براء بن عازب کیست؟

براء بن عازب
شهر "يثرب" (مدينه) دستخوش تحول و دگرگونى بزرگى شده بود و كم كم اشعه تابناك آئين نوخاسته اسلام، از مرز مكه گذشته در مناطق ديگر نيز نور افشانى مى كرد. بيش از يك سال از ورود نخستين مبلغ اسلام (معصب بن عمير) به شهر يثرب مى گذشت، در اين مدت، تعداد قابل توجهى از مردم يثرب به اسلام گرويده بودند، و هر روز كه مى گذشت عده بيشترى به اسلام گرايش پيدا مى كردند.
"معصب بن عمير" اصول و تعاليم اسلام را با يثربان تعليم يثربيان تعليم نموده، زمينه را براى ورود پيامبر (صلى الله عليه و آله) به آن شهر آماده كرده بود به طورى كه هر كس از مسلمانان مكه وارد يثرب مى شد مردم با شور و اشتياق فراوان مى پرسيدند: پيامبر چه مى كند و كى به شهر ما خواهد آمد؛ موج گسترش آئين اسلام، در محيط يثرب، اختصاص به مردان يا بزرگسالان نداشت، بلكه به قدرى سريع و عميق بود كه در مدت كوتاهى حتى زنان و كودكان نيز با قرآن متن اصلى آئين اسلام آشنا شده بودند.
براء بن عازب كه در آن زمان 13 سال داشت يكى از كسانى بود كه پيش از ورود پيامبر به يثرب، با خدا صداى از تعاليم اسلام آشنا شده بود وى مى گويد پيش از آنكه پيامبر (صلى الله عليه و آله) به شهر يثرب هجرت كند تعدادى از سوره هاى بزرگ قرآن را ياد گرفته بودم. گرچه براء در جريان جنگ بدر از شركت در جهاد محروم شد ولى بعدها در ركاب پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) در چهارد جهاد اسلامى شركت جست و در راه حفظ ايمان و عقيده و دفاع از حريم اسلام از فداكارى و جانبازى دريغ نورزيده و در سال 24 هجرى فاتح رى گرديد. او از روز نخست از علاقه مندان صميمى امير مؤمنان (عليه السلام) بود و به همين دليل، پس از مهاجرت على (عليه السلام) از مدينه به عراق در صف ياران آن حضرت قرار گرفت و در عراق قلمرو حكومت امير مؤمنان اقامت گزيد و در جنگ هاى سه گانه امير مؤمنان (عليه السلام) (جمل و صفين و نهروان) شركت جست و در جبهه آن حضرت قرار گرفت.
حضرت على (عليه السلام) نيز به او اطمينان داشت و از ارادت خاص او آگاه بود، چنانكه در جريان جنگ نهروان او را براى گفتگو با خوارج فرستاد تا بلكه از راه مذاكره و احتجاج ارشاد بشوند، براء بن فرمان امام (عليه السلام) سه روز با آنها به گفتگو و مناقشه پرداخت ولى آنان جمعيتى نبودند كه به اين روزى دست از لجاجت عناد بردارند به همين دليل براء پس از سه رز گفتگو ناگزير بدون اخذ نتيجه به اردوگاه حضرت بازگشت.
و در جنگ صفين يكى از افرادى كه براى ملاقات با معاويه انتخاب شدند براء بن عازب بود و از آن جا كه براء نيز مثل قيس از گروه انصار و نيز از ياران مورد علاقه على (عليه السلام) بود انگيز انتخاب او روشن مى گردد.
براء در پرتو آشنائى با شخصيت و مقام ممتاز امير مؤمنان (عليه السلام) و فداكارى در ركاب آن حضرت از وزنه و موقعيت خاصى برخوردار بود چنانكه "برقى" در رجال خود او را از ياران برگزيده امير المؤمنان (عليه السلام) بشمار آورده است. سبط بن جوزى مى گويد براء بن عازب نقل مى كند كه در روز غدير هنگام نماز ظهر، اعلام نماز جماعت شد، پيامبر (صلى الله عليه و آله) نماز ظهر را با مسلمانان خواند سپس دست على (عليه السلام) را گرفت و جمله معروف "من كنت مولا فهذا على مولاه" را گفت، بلافاصله عمر براى عرض تبريك و تهنيت به حضور حضرت على (عليه السلام) بار يافت و خطاب به حضرت على (عليه السلام) گفت: "مبارك باد بر تو اى پسر ابو طالب تو از امروز رهبر و پيشواى هر مرد و زن مسلمانى هستى. در اواخر سال 35 هجرى پس از كشته شدن عثمان امير مؤمنان به خلافت و حكومت رسيد، تمام اقطار اسلامى در قلمرو حكومت آن حضرت قرار گرفت فقط معاويه علم مخالفت بر افراشت و محيط شام را از قلمرو و حكومت الهى بيرون ساخت امير مؤمنان به منظور حفظ مناطق اسلامى از تجاوزهاى مزدوران معاويه ناگذير شد مركز خلافت را در عراق قرار داد و مناسبت ترين نقطه براى اين كار شهر كوفه بود. روزى در "رحبه" دريك اجتماع بزرگ كه گروهى از ياران پيامبر (صلى الله عليه و آله) در آن گرد آمده بودند رو به آنها كرد و فرمود هر كس از شما در روز غدير از پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله) شنيده است كه فرمود: "من كنت مولا فهذا على مولاه" برخيزد و شهادت بدهد گروهى از بزرگان اصحاب پيامبر كه در آن انجمن بودند شهادت دادند امّا عده انگشت شمارى از جمله انس بن مالك و براء بن عذاب از گواهى دادن خوددارى نمودند وقتى حضرت علّت را جويا شد و كتمان حقيقت بر ايشان گران آمد و موجب رنجش خاطر شد آنها را نفرين نمود و گفت خدايا اگر اين دو نفر از روى عناد حاضر به اداى شهادت و اظهار حق نشدند آنان را گرفتار نما.
در اثر دعاى حضرت على (عليه السلام) انس از ناحيه پا آسيب ديد و دچار بيمارى برص گرديد براأ نيز در پايان عمر بينائى خود را از دست داد در هر حال او به خاطر پيروى از امير مؤمنان هنگام انتقال مركز حكومت آن حضرت از مدينه به كوفه در شهر كوفه رحل اقامت افكند و در جنگ هاى سه گانه آن حضرت شركت جست و سر انجام در سال 72 هجرى در زمان حكومت در زمان حكومت مصعب بن زبير ديده از جهان فروبست.
.