جمع بندی آیا سخن خلاف حقیقت، دروغ است؟

تب‌های اولیه

11 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
آیا سخن خلاف حقیقت، دروغ است؟

سلام.خسته نباشید.ایا به سخنی که خلاف حقیقت است اما برای فریب دیگران نیست دروغ می گویند؟

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد حنیف

mohammadreza32;783646 نوشت:
سلام.خسته نباشید.ایا به سخنی که خلاف حقیقت است اما برای فریب دیگران نیست دروغ می گویند؟

سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم

کلمه "خلاف حقیقت" یعنی دروغ.

قید "فریب دادن دیگران" در واقع نوعی مکمل و موید دروغ گفتن است، نه تنها دلیل آن.

و همانطور که می دانید از جمله گناهان كبيره، و به فرموده مرحوم نراقی در معراج السعاده، قبيح‏ترين گناهان و خبيث‏ترين آنهاست.
صفتى است كه: آدمى را در ديده ها خوار، و در نظرها بى‏ وقع و بى‏ اعتبار مى‏ سازد. و سرمايه خجالت و انفعال، و باعث دل شكستگى و ملال. سبب و اساس ريختن آبرو در نزد خلق خدا، و باعث سياه‏ روئى دنيا و عقبى است؛ و آيات در مذمّت اين صفت بسيار، و اخبار در نكوهش آن بى‏ شمار است. 1

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند كه: «هرگاه مؤمنى بدون عذر شرعى، دروغ بگويد، هفتاد هزار فرشته بر او لعنت مى‏ كنند؛ و از دل او تعفّن و گندى بلند مى‏ شود و مى‏ رود تا به عرش مى‏ رسد. 2

امير المؤمنين عليه السّلام فرمود كه: «بنده‏ اى مزّه ايمان را نمى‏ يابد تا دروغ را ترك كند، خواه دروغ از روى شوخى و هزل باشد يا از جد. 3

البته در مواضعی هم دروغ گفتن جایز شمرده شده که از مهمترین آنها حفظ جان و مال و آبروی خود یا دیگران است.

هر چند در این موقعیت ها هم گفته شده که بهتر است دروغ صریح گفته نشود، بلکه به نحوی صحبت کنیم که ظاهر معنى آن راست باشد- اگر چه آنچه را شنونده از آن مى‏ فهمد دروغ بوده باشد- تا نفس عادت به دروغ نكند.

در پناه حق باشید.

1- معراج السعاده، ص 574
2- جامع السعادات، ج 2، ص 322
3- كافى، ج 2، ص 340، ح 11

مثلا بچه از ادم یه سوال در باره موضوعی می پرسه
اگه بخواهیم اون رو توضیح بدهیم نمی فهمه و ما برای این که بفهمه جوابشو جوری می دیم که کاملا حقیقت نیست .خب ما باید چی کار کنیم؟

یه سوال دیگه.برای عضویت در بعضی سایت ها قوانین ای دارند و برای عضویت یه جا یه مربعی است که جلوش نوشته من قوانین را خوانده ام اگر نخوانده باشیم و تیک بزنیم . دروغ محسوب می شود؟گناه کرده ایم؟

