جمع بندی آیا سخن خلاف حقیقت، دروغ است؟
تبهای اولیه
سلام.خسته نباشید.ایا به سخنی که خلاف حقیقت است اما برای فریب دیگران نیست دروغ می گویند؟
سلام.خسته نباشید.ایا به سخنی که خلاف حقیقت است اما برای فریب دیگران نیست دروغ می گویند؟
سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم
کلمه "خلاف حقیقت" یعنی دروغ.
قید "فریب دادن دیگران" در واقع نوعی مکمل و موید دروغ گفتن است، نه تنها دلیل آن.
و همانطور که می دانید از جمله گناهان كبيره، و به فرموده مرحوم نراقی در معراج السعاده، قبيحترين گناهان و خبيثترين آنهاست.
صفتى است كه: آدمى را در ديده ها خوار، و در نظرها بى وقع و بى اعتبار مى سازد. و سرمايه خجالت و انفعال، و باعث دل شكستگى و ملال. سبب و اساس ريختن آبرو در نزد خلق خدا، و باعث سياه روئى دنيا و عقبى است؛ و آيات در مذمّت اين صفت بسيار، و اخبار در نكوهش آن بى شمار است. 1
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند كه: «هرگاه مؤمنى بدون عذر شرعى، دروغ بگويد، هفتاد هزار فرشته بر او لعنت مى كنند؛ و از دل او تعفّن و گندى بلند مى شود و مى رود تا به عرش مى رسد. 2
امير المؤمنين عليه السّلام فرمود كه: «بنده اى مزّه ايمان را نمى يابد تا دروغ را ترك كند، خواه دروغ از روى شوخى و هزل باشد يا از جد. 3
البته در مواضعی هم دروغ گفتن جایز شمرده شده که از مهمترین آنها حفظ جان و مال و آبروی خود یا دیگران است.
هر چند در این موقعیت ها هم گفته شده که بهتر است دروغ صریح گفته نشود، بلکه به نحوی صحبت کنیم که ظاهر معنى آن راست باشد- اگر چه آنچه را شنونده از آن مى فهمد دروغ بوده باشد- تا نفس عادت به دروغ نكند.
در پناه حق باشید.
1- معراج السعاده، ص 574
2- جامع السعادات، ج 2، ص 322
3- كافى، ج 2، ص 340، ح 11
مثلا بچه از ادم یه سوال در باره موضوعی می پرسه
اگه بخواهیم اون رو توضیح بدهیم نمی فهمه و ما برای این که بفهمه جوابشو جوری می دیم که کاملا حقیقت نیست .خب ما باید چی کار کنیم؟
یه سوال دیگه.برای عضویت در بعضی سایت ها قوانین ای دارند و برای عضویت یه جا یه مربعی است که جلوش نوشته من قوانین را خوانده ام اگر نخوانده باشیم و تیک بزنیم . دروغ محسوب می شود؟گناه کرده ایم؟
با سلام
[=arial narrow]مثلا بچه از ادم یه سوال در باره موضوعی می پرسه
اگه بخواهیم اون رو توضیح بدهیم نمی فهمه و ما برای این که بفهمه جوابشو جوری می دیم که کاملا حقیقت نیست .خب ما باید چی کار کنیم؟
سلام مجدد
در اینطور مواقع، خلاقیت به خرج دهید و طوری صحبت کنید که دروغ صریح نباشد.
هرچند مرحوم نراقی در معراج السعاده، در شمردن جاهائی که دروغ جایز است، چیزی شبیه این را مصداق دروغ ندانسته است:
[=arial narrow] [=arial narrow] "هرگاه طفلى را به شغلى مأمور سازى و او رغبت به آن نكند، از: مكتب رفتن يا شغلى ديگر، جايز است كه او را وعده دهى يا بترسانى كه: با تو چنين و چنان خواهم كرد، اگرچه منظور تو كردن آن نباشد." [=arial narrow](معراج السعاده، ص 575)
به طور کلی هرجائی که مسئله مهم و شرعی وجود داشت و فقط با دروغ گفتن حل می شد، این نوع دروغ گفتن جایز است؛ هرچند همانطور که عرض کردم بهتر است دروغ صریح گفته نشود.
و البته مهم است که این ضرورت هم شرعی و مهم باشد و هم از حد ضرورت خارج نشود.
ولی در مواقع غیر اضطراری، دروغ ابدا جایز نیست.
[=arial narrow][=arial narrow]
[=arial narrow]
یه سوال دیگه.برای عضویت در بعضی سایت ها قوانین ای دارند و برای عضویت یه جا یه مربعی است که جلوش نوشته من قوانین را خوانده ام اگر نخوانده باشیم و تیک بزنیم . دروغ محسوب می شود؟گناه کرده ایم؟
[=arial narrow]به نظر نمی رسد که منظور این سایتها این باشد که واقعا تمام این مطالب را بخوانید، بلکه بیشتر می خواهند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کرده و علامت تیکی که شما می زنید صرفا به معنای موافقت و قبول کردن این قوانین است؛ که دروغ محسوب نمی شود.
