آیات متشابه در مورد ظهور و وعده ها

کارشناس بحث: استاد میقات

[="Tahoma"]«وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى‏ لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني‏ لا يُشْرِكُونَ بي‏ شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُون‏»
خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‏اند وعده مى ‏دهد كه قطعاً آنان را حكمران روى زمين خواهد كرد، همان گونه كه به پيشينيان آنها خلافت روى زمين را بخشيد و دين و آيينى را كه براى آنان پسنديده، پابرجا و ريشه ‏دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنيّت و آرامش مبدّل مى ‏كند، آن چنان كه تنها مرا مى پرستند و چيزى را شريك من نخواهند ساخت. و كسانى كه پس از آن كافر شوند، آنها فاسقانند.(نور، 55)

با سلام و درود

خیر، این گونه که شما تصور فرموده اید نیست. محدود نمودن آیه به موردی خاص، نیازمند دلیل محکم و قوی است، زیرا قرآن قرار است تا قیامت برای همه انسان ها و در همه دوران ها، کاربرد داشته و راهنما و هدایتگر آنان باشد، لذا اختصاص دادن این آیه ـ از نظر مفهوم و مصداق ـ به زمانی خاص (صدر اسلام)، نقض غرض و نادرست است.

آیه شریفه فوق، هم از نظر مفهوم عام و وسیع است، و هم از نظر مصداق می تواند مصادیق متعدد داشته و بر موارد مختلفی تطبیق داده شود.

یکی از این مصادیق، پیروزی اسلام در عصر رسول خدا صلی الله علیه وآله و صاحب حکومت شدن است. البته اگر کسی بخواهد آیه شریفه را مختص این مورد بداند، علاوه بر نقض غرضی که در بالا اشاره شد، باید «ارض» را تمام روی زمین نداند بلکه منطقه خاصی بداند.

مصداق عام آیه شریفه هم می تواند این باشد که در هر عصر و زمان، پايه‏ هاى ايمان و عمل صالح در ميان مسلمانان مستحكم شود، آن ها صاحب حكومتى ريشه ‏دار و پر نفوذ خواهند شد.

مطلب مهم:

یکی از مصادیق اساسی و کامل آیه شریفه، حکومت حضرت مهدی علیه السلام است، زیرا طبق عقيده عموم مسلمانان اعم از شيعه و اهل تسنن، در حکومت حضرت مهدی علیه السلام سراسر روى زمين پر از عدل و داد مى ‏شود بعد از آن كه ظلم و جور همه جا را گرفته است، لذا مصداق كامل اين آيه است.

از طرفی، با توجه به این که اهلبیت علیهم السلام مفسران حقیقی قرآن هستند و در کنار قرآن به ایشان نیز نیاز است، ایشان در تفسیر این آیه شریفه، ظهور حضرت حجت و حکومت حضرت مهدی علیه السلام را مصداق کامل آیه شریفه دانسته اند. (مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏7، ص 239؛ تفسير نور الثقلين، ج ‏3، ص 616-620؛ البرهان في تفسير القرآن، ج ‏4، ص 89-97)

بنابر این:

علاوه بر این که نمی توان حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام را از مصادیق این آیه، نادیده گرفت؛ بلکه باید آن را کاملترین مصادیق دانست زیرا هم پشتوانه روایی دارد و هم این که در هیچ زمانی غیر از حکومت حضرت مهدی علیه السلام، از حیث عدالت، تقوا، پاکی، قدرت و ... نمی توان حکومتی را نام برد، و در آن زمان است که بطور حقیقی مؤمنان و صالحان به حاکمیت بر زمین دست پیدا می کنند.