با سلام

ابتدا باید بدانیم که نوع نگاه به دروغ چگونه است و چه تعریفی از دروغ داریم.طبق تعاریف دینی دروغ گناه است و در واقع یک رذیله اخلاقی و عمل زشت محسوب می شود.دروغ گفتن جایز نیست اما نگاه دین به موضوعات اخلاقی کاملا متعالی است.اسلام دین اخلاق است و حرکت پیامبر هم کاملا اخلاقی است و اولین کلمه ای که به پیامبر وحی می شود کلمه بخوان(اقرا)است. بنابراین حرکت ایشان فرهنگی است و بعثت ایشان فرهنگی است. دروغ به هرحال یکی از گناهان است و خیلی عجیب است که ما عدوالله را نسبت به هیچ گناهی جز دروغگویی نداریم.در کودکی هم به ما می گفتند که دروغگو دشمن خداست.روایات فراوانی هم درباره دروغگویی وجود دارد،مثلا اگر تمام بدیهای دنیا در یک اتاق جمع شوند کلید آن دروغ و قفل آن شراب است.چقدر عجیب است دروغ در دنیا و آخرت انسان را از رحمت الهی دور می کند.همچنین اعتبار فرد دروغگو در جامعه از بین می رود و جامعه دچار نفاق می شود. بنابراین دروغ در همه فرهنگ های انسانی امری ناپسند و زشت شمرده می شود. این بیانگر آن است که دروغ از نظر عقل و عقلاء، بد و ضدارزشی و اخلاقی است و فطرت سالم انسانی، دروغ را بر نمی تابد چرا که دروغ خلاف حقیقت و واقع است و انسان، ناراستی را در هر شکل و شمایلی نمی پسندد و از آن بیزاری می جوید.از نظر آموزه های اسلامی، دروغگو دشمن خداست و خداوند دروغگویان را در زمره ظالمان و محروم از هدایت و رستگاری دانسته و وعده دوزخ و عذاب دردناک داده است.اما با این همه، برخی با توجیهات و بهانه تراشی و عذرتراشی ها می کوشند تا دروغ های خود را خوب و زیبا جلوه دهند و با عناوینی آن را مقبول و جایز بشمارند. این درحالی است که دروغ در هر شکل و قالبی و با هر انگیزه ای، بد و زشت است و تأثیرات منفی خود را بر فرد و جامعه به جا می گذارد که از جمله آن ها بی اعتمادی به شخص است.خداوند در آیاتی روشن می کند که مجازات دروغگویان به سبب ارتکاب این عمل زشت و گناه تنها در آخرت انجام نمی گیرد بلکه گاه عذاب های استیصال در همین دنیا نیز اعمال می شود

[=arial narrow]

mohammadreza32;784141 نوشت:
مثلا بچه از ادم یه سوال در باره موضوعی می پرسه
اگه بخواهیم اون رو توضیح بدهیم نمی فهمه و ما برای این که بفهمه جوابشو جوری می دیم که کاملا حقیقت نیست .خب ما باید چی کار کنیم؟

سلام مجدد
در اینطور مواقع، خلاقیت به خرج دهید و طوری صحبت کنید که دروغ صریح نباشد.
هرچند مرحوم نراقی در معراج السعاده، در شمردن جاهائی که دروغ جایز است، چیزی شبیه این را مصداق دروغ ندانسته است:

[=arial narrow] [=arial narrow] "هرگاه طفلى را به شغلى مأمور سازى و او رغبت به آن نكند، از: مكتب رفتن يا شغلى ديگر، جايز است كه او را وعده دهى يا بترسانى كه: با تو چنين و چنان خواهم كرد، اگرچه منظور تو كردن آن نباشد." [=arial narrow](معراج السعاده، ص 575)

به طور کلی هرجائی که مسئله مهم و شرعی وجود داشت و فقط با دروغ گفتن حل می شد، این نوع دروغ گفتن جایز است؛ هرچند همانطور که عرض کردم بهتر است دروغ صریح گفته نشود.
و البته مهم است که این ضرورت هم شرعی و مهم باشد و هم از حد ضرورت خارج نشود.

ولی در مواقع غیر اضطراری، دروغ ابدا جایز نیست.
[=arial narrow][=arial narrow]


[=arial narrow]

mohammadreza32;784160 نوشت:
یه سوال دیگه.برای عضویت در بعضی سایت ها قوانین ای دارند و برای عضویت یه جا یه مربعی است که جلوش نوشته من قوانین را خوانده ام اگر نخوانده باشیم و تیک بزنیم . دروغ محسوب می شود؟گناه کرده ایم؟

[=arial narrow]به نظر نمی رسد که منظور این سایتها این باشد که واقعا تمام این مطالب را بخوانید، بلکه بیشتر می خواهند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کرده و علامت تیکی که شما می زنید صرفا به معنای موافقت و قبول کردن این قوانین است؛ که دروغ محسوب نمی شود.

برای اطمینان بیشتر با کارشناسان محترم احکام هم مشورت بفرمائید.

حنیف;784088 نوشت:
هر چند در این موقعیت ها هم گفته شده که بهتر است دروغ صریح گفته نشود، بلکه به نحوی صحبت کنیم که ظاهر معنى آن راست باشد- اگر چه آنچه را شنونده از آن مى‏ فهمد دروغ بوده باشد- تا نفس عادت به دروغ نكند.