برای اطمینان بیشتر با کارشناسان محترم احکام هم مشورت بفرمائید.
هر چند در این موقعیت ها هم گفته شده که بهتر است دروغ صریح گفته نشود، بلکه به نحوی صحبت کنیم که ظاهر معنى آن راست باشد- اگر چه آنچه را شنونده از آن مى فهمد دروغ بوده باشد- تا نفس عادت به دروغ نكند.
سلام و عرض ادب خدمت استاد
چند تا مثال میزنید لطفا؟
ممنون
سلام و عرض ادب خدمت استاد
چند تا مثال میزنید لطفا؟
ممنون
علیکم السلام و رحمه الله
مثلا حرفی پشت سر کسی زده شده و شما هم خبر دارید.
اگر از شما سوال کردند میتوانید بفرمائید "مگر ممکن هست کسی چنین حرفی رو درباره شما بگه؟! خدا نکنه و ... "
در اینصورت هم دروغی گفته نشده و هم جلوی دعوا گرفته شده.
جمع بندی
پرسش: آیا به سخنی که خلاف حقیقت است اما برای فریب دیگران نیست دروغ می گویند؟ گاهی بچه از ادم یه سوال در باره موضوعی می پرسه و اگه بخواهیم اون رو توضیح بدهیم نمی فهمه و ما برای این که بفهمه جوابشو جوری می دیم که کاملا حقیقت نیست .خب ما باید چی کار کنیم؟
پاسخ: کلمه "خلاف حقیقت" یعنی دروغ.
قید "فریب دادن دیگران" در واقع نوعی مکمل و موید دروغ گفتن است، نه تنها دلیل آن.
و همانطور که می دانید از جمله گناهان كبيره، و به فرموده مرحوم نراقی در معراج السعاده، قبيحترين گناهان و خبيثترين آنهاست.
صفتى است كه: آدمى را در ديده ها خوار، و در نظرها بى وقع و بى اعتبار مى سازد. و سرمايه خجالت و انفعال، و باعث دل شكستگى و ملال. سبب و اساس ريختن آبرو در نزد خلق خدا، و باعث سياه روئى دنيا و عقبى است؛ و آيات در مذمّت اين صفت بسيار، و اخبار در نكوهش آن بى شمار است. 1
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند كه: «هرگاه مؤمنى بدون عذر شرعى، دروغ بگويد، هفتاد هزار فرشته بر او لعنت مى كنند؛ و از دل او تعفّن و گندى بلند مى شود و مى رود تا به عرش مى رسد. 2
امير المؤمنين عليه السّلام فرمود كه: «بنده اى مزّه ايمان را نمى يابد تا دروغ را ترك كند، خواه دروغ از روى شوخى و هزل باشد يا از جد. 3
البته در مواضعی هم دروغ گفتن جایز شمرده شده که از مهمترین آنها حفظ جان و مال و آبروی خود یا دیگران است. هر چند در این موقعیت ها هم گفته شده که بهتر است دروغ صریح گفته نشود، بلکه به نحوی صحبت کنیم که ظاهر معنى آن راست باشد- اگر چه آنچه را شنونده از آن مى فهمد دروغ بوده باشد- تا نفس عادت به دروغ نكند.
و در مواقعی که مجبور به پاسخ به کودکان هستید، خلاقیت به خرج دهید و طوری صحبت کنید که دروغ صریح نباشد.
هرچند مرحوم نراقی در معراج السعاده، در شمردن جاهائی که دروغ جایز است، چیزی شبیه این را مصداق دروغ ندانسته است: "هرگاه طفلى را به شغلى مأمور سازى و او رغبت به آن نكند، از: مكتب رفتن يا شغلى ديگر، جايز است كه او را وعده دهى يا بترسانى كه: با تو چنين و چنان خواهم كرد، اگرچه منظور تو كردن آن نباشد." 4
به طور کلی هرجائی که مسئله مهم و شرعی وجود داشت و فقط با دروغ گفتن حل می شد، این نوع دروغ گفتن جایز است؛ هرچند همانطور که عرض کردم بهتر است دروغ صریح گفته نشود. و البته مهم است که این ضرورت هم شرعی و مهم باشد و هم از حد ضرورت خارج نشود. ولی در مواقع غیر اضطراری، دروغ ابدا جایز نیست.
1- معراج السعاده، ص 574
2- جامع السعادات، ج 2، ص 322
3- كافى، ج 2، ص 340، ح 11
4- معراج السعاده، ص 575