امام آن است كه پاره کردن گریبان و لطمه و خراش و قمه زدن استحباب دارد، در اين صورت چرا خودشان حتى يك بار هم اين كار را نكردند. آنان امر به گريه كردن براى آن حضرت امر و خود بيش از همه گريه مى‌كردند. به زيارت قبر آن حضرت فرمان مى دادند و خود بيش از ديگران مقيد به زيارت حرم امام حسين سلام الله علیه بودند.
در هر حال لطمه یعنی زدن بر سر و صورت خصوصا به شکل سیلی و اگر آثاری از خود بر جای بگذارد بنا بر فتوای فقها جایز نیست اما سینه زنی ایرادی ندارد بلکه می تواند یکی از شعائر ماندگار عزاداری ها به حساب آید. البته بسیار دیده شده است افرادی از شدت هیجان غم و اندوه حادثه کربلا از خود بی خود شده بر خود صدمات جدی وارد می کنند.
این شور وعشق حسینی است که گاهی انسان را از خود بی خود می کند و هنگام عزاداری بر خود صدماتی وارد و بعدا اثرش را مشاهده می کند که در موارد شخصی خصوصا اگر در اجتماع نباشد، حکم خاص خودش را خواهد داشت.
معنای لغوی لطمه
یکی دیگر از مطالبی که باید به آن دقت کرد معنای لغوی لطم است. لطم زدن در عربی به معنای زدن بر سر و صورت است نه به معنای صدمه وارد کردن.
در کتاب های لغوی و در باره معنای لغوی" لطم" آمده است: اللّطم: ضرب الخدّ، و صفحات الجسم ببسط اليد. لطمه عبارت است از زدن بر صورت و بدن با دست.(5) که البته این امر در عزاداری های امروزی مشاهده می شود که مردم از شدت اندوه حاصل از عزاداری برسر و صورت و سینه خود می زنند بدون آن که صدمه ای بر آنان وارد شود. از این رو، لطمه زدن در روایات و نیز در اصطلاح فقهای عظام، به همین معنا است و مجوزی برای آسیب زدن نمی شود.
نکته دیگر این که:
حتی اگر روایاتی داشته باشیم مبنی بر جواز قمه زدن (که قطعا نداریم) و حکم اولیه آن را جواز بدانیم(که نیست. امروزه به دلیل مسایلی از قبیل گسترش شبکه های ارتباطی و ... وضع به گونه ای است که انجام این عمل، موجب وهن شریعت است.) از این رو با حکم ثانویه می توان جلو این پدیده را گرفت.
پاسخ پرسش های چهار و پنج
پاسخ پرسش چهار:
آن چه در عزاداری مهم است شناخت مقام امام و اهل بیت و حکمت عاشورا و مسایل کربلا است که چرا حضرت در برابر ظلم ایستادگی کرد. به تعبیردیگر، هدف از قیام عاشورا چه بوده است؟ عزادار حسین سلام الله علیه باید از این نهضت بزرگ درس بگیرد و آن را در زندگی خویش به کار برد نه که هر ساله فقط جزیی از سیاهی لشکر عزاداران باشد که البته این هم بدون ثواب نیست. اما مهم پیام عاشورا است که هر جا ظلم باشد باید در برابرش ایستاد.
پاسخ پرسش پنج:
در این باره می بایست مصلحت جامعه اسلامی را در نظر گرفت که آیا نتیجه این کار به نفع اسلام و جامعه مسلمان است یا خیر.
پی نوشت ها:
1.شهید ثانی،مسالک الافهام،قم،انتشارات موسسه معارف اسلامی،سال 1413 قمری،چاپ اول، جلد 10، صفحه 27
2.آیت الله خویی سید ابو القاسم،كتاب الطهارة،جلد 9، صفحه 236
3.سید ابو الحسن میر ابوطالبی حسینی،کتاب لهوف، ترجمه مير ابو طالبى،قم،انتشارات دلیل ما،سال 1380 خورشیدی،چاپ اول،ص124
4.علامه مجلسی محمد باقر،بحار الانوار،تهران،انتشارات اسلامیه،بی تا ،چاپ مکرر،ج 45، ص 2
5. لسان العرب، جلد 12، ص 543