سلام و عرض ادب خدمت استاد
چند تا مثال میزنید لطفا؟
ممنون

یکی دیگه.;785446 نوشت:
سلام و عرض ادب خدمت استاد
چند تا مثال میزنید لطفا؟
ممنون

علیکم السلام و رحمه الله

مثلا حرفی پشت سر کسی زده شده و شما هم خبر دارید.
اگر از شما سوال کردند میتوانید بفرمائید "مگر ممکن هست کسی چنین حرفی رو درباره شما بگه؟! خدا نکنه و ... "
در اینصورت هم دروغی گفته نشده و هم جلوی دعوا گرفته شده.

جمع بندی

پرسش: آیا به سخنی که خلاف حقیقت است اما برای فریب دیگران نیست دروغ می گویند؟ گاهی بچه از ادم یه سوال در باره موضوعی می پرسه و اگه بخواهیم اون رو توضیح بدهیم نمی فهمه و ما برای این که بفهمه جوابشو جوری می دیم که کاملا حقیقت نیست .خب ما باید چی کار کنیم؟

پاسخ: کلمه "خلاف حقیقت" یعنی دروغ.
قید "فریب دادن دیگران" در واقع نوعی مکمل و موید دروغ گفتن است، نه تنها دلیل آن.
و همانطور که می دانید از جمله گناهان كبيره، و به فرموده مرحوم نراقی در معراج السعاده، قبيح‏ترين گناهان و خبيث‏ترين آنهاست.
صفتى است كه: آدمى را در ديده ها خوار، و در نظرها بى‏ وقع و بى‏ اعتبار مى‏ سازد. و سرمايه خجالت و انفعال، و باعث دل شكستگى و ملال. سبب و اساس ريختن آبرو در نزد خلق خدا، و باعث سياه‏ روئى دنيا و عقبى است؛ و آيات در مذمّت اين صفت بسيار، و اخبار در نكوهش آن بى‏ شمار است. 1

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند كه: «هرگاه مؤمنى بدون عذر شرعى، دروغ بگويد، هفتاد هزار فرشته بر او لعنت مى‏ كنند؛ و از دل او تعفّن و گندى بلند مى‏ شود و مى‏ رود تا به عرش مى‏ رسد. 2

امير المؤمنين عليه السّلام فرمود كه: «بنده‏ اى مزّه ايمان را نمى‏ يابد تا دروغ را ترك كند، خواه دروغ از روى شوخى و هزل باشد يا از جد. 3

البته در مواضعی هم دروغ گفتن جایز شمرده شده که از مهمترین آنها حفظ جان و مال و آبروی خود یا دیگران است. هر چند در این موقعیت ها هم گفته شده که بهتر است دروغ صریح گفته نشود، بلکه به نحوی صحبت کنیم که ظاهر معنى آن راست باشد- اگر چه آنچه را شنونده از آن مى‏ فهمد دروغ بوده باشد- تا نفس عادت به دروغ نكند.

و در مواقعی که مجبور به پاسخ به کودکان هستید، خلاقیت به خرج دهید و طوری صحبت کنید که دروغ صریح نباشد.
هرچند مرحوم نراقی در معراج السعاده، در شمردن جاهائی که دروغ جایز است، چیزی شبیه این را مصداق دروغ ندانسته است: "هرگاه طفلى را به شغلى مأمور سازى و او رغبت به آن نكند، از: مكتب رفتن يا شغلى ديگر، جايز است كه او را وعده دهى يا بترسانى كه: با تو چنين و چنان خواهم كرد، اگرچه منظور تو كردن آن نباشد." 4

به طور کلی هرجائی که مسئله مهم و شرعی وجود داشت و فقط با دروغ گفتن حل می شد، این نوع دروغ گفتن جایز است؛ هرچند همانطور که عرض کردم بهتر است دروغ صریح گفته نشود. و البته مهم است که این ضرورت هم شرعی و مهم باشد و هم از حد ضرورت خارج نشود. ولی در مواقع غیر اضطراری، دروغ ابدا جایز نیست.

1- معراج السعاده، ص 574
2- جامع السعادات، ج 2، ص 322
3- كافى، ج 2، ص 340، ح 11
4- معراج السعاده، ص 575

موضوع قفل شده است